Transcript Энд дарж - WordPress.com

Математикийн
хичээлийн
судалгаагаар
сурагчдын оролцоог
нэмэгдүүлэх зарим
боломж
2014. 02. 11
“Ирээдүй” Ахлах 2-р сургуулийн сургалтын менежер Ж.Чогмаа
Сургууль дээрх хичээлийн судалгаа
Хими
Физик
Мэдээлэл зүй
Математик
Нийгмийн ухаан
Биологи
Гадаад хэл
Технологи
Монгол хэл
Оролцоо гэж юу вэ?
Оролцоо бол Чадварын үзүүлэлт юм
•
•
•
•
•
Харилцах
Хэлэлцэн ярилцах
Хамтран ажиллах
Зөвшилцөх
Зөрчил маргааныг эвээр
шударга зохицуулах
• Шийдвэр гаргах
Оролцооны Чадвар
• Оролцоогоор дамжуулж хүүхэд бүрт
ямар чадвар, төлөвшлийг хөгжүүлэх
• Хүүхдийн хэрэгцээ, хүсэл сонирхол
ямар байгааг оношлох
• Математикийн сургалтын хөтөлбөрийн
суралцахуйн зорилтыг хэрэгжүүлэхэд
хүүхдэд оролцооны ямар чадвар
дутагдаж байгааг тодорхойлсноор
гарааны үнэлгээгээ бодитой хийж,
зорилтоо оновчтой тогтоох
Хүүхдийн бодит байдлыг оношлох
Сонирхож буй зүйл, анхаарал
хандуулдаг зүйл нь юу вэ?
Өмнөх хичээл дээр юуг
судалсан бэ?
Хүүхдийн сэтгэн бодох арга болон
тухайн агуулгыг судлах аргын
онцлог нь юу вэ?
Найз нөхөд болон багштайгаа
хэрхэн харилцдаг вэ?
Бэлтгэл судалгаа:
• Судалгааны зорилгоо хүүхдийн оролцоог
нэмэгдүүлэх, хөгжүүлэх, чадваржуулах, хүүхдэд ойр
байхаар оновчтой тодорхойлох (тухайн хичээлийн
зорилгоос ялгаатай)
• Жишээ нь:
Сурагчдын өмнөх төлөв байдлыг судалж тооцох
замаар хүүхдийн оролцоог нэмэгдүүлэх
•Хүүхэд бүрийн хөгжлийн түвшинг судалж оношлохоос
эхлэх
•Хүүхдийн өмнөх төсөөлөл нь амьдралаас олж авсан
туршлага дээр суурилдаг тул өмнөх төсөөллийг
судалснаар шинээр сургах үйл ажиллагаанд тооцох
зайлшгүй шаардлага гардаг
•Судалгаат хичээлээр тухайн сурагчийг ажиглах,
ингэхдээ ажиглах зорилгоо нарийвчлан тодруулах
•Өмнөх мэдлэг нь тухайн агуулгын шууд залгамж
холбоог харуулдгийг тооцох
•Тухайн сурагчийг ганц хичээл заагч багш биш олон
багш өөрсдийн мэргэжлийн болон сурган, сэтгэл зүйн
гэх мэт олон талаас хамтран судлах
•Хүн яаж суралцдаг талаар мэдлэгтэй байж хүүхэд
бүрийг судлах
Өмнөх төлөв байдлын судалгаа - жишээ
Хугацаа 10 мин
Сэдэв: Тоон дараалал
Судалгааны арга: Бичгийн ажил, анализ
Судалгаа авсан материал:
№
Илрүүлэх чадварууд
Оноо
Дараалал өгөгдөх аргын тухай
мэдлэг
1
Эдгээр аргуудыг нэрлэж бичнэ үү.
1. ....................................
2 2. ....................................
3. ....................................
4. .....................................
Дараалал өгөгдөх аргын тухай
ойлголт
2
3 Дээрх арга тус бүрээр нэг, нэг жишээ гаргана уу.
Дараалал өгөгдөх аргын тухай
ойлголт
2
1
Даалгаврууд
Дараалал өгөгдөх хэдэн арга байдаг вэ?
А. 1
Б.2
В.3
Г. 4
Болд тоон дараалал үүсгэх дүрэм зохиожээ. Эхний тоог
сонгоод, түүн дээр өөрийг нь нэмж дараагийн тоог гаргана.
Энэ тоон дээр 1-ийг нэмж, дараагийн тоог үүсгэнэ. Үүссэн тоон
дээр өөрийг нь нэмээд, дараа нь энэ тоон дээр 1-ийг нэмэх
замаар тоон дарааллыг үргэлжлүүлэв.
