Transcript بهداشت ، پيشگيري ومشاوره در گفتار درماني

‫به نام خدای ی که اندیشه داد‬
‫خدای ی که اندیشه را ریشه داد‬
‫بهداشت‪،‬پیشگیری و مشاوره در گفتاردرمانی‬
‫‪Health, prevention and counseling in‬‬
‫‪speech therapy‬‬
‫مدرس‪ :‬مهری محمدی‬
‫دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی‪-‬تهران‬
‫گروه گفتاردرمانی‬
‫ پيشگيري ومشاوره در‬، ‫بهداشت‬
‫گ فتار درماني‬
Health, prevention and counseling in
speech therapy
:‫منابع‬
،1382 ،‫ چاپ اول‬،‫ انتشارات دانشگاه علوم پزشکی مشهد‬،‫ رشد و اختالالت آن در کودکان‬،‫ رحیم وکیلی‬-1
‫انتشارات دانشگاه علوم پزشکی مشهد‬
-2
Rhea Paul, Language Disorders, from infancy through adolescence: assessment
and intervention, 2nd, 2001, MOSBY Inc.
•
Holland, Counseling in Communication Disorders: A Wellness Perspective, 2007,
Plural Pub.
•
‫ جزوه آموزشی گروه گفتاردرمانی دانشگاه علوم پزشکی سمنان‬، ‫علی سداللهی‬
•
‫بهداشت‬
‫بهداشت به معنای علم و هنر پیشگیری از بیماری ها‪ ،‬افزایش طول عمر و افزایش‬
‫سطح سالمتی در انسان می باشد‪.‬‬
‫تعاریف سالمت‬
‫• سالمت یعنی سالم بودن بدن‪ ،‬اندیشه و روح‬
‫• سالمت صرفا بیماری یا معلول بودن نیست بلکه حالت ”صحت کامل جسمی‪،‬‬
‫روانی و اجتماعی نیز هست“‬
‫• سالمت فرایند کشف‪ ،‬کاربرد و حفظ همه منابع درون جسم‪ ،‬فکر‪ ،‬روح‪،‬‬
‫خانواده‪ ،‬اجتماع و محیط است‪.‬‬
‫ابعاد سالمت‪:‬‬
‫• سالمت جسمی‪:‬‬
‫روش دستیابی به باالترین حد سالمت جسمی‪ :‬تغذیه مناسب‪ ،‬دوری از رفتارهای مخرب و مواد مخدر‪ ،‬محافظت در برابر حوادث‪ ،‬تشخیص به موقع‬
‫نشانه های بیماری‬
‫• سالمت روانی‪ :‬به عواطف‪ ،‬احوال‪ ،‬احساسات و افکار ما اطالق می شود‬
‫روش دستیابی به سالمت روانی‪:‬‬
‫اگاهی و پذیرش طیفی گسترده از احساسات خود و دیگران‪ ،‬توانای ی نشان دادن انها‪ ،‬مستقل عمل کردن‪ ،‬توانای ی کنار امدن با مشکالت و موانع استرس‬
‫زای روزانه‬
‫• سالمت معنوی‪ :‬اعتقاد به معنا داشتن زندگی‪ ،‬نظم حاکم بر جهان و قدرتی برتر‬
‫روش دستیابی به سالمت روانی‪ :‬ارتباط با خالق برتر از طریق عبادات‪ ،‬ایینها و مراسم‪ ،‬درک احساس شادی‪ ،‬ارامش و غنا‪ ،‬یاری رساندن به دیگران‬
‫• سالمت اجتماعی‪ :‬توانای ی فرد در تعامل موثر با دیگران و اجتماع به منظور ایجاد روابط فردی رضایتبخش و انجام نقش های اجتماعی‬
‫• سالمت هوشی‪ :‬توانای ی فکر کردن‪ ،‬درس گرفتن از تجربیات زندگی‪ ،‬پذیرش نظرات جدید‪ ،‬ظرفیت پرسش و ارزشیابی اطالعات‬
‫• سالمت محیطی‪:‬تاثیر محیط اطراف و دنیا بر سالمت‬
‫عافیت چیست؟‬
‫• حد اعالی سالمت است‬
‫• زندگی هدفمند و توام با لذت‬
‫• انتخاب اگاهانه شیوه ای از زندگی با احساس مسئولیت فردی‪ ،‬تعادل و افزایش‬
‫هر چه بیشتر سالمت جسمی‪ ،‬روانی و روحی‬
‫اهمیت بهداشتی و راه های تامین ان‬
‫هر روزه ‪ 8000‬کودک به علت انجام ندادن واکسیناسیون‬
‫حدود ‪ 7000‬کودک به علت کم ابی بدن ناشی از اسهال می میرند‬
‫حدود ‪ 6000‬کودک به علت عفونت های تنفسی به هالکت می رسند‪.‬‬
‫چنان چه وضع به این ترتیب ادامه پیدا کند‪ ،‬در سال های اینده صد ها میلیون کودک جان خود را از دست می دهند و‬
‫کودکانی هم که از چنگال این بیماری ها نجات پیدا می کنند مبتال به سوء تغذیه و رشد ناکافی جسمی و روانی می شوند‪.‬‬
‫در حالی که می توان از مرگ و میر کودکان و خسارت های ناشی از این بیماری ها با روش های بسیار ساده جلوگیری‬
‫نمود‪.‬‬
‫راههای پیشگیری‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫واکسیناسیون بر علیه ‪ 6‬بیماری‬
‫نظارت بر رشد و نمو کودکان تا والدین بتوانند از سوء تغذیه در کودکان پیشگیری‬
‫کنند‪.‬‬
‫تغذیه کافی کودک با شیر مادر‪،‬‬
‫ُ‬
‫استفاده از مایع درمانی خوراکی ا ار اس ( )‪ )O.R.S‬برای جلوگیری از کم ابی‬
‫بدن در مواقع ابتال به اسهال از روش های ساده و ارزان پیشگیری از مرگ و میر‬
‫کودکان و تامین و حفظ سالمتی انان است‪.‬‬
‫اهمیت بهداشتی و راه های تامین ان‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫توجه به نکات ذیل برای رسیدن به اهدف بهداشتی برای همه ضروری است‪:‬‬
‫گسترش ایمن سازی بر علیه ‪ 6‬بیماری قابل پیشگیری (فلج اطفال‪ ،‬سل‪ ،‬دیفتری‪ ،‬کزاز‪ ،‬سیاه سرفه و‬
‫سرخک) با واکسن‪.‬‬
‫بهداشت مادر و کودک (مراقبت از زنان باردار‪ ،‬تنظیم خانواده‪ ،‬نظارت بر رشد و نمو کودک)‪.‬‬
‫بهسازی محیط و تامین اب اشامیدنی سالم‪.‬‬
‫بهبود تغذیه و تامین غذای کافی‪.‬‬
‫‪ ،‬اداب و رسوم‪ ،‬سواد‪ ،‬وضعیت اقتصادی و سطح درامد و غیره‪.‬‬
‫ادامه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫کنترل و پیشگیری از بیماری های واگیر و غیرواگیر‬
‫دسترسی به دارو‬
‫درمان به موقع بیماری ها از طریق بیماریابی و ارجاع به موقع بیماران‪.‬‬
‫فراهم شدن شرایط بهداشت روانی و اجتماعی بنحوی که هر کس از داشتن وسایل‬
‫الزم زندگی که متضمن بقاء و سالمت اوست برخوردار باشد‪.‬‬
‫اموزش بهداشت برای همه و کسب اطالعات کافی درباره چگونگی استفاده صحیح‬
‫از عواملی که بر سالمتی هر فرد اثر می گذارد اعم از محیط‪ ،‬اب‪ ،‬غذا‬
‫مزیت بهداشت بر درمان‬
‫بهداشت‪ ،‬دانش حفظ تندرستی است و پزشکی‪ ،‬علم درمان بیماری ها است‪.‬‬
‫بدیهی است که بیمار نشدن بر بیمار شدن و معالجه نمودن‪ ،‬مزیت فراوان دارد‪.‬‬
‫چون وقتی بیماری مزمنی پیش امد بهبودی ان را نمی توان پیش بینی نمود‪ ،‬اگر هم بیمار بهبود یافت‬
‫اغلب اثار و عوارضی از بیماری به جای می ماند‪ ،‬که گاهی مرئی و گاهی مخفی می باشد که با پیدایش‬
‫زمینه ی مساعد مجددا ظهور می نماید‪.‬‬
‫مثال بیشتر بیماری های مزمن مخصوصا در اشخاص مسن نتیجه عفونت ها و مسمومیت های دوران‬
‫جوانی است‪.‬‬
‫ادامه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫بااندک توجهی می توان فهمید که بهداشت فقط با پیش گیری از بیماری ها سر و کار دارد و از درمان که از‬
‫عوامل مختلف و پیچیده ای بحث می َََکند‪ ،‬به مراتب اسان تر و ساده تر است‪.‬‬
‫بدیهی است که زیان های ابتال به امراض از نقطه نظر مادی و معنوی به اندازه ای است که زیان های ناشی از‬
‫ان در خانواده ها ‪،‬حتی در صورت بهبودی جبران ناپذیر است‪.‬‬
‫بعالوه بهداشت مقرون به صرفه تر از درمان می باشد‪ .‬به طور مثال‪ :‬هزینه درمان گلو درد استرپتوکوکی که می‬
‫تواند باعث تب های روماتیسمی و روماتیسم قلبی شود را با هزینه درمان قلب مقایسه کنید‪ .‬هزینه ای که جهت‬
‫تهیه پنی سیلین صرف می شود به هیچ وجه با هزینه جراحی و درمان قلب قابل مقایسه نیست‪.‬‬
‫مقایسه ی هزینه های گزافی که صرف معالجه ی بیماری های ناشی از الودگی اب می شود با هزینه ی لوله کشی‬
‫در یک روستا‪ ،‬و یا مقایسه ی بین هزینه ی مصرفی جهت مسواک و خمیر دندان و هزینه ای که جهت اعمال‬
‫جراحی و ترمیمی دندان مصرف می شود مثال های دیگری است که نشان دهنده ی مزیت بهداشت بر درمان‬
‫باشد‪.‬‬
‫می‬
‫تعریف سازمان جهاني بهداشت از مراقبتهاي بهداشتي اوليه‬
‫‪Primary Health Care‬‬
‫• مراقبتهاي بهداشتي اوليه مراقبتهاي اصلي در زمينه بهداشت است كه بايد براي همه افراد و‬
‫خانواده هاي جامعه قابل دسترس باشد‪ .‬اين خدمات بخش اساسي نظام بهداشتي و توسعه اقتصادي‬
‫اجتماعي كشور است‪.‬‬
‫• مراقبتهاي بهداشتي اوليه اولين سطح تماس فرد‪ ،‬خانواده و جامعه با نظام بهداشتي كشور بوده و‬
‫خدمات را تا حد ممكن به جاي ي كه مردم در ان كار و زندگي ميكنند ميبرد‪.‬‬
‫هدف از ارائه اين مراقبتها حفظ‪ ،‬نگهداري وارتقاء سطح سالمت افراد جامعه است و امروزه‬
‫•‬
‫بر اين نك ته تاكيد ميشود كه خدمات بهداشتي بايد طيف كامل خدمات پيشگيري‪ ،‬درماني و بازتواني‬
‫را پوشش دهد‪.‬‬
‫•‬
‫اصول مراقبتهاي بهداشتي اوليه‬
)Principles of Primary Health Care(
‫اصل هماهنگي بخشهاي توسعه اقتصادي اجتماعي‬
‫( )‪)inter-sectoral Approach‬‬
‫بهداشت به صورت مجرد وجود ندارد و تحت تاثير تركيبي از عوامل محيطي‪ ،‬اجتماعي و اقتصادي‬
‫است كه به صورت تنگاتنگ با يكديگر در ارتباطند‪ .‬بنابراين بخشهاي مختلف جامعه كه بر‬
‫سالمت افراد تاثير دارند بايد تالشي هماهنگ داشته باشند‪.‬‬
‫مشاركت مردم واتكاء به خود‬
‫)‪)Community Participation‬‬
‫• بدون همكاري و عالقه مردم به تامين و توسعه خدمات هيچگونه موفقيتي براي ان‬
‫پيش بيني نميشود اين به عنوان بهداشت به وسيله مردم و قرار دادن سالمت‬
‫مردم در دست خود انها توصيف شده است‪ .‬بدين ترتيب بهداشت پديده اي‬
‫خودجوش است كه بايد انگيزه برخورداري از ان در مردم ايجاد گردد و عالوه بر‬
‫بخش بهداشت‪ ،‬جامعه بايد درگير مراقبت از خود شود‪.‬‬
‫روشهاي مناسب‬
‫‪Appropriate Methods‬‬
‫نه تنها در مراقبتهاي بهداشتي اوليه بلكه در تمامي سطوح ارائه خدمات بهداشتي‬
‫درماني بايد از روش‪ ،‬ابزار‪ ،‬پرسنل‪ ،‬دارو‪ ،‬مواد و حتي سيستم اداري مناسب و‬
‫منطبق با شرايط جامعه استفاده شود‪ .‬در ارائه خدمات به مردم بايد از روشهاي ي‬
‫استفاده شود كه با فرهنگ جامعه مطابقت داشته و از ابزار و پرسنلي استفاده گردد‬
‫كه با شرايط كار هماهنگ هستند‪ .‬بنابراين فن اوري مناسب تركيبي است كه هم‬
‫نيازهاي مراقبت بهداشتي و هم بافت اقتصادي اجتماعي كشور را باید در نظر‬
‫بگيرد‪.‬‬
‫عدالت (برابري)‬
