Transcript Nicel ve Nitel Araştırma Yöntemleri

Nicel-Nitel Araştırma Yöntemleri
BBY 252 - Araştırma Yöntemleri
2012-2013 Bahar
19 Nisan 2013
1
Nicel-Nitel Araştırma Yöntemleri
• Nicel yöntemler
– Deneysel yöntem
– Betimleme yöntemi
– İçerik analizi
– Yöneylem
araştırması
–...
• Nitel yöntemler
– Alan araştırmaları
– Örnek olaylar
– Etnografik
araştırmalar
– Anlatıma dayalı
araştırmalar
–...
Karma yöntemler
2
Nicel Araştırma Sürecinin Aşamaları
3
Nitel Araştırma Sürecinin Aşamaları
4
Bilimsel bilgi
• Diğer bilgi türlerinden farklı
• Belli bir yöntem kullanımı
• Kullanılan bu yönteme uygun veri toplama
teknikleri kullanılması
Kaynak: Uçak, 2000, s.256
5
Sosyal Bilimler
• Doğa bilimlerinden sonra ortaya çıkmış olması
• Bilimsel bilgi üretmek için,
– sosyal olayların gözlenmesi
– ölçülebilir değişkenler olarak ifade edilmesi
Kaynak: Uçak, 2000, s.256
6
Nicel-Nitel Yöntemler
• Bilimsel araştırmalarda nicel yöntemlerin
yoğun kullanımı söz konusu
– Özellikle fen bilimlerinde
– Sosyal bilimlerde nitel yöntem kullanımı daha fazla
– Alanların yapısı gereği
Kaynak: Uçak, 2000, s.256
7
Nitel Araştırma
«Gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel
veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların
ve olayların doğal ortamda, gerçekçi ve bütüncül
bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir
sürecin izlendiği araştırma»
Kaynak: Yıldırım ve Şimşek, 1999, s. 18
8
Nitel Araştırma
• İnsanların doğal ortamlarında günlük
yaşamlarını sürdürürken incelenmesi
• İnsanların nasıl yaşadıklarını, nasıl
konuştuklarını, nasıl davrandıklarını ve neye
nasıl tepki gösterdiklerini; kurumların
faaliyetlerini ve işlerliğini, sosyal hareketleri ve
karşılıklı ilişkileri vb. anlamaya çalışma
• Bulgulara nicel anlamda ve istatistiksel
işlemlerle ulaşamayan bir yöntem
Kaynak: Uçak, 2000, s. 257
9
Nitel Araştırma
• Sosyal olay ve olguların bağlı oldukları çevre
içinde değerlendirilmesi
• Temel amaç
– Toplanan verilerden yola çıkarak sonuçlara ulaşmak
– Sonuçları birbiriyle ilişkilendirerek bir kuram
oluşturabilmek
• Nitel yöntemin seçiminde en önemli neden
– Araştırma probleminin özelliği
– Araştırma kişilerin sorunlarının, düşüncelerini,
deneyimlerini anlamayı gerektiriyorsa
Kaynak: Uçak, 2000, s. 257-258
10
Amaç
• Nicel araştırma
– İnsandan, kültürden ve zamandan bağımsız olarak
doğruları keşfetmek ve bunları evrensel yasalara
genellemek
• Nitel araştırma
– Gerçeklik, insana, zamana ve kültüre bağlı ve
sürekli yeniden oluşturulan toplumsal bir olgu
– İnsandan bağımsız nesnel ve evrensel yasalar
bulma yerine belirli durum ve koşullarda belirli
olgu ve olayları derinlemesine inceleyerek,
açıklama
Kaynak: Uçak, 2000, s. 257-258
11
Araştırma Ortamı (Nitel Araştırma)
• Araştırmacının kontrol edebileceği deneysel bir
ortam söz konusu değil
– Nitel araştırmalarda alan çalışması esas
– Araştırmanın kendi doğal ortamında yapılması,
bireylerin kendi doğal ortamlarında incelenmesi
– Kişilerle doğrudan temas, küçük gruplarla
derinlemesine ve ayrıntılı çalışmalar
• Her olayın kendi ortamında değerlendirilmesi
• Genelleme yapılamaması
• Çalışmanın aynen yinelenememesi
– Gerçek yaşamın sürekli değişkenliği
Kaynak: Uçak, 2000, s. 259
12
Araştırmanın Yapılandırılması
• Sosyal araştırmalarda iki temel mantık
– Araştırmanın önceden yapılandırılması (Nicel Arş.)
