Transcript 2. Bölüm - WordPress.com

Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
ÖĞRENME İÇERİKLERİ
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Her çocuk farklı bir biçim ve hızda gelişmekte ve
gelişim biyolojik, kültürel ve diğer faktörlerden
etkilenmektedir.
• Öğretmenler, çocukların nasıl öğrendiği ve onlara
en iyi biçimde nasıl öğretebileceklerini
anlayabilmeleri için çocukların nasıl büyüdüğü ve
geliştiğini anlamaya ihtiyaç duymaktadırlar
(Corner, 2005).
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Gelişim psikologlarının çoğu bilişsel gelişimde
genetik ve çevre faktörlerinin ortak etkileşiminin
söz konusu olduğuna inanmaktadırlar.
• Sürekli gelişim kuramları çocuğun içinde yaşadığı
sosyal ortamlara odaklanırken, kesintili (süreksiz)
gelişim kuramları ise çevresel faktörlerden çok,
doğumla getirilen özelliklere (genetik faktörlere)
odaklanmaktadır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Çocuklar farklı biçimde düşünmekte ve dünyayı
farklı biçimde algılamaktadırlar.
• Etkin öğretimin temel koşulu öğrencinin nasıl
düşündüğü ve dünyayı nasıl algıladığının
anlaşılmasıdır.
• Etkin öğretim stratejileri, öğrencinin yaş ve
gelişim düzeylerini hesaba katmalıdır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Gelişim psikologlarınca yıllardır iki temel konu
tartışılmaktadır: Gelişimin deneyimden ne ölçüde
etkilendiği ve gelişiminin aşamalı olarak gerçekleşip
gerçekleşmediğidir.
• Günümüzde gelişim psikologlarının çoğu genetik ve
çevrenin gelişime ortaklaşa etkisinin söz konusu
olduğuna inanmaktadır; biyolojik faktörler fiziksel alan
gibi gelişimin bazı alanlarında daha fazla etkili olurken,
çevresel faktörler ise ahlaki gelişim gibi diğer alanlarda
daha fazla rol oynamaktadır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Süreğen (sürekli) teoriler gelişim sürecinde genetik
faktörlerden çok çevrenin önemini
vurgulamaktadırlar.
• Süreğen kuramların aksine, süreksiz gelişim
kuramları zaman içinde gerçekleşen değişimleri
açıklamak için çevresel faktörlerden çok, doğuştan
getirilen faktörlere odaklanmaktadır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Piaget, bilişsel gelişim için doğumdan itibaren
genç yetişkinliğe kadar süren dört dönem öne
sürmektedir.
• Piaget’nin gelişim dönemleri; Duyusal Motor (0-2
yaş), işlem öncesi (2-7 yaş), somut işlemler ( 7-11
yaş) ve soyut işlemler (11-yetişkinlik) dönemi.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Şemalar en temel zihinsel yapılardır. Çevreyle
etkileşim sonucunda oluşan, organize olmuş,
kolaylıkla tekrar edilebilen davranış ve düşünce
kalıplarıdırlar. Bireyin çevresinde bulunan
nesne, olay ve olguları tanımak için zihninde
oluşturduğu algı çerçevesidir. Sahip olunan her
bilginin zihinde bir şeması vardır.
Ör: Küçük bir çocuk için “top” şeması, yuvarlak olan ve
zıplayan nesneleri içerir, futbol topu, basket topu, pinpon
topu hepsi bu şema içindedir. “top” şemasına sahip bir
çocuk ilk kez yumurta gördüğünde ona da “top” der ve
zıplaması için yere atar. Yumurta kırıldığında çocuk şaşırır.
Şemaya uygun olmayan bir durumla karşılaşmış olur.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Piaget’e göre uyum sağlama
çevreye verilen tepkilerde
özümleme ve uyma vasıtasıyla
şemaları ayarlama sürecini
yansıtmaktadır. Özümleme
yeni nesne veya olayların var
olan şemalar vasıtasıyla
anlaşılmaya çalışılma sürecini yansıtmaktadır.
• Bazı durumlarda dünyaya uyum sağlama sürecinde
hâlihazırdaki şemalar işe yaramadığında çocuk yeni bilgi ve
deneyimleri ışığında var olan şemalarını düzenlemeye,
değiştirmeye çalışmaktadır ve bu sürece uyma adı
verilmektedir.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Piaget çocukların ve gençlerin bilişsel gelişimleri için
dört dönem belirlemiştir: Duyusal Motor
(Sensorimotor), işlem-öncesi, somut işlemler ve soyut
işlemler.
Piaget;
• Tüm çocukların bu aşamaları belirtilen sırada
tamamladığını,
• Hiçbir çocuğun herhangi bir aşamayı
atlayamayacağını,
• Fakat çocukların aşamaları geçiş hızlarının farklılıklar
sergileyeceğine inanmaktadır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Tablo 2.1- Piaget’nin Bilişsel Gelişim Dönemleri
Aşama
Yaş
Önemli Kazanımlar
Duyusal motor
(Sensori-motor)
0-2
Nesne devamlılığının kazanımı, refleksif davranışlardan
amaca-yönelik eylemlere aşamalı geçiş.
İşlem -Öncesi
2-7
Nesneleri temsil etmek için sembolleri kullanma
becerisinin gelişimi.