‫‪Equity‬‬
‫• منابع بهداشتي و خدمات مربوط به ان بايد به صورت برابر در اختيار همه افراد‬
‫جامعه قرار گيرد‬
‫• مردم با نيازهاي يكسان بايد دسترسي برابر به مراقبتهاي بهداشتي داشته باشند‪.‬‬
‫• براي اطمينان از دسترسي برابر بايد توزيع و پوشش مراقبتهاي اوليه بهداشتي در‬
‫مناطقي بيشتر باشد كه بيشترين نيازها وجود دارد‪.‬‬
‫جامعيت خدمات‬
‫مراقبتهاي بهداشتي اوليه يك رويكرد جامع براساس مداخالت زير است ‪:‬‬
‫‪ -1‬مداخالت ارتقاي ‪ :‬برخورد مراقبتهاي بهداشتي اوليه در سطح جامعه با علل اساسي است كه بر سالمت تاثير‬
‫ميگذارد‪.‬‬
‫‪ -2‬مداخالت پيشگيري كننده ‪ :‬اين مداخالت كاهش دهنده بروز بيماريها يا برخورد سريع با عللي است كه براي فرد‬
‫ايجاد مشكل نموده است‪.‬‬
‫‪ -3‬مداخالت درماني ‪ :‬اين مداخالت سبب كاهش شيوع بيماري بوسيله توقف پيشرفت بيماري در بيمار است ‪.‬‬
‫‪ -4‬مداخالت بازتواني ‪ :‬اين مداخالت سبب كوتاه نمودن پ ي امد يا عوارض مربوط به مشكل سالمتي افراد ميشود‪.‬‬
‫مداخله در بيماري‬
‫مداخله ارتقايي‬
‫مداخله پيشگيري‬
‫مداخله درماني‬
‫اسهال ()‪Diarrhea‬‬
‫آب سالم‬
‫بهداشت عمومي‬
‫امنیت غذا‬
‫آموزش بهداشت‬
‫مراقبت كودكان‬
‫آموزش بهداشت فردي‬
‫تغذیه با شیر مادر‬
‫واكسیناسیون‬
‫مایع درماني خوراكي‬
‫حمایت تغذیه اي‬
‫(درمان دارویي درصورت نیاز)‬
‫بازتواني تغذیه اي‬
‫مایع درماني خوراكي‬
‫ذات الریه‬
‫()‪Pneumonia‬‬
‫تغذیه مناسب‬
‫مسكن مناسب‬
‫هواي تمیز‬
‫آموزش بهداشت‬
‫واكسیناسیون‬
‫تغذیه با شیر مادر‬
‫مكمل ویتامین ‪A‬‬
‫درمان دارویي‬
‫بازتواني تغذیه اي‬
‫سرخك‬
‫()‪Measles‬‬
‫تغذیه مناسب‬
‫تهویه مناسب منزل‬
‫آموزش بهداشت‬
‫واكسیناسیون‬
‫درمان دارویي‬
‫حمایت تغذیه اي‬
‫بازتواني تغذیه اي‬
‫ماالریا‬
‫()‪Malaria‬‬
‫تغذیه مناسب‬
‫كنترل ناقل بیماري‬
‫آموزش بهداشت‬
‫استفاده از پشه بند ()‪Mosquito nets‬‬
‫پیشگیريهاي دارویي‬
‫درمان دارویي‬
‫بازتواني تغذیه اي‬
‫كم خوني‬
‫()‪Anemia‬‬
‫كنترل ناقل (پارازیت)‬
‫تغذیه مناسب‬
‫آموزش بهداشت‬
‫غربالگري بیماران‬
‫پیشگیري با تجویز آهن و اسید فولیك‬
‫كرم زدایي‬
‫مكمل تغذیه اي‬
‫تزریق خون‬
‫حمایت تغذیه اي‬
‫بازتواني تغذیه اي‬
‫(رژیم غذایي پرآهن)‬
‫سل‬
‫‪Tuberculosis‬‬
‫تغذیه مناسب‬
‫تهویه مناسب منزل‬
‫آموزش بهداشت‬
‫واكسیناسیون‬
‫پیشگیري از تماس‬
‫درمان دارویي‬
‫مشاوره فامیلي‬
‫حمایت تغذیه اي‬
‫خدمات تلفیقي‬
‫()‪Social integration‬‬
‫مداخله بازتواني‬
‫اجزاي مراقبتهاي بهداشتي اوليه‬
‫‪ -1‬اموزش بهداشت (اموزش در خصوص مشكالت معمول بهداشتي‪ ،‬پيشگيري و روشهاي كنترل بيماريها)‬
‫‪ -2‬بهبود تغذيه‬
‫‪-3‬دسترسي به اب اشاميدني سالم و بهسازي محيط‬
‫‪-4‬بهداشت مادر وكودك و فاصله گذاري بين مواليد‬
‫‪ -5‬واكسيناسيون برعليه بيماريهاي عفوني قابل انتقال در دوران كودكي‬
‫‪ -6‬پيشگيري و كنترل بيماريهاي عفوني ( بيماريهاي عفوني اندميك محلي)‬
‫‪ -7‬درمان بيماريهاي معمول و جراحتها‬
‫‪ -8‬دسترسي به داروهاي اساسي‬
‫نک ته ‪:‬الزم به ذكر است كه هشت فعاليت فوق‪ ،‬حداقل اقدامات الزم االجرا براي همه جوامع بوده و هر جامعه اي بايد‬
‫براساس نيازها و اولويت بندي ان براي ارائه خدمات مورد نياز مردم اقدام به برنامه ريزي و اجرا نمايد ‪.‬‬
‫در حال حاضر در ايران عالوه بر هشت جزء فوق مراقبتهاي بهداشت دهان و دندان و تا حدودي مراقبتهاي بهداشت‬
‫رواني نيز به مردم ارائه ميگردد‪.‬‬
‫پيشگيري‬
‫‪Preventation‬‬
‫باتوجه به صرفه جوي ي هاي هنگ فتي كه در هزينه هاونيروهاي انساني كه بوسيله‬
‫پيشگيري مي توان انجام داد در علم پزشكي تالش شده است راههاي پيشگيري از‬
‫بيماريهاي مختلف شناخته شود ‪.‬‬
‫سطوح پيشگيري‬
Primary Prevention -1
secondary Prevention -2
Tertiary Prevention -3
‫‪Primary Prevention‬‬
‫• هدف از این پیشگیري محدود نمودن بروز بیماري توسط‬
‫كنترل علل آن مي باشد یعني اقداماتي كه قبل از شروع‬
‫بیماري انجام مي گیرد تا امكان بروز بعدي بیماري از بین‬
‫برود ‪.‬‬
‫‪secondary Prevention‬‬
‫• هدف از این پیشگیري ‪ ،‬كاهش عوارض شدیدتر بیماري بوسیله‬
‫تشخیص ودرمان بموقع وزودرس آن بیماري مي باشد ‪.‬‬
‫• مثال پیشگیري از بروز سرطان سینه در خانمها كه سعي مي‬
‫شود با معاینات دوره اي در خانمها بیماري رادر مراحل اولیه‬
‫تشخیص داد ودرمان كرد ‪.‬‬
‫• تشخیص زود هنگام اختالالت تكاملي ومداخله زودرس ‪،‬یكي از‬
‫روشهاي مهم پیشگیري ثانویه از اختالالت تكاملي وبه دنبال آن‬
‫معلولیتهاي ذهني ‪،‬حركتي ‪،‬بینایي است كه با ارزیابیهاي دوره‬
‫اي مي توان اقدامات بموقع ومناسب توانبخشي را انجام داد ‪.‬‬
‫‪Tertiary Prevention‬‬
‫• هدف از اين پيشگيري كاهش پيشرفت بيماري ايجاد شده و پيشگيري از عوارض‬
‫ان مي باشد ‪ .‬توانبخشي يا بازتواني در واقع همان پيشگيري در سطج سوم است ‪.‬‬
‫پیشگیری از اختالالت زبان در کودکان )‪(ASHA 1991‬‬
‫‪ ‬شیوع شناسان در سطوح متعددی به پیشگیری توجه می کنند‪.‬‬
‫‪ ‬تعاریفی که برای هر یک از این سطوح توسط گروه پیشگیری از مشکالت گ فتار‪ ،‬زبان و‬
‫شنوای ی )‪ ASHA(1991‬توصیف شده به شرح زیر است‪:‬‬
‫پیشگیری اولیه‪ :‬رفع یا پیشگیری از شروع و رشد اختالل‬
‫با تغییر در حساسیت‬
‫یا کاهش مواجهه افراد مستعد به بیماری‬
‫مثل واکسن علیه بیماری سرخجه‪ ،‬یا مشاوره ژنتیک در افرادی که سابقه سندرم ‪ X‬شکننده دارند‬
‫تا در صورت احتمال وقوع این اختالل به جای بچه دار شدن از راهکارهای دیکری مثل فرزند‬
‫خواندگی و یا بررسی ساختار ژنتیکی جنین قبل از تولد شوند‪.‬‬
‫ادامه‬
‫پیشگیری ثانویه‪ :‬تشخیص و درمان زود هنگام جهت رفع اختالل و یا به تاخیر‬
‫انداختن رشد ان‪ :‬مثل غربالگری شنوای ی نوزادان برای تشخیص کم شنوای ی و تهیه‬
‫به موقع دستگاههای تقویت کننده‬
‫پیشگیری در سطح سوم‪ :‬مداخله برای کاهش ناتوانی از طریق تامین مجدد عملکرد‬
‫موثر‪ :‬توانبخشی و اموزش کودکان سندرم داون‬
‫پيشگيري اوليه از اختالالت گ فتاري‬
‫• پيشگيري اوليه شامل مراقبت قبل از تولد ‪ ،‬حين زايمان ‪ ،‬دوران نوزادي‬
‫‪،‬شيرخوارگي وكودكي است ‪.‬‬
‫مراقبت قبل از تولد‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫اموزش واگاه سازي عمومي در خصوص خودداري از ازدواجهاي فاميلي‬
‫اموزش واگاه سازي عمومي در خصوص ضرورت مشاوره ژنتيك قبل از ازدواج‬
‫اموزش واگاه سازي در خصوص بار دار نشدن قبل از سن ‪ 18‬سالگي وبعد از ‪ 35‬سالگي‬
‫اموزش واگاه سازي در مورد تعداد مناسب فرزندان وفاصله مناسب بين فرزندان‬
‫اموزش در مورد عدم تماس يااستفاده از اشعه ايكس‪،‬سيگار ‪،‬الكل ‪،‬دارو وسموم مختلف‬
‫حين بارداري‬
‫ادامه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تزريق ‪ 2‬دوز واكسن سرخجه قبل سن بارداري به دختران ‪ ،‬بررسي تيتر انتي بادي سرخجه در دختران سن‬
‫بارداري ‪ ،‬اموزش در مورد پيشگيري از انتقال توكسو پالسموز ‪ ، HIV، CMV ،‬تجويز ‪ AZT‬به زنان‬
‫باردار‪ HIV‬مثبت براي پيشگيري از انتقال به جنين‪.‬‬
‫تجويز اسيد فوليك به زنان باردار به منظور پيشگيري از نقايص نورال تيوب و يد اضافي در مناطق داراي كمبود‬
‫يد‬
‫اموزش تغذيه مناسب به زنان باردار‬
‫مشاوره ژنتيك در دوران بارداري ومانيتورينگ توسط امينوسنتز وسونوگرافي جنين‬
‫مراقبتهاي بهداشتي مناسب دوران بارداري‬
‫پيشگيري از نارس بدنيا امدن نوزاد‬
‫مراقبتهاي حين زايمان‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫اموزش به زنان باردار در مورد ضرورت زايمان در بيمارستان يا مراكز تسهيالت‬
‫زايمان مجهز‬
‫بهبود كيفيت زايمان با مونيتورينگ وانجام زايمان توسط متخصص يا افراد ماهر‬
‫بهبود كيفيت مراقبت از نوزاد ‪ ،‬پيشگيري از هيپوگليسمي‪،‬عفونت‪،‬هيپر‬
‫بيليروبينمي‬
‫غربالگري نوزادان براي بيماريهاي متابوليك‬
‫پيشگيري از ابتال به عفونتهاي كانال زايمان در نوزاد مانند ‪Ophthalmia‬‬
‫‪Neonatorum‬‬
‫مراقبت از شيرخوار وكودك‬
‫• اموزش واگاه سازي در مورداهميت برخي از عاليم غير طبيعي در نوزاد وشير خوار مانند زردي ‪،‬‬
‫بيحالي ‪ ،‬خواب الودگي ‪ ،‬شير نخوردن ‪ ،‬تب و‪......‬‬
‫• اموزش به خانواده در مورد ضرورت مراقبت از رشد وتكامل وسالمت كودك با مراجعه منظم به‬
‫مراكز بهداشتي ودرماني وپزشك متخصص‬
‫• پیشگیری از عوارض نارسی وکم وزنی ونوزادان تحت مراقبتهای ویژه ‪ ،‬زیرا انان در معرض خطرات‬
‫مختلفی از جمله اختالالت تکاملی می باشند‪.‬‬
‫• نوزادان نارس بستری در ‪ NICU‬از ارتباط طبیعی با مادر خود محروم هستند وبایستی شرایط‬
‫تحریکی محیطی مطلوب برای انها فراهم گردد ‪ .‬بعالوه نارسی‪ ،‬انان را در معرض صدمات مختلف‬
‫محیطی با توجه به بستر مساعد بیولوژیکی ایشان قرار می دهد که باید به ان توجه داشت ‪.‬‬
‫ادامه‬
‫• واکسیناسیون برای پیشگیری از بیماریهای مسری وبیماری سیستم عصبی مثل عفونت هموفیلوس‬
‫انفلوانزا ومننژیت توبرکولی‪،‬سرخک وفلج اطفال‬
‫• پیشگیری از کودک ازاری وغفلت از کودک با بهبود رابطه کودک ومادر ‪ ،‬کاهش استرس وتامین‬
‫حمایت اجتماعی از والدین‬
‫• تشخیص کودک ازاری وغفلت از کودک وارجاع به مراکز شبانه روزی‬
‫• پیشگیری از حوادث توسط نصب حفاظ پنجره ‪ ،‬دورکردن وسایل اتشزا از دسترس کودکان ‪ ،‬استخر‬
‫محصور ‪،‬استفاده از کاله ایمنی هنگام دوچرخه سواری‬