• Araştırmanın baştan şekillendirilmesi, nasıl
yürütüleceğinin organize edilmesi
• Aşama aşama tüm adımlar belli
– Uygulamayla birlikte yapılandırılması (Nitel Arş.)
• Önceden yapılandırmaya göre çok daha zor
• Toplanan her veriyle araştırmanın yeniden
yapılandırılması
• Bazen ayrıntıya inme, bazen geriye dönme ve tekrar
değerlendirme
Kaynak: Uçak, 2000, s. 260
13
Araştırmanın Yapılandırılması
• Nitel araştırmalarda,
– Tümevarımsal mantık
– Araştırma problemi, hipotez, süreç ve aşamaların
çalışmanın başında ayrıntılı olarak ortaya konması söz
konusu değil
– Araştırma probleminin verilerin toplanması ve
yorumlanması aşamasında oluşturulması
– Araştırma sürecinde kavramsal ve yöntemsel yapının
karşılaşılan problemlere göre değişebilmesi
– Araştırmanın yöntem ve veri toplama tekniklerinin
ortaya çıkan durumun çözümüne yardımcı olacak
şekilde yeniden düzenlenebilmesi
Kaynak: Uçak, 2000, s. 261
14
Araştırmanın Yapılandırılması
• Nitel araştırmalarda 3 temel aşama
– Çok çeşitli tür ve kaynaktan ayrıntılı olarak veri
toplama
– Verilerin titizlikle değerlendirilmesi, düzenlenmesi
ve kavramsallaştırılması (verilerin kodlanması,
yorumlanması)
– Bulguların yazılı ve/veya sözlü olarak detaylı yorum
ve açıklaması
Kaynak: Uçak, 2000, s. 261
15
Bakış Açısı ve Yaklaşım (Nitel Araştırma)
• Tümevarım yaklaşımı
• Tümevarım – tümdengelim: Temel farklılık
hipotezin oluşturulma aşaması
• Bütüncül bir bakış açısı
– Parçalardan bütüne ulaşmaya çalışma
(tümevarım)
– Bütünün ifade ettiği anlam tek tek parçaların
toplamından fazla
– Değişkenler birbiriyle ilişkili
Kaynak: Uçak, 2000, s. 261-262
16
Nitel Verinin Toplanması ve Analizi
• Veri toplama aşamasına geçmeden önce
yanıtlanması gereken sorular (araştırmaya
uygun veri türüne karar vermek için):
–
–
–
–
–
Toplanacak veriler kimin için
Bulgular kim tarafından kullanılacak
Ne tür bilgiye ihtiyaç duyulduğu
Elde edilen bilginin nasıl değerlendirileceği
Bilginin ne zaman için gerekli olduğu
Kaynak: Uçak, 2000, s. 262
17
Nitel Verinin Toplanması ve Analizi
• 3 tür veri toplama tekniği:
– Derinlemesine, açık ve sınırsız görüşme
•
İnsanların deneyimleri, düşünceleri, görüşleri, duyguları,
bilgileri
– Dolaysız gözlem
•
İnsanların etkinlikleri, davranışları, kişiler arası karşılıklı
etkileşim
– Yazılı dokümanların analizi
•
•
Belli bir dokümanın çözümlenmesi
Resmi ve örgütsel kayıtlar, raporlar, program kayıtları,
kişisel dokümanlar, açık ve sınırlandırılmamış sorulara
verilen yanıtların kayıtları
Kaynak: Uçak, 2000, s. 262-263
18
Nitel Verinin Toplanması ve Analizi
• Kayıt ve dokümanların analizi
– Bazen binlerce sayfa, çok büyük miktarlarda ses
kaydı vb.