Тоон дараалал бүтээх ойлголт,
4
Болд 5-аас эхлүүлж бүтээсэн тоон дарааллын эхний 7 тоо энэ
хэрэглээ
байна.
5 , 10, 11, 22,
23, 46, 47 Дараа нь Болд 3-аас эхлүүлж, дарааллын эхний
5 тоог бичжээ. Дарааллын дараагийн хоёр тоог нөхөж бичнэ үү.
3, 6, 7, 14, 15, ___ , ___
Бүгд
5
10
Өмнөх төлөв байдлын анализ - жишээ
Сураг-чийн
код
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
Дараалал өгөгдөх аргын
тухай мэдлэг
Дараалал өгөгдөх
аргын тухай ойлголт
Дараалал өгөгдөх
аргын хэрэглээ
Тоон дараалал бүтээх
Бүх оноо
ойлголт, хэрэглээ
1
2
3
4
10
0,5
0
0
0,5
0,5
0
0
0,5
0
0,5
0
0,5
0
0
0
0,5
0
0,5
0
0
0
0
0,5
0
1
1
1
1
0
0,5
0
1
1
1
1
1
1
1
0
0
1
1
1
1
1
0
0
0
0
0,5
1
1
1
0
1
0
0
0
0
1
1
0,5
0
1
1
1
1
1
1
0
0
1
1
0
1
1
0
0
0
0
0,5
1
1
1
0
0,5
0.5
0
0
0
0
0
0
0,5
2,5
2
2,5
0
4
4
0
4
4
4
4
0
0
0
0,5
4
0
2
4
4
2,5
3
0
3
1,5
2,5
0
0
0,5
0
2
4,5
4
5
2,5
6
6
0,5
4
6,5
6
5,5
2
2
0
1
4
0,5
3
6
6
4,5
3,5
1,5
4
2,5
3,5
1
1
2
0,5
Гүйцэтгэлийн хувь
20
45
40
50
25
60
60
5
40
65
60
55
20
20
0
10
40
5
30
60
60
45
35
15
40
25
35
10
10
20
5
Өмнөх төлөв байдлын анализ, дүгнэлт жишээ
Дараалал өгөгдөх аргын тухай мэдлэг, ойлголт,
хэрэглээ хангалтгүй тул энэ талаар системтэй ойлголт
өгөх
Тоон дараалал бүтээх, зүй тогтол ойлгох, зүй
тогтлоор тоон дарааллын мэдэгдээгүй
бусад гишүүдийг гүйцээн бичих чадварыг нэмэгдүүлэх
Дээрх суурилан дарааллын ерөнхий гишүүнийг
томьёолох аргад сургахдаа томьёоны аргаар өгөгдсөн
дарааллын
дараалсан гишүүдийн зөрөөгөөр зүй тогтлыг ажиглуулан
ерөнхий гишүүний томьёог бичиж сурах
Агуулгын судалгаа - хүүхдийн оролцоо
• Их агуулгыг 40 минутад багтаан заахыг
эрмэлзэх биш, гол зүйлийг заах, хүүхэд
бүрийг сурах аргад сургахыг зарчмаа
болгох
• Тухайн агуулгаар хүүхдийн гаргаж
болзошгүй алдааг судлах, уг алдааг
давтан
гаргахгүй
байхаар
хичээл
төлөвлөлт хийх
• Өмнөх болон дараагийн хичээлийн
агуулгын залгамж холбоог заавал тооцох
• Агуулгыг
хүүхдийн
өдөр
тутмын
амьдралтай холбож, судалсан зүйлээ
амьдралд хэрэгжүүлэхэд нь туслах
Агуулгын судалгаа - жишээ
Өмнө судалсан
агуулга
Одоо судлах
агуулга
Дараа судлах
агуулга
Тоон
дараалал
Тоон
Тоон
гэж юу
дарааллын
дарааллын
болох, тоон
ерөнхий
ерөнхий
дараалал
гишүүний
гишүүний
өгөгдөх
томьёог
томьёо
аргууд,
бодлогод
гаргах
жишээ
хэрэглэх
гаргах,
Арга зүйн судалгаа-хүүхдийн оролцоо
•Бодох, эрэл хайгуул хийх, таамаглал
дэвшүүлэх, батлах нотлох, дүгнэлт гаргах,
асуудлыг шийдэх зэргээр хүүхэд бүр
өөрөө мэдлэгээ зохиомжлон бүтээхүйцээр
хичээлээ сонирхолтойгоор сэдэлжүүлэхэд
анхаарах
•Хичээлийн
сэдэв,
гарчгийг
шууд
математик нэр томьёогоор илэрхийлэхээс
илүү хүүхдэд ойлгомжтой, энгийн үгээр,
цаад жинхэнэ утга санаа нь хүүхэд бүр
хичээл дээрээ үйл ажиллагаанд биечлэн
оролцож байж ойлгож, өөрийн үгээр
илэрхийлж чадахуйцаар томьёолох
Тоон дарааллын ерөнхий гишүүний томьёо бичих
Зүй тогтлыг ажиглан дүгнэлт гаргацгаая.