‫‪-‬‬
‫ادامه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫برقراری ارتباط عاطفی مناسب با کودک‬
‫سرپرستی مناسب توسط والدین از طریق اموزش وارائه راهنماییهای الزم قبل ازبروز رفتار غیر‬
‫طبیعی‬
‫مشاوره به والدین در مورد رفتاروتکامل کودک به منظور افزایش اطالعات انها در خصوص‬
‫تکامل کودک که انها را قادر می سازد باعث تحریک موثر روند تکامل او شوند‬
‫مشاوره به والدین درمورد کولیک دوران شیر خوارگی ‪ ،‬اضطراب جدای ی ‪ ،‬بازیهای خیالی‬
‫ومسائل وبحرانهای بلوغ‬
‫ادامه‬
‫• پیشگیری از رفتارهای تهاجمی یا غیر طبیعی کودک از طریق زیر‪:‬‬
‫محدود نمودن وهدایت برنامه های ی که کودک از تلویزیون تماشا می کند‬‫• تامین اموزش پیش دبستانی‪ ،‬تشویق در برقراری ارتباط سالم با همساالن ‪ ،‬پیشگیری از شکست‬
‫تحصیلی وتامین برنامه های اموزشی ومشاوره با والدین در برابرقوانین سخت وتنبیه کننده وحفظ‬
‫احترام دیگران‬
‫پیشگیری ثانویه‪ :‬خدمات مداخله زودهنگام‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫خدماتي است كه در سالهاي اوليه زندگی به كودكانی که مبتال به درجات خفيفي از‬
‫ناتواني يا تاخير در تكامل هستند يا داراي عوامل خطر ساز بيومديكال ورواني‬
‫اجتماعي براي تكامل غير طبيعي هستند ارائه مي شود ‪.‬‬
‫چيزي كه در ارائه اين خدمات اهميت دارد‪:‬‬
‫ارزيابي كودك وخانواده‪ ،‬طرح ريزي برنامه مناسب براي هر خانواده ومشاركت‬
‫دادن هر چه بيشتر والدين است ‪.‬‬
‫نقش متخصص كودك نظارت برتكامل كودك ‪،‬ارجاع مناسب و ارائه خدمات‬
‫مستمر براساس نيازهاي كودك وخانواده است ‪.‬‬
‫چالش خانواده در تولد يك نوزاد‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تغيير در الويتها وبرنامه هاي زندگي‬
‫تهيه لباس ‪،‬خوراك ومراقبتهاي بهداشتي از كودك‬
‫تهيه دارو‪ ،‬صرف وقت براي مراجعات پزشكي‬
‫انجام اقدامات الزم جهت تامين تكامل طبيعي كودك‬
‫• لذا براي افزايش ظرفيت خانواده براي مواجهه با نيازها ي ويژه بايستي از خدمات‬
‫مداخله اي استفاده كرد‬
‫مداخله زودهنگام‬
‫• به برنامه ها وخدماتي اطالق مي شود كه‪:‬‬
‫• به منظورجبران تاخيرواصالح اختالالت تكاملي خفيف واوليه عمدتا در نوزادان ‪ ،‬شيرخواران‬
‫‪،‬نوپايان وحتي سنين پيش دبستاني بكار مي رود ‪.‬‬
‫• اين خدمات بصورت تيمي ارائه مي شود وشامل تحريكات حسي –حرك تي‪-‬شناختي از سنين‬
‫نوزادي وشيرخوارگي‬
‫‪ ‬مداخالت روانشناسي‬
‫‪ ‬گ فتاردرماني وارائه خدمات ارتباطي‬
‫‪ ‬فيزيوتراپ ي ‪،‬كاردرماني‬
‫‪ ‬روانپزشكي كودك‬
‫‪ ‬مددكاري ‪،‬پرستاري‬
‫‪ ‬اموزشهاي خاص پيش دبستاني‬
‫اين برنامه ها براي كودكان خاص ذيل ارائه مي گردد ‪.‬‬
‫• كودكان دچار تاخير مثل كودكان عقب مانده ذهني‪،‬اوتيسم ‪ ،‬اختالالت حسي‬
‫وعصبی حرک تی كه در مراحل ابتداي ي بيماري خود هستند ‪.‬‬
‫• كودكان در معرض عوامل خطر ساز رواني اجتماعي مثل غفلت والدين ‪،‬فقر‬
‫شديد‪ ،‬سن بسيار پايين والدين‬
‫• كودكان در معرض عوامل خطرساز بيومديكال مثل وزن پايين زمان تولد ونارسي‬
‫‪،‬شرايط طبي اسيب پذير وعفونت با ‪HIV‬‬
‫اهداف برنامه هاي مداخله‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تسريع تكامل شير خواران ونوپايان مبتالبه بيماريهاي ناتوان كننده وكاهش احتمال‬
‫تاخير تكاملي در انان‬
‫پيشگيري از عالئمي كه معموال بدون مداخله بموقع در يك روند تكاملي منفي بوجود مي‬
‫ايد مثل اسپاستيسيتي اندامها ‪،‬بروز عالئم مشخص عقب ماندگي ذهني وعالئم اختالل‬
‫توجه وتمركز‬
‫كاهش هزينه هاي اموزشي جامعه با كاهش نياز به اموزشهاي خاص وخدمات مرتبط به‬
‫هنگام ورود كودك به دبستان‬
‫كاهش احتمال سپردن اطفال مبتال به معلوليت به موسسات وافزايش احتمال زندگي‬
‫مستقل براي انان‬
‫افزايش پذيرش خانواده براي روبروشدن با نيازهاي خاص شيرخواران يا نوپايان دچار‬
‫ناتواني‬
‫چگونگي ورود كودك به برنامه مداخله زودرس‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫برای ورود به برنامه های مداخله زودرس باید تیم مداخله کودک را مورد ارزیابی جامع‬
‫شامل ‪ :‬گرفتن شرح حال تکاملی‪،‬تعیین سطوح عملکرد وتعیین وضعیت حیطه های‬
‫تکاملی ارتباطی ‪،‬اجتماعی وشناخت وسازگاری کودک ‪ ،‬تا مشخص شود که ایا احتمال‬
‫اختالالت تکاملی برای اومطرح است یا خیر ‪.‬‬
‫طرح برنامه مداخله زودهنگام براساس عالئم اولیه ریخته می شود ‪.‬‬
‫بهتر است برای هر خانواده برنامه ای طرح ریزی شود که والدین در اجراء ان مشارکت‬
‫فعال و همکاری داشته باشند‪.‬‬
‫این برنامه باید هر ‪6‬ماه یکبار بازنگری وهر سال مجددا طرح ریزی شود ‪ .‬وانتظارات‬
‫والدین بررسی ودر برنامه ثبت شود ‪.‬‬
‫رویکرد برخورد با اختالالت تکاملی درکودکان‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تشخیص علل طبی واجتماعی واینکه ایا این علل در حال حاضر فعال یا قابل بر طرف شدن هستند یا‬
‫خیر‬
‫مشخص کردن ارگان در گیر ومیزان اختالل عملکرد ان‬
‫تشخیص میزان محدودیت عملکردی وتوانای ی کودک در حرکت‪ ،‬دیدن ‪،‬شنیدن ‪،‬مهارتهای ذهنی وغیره‬
‫تشخیص محدودیت اجتماعی‪ :‬ایا کودک توانای ی برای رفتن به مدرسه را دارد یا افراد بالغ برای زندگی‬
‫مستقل وفعال توانای ی دارند ‪.‬‬
‫تشخیص تواناییهای کودک وخانواده برای کسب مهارتهای تطابقی‬
‫ارزیابی نیازهای طبی وتوانبخشی کودک وخانواده (نیازسنجی)‪.‬‬
‫تعیین اهداف درمانی کوتاه مدت وبلند مدت وبرنامه ریزی برای رسیدن به این اهداف به تفکیک برای هر‬
‫بیمار وتعیین معیار های ی برای ارزیابی وپیش اگهی‬
‫میزان تاثیر وپیش اگهی برنامه های مداخله زودرس‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫شدت مشكل عامل مهمي در تعيين پيش اگهي تكاملي كودك است‬
‫از طرفي تعامل بين كودك ومحيط روي تكامل حرك تي ‪ ،‬ادراك وشناخت او تاثير داشته‬
‫است وخانواده نقش اساسي در اين برنامه دارد ‪.‬‬
‫در اين ميان خلق وخو ‪،‬انگيزه كودك نيز در روند تكامل موثر است ‪.‬‬
‫كودكانيكه كنجكاو بوده وتمايل به كشف محيط وتعامل با ان دارند نسبت به‬
‫كودكانيكه به يك اسباب بازي بسنده مي كنند مهارتهاي تكاملي وحرك تي را راحت تر به‬
‫دست مي اورند ‪.‬‬
‫اقدامات موثر سازی برنامه های مداخله‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫باید سعی کنیم زندگي كودك وخانواده را تا حد امكان به وضعيت طبيعي نزديك كنيم ‪.‬‬
‫ايجاد فرصت تعامل باكودكان درمهد كودك يا مراكز روزانه‬
‫براي تاثير بيشتر اين برنامه ها بهتر است والدين درگير شوند زيرا اگر والدين با انگيزه بيشتري‬
‫در اين برنامه ها شركت كنند سبب تسريع تكامل كودك مي شود ‪.‬‬
‫حمايت از خانواده بنحوي كه خانواده بتواند در طول زمان ازكودك حمايت كند‬
‫شیوه های در گیر کردن والدین‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫اموزش والدین برای اینکه اموزگار خود باشند ‪.‬‬
‫تسهیل روابط بین والدین وکودک‬
‫حمایت اجتماعی از والدین وخانواده‬
‫ارائه خدمات جانبی به خانواده به منظور تقویت عملکرد کلی خانواده مانند‬
‫تسهیل دسترسی به کمکهای مالی ‪،‬اموزش شغل و امکان استفاده از مهد کودک‬
‫اثرات حمایت از خانواده‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫افزایش تعهد جهت مراقبت از کودک در کانون خانواده‬
‫کاهش استرس در خانواده‬
‫ایجاد اوقات فراغت برای مادر که منجر بهبود توانای ی والدین جهت نگهداری کودک در خانه همراه با مکان‬
‫تفریح وکار می شود ‪.‬‬
‫بهبود کیفیت زندگی‬
‫بهبود مهارتهای مواجهه با نیازهای بازتوانی کودک‬
‫شرکت در برنامه های مداخله زودرس میزان ‪ IQ‬را ‪7‬نمره افزایش می دهد‬
‫استفاده از این برنامه ها در طی سه سال اول عمر سبب بهبود قابل توجه توانای ی شناخت وکاهش مشکالت‬
‫رفتاری می شود‪.‬‬
‫مشخص شده در بین کودکان نارس هر چه وزن کودک بیشتر باشد (بیشتر از ‪ 2/5‬کیلوگرم ) نتیجه چشمگیر تر‬
‫خواهد ‪.‬‬
‫ضرورت تداوم مداخله‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫قطع این برنامه ها در سه سالگی وارزیابی کودک در ‪5‬سالگی نشان دهنده کاهش تدریجی این‬
‫اثرات مثبت می باشد ‪.‬‬
‫بنابراین نیاز به تحریکات ومداخله مداوم در سالهای پیش دبستانی احساس می شود‪.‬‬
‫هر چه زودتر برنامه شروع شودومدت زمان بیشتری طول بکشد نتایج بهتری بدست می اید ‪.‬‬
‫مداخالت زودهنگام در کودکان دارای وزن خیلی پایین یا نارس و کودکان دارای مشکالت طبی‬
‫همراه به دلیل داشتن مشکالت زیاد همیشه نتیجه مثبت همراه ندارد‪.‬‬
‫نقش متخصص اطفال و پزشک خانواده درمداخله زود هنگام‬
‫• متخصص اطفال یا پزشک خانواده اولین کسانی هستند که والدین به انها مراجعه‬
‫می کنند؛ بنابراین موقعیت خاصی برای اطالع رسانی و کمک به والدین دارند‪.‬‬
‫• متخصص اطفال نقش بسیار مهمی در تشخیص زودرس شیرخواران در معرض‬
‫ریسک و نظارت مستمر بر تکامل کودک دارند‪.‬‬
‫ادامه‬
‫• متخصصین اطفال به دلیل موقعیت خاص با دید و نظر باز به صحبت و نگرانی والدین در مورد تکامل‬
‫فرزندشان گوش می دهد‪ .‬وقتی والدین در مورد تکامل و یا رفتار فرزند خود نظری دارند‪ ،‬باید ان ها را جدی‬
‫گرفت‪.‬‬
‫• زمانی که والدین در مورد تکامل یا رفتار کودکشان نگران هستند‪ ،‬باید سریعا کودک را جهت ارزیابی وبررسی‬
‫علت احتمالی ارجاع دهند و این اطمینان را به والدین داد که ارزیابی کامل اولین قدم مهم در تعیین وجود‬
