Transcript Хичээлийн судалгаа

БГ-ын мэргэжилтэн
Ц.Намжилмаа


1.
2.
Хичээлийн судалгаа гэдэг нь багшлах ур
чадвар, арга зүйгээ системтэйгээр
хөгжүүлэхэд чиглэсэн мэргэжлийн хамтын
үйл ажиллагаа юм.
Энэ утгаараа дэлхий нийтээр хичээлийн
судалгаанд анхаарал хандуулж байна.
Тухайлбал:
Дэлхийн холбоо 2006 онд байгуулагдсан
Азийн улс орнуудад янз бүрийн төсөл
хэрэгжиж байгаа
1-р шат: “Суралцахуйг дэмжих арга
зүйн хөгжил” төсөл 2006-2009
 2-р шат: “Багшлахуйн арга зүйн
хөгжлийг түгээн дэлгэрүүлэх тогтолцоог
бэхжүүлэх” төсөл 2010-2013 оны 8-р
сар
 3-р шат: “Багшлахуйн арга зүйн
хөгжлийг түгээн дэлгэрүүлэх тогтолцоог
бэхжүүлэх -II” төсөл 2013-2016






Хүүхдийн хөгжлийг дэмжих багшлахуйн арга
зүйг түгээн дэлгэрүүлэх тогтолцоог бэхжүүлэх
зорилготой
СХД болон Завхан, Булган аймагт хэрэгжсэн
Хичээлийн судалгааны вэбсайттай болсон
http://hicheeliin-sudalgaa.mn/
Нийт 11 модуль гарын авлага боловсруулан
гаргаж, тус бүрээс
700 хувийг БМДИ-д
хүлээлгэн өгсөн
2013 оны 8 сарын 15-16нд БМДИ-тэй хамтран
“Хүүхдийн хөгжил – Хичээлийн судалгаа”
сэдэвт эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага
хурал зохион байгуулсан
Загвар аймаг дүүргийн
◦ Сургуульд суурилсан хичээлийн судалгааны 6 илтгэл
◦ Судлагдхуунд суурилсан хичээлийн судалгаа
8 хичээлээр 41 илтгэлийг хэлэлцсэн.
Ханын илтгэл:
◦ Загвар бус аймгийн 11 илтгэл
◦ Мэргэжлийн багийн 11 илтгэл
◦ Нийт 69 илтгэл багтаасан эмхэтгэл гарсан
БМДИ-ээс уг төслийг 2013-2016 онд үргэлжлүүлэн
туршихаар шийдвэрлэсэн
Монголын “Хичээлийн судалгааны эрдэм шинжилгээний
нийгэмлэг” төрийн бус байгууллагыг байгуулж, удирдах
зөвлөл, дарга, мэргэжлийн багийг баталсан





2009 оноос хойш хичээлийн жилийн зорилтод тусган
төслийн үзэл санааг хэрэгжүүлж байгаа /4 жил/
Судлаач багш – 3, Судлаач хамт олон -3 төрөн гарч,
тэргүүн туршлагыг түгээн дэлгэрүүлж байна
2012-2013 оны хичээлийн жилд 30 сургууль 585 цагийн
судалгаат хичээл зохион байгуулсан
“Хүүхдийн хөгжил –Хичээлийн судалгаа” сэдэвт
илтгэлийн уралдаанд 20 сургуулийн 26 багш, хамт олон
оролцсон
Угтаал М.Хишигт –Мэдээлэл зүй
5-р сургуулийн БУЗАН – Физикийн хичээлээр тэргүүлж,
эрдэм шинжилгээний анхдугаар бага хуралд ханын
илтгэлээр шалгарсан