Тоон дарааллын ерөнхий гишүүний томьёо бичих
Зүй тогтлыг ажиглан дүгнэлт гаргацгаая.
Тэгш өнцөгтийн талбай
Ногооны газраа хэмжицгээе.
Тоон дарааллын ерөнхий гишүүний томьёо бичих
Зүй тогтлыг ажиглан дүгнэлт гаргацгаая.
Арга зүйн судалгаа-хүүхдийн оролцоо
•Хүүхдээс асуух асуултаа оновчтой
төлөвлөх, сурагчдаас төлөвлөөгүй асуулт
гарч ирдгийг анхаарах
•Хүүхдээс гарах янз бүрийн хариулт, санаа
бодлыг урьдчилан тооцож төлөвлөх
•Хүүхдийн
хариу
үйлдлийг
тооцох,
ингэснээр багш сурагчдын дунд сэтгэл
зүйн эерэг харилцаа тогтоохыг эрмэлзэх
•Хүүхдийн хариултыг ангилж оролцоог
нэмэгдүүлэхэд оновчтой ашиглах
•Хичээл дээр хүүхдээр хийлгэх үйл
ажиллагаа бүр хүүхэд хөгжүүлэхүйц
тодорхой зорилготой байх
Хэрэглэгдэхүүний судалгааг
(самбар төлөвлөлтийг) оновчтой хийх
замаар хүүхдийн оролцоог нэмэгдүүлэх
•Самбар
төлөвлөлтийг
хүүхдийн
дэвтрийн
тэмдэглэлтэй уялдуулах, ингэснээр хүүхэд товч
тодорхой тулгуур дохио болохуйц тэмдэглэлээ харж,
тухайн хичээлийн агуулгыг богино хугацаанд сэргээн
санах болно.
•Самбарын бичиглэлд хүүхдийн бодсон арга, яаж
сэтгэж бодсон нь үлдэж харагдахаар, хүүхдийн бодол
тусгагдсан байхаар бодож төлөвлөн хэрэгжүүлэхийг
хичээх.
Ингэснээр
математикийн
хичээлээр
дамжуулан хүүхэд бүрийг бие дааж сэтгэн бодож
сурахад тусална.
•Самбарын бичиглэлд хүүхэд бүрийн эргэцүүлэн
сэтгэж, бодсон процесс, дэс дарааллын мэдээлэл
тодорхой хугацаанд хадгалагдаж, тухайн цагийн багш
сурагчдын хамтын бүтээл болдгоороо өвөрмөц юм.
Судлах асуудал (даалгавар)-г самбарын
анхаарал татахуйц газар бичих
Судлах асуудал (даалгавар)-г
хүүхдүүдтэй хамт унших, дэвтэрт
бичүүлэх цаг гаргах
Математикийн хичээлийн дараах 5 онцлогийг Японы
судлаачид тогтоосон байдаг.
•Өмнөх хичээлийг давтахаас эхлэх
•Өнөөдрийн асуудлыг дэвшүүлэх
•Тухайн дэвшүүлсэн асуудлыг хүүхэд бие дааж эсвэл
багаараа хамтран шийдвэрлэх
•Асуудал шийдвэрлэх аргыг хамтаараа хэлэлцэх
•Асуудал
шийдвэрлэхэд
өнөөдрийн
хичээлтэй
холбогдсон зүйлийг онцлон дүгнэх
Эдгээр онцлогууд математикийн хичээлийн
самбарын бичиглэлд тусгагдсан байдаг ба хүүхдүүдэд
өөрийн бодсоныг бусдынхтай харьцуулж харж, дүгнэж
бодох боломжийг олгодог.
“....-ын талаар судалж үзье” “....-г
туршиж үзье”.....
Энд өөрийн гэсэн таамаглал, төсөөлөл,
асуултыг олуулах нь чухал байна.