‫مشکل است‪.‬‬
‫• در صورتی که مسئول اطالع دادن مشکل به والدین هستید‪ ،‬باید در مورد نحوه ی ارائه اطالعات دقت نمائید‬
‫زیرا این لحظه در زندگی والدین بسیار حساس بوده و انان تا سال ها بعد جزئیات این لحظه را به خاطر دارند‪.‬‬
‫ادامه‬
‫• ارجاع سریع و به موقع به برنامه های مداخله زودرس وظیفه متخصص اطفال بوده و باعث‬
‫ایجاد امید وانگیزه در والدین می شود‪.‬‬
‫• در مورد پیش اگهی باید بسیار محتاطانه صحبت کرد؛ زیرا پیش گوی ی در مورد کودکان بسیار‬
‫مشکل بوده و فقط در حد حدس می باشد و بهتر است به والدین امید دهیم‪.‬‬
‫• وقتی کودک به مراکز ارائه دهنده ی خدمات ارجاع داده شد‪ ،‬باید در مالقات های بعدی راجع‬
‫به این برنامه ها سؤال شود؛ زیرا توجه و تشویق پزشک سبب دلگرمی خانواده ها می شود‪.‬‬
‫مشاوره در اختالالت ارتباطی‬
‫اهمیت مشاوره‬
‫• فرصت ایجاد یک نتیجه مناسب را برای مراجع افزایش می دهد‪.‬‬
‫‪ ‬این نتیجه می تواند برطرف شدن یک اختالل باشد یا افزایش کیفیت زندگی با تکنیکهای‬
‫تطبیق و سازگاری باشد‪.‬‬
‫• به مراجع و خانواده کمک می کند تا تصمیماتی را اتخاذ کنند که کیفیت زندگی را‬
‫بهبود میدهد‬
‫• مشاوره شاید مهمترین راه کمک به مراجعان برای دستیابی به اهداف دراز مدت‬
‫باشد‪.‬‬
‫اهداف بالینی و مشاوره ای برای اسیب شناسان گ فتار و زبان‬
‫• هدف بالینی‪:‬‬
‫‪ ‬کاهش اثر اختالل‬
‫• هدف مشاوره ای‬
‫‪ ‬کمک به افراد برای یک زندگی مولد و موفق در شرایط وجود یا فقدان مشکالت‬
‫ارتباطی یا هنگام قرارگیری در موقعیتی که این مشکالت وجود دارد‪.‬‬
‫بیانیه ‪ (2001)ASHA‬برای ‪SLP‬‬
‫• مشاوره بخش جدای ی ناپذیر فعالیت بالینی درمانگر‪ ،‬برای خانواده ها و‬
‫کودکان دارای اختالالت گ فتار‪،‬زبان‪ ،‬شنوای ی و بزرگساالن مبتال به این‬
‫اختالالت است‪.‬‬
‫دیدگاه نظری مشاوره در اختالالت ارتباطی‬
‫• فاصله گرفتن از مدلهای درمان مدار که روی اسیب متمرکز هستند‪.‬‬
‫• تاکید بر جنبه های فاقد اسیب و چگونگی برانگیختن توانای ی برای روش برخورد با اسیب غیر‬
‫منتظره ای که تهدید کننده یکی از مهمترین مختصه های انسان یعنی همان ارتباط است‪.‬‬
‫• مشاوره با تمرکزبر نیمه پر لیوان اغاز می شود‪.‬‬
‫• مشاوره با تمرکز بر تقویت و سرمایه گذاری روی نقاط مثبتی است که مراجع قبل از مالقات با‬
‫درمانگر ان فرایند را از طریق تطبیق اغاز کرده است‪.‬‬
‫جهت گیری موضوع در مشاوره اختالالت ارتباطی‬
‫‪ -1‬سالمتی و مثبت اندیشی (‪)wellness and positive psychology‬‬
‫‪ -2‬زندگی با دگرگونی های شدید )‪(living the catastrophe‬‬
‫‪ -3‬چه کسانی خبره هستند؟‬
‫)?‪(Who are the expert‬‬
‫‪ -4‬اهمیت داستانها (‪)The importance of stories‬‬
‫‪ -5‬بحران (‪)Crisis‬‬
‫سالمتی و مثبت اندیشی‬
‫• تمرکز بر هنجار به جای تمرکز بر ناهنجاری و اسیب شناسی روانی‬
‫• تالش افرادی نظیر ‪ Seligman‬و همکارانش در زمینه مثبت اندیشی اطالعات خوبی را‬
‫برای مشاوره در این زمینه فراهم کرده است‪.‬‬
‫• مثبت اندیشی‪ ،‬بر بهداشت روان و سالمتی )‪ (well-being‬و چگونگی دستیابی و حفظ‬
‫ان تاکید دارد‪.‬‬
‫• مثبت اندیشی یعنی زندگی مثبت گرا چیست و بدنبال فراهم سازی راهی برای افزایش احساس‬
‫خوشبختی واقعی در زندگی است‪.‬‬
‫ویژگی اصلی مثبت اندیشی‬
‫ارائه روشهای نمایان در افزایش‬
‫‪ ‬انعطاف پذیری )‪(resilience‬‬
‫‪ ‬و خوش بینی )‪(optimism‬‬
‫• این دو خصلت برای سازگاری با مصائب و دشواریهای ناگهانی که در فرایند زندگی‬
‫صورت می گیرد از اهمیت زیادی برخوردار است‪.‬‬
‫زندگی با دگرگونی های شدید‬
‫• منظور از دگرگونی های شدید همان بالیا و سوانح است‪.‬‬
‫• مشکالت تکان دهنده ای که منجر به طیفی از اختالالت ارتباطی می شود‪.‬‬
‫چه کسانی خبره هستند؟‬
‫• دیدگاه سنتی متخصص را فرد مسلط بر موضوع می داند‬
‫• در روش مشاوره ای حاضر‪ ،‬عالوه بر مهارت فرد مشاور‪ ،‬مهارت و خبرگی مراجع و‬
‫خانواده را تایید می کند‪.‬‬
‫• مدل اجتماعی ناتوانی‪ :‬بر اساس مدل اجتماعی ناتوانی که در ‪ 30‬اخیر تحول زیادی در‬
‫موضوعات بالینی درمانگران گ فتار ایجاد کرده است‬
‫‪ ‬شاید یکی از مهمترین تحوالت‪ ،‬مربوط به عملکردهای مشاوره ای درمانگر باشد‪.‬‬
‫‪ ‬این مدل بر این موضوع پافشاری دارد که جوامع بر موضوع مهارت )‪ ،(expertise‬در‬
‫مورد هر نوع بیماری ناتوان کننده بازنگری داشته باشند‪.‬‬
‫دیدگاههای مدل ناتوانی اجتماعی‬
‫‪ ‬ناتوانی به خودی خود یک فرد را ناتوان نمی کند‪.‬‬
‫‪ ‬ناتوانی نتیجه زندگی در جامعه ناتوان کننده است‪.‬‬
‫‪ ‬ناتوانی شاید یک فاجعه نباشد‪ ،‬واقعیت زندگی باشد‬
‫‪ ‬افراد ناتوان با مشکالت گسترده اجتماعی مواجه هستند که نیاز به راه حلها و‬
‫تغییر نگرش وسیع اجتماعی از طرف افراد غیر ناتوان مثل متخصصانی دارد که با‬
‫این افرا د سروکار دارند‪.‬‬
‫اهمیت داستانها‬
‫• تعریف وقایعی که با حل مشکل یا مشاوره ارتباط داشته باشد‪.‬‬
‫• تعریف وقایعی از زندگی خود به عنوان بخشی از فرایند درمانی که باعث شکل‬
‫گیری انعطاف پذیری و خوش بینی می شود از اهمیت برخوردار است‪.‬‬
‫بحران‬
‫• استفاده از مدل بحران در مشاوره ارتباطی‪:‬‬
‫• این مدل توسط )‪ Ross (1969‬در ارتباط با موضوع سوگ‪ ،‬مرگ و احتضار ایجاد شده‬
‫است‪.‬‬
‫• این مدل برای بسیاری از بیماریهای مزمن نیز مفید است‪.‬‬
‫• این مدل برای درمانگران در سال ‪1981‬توسط ‪ Webster & Newhuff‬برای هدف‬
‫زیرتطبیق داده شد‬
‫‪ ‬روشن سازی فرایندی که افراد در مواجهه با وقایع بحرانی طی میکنند‪.‬‬
‫‪ ‬تطبیق سازی این مدل برای مشاوره به خانواده و افراد مبتال به سک ته بوده است‪.‬‬
‫‪ 4‬مرحله شکل گیری سیر بهبودی در مواجهه با یک بحران ( & ‪(Webster‬‬
‫‪Newhuff‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫شوک ‪Shock‬‬
‫ادراک ‪realization‬‬
‫خلوت گزینی ‪retreat‬‬
‫اذعان ‪acknowledgment‬‬
‫‪ ‬همه افراد همه مراحل باال را به یک ترتیب طی نمیکنند‪.‬‬
‫‪ ‬همه افراد هم به یک سطح یکسان اذعان رضایتمندانه نمی رسند‪.‬‬
‫مثالی از تطبیق این مراحل با مشاوره ارتباطی‬
‫• بیمار مبتال به افازی ناشی از سک ته‪:‬‬
‫• بیمار و خانواده وی بدلیل این تجربه جدید در موقعیت خوبی برای دریافت‬
‫اطالعات مربوط به افازی هستند‪.‬‬
‫• با وجودیکه در ان شرایط‪ ،‬مشاورات و اطالعاتی به انها داده می شود اما‬
‫درمانگری که بعدا در شرایط مزمن با انها کار می کند ممکن است از خانواده و‬
‫بیمار بشنود که‪:‬‬
‫‪ ‬چیزی را برای انها توضیح ندادند‬
‫‪ ‬یا اینکه انها نمی دانستند که چه انتظاری باید داشته باشند‪.‬‬
‫ادامه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫شوک حاصل از بحران ممکن به فرد و خانواده اجازه دریافت اطالعات جدید را در‬
‫مراحل اولیه بهبودی ندهد‬
‫این محدودیتها به معنی عدم ارائه اطالعات در مراحل اولیه نمی باشد‪.‬‬
‫اما ما نباید از این موضوع متعجب شویم‪.‬‬
‫ما باید امادگی تکرار مکرر مطالب را داشته باشیم‪.‬‬
‫این عدم دریافت اطالعات در مراحل اولیه به این معنی است که گوش دادن‬
‫بایستی جزء اولین عملکردهای مشاوره باشد‪.‬‬
‫ادامه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫مرحله اول‪ :‬گوش کردن به انچه که دیگران می خواهند درمیان بگذارند و به ترسهای انها در‬
‫مورد اینده در حالیکه دست انها را می فشاریم یا در کنار انها حضور داریم همان چیزی است‬
‫که باید در ان لحظه ها انجام دهیم‪.‬‬
‫مرحله دوم‪ :‬فراهم سازی اطالعات ماندگار مثل جزوه‪ ،‬فیلم ویدوئی ی‪ ،‬ادرس و شماره تلفن‬
‫مکانهای مرتبط با مشکل صورت می گیرد‪.‬‬
‫مرحله سوم‪ :‬این مرحله ممکن است خیلی فراگیر نباشد‪ .‬معموال با انکار وجود مشکل یا انکار‬
‫اثردرازمدت مشکل ظهور می کند‪.‬‬
‫مرحله چهارم‪ :‬اذعان به معنی دست کشیدن یا تسلیم شدن نیست‪ .‬بلکه به معنی فهمیدن‬
‫شرایط واقعی است‬
‫اجزاء مشاوره اختالل ارتباطی‬
(understanding) ‫ درک‬-1
(explaining) ‫ توضیح‬-2
(advising) ‫ توصیه‬-3
(translating into action) ‫ اقدام‬-4
‫• فرایندهای مربوط به درک‬
‫‪ ‬گوش دادن‬
‫‪ ‬سعی در درک نگاه مراجع نسبت به دنیا‬
‫• مهارت مورد نیاز‬
‫‪ ‬خود کاوی دقیق درمانگر از دیدگاه شخصی خودش نسبت به دنیا‬
‫‪ ‬فاصله یافتن از سوگیری شخصی که به فرایند گوش دادن خدشه وارد می کند‪.‬‬
‫• فایده فاصله گیری از سوگیری‪:‬‬
‫‪ ‬با تمرین و یادگیری گوش کردن فاقد سوگیری می توان ان را در مشاوره با مراجعی‬
‫بکار برد‪ ،‬که جهان بینی‪ ،‬عقاید فرهنگی و اصول فردی وی با ما تفاوت زیادی‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ ‬با فراهم سازی شرایط درک و قبول مراجع‪ ،‬فضای ی ایجاد می شود که مراجع‬
‫براحتی احساسات‪ ،‬نگرانیها‪ ،‬و دغدغه هایش را بیان می کند‪.‬‬
‫‪ -2‬توضیح‪:‬‬
‫فضای کلینیک برای ترغیب مراجع به بیان مطالبش بایستی بگونه ای باشد که‬
‫مراجع احساس امنیت کرده و فضای نشاط بخش و محترمانه ای برای مراجع باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬توصیه‪ :‬اطالعات برای افرادیکه نیاز به کمک دارند بگونه ای فراهم شود که انها‬
‫متوجه شوند‬
‫‪ ‬چه اتفاقی در حال رخ دادن برای انهاست‬
‫‪ ‬به انها نشان دهیم چطور به زندگی ادامه دهند‬
‫‪ ‬و چگونه به شکل واقع بینانه ”هم با خوش بینی و هم انعطاف پذیری“ زندگی‬