2016 төслийн эрхэм зорилго биелэх ёстой
БМДИ төслийн тогтвортой байдлыг хангах үүрэг
хүлээсэн
МХСН байгуулагдсан
Хичээлийн судалгааны мэргэжилтэн 120 гаруй хүн
бэлтгэгдсэн:
Эксперт – 24
Үндэсний зөвлөх -24
Үндэсний сургагч багш – 11
Бүсийн сургагч багш – 49
Бүх хичээлээр мэргэжлийн баг байгуулж байгаа.
/8 хичээл дээр нэмж/
Орон нутагт БГ-ын дэргэд 20-21 хүнтэй баг
байгуулагдсан
2013 оны 9 сард байгуулагдсан
Эрхэм зорилго:
Судалгаанд суурилсан хичээл – Суралцахуйг
дэмжсэн арга зүйн хөгжил
Зорилго:
Хичээлийн судалгааны арга зүйг хөгжүүлэх
замаар суралцахуйн чанарыг сайжруулахад
хувь нэмэр оруулах





Сурган хүмүүжүүлэх туршилт болон
суралцах үйлийн судалгаа
Багш бэлтгэх болон ЕБС-ийн багш нар,
судлаачдын хамтын ажиллагаа
Сургууль төвтэй багшийн мэргэжил
дээшлүүлэх үйл ажиллагаа
Сургалт, судалгаа, мониторинг, зөвлөгөө,
туршлага солилцоо
Гадаад харилцаа хамтын ажиллагаа
/чиглэл дагасан 4 сектор/





Идэвхи санаачлагатай багш нарын нээсэн шинэ
арга барилыг бүгдэд таниулж, багш нарын
санал дүгнэлтийн үндсэн дээр улам
боловсронгуй болгох
Багш нар хүүхдийг илүү ойлгож, хүн бүрт хүрч
өгөөжтэй ажиллах
Бусдад арга барилаа үзүүлэх, бусдын арга
барилтай танилцах гэдэг нь 2 талдаа хөгжих
боломж олгоно
Багш хичээлийн арга зүйгээ өөрчилснөөр өөрөө
болон хүүхдээ өөрчлөгдөж байгааг мэдрэн
урам зориг бий болдог
Мөн яагаад арга зүйгээ шинэчлэх ёстой талаар
ойлголт нь гүнзгийрдэг
Хичээлийн судалгаа нь хэн нэгэнд үнэлгээ
өгөх бус нийт оролцогчид хэлэлцэж илүү
сайн заах аргыг боловсруулан хэрэгжүүлдэг
үйл ажиллагаа юм.
Өөрөөр хэлбэл бүх оролцогчид туршиж
байгаа арга зүйнхээ талаар өөртөө өгөөж
хүртдэг ба тэр арга зүйг шинэчлэхэд
өөрийн хувь нэмрээ оруулдаг
Иймд хичээлийн судалгаанд үнэлгээ
шаардлагагүй





Боловсролын бодлого, эрх зүйн баримт
бичигт заагдсан
Зардал их шаардагдахгүй
Багш нарын ур чадвар, арга зүйг хөгжүүлэх
сургууль төвтэй сургалт явуулах нэгэн
боломж
Шинэ арга зүй, технологийг турших,
нэвтрүүлэх, түгээх, солилцох нэгэн боломж
Хамтран хөгжих боломж
Арга зүйн хөгжил:
◦ Сургууль төвтэй
◦ Судлагдхуун төвтэй
Хичээлийн бэлтгэл судалгаа:
◦
◦
◦
◦
◦
Судлах агуулга буюу судлагдхууны судалгаа
Мэдлэг эзэмшилтийн явцын судалгаа
Арга зүйн судалгаа
Үнэлгээний судалгаа
Хэрэглэгдхүүний судалгаа
◦
◦
◦
◦
Сэдэв зорилгоо тодорхойлох
Хамтран хичээлээ төлөвлөх
Хичээл заах, ажиглах
Хэлэлцэн сайжруулах
Хичээлийн судалгаа:





Шинэ арга зүйг олж судлахад зориулсан
Сургалтын зорилготой
Туршлагатай багш нар залуу багш нараа
сургах зорилготой
Залуу багш ахмад туршлагатай багш
нараасаа зөвлөмж авах зорилготой
Ижил түвшний багш нар бие биеэсээ сурах
зорилготой