• Analiz için uzun zaman ve büyük emek gerekli
• Analiz yoruma ve eleştirel yaklaşıma
dayanmakta, nicel araştırmalarda olduğu gibi
sayılarla ifade edilmesi zor
Kaynak: Uçak, 2000, s. 263
19
Araştırmacının Rolü
• Nicel araştırma
– Araştırmacının tarafsızlığı çalışmanın nesnelliği
açısından çok önemli
• Nitel araştırmalar
–
–
–
–
araştırmacı çalışmanın bir parçası
Araştırmanın içinde bizzat yer alması
Doğrudan veri toplamaya katılması
Araştırmacını bilgi ve deneyimleri çerçevesinde
verilerin analiz edilmesi ve yorumlanması
• Nicel araştırmalarda ön planda olan «nesnellik»,
nitel araştırmalarda ikinci planda
Kaynak: Uçak, 2000, s. 264, 266; Neuman,
20
Hipotez oluşturma
• Nicel araştırma
– Bir hipotezin sınanmasıyla başlaması
– Araştırmanın önceden oluşan kurallara ve sistematik
bir plana dayanması
• Nitel araştırma
– Sonuç önceden tahmin edilemez
– Ancak veriler toplandıktan sonra bir sonuca varılması
– Seçilen konunun önceden hazırlanmış bir plana bağlı
olmadan derinlemesine ve olabildiğince ayrıntılı
çalışılması
Kaynak: Uçak, 2000, s. 265
21
Kategorilerin oluşturulması
• Nicel yöntem
– Değişik perspektif ve deneyimlere sahip insanları,
standart bir ölçümle, daha önceden saptanmış
kategorilere göre ayırmak mümkün
• Nitel yöntem
– Bulgulara erişmek için detaylı ve açık bir
sorgulama
– Kategorilerin sorgulama sonucu elde edilen
verilere göre oluşturulması
Kaynak: Uçak, 2000, s. 265
22
Örneklem büyüklüğü
• Nicel araştırma
–
–
–
–
Sınırlı sayıda soru
Büyük kitleler
Tepkinin topluca ölçülmesi
Çok sayıda verinin kısa sürece toplanması, istatistiksel
olarak değerlendirilebilmesi, karşılaştırılabilmesi
– Nicel araştırmanın en büyük avantajlarından
– Çalışma sonucunda genelleme yapmak, bulguları
gruplandırmak, çalışma sonucunu kısa ve özlü olarak
sunabilmek çok daha kolay
Kaynak: Uçak, 2000, s. 265
23
Örneklem büyüklüğü
• Nitel araştırma
– Az sayıda insanla derinlemesine çalışma
– Az sayıda insandan çok büyük miktarda ve son
derece ayrıntılı veri
– Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi ve
sınıflandırılması zor ve zaman alıcı
– Çalışma yapıldığı ortama özgü, genelleme yapmak
zor
Kaynak: Uçak, 2000, s. 265-266
24
Ölçüm
• Nicel yöntem
– Ölçümlerin veri toplanmadan önce sistematik
olarak oluşturulması ve bir standarda
dayandırılması
– Verilerin bu ölçümler sonucu elde edilmesi ve
sayılarla ifade edilmesi
• Nitel yöntem
– Ölçümler bireysel durumlara ve araştırmaya özgü
– Veriler sözel (kayıtlar, gözlemlerden elde edilir)
Kaynak: Neuman
25
Kuram
• Nicel yöntemler
– Kuram büyük ölçüde nedensel
– Çalışma tümdengelime dayanır
• Nitel yöntemler
– Kuramın nedensel olma zorunluluğu yok
– Çalışma tümevarıma dayanır
Kaynak: Neuman
26
Değişken sayısı
• Nicel araştırma
– Sınırlı sayıda değişken
– Olay ve olguların parçalar halinde incelenmesi
– Hangi değişkenin hangi değişken üzerinde etkili
olduğunu önceden bilmek ve bu etkiyi ölçmek
(kontrollü araştırma ortamı)
• Nitel araştırma
– Birbiri içine geçmiş, karşılıklı ve karmaşık değişkenler
– Bağımlı, bağımsız ayrımından çok olayın bütünlüğü
içinde var olan ilişkinin değerlendirilmesi
– Bütüncül bir bakış açısı
– Doğal araştırma ortamı, kontrol söz konusu değil
Kaynak: Uçak, 2000, s. 266
27
Araştırma raporu
• Nicel araştırma
– Araştırma raporunun genelde tablo ve şemalardan
oluşması
– Bulguların sayılarla ifade edilmesi
• Nitel araştırma
– Nadiren rakamlara dayalı tablolar
– Bulguların sözel ifadesi
– Harita, fotoğraf gibi görsel sunumlar
Kaynak: Neuman
28