‫کنند‬
‫‪ -4‬اقدام‬
‫‪ ‬مشکل ترین مرحله است‬
‫‪ ‬کمک به مراجع دربه عمل دراوردن رضایتمندانه و موفقیت امیزاطالعات‬
‫• ابعاد مشاوره ارتباطی از دیدگاه )‪Webster (1977‬‬
‫‪ ‬دریافت اطالعاتی که مراجع و خانواده تمایل دارند با ما درمیان بگذارند‪.‬‬
‫‪ ‬ارائه اطالعات‬
‫‪ ‬کمک به افراد در شفاف سازی ایده ها‪ ،‬نگرشها‪ ،‬عواطف و عقایدشان‬
‫‪ ‬گزینه های ی را برای تغییر رفتار فراهم می کنیم‬
‫‪.‬‬
‫فراهم سازی گزینه های تغییر رفتاربه چه معناست؟‬
‫‪ ‬به معنی فراهم سازی اطالعات ضروری برای مراجع تا توانای ی تصمیم گیری‬
‫اگاهانه از میان طیفی از گزینه ها پیدا کند‬
‫‪ ‬نه به معنی تجویز درمان یا دفاع از یک نوع مداخله خاص‬
‫• محتوای مشاوره به افراد مبتال به اختالل ارتباطی و خانواده انها‪ ،‬کمک به انها‬
‫برای دستیابی به‪:‬‬
‫‪ ‬احساس سوگ برای انچه که از دست داده اند‬
‫‪ ‬درک انچه که اتفاق افتاده تا حد امکان‬
‫‪ ‬ایجاد استراتژیهای تطابق و افزایش انعطاف پذیری‬
‫‪ ‬اشتی با اختالل‬
‫‪ ‬سازگاری خردمندانه با اختالل‬
‫‪ ‬استفاده و بهره برداری از نقاط قوت به منظور کوچک سازی نقاط ضعف‬
‫‪ ‬زندگی کردن تا حد امکان‪ ،‬علیرغم وجود اسیب‬
‫چه مواردی مشاوره در اختالالت ارتباطی محسوب نمی شود؟‬
‫• مشاوره و مصاحبه دارای اهداف متفاوتی هستند‬
‫• مشاوره و مصاحبه دارای فرایندهای مرتبط هستند‪.‬‬
‫• شکاف عمیقی بین گرفتن تاریخچه و گوش دادن به یک واقعه و عکس العمل‬
‫مناسب به ان وجود د ارد‪:‬‬
‫‪ ‬مصاحبه مهارت کشف دیگران از طریق مشاهده و پرسشهای اندیشمندانه‬
‫‪ ‬مصاحبه به فراهم سازی اطالعات مرتبط و معتبرمی پردازد که به کل فرایند درمان از جمله‬
‫انتخاب روشهای مداخله مناسب کمک می کند‪.‬‬
‫مرز های مشاوره در اختالالت ارتباطی )‪(ASHA,2001,2004‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫فرد مشاور در اختالالت ارتباطی‪ ،‬یک روانشناس بالینی نیست‬
‫محدودیت مرزهای مشاوره در اختالالت ارتباطی‪ ،‬نیاز به حساسیت بیشتردر‬
‫مواقعی دارد که‪:‬‬
‫مهارت کافی کسب نکرده ایم‬
‫ارجاع مناسب به سایر متخصصین‬
‫چه زمانی به مشاوره بپردازیم‬
‫• ایا یک جلسه را به مشاوره اختصاص دهیم؟‬
‫• در صورتیکه بخواهیم مدلهای مطرح در ایجاد انعطاف پذیری و خوش بینی را اموز ش دهیم‬
‫ممکن است به این جلسات نیاز داشته باشیم‪.‬‬
‫• اسیب شناس گ فتار برای مشاوره وضعیت ثابت و مشخصی ندارد و بیشتر در طول جلسه‬
‫درمان در لحظه های ی نقش مشاور دارد‪.‬‬
‫• این لحظات ممکن است قبل از شروع رسمی جلسه درمان باشد‪ ،‬بعد از پایان جلسه به‬
‫منظور ارائه خالصه ای از وقایع جلسه باشد‬
‫نک ته ای در مورد افسردگی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫بدون استثناء‪ ،‬اختالالت ارتباطی دارای شرایطی هستند که منجر به افسردگی‬
‫واکنشی می شود‬
‫افسردگی واکنشی هم برای فرد دارای اختالل و هم اعضاء خانواده وی مطرح‬
‫است‪.‬‬
‫افسردگی در اختالالتی که با اسیبهای مغزی همراه است ممکن است ناشی از‬
‫اختالل در الگوی توزیع یا انتقال نوروترانسمیترها باشد‪.‬‬
‫برخی از مراجعان نیز ممکن است ضمن وجود افسردگی دچار اختالالت ارتباطی‬
‫نیزبشوند‪.‬‬
‫انچه که مشاوران ارتباطی بایستی در مواجهه با این اختالل باید رعایت کنند‬
‫• مشاوران ارتباطی باید بدانند که فاقد مهارتهای فنی و صالحیت علمی در درمان داروی ی یا‬
‫رفتاری افسردگی هستند‬
‫• نقش مشاور شناسای ی اختالل و پیش بینی مشکالتی که ممکن است ایجاد کند‪.‬‬
‫• عالئم اختالل طبق ‪:DSMIV‬‬
‫اختالالت خلقی‪ ،‬فقدان شور و اشتیاق‪ ،‬کاهش بدون علت وزن‪ ،‬مشکالت خواب‪ ،‬مشکالت‬
‫روانی حرک تی‪ ،‬خستگی مفرط‪ ،‬احساس بی ارزشی‪ ،‬اظهاراتی از بیهودگی‬
‫مثبت اندیشی چیست؟‬
‫• تاریخچه‬
‫‪ ‬جنبش مثبت اندیشی به رهبران معنوی و روانشناسانی نظیر مازلو و راجرز برمی‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪ ‬اما نام سلیگمن بواسطه مباحث وی در انجمن روانشناسی امریکا در ‪1999‬پر رنگ‬
‫تر است‪.‬‬
‫‪ ‬کارهای قبلی وی با سایر همکارانش در زمینه مفهوم ”درماندگی اموخته شده“ بود‬
‫‪ ‬او مفهوم ” خوش بینی اموخته شده“ را پایه گذاری کرد‪.‬‬
‫‪ ‬سلیگمن در ‪ 1999‬حیطه جدیدی را برای مطالعه علمی روانشناسی مطرح کرد‪.‬‬
‫اظهارات سلیگمن در مورد ضرورت مفهوم مثبت اندیشی در روانشناسی‬
‫• جنگ جهانی دوم و افزایش بیماریهای روانی و دوری از جهت گیری در تقویت‬
‫رضایتمندی از زندگی‬
‫• افزایش امار افسردگی در امریکا علیرغم افزایش روشهای درمانی موثر داروی ی و‬
‫رفتاری‬
‫استدالل سلیگمن در مورد ضرورت همه جانبه بودن رشته روانشناسی از طریق تقویت‬
‫سالمت روانی‬
‫• روانشناسی و تخصصهای مرتبط بر موضوع ”سالمت روانی“‪” ،‬رضایت“‪ ،‬و ”خشنودی ” و‬
‫توانای ی تقویت کیفیت زندگی با تمرکز بر روشهای کاهش مشکالت روانی توجه نکرده اند‪.‬‬
‫• در این دوره هم صاحب نظران و هم افراد عادی مفهوم ”شادمانی“ را به اشتباه متضاد مفهوم‬
‫”افسردگی“ می دانستند‪.‬‬
‫• در حالیکه ” عدم افسرگی“ صرفا می تواند متضاد ان باشد ومفهوم شادمانی هدفی است که‬
‫برای بیشتر افراد و از جمله افراد افسرده در جریان سایکوتراپ ی در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫ادامه‬
‫• نیازی نیست که علم روانشناسی حیطه بیماری روانی را کنار بگذارد بلکه باید بطور قابل‬
‫توجهی به مطالعات سیستماتیک و فشرده در مورد حقیقت رفتار انسان بپردازد‪.‬‬
‫• روانشناسی علمی همچنین باید مطالعاتی در زمینه‬
‫‪ ‬مثبت چیست؟‬
‫‪ ‬چگونه شادمانی میتواند افزایش یابد؟‬
‫‪ ‬چگونه به افراد کمک کنیم تا ویژگیهای مثبت را ایجاد و تقویت کنند‬
‫‪ ‬چگونه به جای تمرکزبر کاهش و ریشه کنی ضعف به شکوفای ی انها بپردازیم‪.‬‬
‫مثبت اندیشی و ناتوانی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫شرایطی نظیر تجربه های اولیه دشوار در زندگی‬
‫ناتوانی جسمی‬
‫سالمندی ضرورتا باعث پیامدهای منفی که بطور معمول برای انها متصور هستیم نمی شود‪.‬‬
‫امکان سنجش و توصیف ویژگیهای مثبت وجود دارد‬
‫تا حد زیادی می توان از ویژگیهای خوب شخصیتی برای افزایش رضایتمندی کلی زندگی و‬
‫شادمانی استفاده کرد‪.‬‬
‫می توان به افراد برای ایجاد انعطاف پذیری و خوش بینی کمک کرد‪.‬‬
‫برخی از اصول مثبت اندیشی‬
‫‪ -1‬مثبت اندیشی همانطور که به کشف نقاط قوت می پردازد به تعدیل نقاط ضعف هم‬
‫توجه می کند‬
‫‪ -2‬مثبت اندیشی بطور یکسان بر ایجاد بهترین چیزها در زندگی از یک طرف و‬
‫بازسازی بدترین موارد از طرف دیگر توجه دارد‬
‫‪ -3‬مثبت اندیشی به همان اندازه که در صدد ایجاد رضایت در زندگی افراد طبیعی‬
‫است به بهبود وضعیت بیمارگونه نیز توجه دارد‪.‬‬
‫اصل ‪1‬‬
‫• در مشاوره ارتباطی تمرکز یکسان بر افزایش قدرت و تنظیم یا جبران ضعف بدین‬
‫معنی است که نه تنها به محدودیت و اختالل عملکرد ایجاد شده در اثر اختالل‬
‫ارتباطی اهمیت داده می شود بلکه به ویژگیهای مثبت فرد نیز توجه می شود‪.‬‬
‫(مثال در ک تاب)‬
‫اصل ‪2‬‬
‫• یکی از اهداف مشاوره تاکید یکسان بر ایجاد و بازسازی در زندگی است که نقش ما‬
‫کمک به والدین‪ ،‬افراد دارای اختالل و نزدیکان انها برای زندگی علیرغم بحرانهای‬
‫موجود است‪( .‬مثال از ک تاب)‬
‫اصل ‪3‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫یک فرض مهم در این رویکرد مشاوره این است که اساسا با افراد طبیعی سرو کار‬
‫داریم‬
‫پیامد این فرض برای ما درمانگران در روش برخورد با مراجعان است‪.‬‬
‫بنابراین ما نباید حتما برای شرایطی نظیر انکار بیمارگونه یا هرنوع وضعیتی که در‬
‫روانکاوی فرویدی مورد توجه قرار می گیرد تسلط داشته باشیم‪.‬‬
‫ما باید قادر به شناسای ی ان و ارجاع مناسب باشیم‪( .‬مثال از ک تاب)‬
‫راههای شادزیستی‬
‫• سلیگمن سه راه برای احساس شادمانی شناسای ی کرد‪:‬‬
‫‪ -1‬زندگی رضایتمندانه ‪pleasant life‬‬
‫‪engaged life‬‬
‫‪ -2‬زندگی فعال‬
‫‪ -3‬زندگی هدفمند ‪meaningful life‬‬
‫این سه راه تحت عنوان ستونها یا اضالع یک سه ضلعی برای شادمانی واقعی معرفی‬
‫میشود که با فلسفه و مذهب ارتباط دارد‪.‬‬
‫زندگی رضایتمندانه‬
‫سه جنبه دارد‪:‬‬
‫‪ -1‬احساسات مثبت از وقایع گذشته زندگی‪ :‬هر انچه که انجام ان در گذشته می توانسته باعث‬
‫تقویت قوای روحی شود مورد توجه قرار گرفته و تا حد امکان به نفع شرایط فعلی سازگار می شود‪.‬‬
‫‪ -2‬احساسات مثبت در وقایع فعلی زندگی‪ :‬هر فعالیتی مانند دور هم نشینی‪ ،‬قدم زدن‪ ،‬انجام‬
‫برخی کارها در منزل‪ ،‬انجام برخی بازیها و یا حتی کارهای خیلی کوچک مثل سالم و خداحافظی در‬
‫اغاز و پایان ساعت کاری ممکن است باعث احساس شادی می شود‪ .‬داشتن کودک معلول و یا‬
‫زندگی با فرد دارای الزایمر مشخصا با این بخش در تداخل است‪.‬‬
‫‪ -3‬رضایت از اینده زندگی‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫اینده رضایتبخش در گرو ایجاد مفاهیم خوش بینی و انعطاف پذیری است‪.‬‬
‫چگونه به اینده نگاه کنیم؟‬
‫چه نقاط قوتی می توان فراخوانی کرد؟‬
‫چه مهارتهای جدیدی را می توان برای افزایش توانای ی انعطاف پذیری‪ ،‬توجه به الطاف‬
‫خداوند‪ ،‬شجاعت و امید برای مواجهه با شرایط پیش رو یاد گرفت؟‬
‫چطور می توان به مراجع برای یادگیری این مفاهیم کمک کرد؟‬
‫نک ته‬
‫• رضایت از زندگی شاید ساده ترین راه اتصال با شادمانی است‪.‬‬