Хичээлийн судалгаа гэдэг нь багшлах арга
зүйгээ сайжруулах, ажлын байрандаа
мэргэжил боловсролоо дээшлүүлэх,
сургалтын чанарыг дээшлүүлэх гм олон
зорилгыг хангахад чиглэсэн тасралтгүй
цогц үйл ажиллагаа юм. /өх: арга зүй/
Судалгаат хичээл гэдэг нь хичээлийн
судалгааны 3 алхамыг нэг удаагийн ээлжит
хичээл дээр буулгаж хэрэглэсэн хичээлийн
судалгааны нэгж




Сургууль бүр энэ хичээлийн жилд хийх “Хичээлийн
судалгаа”-ны нэгдсэн төлөвлөгөө гаргана. /БГ-т 9
сарын 15ны дотор ирүүлэх/
Бүх багш, удирдах ажилтнууд дээрх 11 модулийг
судалж, ажлын байрандаа сургалт зохион
байгуулах /төлөвлөгөөндөө тусгана/
Орон нутгийн, бүсийн, ажлын байрны сургалтууд,
ЗАН, секцийн ажлын гол цөм нь “Хүүхэд нэг бүрийг
хөгжүүлэхэд хичээлийн судалгаа” байх болно
Аймгийн хэмжээнд “Хичээлийн судалгаа”-ны сан
бүрдүүлж, “Судлаач багш”, “Судлаач хамт олон”
шалгаруулж тэргүүн туршлагыг түгээн дэлгэрүүлнэ



Аймгийн зорилго, сургуулийн зорилго, тухайн хичээлийн
зорилго, хичээлийн судалгааны зорилго нягт уялдах
Хичээлийн судалгаа нь сургуулийн зорилго зорилтыг
хэрэгжүүлэхэд чиглэх ба багш нарын хамтын
ажиллагаанд суурилж хөгждөгийг анхаарах
Захирал, сургалтын менежер хичээлийн судалгааны
менежментийг хийхдээ эхний ээлжинд сурагчийн үйл
ажиллагаанаас тэдний суралцах арга барилын
онцлогийг мэдэж хичээлийн төлөвлөлтдөө тусган, багш
нар арга зүйгээ хөгжүүлэх боломж олгоход анхаарах нь
чухал. Хэрвээ мониторингийн асуудалд илүү анхаарвал
багш нар дүгнүүлэх мэтээр ойлгож хичээлийн
судалгааны мөн чанараас татгалзахад хүрч болзошгүй
“Гоё хичээл заах нь чухал бус хүүхдээ судлах,
хүүхдээ хөгжүүлэх нь чухал”







Энэ хичээлийн жилд хэдэн удаа хийх вэ?
Ямар зорилгоор, ямар сэдвээр явуулах вэ?
Тэр сэдвийн хүрээнд эзэмших чадвар нь
сургуулийн зорилгыг хэрэгжүүлэхэд хувь нэмэр
оруулахуйц байхыг олж харах
Туршиж байгаа арга зүйтэйгээ холбох
Хүнд, чухал шаардлагатай, тулгамдсан сэдэв
сонгох
Агуулгыг хэт элементарчлахгүй байх
Хичээлийн судалгаа хийснээр хүүхдүүд ямар ур
чадвар эзэмшиж байгаа, түүнд ямар аргаар хүрч
байгаа зэргийг олж харах зэрэг олон асуудлаар уг
ажлын хүрээг зөв тогтоох