7-11
Mantıklı düşünme yeteneğinde gelişme, tersine
dönüşüme ilişkin işlemleri kullanma yeteneği, problem
çözme sürecinde egosantrik düşünme
azalmakta, soyut düşünme hâlen mümkün değil.
Somut İşlemler
Soyut İşlemler
Soyut ve tamamen sembolik düşünme mümkün. Sorunlar
11-Yetişkinlik sistematik deneysel yöntemlerle
çözülebilmektedir.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Piaget’nin kuramı çocuklardaki gelişimi izleyebilmek için
oldukça kapsamlı, sabit ve aşamalı dönemler öne
sürmektedir. Ancak, çocukların yeteneklerinin olduğundan
az kabul edildiği şeklinde eleştirilmektedir.
• Yeni Piaget’cilerde ise bilişsel gelişimde sosyal ve çevresel
faktörlere çok daha fazla önem verilmektedir.
• Piaget’nin ilkeleri müfredat içine ve etkili öğretim
uygulamalarının içine yerleştirilmekte ve Piaget’nin
kuramından etkilenerek öne sürülmüş bilişsel
yapılandırmacılık ve gelişime uygun öğretim uygulamaları
eğitim reformu içerisinde geniş yer tutmaktadır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Piaget’nin kuramına yönelik eleştirilerden en
önemlilerden biri kuramının “dönemli” (evreler
değişmez) bir kuram olmasıdır.
• Birçok araştırmacı bilişsel işlemleri etkileyen geniş
kapsamlı gelişim dönemlerine yönelik şüpheler
geliştirmektedir ve bunun yerine çocukların
becerilerinin farklı işlerde farklı biçimde geliştiğini
öne sürmektedirler ve çocukların deneyimlerinin
gelişimlerine katkıları oldukça yoğun biçimde
olmaktadır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Yenilikçiler bilişsel gelişimi dönemler çerçevesinde
değil işlemlerin türleri bağlamında ele almaktadır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Vygotsky, bilişsel gelişimi başkalarıyla ve çevreyle
gerçekleştirilen etkileşimler vasıtasıyla ortaya çıkan
sosyal gelişimin bir ürünü olarak görmektedir.
• Yardımlı öğrenme, çocukların kapasitelerinin sınırları
içindeki yeni işleri sadece öğretmen veya akranının
yardımıyla gerçekleştirebilecekleri potansiyel gelişim
alanları içinde gerçekleşmektedir.
• Çocuklar sesli ve sessiz biçimde kendi kendilerine
konuşarak öğrenmeyi içselleştirmekte, öz denetim
geliştirmekte ve problem çözmektedirler. Öğretmenler iş
birliğine dayalı öğrenme ve bilişsel destek (scaffolding)
gibi etkileşim ortamları sağlamaktadırlar.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Vygotsky’nin kuramına göre öğrenme gelişimden
önde gelmektedir.
• Öğrenme başkaları tarafından özellikle kasıtlı
öğretim süreçleri vasıtasıyla sembol edinme
süreçlerini kapsamaktadır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Çocukların sık sık, özellikle zor bir işle karşı karşıya
geldiklerinde kendi kendilerine konuştuklarını
görmekteyiz.
• Birçok çalışmada kendi kendine konuşmayı daha
sık olarak gerçekleştiren çocukların zor işleri diğer
çocuklara göre daha etkin biçimde öğrendiği
tespit edilmiştir.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Vygotsky’nin en önemli katkısı öğrenmenin
sosyal-kültürel yapısını vurgulamasıdır. Kendisi,
çocukların potansiyel gelişim alanlarında
(yakınsak gelişim alanı) çalıştıklarında
öğrenmenin gerçekleşmekte olduğunu öne
sürmektedir.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Vygotsky’nin sosyal öğrenme görüşünün anahtar
kavramlarından biri de bilişsel destek (scaffolding)
kavramıdır: Daha bilgili akran ya da yetişkin
tarafından sağlanan yardım.
• Anne babalar çocuklarını yeni bir oyun veya
kravat bağlamayı öğretirken bilişsel destek
kullanmaktadır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
• Vygotsky’nin kuramı çocukların birbirlerinin
öğrenmelerine yardımcı olmaya çalıştığı iş
birliğine dayalı öğrenme stratejilerini
desteklemektedir.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Okul Öncesi Yıllar
• Küçük çocuklar dillerini kullandıkça ve onunla
oynadıkça dil gelişimleri belirli bir örüntüde
gerçekleşmektedir. Erken okur-yazarlık becerileri
gelişimi çocukların ev ortamlarındaki
deneyimlerine ve kitaplar ve harfler hakkındaki
öğrenmelerine dayanmaktadır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
Orta Okul ve Lise Yılları
• Öğrenciler kelime bilgileri ve anlama becerileri hızla
gelişmektedir.
• Motivasyon her ikisi içinde anahtar rol oynamaktadır;
yeni kelimeleri ve okuma becerilerini arkadaşlarıyla
birlikte yeni yapılar çerçevesinde sunmalarına olanak
sağlanması belirtilen becerilerin gelişimine katkı
sağlamaktadır.
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE
SONRAKİ DERS
Tuncay Yavuz ÖZDEMİR
Eğitim Psikolojisi/BÖTE