‫• رضایت از زندگی را نباید معادل شادمانی در نظر بگیریم‪.‬‬
‫• عده ای از افراد هستند که بدلیل فعاالنه و هدفمند زیستن زندگی ظاهرا شاد و پر‬
‫دستاوردی دارند اما نمود احساس و عواطف مثبت انها اندک است‪.‬‬
‫زندگی فعاالنه‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫گاهی انقدر مشغول یک کار هستیم که گذر زمان را متوجه نشده و انجام کارهای‬
‫دیگر مثل خاموش کردن شعله غذا را فراموش می کنیم‪.‬‬
‫این نوع تجربیات گاهی ازار دهنده هستند‪ ،‬اما ایجاد چنین شرایطی می تواند‬
‫شادی افرین هم باشد‪.‬‬
‫مثل تجربه غرق شدن در یک بازی ورزشی‪ ،‬یا بازی کامپیوتری‪ ،‬یا قدم زدن کنار‬
‫ساحل هنگام غروب‪.‬‬
‫زندگی فعاالنه گونه ای از تجربه زندگی در لحظه و فراموشی زمان را معرفی می کند‪.‬‬
‫نک ته‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫افرادیکه در اغاز فرایند دست و پنجه نرم کردن با بحران بوجود امده هستند در‬
‫ایجاد فضای ی که بتوانند زمان را بدست فراموشی بسپارند با مشکل مواجه هستند‪.‬‬
‫مثل مادر دارای فرزند کم توان که ممکن است بخاطر گذراندن زمان برای خودش‬
‫احساس گناه کند‪.‬‬
‫در مشاوره ارتباطی‪ ،‬باید توجه جدی به روشهای ی داشته باشیم که به بازسازی‬
‫مجدد شرایط فعال برای مراجع و خانواده وی کمک می کند‪.‬‬
‫یافتن مشغله ها بایستی به تقویت نکات مثبت کمک کند‪ .‬به همین دلیل‬
‫شناسای ی نکات مثبت نیز اهمیت دارند‪.‬‬
‫زندگی هدفمند‬
‫• استفاده از خصوصیات مثبت و فضائل برای مسئولیتهای بزرگ تری که به عهده داریم‪ .‬این‬
‫مسئولیتها هر چیزی می تواند باشد‪ .‬مثال‪ ،‬مسئولیتهای کاری‪ ،‬خانوادگی‪ ،‬شهروندی‬
‫‪ ‬در شرایطی که خانواده ای دارای کودک مبتالبه اختالل ارتباطی است یا افرادی که بعدا‬
‫چنین مشکالتی را تجربه می کنند سه موضوع زیر را در ارتباط با زندگی هدفمند در نظر می‬
‫گیریم؟‬
‫‪ -1‬قبل از بروز مشکل‪ ،‬برای برخورداری از زندگی هدفمند به چه چیزهای ی پایبند بودند؟‬
‫‪ -2‬این پایبندی ها چگونه می توانند با شرایط فعلی تنظیم شوند‪.‬‬
‫‪ -3‬ایا بخاطر تجربه های جدیدی که بطور بالقوه تغییراتی ایجاد می کند می توان پایبندی های‬
‫جدیدی ایجاد کرد؟‬
‫شناخت توانای ی های خود و کمک به دیگران برای شناختن توانائیشان‬
‫• به منظور برخورداری از یک زندگی با تکیه بر بکارگیری تواناییهای فردی بایستی‬
‫‪ ‬محدودیتهای خود را بشناسیم‬
‫‪ ‬بدنبال پیشرفت باشیم‬
‫‪ ‬در چارچوب تعیین شده زندگی کنیم‪.‬‬
‫چگونه تواناییهای فردی را بیابیم؟‬
‫• معیاری تحت عنوان ‪ (VIA) Values in Action‬توسط پیترسون و‬
‫سلیگمن با معرفی ‪ 6‬فضیلت اصلی اخالقی مطرح در تمامی مذاهب ایجاد شده‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -1‬خود داری ‪temperance‬‬
‫‪ -2‬بصیرت ‪Transcendence‬‬
‫‪ -3‬خردورزی و دانش ‪wisdom and knowledge‬‬
‫‪-4‬جرات ‪courage‬‬
‫‪ -5‬انسانیت ‪humanity‬‬
‫‪ -6‬عدالت ‪justice‬‬
‫نک ته‬
‫• معیار ‪ VIA‬دارای‪ 24‬نشانه برای جستجوی این فضیلتها ارائه کرده است‪.‬‬
‫• کسی را نمی توان یافت که مجهز به تمامی این فضائل باشد‪.‬‬
‫• ‪ VIA‬روی ‪ 5‬تا از مهمترین نشانه ها تحت عنوان ‪signature‬‬
‫‪ strengths‬متمرکز می شود‪.‬‬
‫نشانه ها‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫خودداری‪ :‬گذشت‪/‬رحم‪ ،‬مالحظه‪ ،‬تواضع و فروتنی‪ ،‬خود تنظیمی (تسلط بر خود)‪.‬‬
‫بصیرت‪ :‬درک زیبای ی ها و خوبی ها‪ ،‬سپاسگزاری‪ ،‬امید (خوش بینی‪ ،‬توجه به اینده‪ ،‬نگاه رو‬
‫به جلو )‪ ،‬شوخ طبعی‪ ،‬معنویت (مذهب‪ ،‬ایمان‪ ،‬نیت)‬
‫خردورزی و دانش‪ :‬خالقیت (ابتکار‪ ،‬نبوغ)‪ ،‬کنجکاوی (عالقه‪ ،‬نوگرای ی‪ ،‬تجربه گرای ی)‪،‬‬
‫روشن فکری (قضاوت‪ ،‬تفکر انتقادی)‪ ،‬اشتیاق به یادگیری‪ ،‬روشن بینی (عقل)‪.‬‬
‫جرات‪ :‬اصالت واقعی‪ ،‬شجاعت‪ ،‬استمرار ( پشتکار‪ ،‬مجاهدت)‪ ،‬سرزندگی (شوروشوق‪،‬‬
‫اشتیاق‪ ،‬توان‪ ،‬انرژی)‪.‬‬
‫ادامه‬
‫• انسانیت‪ :‬عشق‪ ،‬مهربانی (سخاوت‪ ،‬بی طرفی‪ ،‬حمایت‪ ،‬غمخواری)‪ ،‬نوع‬
‫دوستی‪ ،‬نجابت)‪ ،‬هوش اجتماعی (هوش هیجانی‪ ،‬استعداد فردی)‬
‫• عدالت‪ :‬تابعیت (مسئولیت اجتماعی‪ ،‬وظیفه شناسی‪ ،‬همکاری)‪ ،‬انصاف‪،‬‬
‫رهبری‬
‫اهمیت خوش بینی و انعطاف پذیری برای شادمانی حقیقی‬
‫• انعطاف پذیری به معنای شکست ناپذیری‪ ،‬به معنای توانای ی پیشرفت‪ ،‬علیرغم‬
‫سختی های موجود است‪.‬‬
‫‪ ‬ارتباط بین خوش بینی و انعطاف پذیری با سالمتی جسمی و روحی‪:‬‬
‫• شواهد سالمتی جسمی‪ :‬افراد خوش بین عمر طوالنی تری دارند‪ ،‬سیستم ایمنی‬
‫قوی تری دارند‪ ،‬قدرت بهبودی باالتری بعد از جراحی قلب دارند‪ ،‬کمتر دچار‬
‫بیماری می شوند‪.‬‬
‫• شواهد سالمتی روحی‪ :‬کمتر دچار افسردگی می شوند‪ ،‬زندگی اجتماعی پربارتری‬
‫دارند‪ ،‬روابط رضایتمندانه تری دارند‪.‬‬
‫نکاتی در مورد خوش بینی‬
‫نوعی از خوش بینی که ان را خوش بینی سطحی‬
‫)‪ (cock-eyed‬می گوییم که باید نسبت به ان هوشیار باشیم‪ .‬این ویژگی از عواقب اغراق در‬
‫خوش بینی است‪ .‬افراد‪ ،‬توانای ی خود را نسبت به کنترل شرایط دست باال گرفته و گاها خوش‬
‫بینی غیر واقعی نسبت به اینده دارند‪.‬‬
‫واژه پیشنهادی در مقابل ان «خوش بینی واقع بینانه» است‪.‬‬
‫این خوش بینی در جهت حفظ دیدگاه مثبت بدون انکار موضوعات قابل مشاهده و قابل بررسی‪،‬‬
‫و بدون بی توجهی به جنبه های منفی است‪.‬‬
‫صاحب نظران پیشنهاد می کنند که افراد خوش بین نباید نسبت به اطالعات منفی بی توجه باشند‬
‫بلکه از انها باید برای تغییر استراتژیها و همچنین بهبود عملکرد استفاده کنند‪.‬‬
‫تئوری ‪(broaden-and-build‬فردریکسون ‪)2001‬‬
‫• این تئوری در پاسخ به این سوال شکل گرفت که چرا توانای ی مثبت اندیشی ممکن است‬
‫اساس زندگی موفق یا شکوفای ی باشد‪.‬‬
‫• در این تئوری هیجانات منفی و مثبت مشخص و مکمل هم هستند‪.‬‬
‫• در این تئوری هیجانات منفی (خشم‪ ،‬ترس‪ ،‬غمگینی) فرد را به سمت کاهش توانای ی ها در حد‬
‫بقاء متمایل می کند‪ .‬مانند واکنش «جنگ و گریز» )‪ (fight or flight‬که تا حد زیادی‬
‫یک عمل واکنشی می باشد‪.‬‬
‫• اما هیجانات مثبت‪ ،‬باعث گسترش خزانه عملکرد ناشی از تفکر می شود‪ .‬مثبت اندیشی کوته‬
‫فکری و امادگی فیزیولوژیک برای رفتار رفلکسی را خنثی می کند‪.‬‬
‫مهارتهای مورد نیاز برای درک روشهای خودکاوی و یادگیری سبک تفکر دقیق تر‪:‬‬
‫‪‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫مهارتهای خود شناسی‬
‫یادگیری روابط بین فکر و احساس‬
‫اجتناب از دامهای فکری‪ :‬خطاهای متداولی که باعث تحلیل افکار می شود‪.‬‬
‫کشف کوه ها ی یخی‪ -‬شناسای ی عقاید اصلی و تشخیص فایده انها‬
‫‪‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫مهارتهای تغییر‪:‬‬
‫به چالش کشیدن عقاید‬
‫نگاه روشن بینانه به عقاید‬
‫ارام سازی و تمرکز در هنگام قرار گیری در موقعیت هیجان‬
‫انعطاف پذیری انی‪ -‬مبارزه بیدرنگ با عقاید سرسختانه‬
‫مشاور خوب‪ :‬دانش‪ ،‬مهارت‪ ،‬خصوصيات‪ ،‬نگرش‬
‫• بنیان مهارتهای مشاوره‪:‬‬
‫‪ ‬کاوش نکات مثبت خود و چگونگی بکارگیری موفقیت امیز انها در مشاوره ارتباطی‬
‫‪ ‬چگونگی سامان بخشیدن به نکات مثبت افراد‬
‫• سایر اصول مشاوره ارتباطی موفق‪:‬‬
‫‪ ‬دانش گسترده در مورد اختالالتی که با ان سروکارداریم‬
‫‪ ‬برخورداری از ک فایت های بالینی ویژه‬
‫‪ ‬مهارت مردم داری ”‪“people skills‬‬
‫‪ ‬هوش اجتماعی‬
‫‪ ‬مهارتهای فنی مشاوره‬
‫دانش حرفه ای‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫دانش فنی‪ ،‬دقیق و جدید از اناتومی و فیزیولوژی هراختاللی که در مشاوره بر ان‬
‫متمرکز هستیم‬
‫توانای ی تشخیص وضعیت هنجار و پیامد وضعیت ناهنجار‬
‫پیشرفته ترین دانش مربوط به روشهای بالینی را بداند‬
‫بهترین تمرینات بالینی مربوط به اختالالت ان حوزه را بداند‪.‬‬
‫توانای ی یکپارچه سازی تمامی اطالعات مربوط به یک اختالل خاص در جهت‬
‫ساماندهی مشکالت ارتباطی‬
‫استراتژی دریافت اطالعات الزم‬
‫• در ابتدا عمدتا به عوامل عمومی تر پزشکی موثر بر مشاوره توجه می کنیم و عوامل‬
‫فردی را کمتر در نظر می گیریم‪.‬‬
‫• باید تاریخچه کامل پزشکی هر اختالل ارتباطی را بدانیم‬
‫• باید محدودیتهای فعلی دانش پزشکی ان اختالل را بدانیم و مداوما به دنبال‬
‫اک تشافات پزشکی باشیم که بر مشاوره ارتباطی موثر است‪.‬‬
‫برخی از موضوعات اصلی مربوط به اختالالت‬
‫• دوره زمانی هر اختالل‪ :‬مزمن بودن اختالل‬
‫هر اختالل دارای دوره زمانی مشخص است که بر درمان بالینی ان اثرگذار است‪ .‬مثل ناشنوای ی‪،‬‬
‫فلج مغزی‬
‫‪ ‬کمک در جهت اجتناب از بدبینی و ایجاد یک دیدگاه مثبت تر‬
‫‪ ‬کمک به چنین مشکالتی باید در جهت ایجاد دیدگاه واقع بینانه در دراز مدت باشد‪.‬‬
‫• الگوی تغییر اختالل‪ :‬ایا سیر اختالل به سمت بهبودی است مثل ‪ TBI‬یا به سمت‬
‫وخامت می رود مثل ‪ ALS‬؟‬
‫‪ ‬الگوی بهبودی یا وخامت نقش مهمی در درمان بالینی داشته و بر تصمیم گیری بالینی فرد‬
‫دارای اختالل‪ ،‬اعضاء خانواده‪ ،‬پزشک ارجاع دهنده و مشاور موثر است‪.‬‬
‫‪ ‬الگوهای رو به زوال‪ ،‬بندرت با اختالالت گ فتار‪ ،‬زبان و شنوای ی کودکانی ارتباط دارد که دوره‬
‫زمانی اختالل انها با رشد و رسش اهسته اما رو به بهبود پیش می رود‪.‬‬
‫‪ ‬شرایط استثناء‪ :‬کودکانی که دارای سوابق بستری مکرر و دراز مدت هستند‪ ،‬و اوتیسم‬