Тухайн ш/у-ны агуулга үнэн зөв, ойлгоход хялбар
дөхөм байх /агуулгын судалгаа/
Сурагчдын бодит түвшинд ойрхон, мэдлэг бүтээх
нөхцөл бүрдсэн, багш хөтлөх, хянах, судлах
боломжтой байхаар /МЕЯС/
Яаж сэдэл төрүүлэх, ямар асуулт тавих, түүний
хариу үйлдлүүд, даалгавар гүйцэтгэх дэс дараалал,
аль болох олон хүүхдийг татан оролцуулах /арга
зүйн/
Хичээлд хэрэглэх бүх зүйлийг оновчтой, уялдаатай
сонгох /хэрэглэгдхүүний/
Зөвхөн хүүхдээ үнэлэх бус зорилго, арга зүй,
төлөвлөлт, хэрэглэгдхүүн, туршилтын үр дүн
зэргийг үнэлэхийг зорих /үнэлгээ/
Заагч багш:
◦ Мэдлэг бүтээх, үйлийн баримжааг хэрэглэж
эзэмших үйл явцыг заана
◦ Сурагчдын бүтээлч үйл ажиллагааг удирдан
чиглүүлж мэдлэг бүтээлгэх замаар зохион
байгуулна
Ажиглагч багш нар:
 Тодорхой зорилготойгоор
 Тоон болон чанарын үнэлгээ хийх, тайлбар
бичих
 Сайн тал, сул талыг олж харж, сайжруулах
арга замыг олох, тэмдэглэх




Судалгаат хичээлийн дараагийн цаг дээр, уг
ангид хийвэл илүү тохиромжтой
Хөтлөгч-хичээлийн тухай асуудал дэвшүүлж,
хэлэлцүүлэг өрнүүлэх
Заагч багш – хичээлийнхээ ололттой ба
дутагдалтай талыг, тулгарсан бэрхшээл,
хэрхэн шийдвэрлэсэн талаар ярина
Ажиглагчид –ажиглалт хийсэн тэмдэглэлийнхээ
дагуу асуулт тавьж, сайжруулах зүйлийг
тодруулан, хэрхэн сайжруулах талаар өөрийн
санал бодлыг дэвшүүлэх



Зөвлөгч багш –хичээлийн судалгаа хийж
байгаа багш нарт алдсан зүйл дээр онолын
үндэстэй дидактикийн зөвлөгөө өгнө
Тэмдэглэл хөтлөгч – хэлэлцүүлгийн
тэмдэглэл хөтлөх ба тэмдэглэл эмх цэгцтэй
бүрэн бүтэн байх нь маш ач холбогдолтой
Хамгийн чухал нь:
Оролцогчид хичээлийн давуу тал, түүний учир
шалтгаан, сул тал, сайжруулах арга замыг
тодорхойлж чадах, хэлэлцүүлэг хийх аргад
суралцах
1. Зохион байгуулсан хичээлээ сайжруулах:
◦ Орон нутаг, сургуулийн онцлогтойгоор
◦ Сурагчдын онцлогтойгоор
◦ Багшийн онцлогтойгоор гм...
2. Дараагийн хичээлээ сайжруулах санаа
олж авах
3. Хичээлийн судалгааны зорилго
биелэх:
◦ Багшийн заах арга зүйн хөгжилд дэмжлэг
болох
◦ Сурагчдын суралцахуйд дэмжлэг болох
◦ Сурагчдын тухайн чадварын хөгжилд өөрчлөлт
гарах

Бэлтгэл судалгааг маш сайн хийх
 Мэдлэг эзэмшилтийн явцын судалгаа/ахуйн төсөөлөл, суурь мэдлэг
чадварын оношилгоо/
 агуулгын
 арга зүйн
 хэрэглэгдхүүний
 үнэлгээний




Байгалийн ухааны буюу ялангуяа математикийн хичээлд хэт
туйлширалгүйгээр самбар шохой ашиглан бодлого дасгал
сайн ажиллуулах академик сургалтаа орхигдуулж болохгүйг
анхаарах
Мэдлэгийг хэрэглээтэй холбож байж чадвар болно
Багш нарын идэвх оролцоог нэмэгдүүлэхдээ хүчээр бус
сонирхолыг нь татаж
Хамгийн гол нь захирал, сургалтын менежерүүд арга зүйн
удирдлагаар хангаж чаддаг байх