Судлах агуулга (даалгавар)-н талаар
хүүхдүүд өөрсдөө дүгнэлт хийх цагтай
болгоорой.
Мөн шаардлагатай бол ширээнүүдийн
дундуур явж зөвлөгөө өгөөрэй.
Зохих хэмжээгээр “бичих үйл
ажиллагаа”-г оролцуулаарай.
Хичээлд ажиглалт хийх замаар хүүхдийн
оролцоог нэмэгдүүлэх
•Хүүхэд бүрийг хөгжүүлэхэд хосоор болон
багаар ажиллах арга хэр тохиромжтой,
ач холбогдолтойг тооцох
•Хичээлийг багаар зохион байгуулсан
тохиолдолд багийн гишүүдийн оролцоог
жигдрүүлэх, ажил үүргийг хуваарилж өгөх
•Багийн ажлын зааврыг оновчтой өгөх
Хичээлд суух
Нээлттэй хичээлд
Хичээлийг ажиглах
Судалгаат хичээлд
23
Хичээлд ажиглалт хийж байгаа нь
Япон улсад
•Хүүхэд бүрт бие дааж бодож
сэтгэх, өөрийгөө илэрхийлэх
хугацааг хангалттай өгөхөд
анхаарах
•Хүүхдийн бүтээсэн мэдлэгийн үр
дүнг тухай бүр нэгтгэн хэлэх, бусад
нь нүдээр үзэж, итгэж үнэмших
боломжийг олгох
•Ажиглалтын хуудсыг
боловсронгуй болгосноор хүүхдийн
оролцооны бодит мэдээллийг олж
авах жишээ нь
Ажиглалтын хуудсын жишээ
Хүүхдүүд хичээлээ хэр сонирхож байна вэ?
Хүүхдүүд хэрхэн хамтран ажиллаж, эрэл хайгуул хийж, нээлт хийхийг
эрмэлзэж байна вэ?
Хичээлээ ойлгоогүй хүүхдэд багш хэрхэн тусалж
дэмжиж байна?
Хүүхэд багшийн тусламжтайгаар гаргасан алдаагаа
засаж залруулж чадаж байна уу?
•Хүүхдийн үйл ажиллагааг үр дүнд хүргэх зорилготой
дөхүүлэх асуултуудыг багш урьдчилан оновчтой
төлөвлөсний дагуу хэрэгжүүлэх
•Суудлын план зураглал хийж ажиглалтад ашиглах,
түүн дээр хүүхдийн багштай харилцсан болон хичээлд
оролцсон оролцоог тооцох тэмдэглэл хийж, тодорхой
мэдээлэл олж авах ( эрэгтэй, эмэгтэй хүүхдийн
оролцоо ямар, тэдний ялгаатай байдалд дүгнэлт хийх
гэх мэт)
•Ажиглалт, мэдээлэлд дүгнэлт хийх, хүүхдийн
оролцоог цаашид хэрхэн нэмэгдүүлэх арга замыг
ярилцах, төлөвлөх, хэрэгжүүлэх
Сурагчдад илэрч буй хандлагын өөрчлөлтийг судлах
үйлийн судалгааг хийх, хичээлийн явцад хүүхдийн
хийж буй үйл хичээлийг үр дүнтэй явуулахад хэрхэн
Суудлын план зураглалыг ажиглалтад ашиглах
1
1-р баг
1
4-р баг
1,1,1
2-р баг
3-р баг
5-р баг
1,1,1
Үнэлгээ, шинжилгээ хийсэн дүгнэлт, мэдээлэл
дээр үндэслэн хүүхдийн оролцоог нэмэгдүүлэх
•Өнөөдрийн хичээлийг бүгдээрээ ойлгосон уу гэсэн багшийн
асуултад хүүхдүүд нийтээрээ ойлгосон гэж хариулна. Ойлгоогүй
хүүхэд байна уу гэвэл хүүхэд бусдыгаа хараад ганцаараа гараа
өргөхийг хүсэхгүй. Ийм байдлаар хичээлийн үр дүнг үнэлж
бодитой мэдээлэл олж авах боломжгүй.
•Хичээлийн явцад тухайн сурагчийн үйл хөдлөл, нүүр хувирал,
нүдний харц, оролцоо ямар, дэвтрийн тэмдэглэл хэр цэгцтэй
байснаар үнэлж болно.
•Японд хичээлийн дараа хүүхдийн сэтгэгдлийг нь бичүүлж авах
арга хэрэглэдэг ч онцгой тохиолдолд ашигладаг байна.