‫تاخیری‪ ،‬الزایمر‬
‫مشکالت همراه و موثر بر اختالل‬
‫• عالئمی نظیر انکار بیماری )‪ ،(anosognosia‬غفلت )‪ (neglect‬که در اثر سک ته‬
‫نیمکره راست ایجاد می شود می تواند بر گ فتار و زبان تاثیر گذار باشد‪.‬‬
‫• مداخالت داروی ی اثر عمیقی بر ارتباط دارند‪ .‬برخی از داروهای ضد تشنج مورد استفاده در‬
‫کودکان ممکن است خود باعث اختالل ارتباطی شوند‪ .‬مثل ‪ topiramate‬که تاثیر‬
‫منفی بر زبان بویژه دسترسی به کلمه در کودکان دارد‪.‬‬
‫• مشکالت حرک تی‪ ،‬شناختی‪ ،‬و هیجانی با بسیاری از اختالالت ارتباطی همراه است‪.‬‬
‫انتظارات بیمار‬
‫• مشاوره ارتباطی با انتظارات متناسب خانواده‪ ،‬مراجع‪ ،‬و درمانگر تقویت می شود‪.‬‬
‫• مشاوره موثر‪ ،‬به اگاهی درمانگر از پیامدهای احتمالی اختالل بستگی دارد‪.‬‬
‫• والدین‪ ،‬خانواده ها‪ ،‬یا مراجعان نیاز به انتطارات واقع بینانه و تنظیم یافته ای‬
‫دارند که رنگ و بوی مثبت دارد‪.‬‬
‫موضوعات مربوط به کفایت حرفه ای‬
‫• روند ارجاع‪ :‬مشاور باید از مشکالت فراتر از حیطه تخصصی خودش به منظور ارجاع انها به‬
‫سایر متخصصین اگاهی داشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬انها باید اطالعاتی را از درمانگران سایر رشته ها بویژه‪ ،‬روانشناسان و مددکاران اجتماعی جویا‬
‫شده و در تعیین همزمانی درمان نقش داشته باشند‪.‬‬
‫• اگاهی از منابع اجتماعی و اینترنت‪ :‬اگاهی کامل نسبت به منابع اجتماعی ارجاع و چگونگی‬
‫فرایند ارجاع‪ :‬نظیر مراکز ویژه سالمندان‪ ،‬دسترسی به حمل و نقل عمومی‪ ،‬گروههای حمایت‬
‫از اختالالت خاص‪ ،‬طرحهای پژوهشی بالینی و تحقیقاتی‬
‫مشاوران ماهر‪ :‬خصوصیات فردی‬
‫• اگاهی نسبت به خود‪ :‬ویژگی اصلی یک مشاور خوب است‪.‬‬
‫• بنابراین‬
‫‪ ‬توجه به نقاط قوت خود نقطه شروع مناسبی است‪.‬‬
‫سواالتی در مورد خصوصیات شخصیتی اثرگذار بر مشاوره‪:‬‬
‫‪ ‬آیا شنونده خوبی هستید؟‬
‫‪ ‬ایا فعاالنه درنقش یک پاسخگوی سازنده قرار می گیرید‪.‬‬
‫‪ ‬ایا ارتباط خوبی برقرار می کنید؟‬
‫‪ ‬ایا قادر هستید به حرفهای کسانی که دارای اشکال در صحبت کردن هستند گوش کنید؟‬
‫‪ ‬ایا قادر هستید به هیجانات گوش کنید؟‬
‫‪ ‬ایا قادر به شنیدن عقایدی هستید که در تضاد با ارزشهای شما است؟‬
‫‪ ‬ایا نسبت به تفاوتهای فرهنگی حساس هستید؟‬
‫‪ ‬ایا خوش بین و مثبت اندیش هستید؟‬
‫‪ ‬ایا فرد شوخ طبعی هستید؟‬
‫‪ ‬ایا انعطاف پذیرهستید؟‬
‫‪ ‬ایا قادر هستید چیزهای ی را ببینید که فراتر از موارد قابل مشاهده است؟‬
‫‪ ‬ایا شما خودتان را می شناسید؟ ایا خودتان را دوست دارید؟‬
‫‪ ‬ایا به چالش ها عالقه دارید؟‬
‫ایا شنونده خوبی هستید؟‬
‫• خصوصیات یک شنونده خوب‪:‬‬
‫‪ ‬فعاالنه و بدون هیچ قضاوتی در مورد مخاطب به حرفها‬
‫گوش می کند‬
‫• یک شنونده خوب‬
‫‪ ‬به آنچه که گفته می شود‬
‫‪ ‬به مفاهیم نهفته در حرفهای گوینده‬
‫‪ ‬به انگیزه گوینده برای بیان موضوع‬
‫‪ ‬معنای آن موضوع برای گوینده توجه دارد‪.‬‬
‫ادامه‬
‫• این فرایند را تئودور ریک (‪ )1948‬تحت عنوان ”شنيدن‬
‫با گوش سوم“ نامید‪.‬‬
‫ایا فعاالنه درنقش یک پاسخگوی سازنده قرار می گیرید؟‬
‫• مدلی توسط ‪ Gable‬و همکاران (‪ )2004‬برای معرفی‬
‫موثرترین واکنش به شنیده ها ارائه شد‪.‬‬
‫• تمرکز این مدل بر افرادی بود که در یک رابطه قرار‬
‫داشتند و برای وقایع مثبت بود‪.‬‬
‫• این مدل در فرزند پروری‪ ،‬مشاوره و وقایع منفی نیز‬
‫کارامد می باشد‪.‬‬
‫طبق مدل انها پاسخگوی ی به یک واقعه مثبت می تواند چهار حالت زیر را در بر‬
‫داشته باشد‪:‬‬
‫• پاسخ سازنده فعال‪ :‬خیلی عالیه! مطمئنم که تو یک هنرمند خوبی میشی‬
‫• پاسخ مخرب فعال‪ :‬حاال اینقدر ذوق نکن! از این به بعد از تو انتظار دارند که تو همه مسابقه‬
‫ها شرکت کنی‪.‬‬
‫• پاسخ سازنده غیرفعال‪” :‬معرکه است“‬
‫• پاسخ مخرب غیر فعال‪ :‬با حالتیکه نشاندهنده عدم تمایل به موضوع یا بی توجه به فرد گ فته‬
‫شود‪” :‬من نمی دونستم که تو نقاشی هم بلدی“‬
‫چگونه این حالتها با وقایع منفی تطبیق می یابد‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫پاسخ مثبت سازنده‪ :‬من از شنیدن این موضوع خیلی‬
‫متاسف شدم‪ .‬واقعا ناراحت کننده است‪ ،‬چون شما هنرمند‬
‫خوبی هستید‪ .‬اما باید فکر کنیم برای دفعه بعد برنامه ریزی‬
‫بهتری می کنیم‪.‬‬
‫پاسخ مخرب سازنده‪ :‬من فکر می کنم مریم نسبت به تو‬
‫هنرمند بهتری است‪.‬‬
‫پاسخ سازنده غيرفعال‪ :‬تو االن احساس خوبی نداری‬
‫پاسخ مخرب غير فعال‪ :‬مسابقه آنچنانی نبوده‬
‫نکته‬
‫• روش پاسخگویی مثبت سازنده اغلب با نقش و مسئولیتهای‬
‫مشاور ارتباطی هماهنگی بیشتری دارد‪.‬‬
‫ایا ارتباط خوبی برقرار می کنید؟‬
‫• لزومی ندارد که یک درمانگر‪-‬مشاور سخنوری بلیغ باشد‬
‫• اما باید توانایی وی در سطحی باشد که بتواند خود را با مراجع‪،‬‬
‫اعضاء خانواده وی در سطح درک آنها هماهنگ کند‬
‫• توانایی ایجاد تنوع در زبان بدنش طوری باشد که با یک کودک بر‬
‫روی زمین هماهنگ شود یا دست فردی که دچار بحران شده را‬
‫بفشارد‪.‬‬
‫ایا قادر هستید به حرفهای کسانی که دارای اشکال در صحبت کردن هستند گوش‬
‫کنید؟‬
‫• صرف نظر از آنکه چقدر فعاالنه یا صبورانه در فرایند‬
‫گوش دادن شرکت کرده اید‪ ،‬درشرایطی که موفق به درک‬
‫مطالب گفته شده نمی شوید چگونه رفتار می کنید؟‬
‫• چقدر راحت می توانید آن را اعالم کنید؟‬
‫• چگونه شرایط راحتی را برای مراجعی فراهم می کنید که‬
‫مشکل عدم وضوح گفتار دارد؟‬
‫ادامه‬
‫• یک روش جالب برای تمرین مهارتهای شنیداری در شرایطی که با ضعف وضوح گ فتار مواجه‬
‫هستیم‪:‬‬
‫‪ ‬گوش کردن به حرفهای سایر درمانگران و مراجعان انها و حدس در مورد مشکل ارتباطی انها و‬
‫یافتن راه حل برای ان‪.‬‬
‫‪ ‬راه دیگر‪ ،‬فراهم کردن یک مجموعه ای از روشهای ظریف برای اقرار به عدم درک صحبت و‬
‫استفاده از انها در زمان مورد نیاز‪.‬‬
‫‪ ‬وانمود کردن به درک انچه که متوجه نشدید توصیه نمی شود‪.‬‬
‫‪ ‬چرا که ممکن است پاسخ شما در راستای انتظارات مراجع نبوده و وی متوجه این موضوع‬
‫بشود‪.‬‬
‫ایا قادر هستید به هیجانات گوش کنید؟‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫عواقب هیجانی ناشی از مشکالت ارتباطی بصورت‬
‫گریه و ناراحتی‬
‫گریه و خنده غیر ارادی (در سکته) ناشی از درگیری ساقه مغز‬
‫قاعده بر این است که بایستی به این گریه ها توجه شود‪.‬‬
‫دیدگاههای مختلفی در مورد نحوه توجه به این شرایط وجود دارد‪،‬‬
‫موارد پیشنهادی شامل‪ :‬فشردن مالیم دست‪ ،‬تعارف دستمال‪ ،‬کمک‬
‫به آنها برای بیان کالمی احساساتی که پشت گریه های آنها پنهان‬
‫شده است‪.‬‬
‫توجه کنید که گریه چیزی است که مراجع دوست دارد آن را با شما‬
‫در میان بگذارد‪.‬‬
‫سایر هيجانات منفی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫عصبانیت‪ ،‬عجز و نا کامی‪ ،‬اضطراب‬
‫باید توجه کرد که این احساسات مربوط به شما نیست‪.‬‬
‫این احتمال وجود دارد که مراجع‪ ،‬شما را هدف مناسبی برای تخلیه‬
‫احساسات منفی خود بداند‪.‬‬
‫ممکن است شما به عنوان درمانگر به اندازه کافی اعتماد مراجع را‬
‫جلب کرده اید تا او براحتی احساساتش را برای شما بیان کند‪.‬‬
‫وقتی احساسات منفی در فضا منتشر می شود‪ ،‬با یک نفس عمیق به‬
‫خودتان یادآوری کنید که آنها به شما ارتباطی ندارد‪.‬‬
‫آیا می توانيد به عقاید متضاد با ارزشهای خود گوش‬
‫کنيد؟‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تالش برای تغییر عقاید افراد در حیطه مسئولیت درمانگر‬
‫نیست‪.‬‬
‫ارزشها بر روی موضوعاتی که به نظر چندان بحث انگیز‬
‫نمی باشند اثرگذار است‪ .‬مثل اهمیت گفتاردرمانی یا استفاده‬
‫از وسایل کمک شنیداری‪.‬‬
‫توصیه می شود که بایستی بیشتربه این موضوع توجه کنیم‬
‫که آنها چه کسی هستند؟ تا اینکه ما عالقمندیم آنها چه‬
‫کسانی باشند؟‬
‫تمرین برای درک دیدگاه دیگران نیز می تواند مفید باشد‪.‬‬
‫آیا به تفاوتهای فرهنگی توجه می کنيد؟‬
‫• اقداماتی برای بهبود این مهارت‪:‬‬
‫• مشاورباید پیشینه فرهنگی افرادی را که با آنها کار می کند‬
‫را بداند‪ .‬این اقدام به موازات افزایش تعدد فرهنگی مشکل‬
‫تر می شود‪.‬‬
‫• احترام و قبول تفاوتهای فرهنگی حداقل کاری است که می‬
‫توان انجام داد‪.‬‬
‫آیا خوش بين هستيد یا بدبين؟‬
‫• برای اینکه یک مشاور موثر باشید بایستی خوش بین واقع‬
‫گرا باشید و فعاالنه در جستجوی خوش بینی باشید‪.‬‬
‫• این روش هم برای کمک به خانواده ها و مراجعان برای‬
‫یافتن روشهایی برای گسترش خزانه عملکرد ناشی از تفکر‬
‫می شود (‪ (broaden and build theory‬و هم‬
‫• به خود درمانگر به منظور اجتناب از فرسودگی روانی‬
‫ناشی از کار کمک می کند‪.‬‬
‫آیا از شوخ طبعی برخوردارید؟‬
‫• شوخ طبعی برای یک درمانگر موفق ضروری است‬
‫• طبق توصیه )‪ Norman Cousins (1991‬خنده و‬
‫شادمانی بخش ضروری بهبودی یک اختالل تهدید کننده‬
‫زندگی است‪.‬‬
‫• اگر درمانگر یا مشاور توانایی توجه به بخشهای مفرح‬
‫زندگی را داشته باشد‪ ،‬به ایجاد تعادل در دیدگاه آنها کمک‬
‫کرده‪ ،‬فرسودگی روانی را کاهش داده و تجربه کار با‬
‫مراجعان را گرم و لذت بخش می کند‪.‬‬
‫آیا انعطاف پذیر هستيد؟‬
‫• ماهیت متغیر اختالالت ارتباطی باعث می شود تا درمانگر‬
‫سازگاری کافی در تغییر رویکردها و اهدافش هنگام‬
‫مواجهه با داده های جدید داشته باشد‪.‬‬
‫آیا قادر به درک مواردی هستيد که از نظر پنهان هستند؟‬
‫• برای تشخیص عوامل روانشناختی ظریف که ممکن است‬
‫بر روند مشاوره اثرگذار باشد‬
‫• برای یافتن هر نوع مشکل مرتبط با اختالل به این مهارت‬
‫نیازمندیم‪.‬‬
‫مثال مشکالتی که مراجع در روابط خانوادگی اش دارد و یا‬
‫استرسهای ناشی از اختالل ارتباطی می تواند بر روند‬
‫درمان اثرگذار باشد‪.‬‬
‫آیا خودتان را می شناسيد؟ آیا خودتان را دوست دارید؟‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫احترام به خود‪ ،‬عزت نفس‪ ،‬آگاهی از خود جزء موضوعات کلیدی‬
‫در هر نوع مشاوره هستند‪.‬‬
‫خودارزشیابی هم فرایندی مداوم‪ ،‬اما با ارزش است که از طریق آن‬
‫خودباوری اتفاق می افتد‪.‬‬
‫دیدگاههای مختلفی برای رشد خودباوری وجود دارد‪ ،‬از درمانهای‬
‫روانشناختی رسمی گرفته تا انجام مدیتیشن های قاعده مند‪.‬‬
‫صرف نظر از هر نوع دیدگاهی‪ ،‬زمانهایی را که بطور منظم‬
‫صرف خودارزشیابی می کنیم باعث تقویت خودباوری می شود‪.‬‬
‫• آگاهی از خود هم می تواند به روشهای مختلفی افزایش‬
‫یابد‪ .‬بطور مثال در محیط حرفه ای سواالت زیر می تواند‬
‫برای آگاهی از خود مفید باشد‪ :‬چرا وقتی این مراجع برنامه‬
‫اش را کنسل کرد خوشحال شدم؟‬
‫• عصبانیت من از این مراجع ناشی از چیست؟‬
‫• چرا از داشتن برنامه درمانی با این مراجع خوشحال می‬
‫شوم؟‬
‫• چرا بعد از اتمام جلسه با این مراجع احساس غمگینی دارم؟‬
‫آیا به چالش عالقمندید؟‬
‫• بی ثباتی و تنوع اختالالت ارتباطی چالش برانگیز و گاهی گیج‬
‫کننده است‪.‬‬
‫• اختالالت ارتباطی در طیفی از موقعیتهای پیچیده اجتماعی اتفاق می‬
‫افتند‪.‬‬
‫• آنها باید در مدت زمان محدود و با کمترین هزینه و حتی در شرایط‬
‫نه چندان ایده آل درمان شوند‪.‬‬
‫• نگرش مشاور در کمک به مراجع تعیین کننده موفقیت اوست‪.‬‬
‫اگرچالشها برای درمانگر تهدید آمیز باشد او مشاور خوبی نخواهد بود‪.‬‬
‫مهارتهای فنی مشاوره‬
‫• عناصر ضروری مشاوره‪:‬‬
‫‪ ‬درک‬
‫‪ ‬توضیح‬
‫‪ ‬توصیه‬
‫‪ ‬پیاده سازی درعمل‬
‫این مهارتهای پایه در واقع اعمالی هستند که با فرایندهای فعال‬
‫یا هدفمند سروکار دارند و در واقع تشکیل دهنده دینامیک‬
‫مشاوره هستند‪.‬‬
‫ویژگيهای درمانگر‬
‫• یکسری مختصه های ثابتی هستند که به عنوان عمل (فعل)‬
‫از آنها یاد نمی شود بلکه با اسامی از آنها نام می بریم‪.‬‬
‫• این مشخصه ها زمینه ای را فراهم می کند که مهارتهای‬
‫فعال مشاوره در آن زمینه عمل می کند‪.‬‬
‫مهارتهای مشاوره‪ :‬مهارتهای پنهان و آشکار‬
‫• ماهیت عملکردی مهارتهای پنهان‪ ،‬عمدتا حمایتی است‪.‬‬
‫• مهارتهای پنهان‪ :‬گوش کردن ‪ listening‬و درک کردن‬
‫‪understanding‬‬
‫‪ ‬همدردی کردن ‪Empathizing‬‬
‫‪ ‬روشن سازی‪ ،‬انعکاس ‪clarifying/reflecting‬‬
‫‪ ‬آشکارسازی‪Disclosing‬‬
‫‪ ‬پذیرش ‪Affirming‬‬
‫• ماهیت عملکردی مهارتهای آشکار عمدتا در جهت تغییر و‬
‫رشد است‬
‫• مهارتهای آشکار‪:‬‬
‫‪ ‬آگاه سازی و توضیح ‪informing and explaining‬‬
‫‪ ‬آموزش ‪Teaching‬‬
‫‪ ‬توصیه ‪advising‬‬
‫‪ ‬برنامه ریزی ‪planning‬‬
‫گوش دادن و درک کردن‬
‫• عالئم نشان دهنده گوش دادن فعال‪:‬‬
‫‪ ‬وضعیت بدن‪ ،‬تماس چشمی خوب‪ ،‬حرکت سر‪ ،‬مکث های‬
‫مناسب‪ ،‬اجتناب از ایجاد گسیختگی و تداخل در گفتگو‬
‫• گوش کردن معادل درک کردن نیست‪ ،‬بلکه مهمترین پیش‬
‫نیاز درک کردن است‪.‬‬
‫• درک کردن مشخصا به معنای کدگشایی و دریافت است و‬
‫همچنین مفهوم همدلی را هم می رساند‪.‬‬
‫• ادراک فاقد همدلی بدین معنی است که مفهومی که پشت‬
‫حرفها پنهان است بطور واقعی درک نشده است‪.‬‬
‫مشکل مشاوران با مهارت درک کردن‬
‫• گاهی آنها فکر می کنند که درک کردند در حالیکه ممکن‬
‫است اینگونه نباشد‪.‬‬
‫• درک وقتی اهمیت دارد که با هدف کمک صورت گیرد‪.‬‬
‫• بنابراین بسیاری از مهارتهای مشاوره صرفا راهی برای‬
‫روایی و روشن سازی ادراک ما است‪.‬‬
‫پيشنهاداتی برای ارتقاء ادراک‬
‫• شنیدن با تمام وجود را تمرین کنید‪ .‬رفتارهای غیر کالمی وابسته به فرهنگ را با ان همراه کنید‪ .‬مثل‬
‫خمیدگی به سمت جلو‪ ،‬استفاده از تماس چشمی مناسب‪ ،‬استفاده گاهگاهی از حرکت سر‬
‫• از هر انچه که فرایند گوش دادن را دچار اختالل می کند اجتناب کنید‪.‬‬
‫• حالت بیقراری و ناارامی نداشته باشید‪.‬‬
‫• گوش کردن را با هدف یافتن هر نوع انقطاع در جریان وقایع انجام دهید و سعی کنید که از راه همدلی وارد‬
‫شوید‪.‬‬
‫• برای افرادی که مشکل گ فتاری دارند از ابزارهای ی برای بهبود ارتباط استفاده کنید‬
‫• از سایر تکنیکهای مشاوره برای تقویت درک استفاده کنید‪.‬‬
‫همدلی ‪empathy‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫فرایند همدلی در تضاد با نگرش ”احساس جداشدگی“ است‬
‫که )‪ Papatatou (1997‬به منظور جلوگیری از ایجاد‬
‫فرسودگی پیشنهاد کرد‪.‬‬
‫برخی واژه ”شفقت“ را معادل ”همدلی“ می دانند‪.‬‬
‫گاهی برای واژه ”دلسوزی و همدردی“‪ sympathy‬همین‬
‫تشابه را قائلند‪ .‬اما به نظر می رسد که این واژه بیشتر به‬
‫”ترحم و افسوس“ ‪ pity‬نزدیک باشد‪.‬‬
‫”شفقت“ واژه مناسب و مفیدی است بویژه برای مشاوره‬
‫است‪ ،‬چون مفهوم تمایل به خدمت به دیگران را می رساند‪.‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫طبق نظر ‪ Cassell‬شفقت در طول سالها تجربه حاصل می‬
‫شود‪.‬‬
‫اولین قدم در دستیابی به شفقت یا همدلی‪ ،‬با ایجاد و بارور‬
‫کردن احساس نزدیکی به آنچه که دیگران در حال تحمل آن‬
‫هستند فراهم می شود‪.‬‬
‫تجربه های روزمره زندگی به ما درس همدلی می آموزد‪.‬‬
‫همدلی باعث حرکت ما به طرف این احساس می شود که‬
‫خود را به جای آنها بگذاریم و چگونگی احساس آنها را‬
‫درک کنیم اما این مسئله بصورت کامل رخ نمی دهد حتی‬
‫وقتی که تجربه مشابهی داریم‪.‬‬
‫روشن سازی و انعکاس‬
‫• روشن سازی یک فرایند دوطرفه است‪.‬‬
‫• روشن سازی به مجموعه ای از تکنیکها بر می گردد تا از‬
‫طریق آنها مشاور به دیگران کمک می کند تا بهتر درک‬
‫کنند یا اینکه کلمات دقیقی را برای احساس و نظر آنها بکار‬
‫می برد‪.‬‬
‫همچنین شامل روشهایی برای اطمینان مشاور از ادراک خود‬
‫از آنچه که مراجع بیان می کند‪.‬‬
‫• هر دو حالت نیاز به پرسشهای دقیق و بازگویی دارد‪.‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫برخی از عبارات روشن کننده که به ادراک مراجع کمک‬
‫می کند‬
‫”من اینطور متوجه شدم که گفتید‪“....‬‬
‫اجازه بدین ببینم من متوجه شدم‪...‬‬
‫درخواست مستقیم ”می شه به من کمک کنی تا متوجه بشم“‬
‫روش دیگر درخواست این است که مسئولیت عدم درک‬
‫موضوع را درمانگر به عهده بگیرد و مثال بگوید‪:‬‬
‫”امروز من خوب متوجه حرفها نمی شوم“‬
‫”یه چیزی را االن نفهمیدم‪....‬می شه دوباره بگین“‬
‫انعکاس‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫معموال یک کاربرد مستقیم از تکنیک درمان غیر مستقیم راجرز‬
‫(‪ )1965‬است‪.‬‬
‫انعکاس به استراتژیهایی اشاره دارد که مشاور گفته های مراجع را‬
‫به وی برمی گرداند یا اینکه به بازگویی محتوای اصلی حرفهای‬
‫مراجع می پردازد‪.‬‬
‫این به معنی استفاده بی کم وکاست گفته های مراجع نمی باشد‪.‬‬
‫هدف از انعکاس این است که مراجع را به سمتی سوق دهیم که‬
‫شرایط خودش را بروشنی ببیند‪.‬‬
‫بنابراین اولین پاسخی که بدنبال حرف مراجع می زنیم باید این‬
‫عالمت را بدهد که بصورت روشن تری گفته اش را بیان کند‪.‬‬
‫آشکارسازی‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫این مهارت شامل بیان مختصری از تجربه مشابه خود با مراجع است‪.‬‬
‫هدف از آشکارسازی مانند روشن سازی و انعکاس است تا به مراجع کمک‬
‫کنیم بینش بیشتری نسبت به رفتار خودش پیدا کند‪.‬‬
‫اظهاراتی نظیر ”وقتی مادر من مریض بود‪ ،‬من خیلی احساس بی پناهی می‬
‫کردم“‬
‫یا اظهاراتی مانند‪:‬‬
‫”مادربزرگ من هم پارکینسون دارد“ به همدلی کمک می کند‪.‬‬
‫باید در استفاده از این مهارت نسبت به نزدیکی بیش از حد احتیاط کنیم‪.‬‬
‫استفاده از این مهارت در گروه درمانی برای تمرکز بر یک موضوع جهت‬
‫محاوره مفید است‪.‬‬
‫پذیرش‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تصدیق کردن آسان ترین مهارت پنهان است‪.‬‬
‫تصدیق به معنای چیزی است که راجرز (‪ )1992‬از آن به عنوان‬
‫توجه بی قید و شرط یاد می کند‪.‬‬
‫بدین معنی که مشاور با مراجع است‪ ،‬به او کمک می کند‪ ،‬اورا‬
‫درک می کند‪.‬‬
‫برای مراجع مهم است که مشاور نقاط قوت او را تشخیص دهد و از‬
‫بهبود آنها خوشحال شود‪.‬‬
‫تصدیق می تواند کالمی هم باشد و در شرایطی که روی بهبود یک‬
‫آسیب مستقیما کار می کنیم از این روش بیشتر استفاده می کنیم‪.‬‬
‫مهارتهای آشکار مشاوره‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫درمانگران اختالالت ارتباطی معموال در توضیح و آگاهی‬
‫بخشی برای خانواده و افراد دارای اختالالت ارتباطی خوب‬
‫عمل می کنند‬
‫اما برخی مواقع اطالعات را خیلی زود ارائه کرده یا به‬
‫اندازه کافی تکرار نمی کنند‪ .‬به همین دلیل مراجع این‬
‫اطالعات را خوب درک نمی کند و یا برایش مفید نخواهد‬
‫بود‪.‬‬
‫برخی مواقع هم آنها فکر می کنند که این مهارتهای آشکار‬
‫همان مشاوره است‪ ،‬در حالیکه اینطور نیست‪.‬‬
‫مهارتهای آشکار فقط بخشی از مشاوره است‪.‬‬