•Өдөр тутам хүүхэд бүрийн оролцооны ахицийг ажиглах,
тэмдэглэл хөтлөх, тохиромжтой үед хэрэглэсэн магтаал илүү үр
дүнтэйг туршин хэрэглэхийг санал болгож байна.
Туршлага, сургамж, зөвлөгөө
Сурагчдаар хичээлийг үнэлүүлэх, урамшуулах талаар ...
• Сурагчдаар хичээлийг үнэлүүлэхийг хэлбэр төдий
хийж байна! “Өнөөдрийн хичээлийг сайн ойлгосон нь гараа
өргө” гэж шаардах
Багш хичээлийг үнэлэхдээ: хичээл дундуур сурагчдын байр
байдал ямар, дэвтрийн тэмдэглэл ямар, нүүр хувирал,
үйл хөдлөл ямар, нүдний харц ямраар үнэлж болно.
Японд хичээлийн дараа сэтгэгдлийг нь бичүүлж авах арга
хэрэглэдэг ч онцгой тохиолдолд ашигладаг.
Хичээл дээр шагнал өгөх аргаар сурах идэвхийг дээшлүүлж
болох уу?
Өдөр тутам сурагчдыг сайн ажиглах,
тохиромжтой үед магтах нь үр дүнтэй.
Туршлага, сургамж, зөвлөгөө
Цаг хуваарилалт, хичээл ажиглах талаар ...
• Хичээлийг цагтаа дуусгах- тухайн үед хичээлийн
цагийг сунгах нь хүүхэд төвт сургалт мөн эсэх ...
• Ажиглах үүргийг дэндүү нарийвчлах нь зохисгүй.
Учир нь, тухайн зүйлийг л ажиглаад хичээлийн
ерөнхий байдал, сайн, сул талыг олж харах, шинэ
зүйлд суралцах боломж олгодоггүй. /цаг ашиглалт ... /
 Хичээлийг ерөнхийд нь ажиглаад, нэг зүйлийг нэмж
ажиглах, өөр өөр өнцгөөс сурагчдын царай
харагдахуй газраас ажиглах нь үр дүнтэй.
 Тодорхой сурагчийг ажигласан үед зорилгоо
тодорхойлох шаардлагатай байдаг.
•Сурагчийн өөрийн үнэлгээг оновчтой
хэрэглэх
замаар
хүүхдийн
хичээлд
оролцох
оролцоог
ахиулж
болно.
Математикийн хичээлээр багаар ажиллах,
ярилцлага хийх, асуулт тавих, судлан
шинжлэх, тооцоолох, нээн илрүүлэх зэрэг
чадваруудыг эзэмшихэд хүүхдийн өөрийн
үнэлгээг ашигласнаар хүүхдийн бусдыг
хүндэтгэх чадвар нэмэгдэж, асуудлыг
тунгаан бодох чадвар илүү хөгжинө.
Ингэснээр
хүүхдүүд
хичээлдээ
дур
сонирхолтой болж оролцоо нь илүү
сайжирна.
33
Хичээлийн судалгааны хэлэлцүүлэг
• Хэлэлцүүлэг нь хичээлийг удирдаж
явуулсан багш, ажиглагч багш, зөвлөх
багш ярих гэсэн дарааллаар явагдана.
• Хичээл заасан багш хичээлийнхээ
зорилгыг дурьдаж, дутагдалтай болон
сайн тал гэх зэргээр ярина.
• Ажиглагч багш нар саналаа
давхардуудахгүйгээр хэлэлцүүлэгт
орлцоно.
• Эцэст нь зөвлөх багш ерөнхийд нь
зөвлөгөө өгнө.
34
Хэлэлцүүлэгт анхаарах зүйл:
Давуу тал
Сул тал
Үндэслэл
Сайжруулах арга зам
“Хоёр магтаж,
нэг санал хэлэх”
Туршлага, сургамж, зөвлөгөө
Хөтлөгч ихээхэн үүрэгтэй...
• Хөтлөгч ажиглагчдын хэлсэн
ярьсанд үнэлэлт өгч яавал
хичээл үр өгөөжтэй, хүүхдийн
бүтээлч үйл ажиллагааг дэмжих,
яаж төлөвлөвөл оновчтой
байсан, багшийн асуултыг
хүүхдийн бодож сэтгэхэд
дэмжлэг болохоор хэрхэн өгөх
саналыг хэлүүлэх зэргээр
хэлэлцүүлгийг хөтөлж, идэвхтэй
ярилцлага өрнүүлэх...
• Хөтлөгчийн үүргийг ээлжлэн
гүйцэтгэхэд анхаарах...
36