Бепуштлик

Download Report

Transcript Бепуштлик

6-7 курс акушерлик ва гинекология
Тугиш ёшида булган эр-хотин
бир йил давомида уругланишга
карши воситаларсиз мунтазам
жинсий хаёт кечирганига карамай
хомиладорлик кузатилмаса, никох
бепушт хисобланади.
Бепуштлик 10 дан 20 % оилаларда учрайди.
Бирламчи
Бепуштлик
Иккиламчи
Аёллар
Эркаклaр
Бирламчи ва иккиламчи бепуштлик
орасидаги фарк:
Бепуштлик 1 ламчи ва 2 ламчига
булинади. Бу курсаткич аёлларга хос
булиб, кайсиким аёлда хомиладорлик
умуман булмаганлиги бу бирламчи
хомиладорлик. 2 ламчи бепуштлик – бу 1
марта хомиладор булган. Хоми-ладорлик
нима билан тугаганлигидан (аборт,
тугрук, бола ташлаш, бачадондан
ташкари хомиладорлик) катъий назар.





Овуляция йуклиги – 15 - 20%
Бачадон ортикларининг касалланиши – 20 – 30
%
Хар хил гинекологик касалликлар -15–25 %
Иммунологик бепуштлик - 3 – 4 %
Эндокрин бепуштлик.


Эндокрин бепуштлик – овуляция процессининг
бузилиши билан характерланади. Эндокрин
бепуштлик 4 – 40 % учрайди.
Сабаблари:
Лютеин фазаси етишмовчилиги.
Овуляцияланмаган фолликул лютеини-зацияси
синдроми
АНОВУЛЯЦИЯ – бепуштликнинг куп учрайдиган
сабабларидан бири булиб хисобланади. Сурункали
ановуляция патологик холатнинг гетероген синфига
мансуб.
Гипоталамо–гипофизар
тухумдон
системада циклик жараёнларнинг бузилиши билан
характерланади.
Бу холат клиник, биохимик, морфологик
бузилишлари билан характерли.
Кон таркибидаги андроген ва ЛГ ановуляция
пайтида нормал ёки юкоори курсатгични курсатиши
мумкин. Тухумдон улчамлари нормал катталикдан
бир неча бор катталашганлигини куришимиз
мумкин.




Гиперпролактинемияда парлодел (1,25-2,5 мг/сутка агар
пролактин таркиби нормада булса. Кейин кломифен
(схема 5 кундан 9 кунгача циклда мг.дан) агар узгариш
кузатилмаса, дозани кутариш 100-15 мг/сутка гача) ХГ
(2000 – 3000 МЕ 2-4-6 кун базал температура
кутарилиши).
Гипоталама гипофизар системасидаги бузилишларда
(→ановуляция АТ↓, гестаген тест + (кломифен, ХГ,
пергонал) гестаген тестида эстроген (-) холатда (ХГ,
пергонал ёки РГЛГ).
Андрогенемия, тухумдон функциясини етишмовчилиги
билан боглик булса: (дексаметозон (0,25 – 0,5 мг/сутка) +
кломифен + ХГ).
Тухумдон гиперандрогенемияда эстрогенлар
экскрецияси ва тухумдон поликистозида (гестоген +
кломифен ва агонист РГЛГ + ХГ).
Менструал
цикл
лютеин
фаза
етишмовчилиги
–
бу
тухумдон
функциясининг бузилиши булиб, тухумдон
сарик
тана
гипофункцияси
билан
характерланади. Прогестерон синтезининг
етишмовчилиги, эндомет-рийнинг секретор
трансформацияси етишмовчилигига олиб
келиши, бачадон найлари функцияси
узгаришига, уругланган тухум хужайра.
имплантациясининг бузилишига, кайсики
бепуштликка
ёки
хомиладорликнинг
биринчи ярмида бола ташлаш билан
намоён булади.
Менструал цикл фолликуляр фазада
прогестерон ишлаб чикарилиши доим паст
даражада булади. Концентрациясининг
ошиши 1-2 кун овуляциядан олдин ва
циклнинг лютеин фазанинг 7-8 кунида энг
юкори концентрацияга етади.






Гипоталамо – гипофизар система дисфункцияси. Кайсиким
физик ва психик стресслардан травма, нейроинфекция ва
бошкалардан кейин вужудга келади.
Гиперандрогенемия тухумдон, буйрак усти ёки аралаш
генезда.
Функционал гиперпролактономия. Гонодотроп гормон
секрециясига
ва
чикишига
пролактин
юкори
концентрацияси таъсир килиши ва тухумдон спериодогенез
ингибицияси натижасида ЛФБ юзага келиши мумкин.
Бачадон
ортикларининг
яллигланиш
процессининг
чузилиши.
Сарик тана патологияси. Перитониал суюкликда биохимик
узгаришлар (простогландин ва улар метаболитлари
макрофас перикси доза таркиби кутарилиши).
Гипо ёки гипертиреоз.



ЛФБ асосий симптоми бу бепуштлик ёки
менструал цикл бошланишидан 4-5 кун олдин
конли ажралма келиши. Ташхис куйишда
куйидагиларга эътибор берилади.
1. Базал температурани улчаш. Анъанавий усул.
Менструал цикл давомийлиги боглик булмаган
холда лютеин фаза давомийлиги 11 – 14 кунни
ташкил килади. ЛФБ циклнинг иккинчи фаза
кискариши билан характерланади. Циклда базал
температура 2 фаза орасида 0,6 С ни ташкил
килади.

2. Кондаги прогестерон микдори, сийдикда
прегнандиол экскрецияси аникланади. Кузатувлар
ректал харорат кутарилишининг 4 – 5 кунида
бошланади. Чунки прогестерон синтезининг
чуккиси овуляциядан кейинги 7 – 8 кунига тугри
келади. ЛФБ да прогестерон ишлаб чикарилиши
камаяди. Менструал цикл иккинчи фазаси давомида
прогестерон даражасини 3 – 5 марта аниклаш аник
натижа бериши мумкин. Сарик тананинг коникарли
курсатгичи прогестероннинг кон плазмасида 9 – 80
ммоль/литр ва сийдикда прегнандиол 3 мг/сутка
купрок булиши менструация бошланишидан 2-3 кун
олдин эндометрийдан биопсия олинганда
эндометрийда секретор цикл етишмовчилиги
кузатилади.


3. УЗИ – фолликулалар усиши, эндометрийнинг
калинлашуви менструал цикл пайтида
куринади.
5. Лапароскопия - овуляциядан кейин, бу пайтда
овуляцияланган фолликула урнида «стигма»
куринади, хол буки овуляцияни борлиги сарик
танани тулик функциясини билдирмайди.
1.
2.
3.
Менструал циклнинг иккинчи фазасида.
Менструациядан 10 кун олдин
прогестерон эритмаси.
ХГ – 2-4-6 кун базал температура
кутарилганида 1500 – 2000 МЕ.
Комбинацияланган эстроген -гестаген
препаратлар rebaud – натижа 2-3 курсда
маълум булади.
4.
5.
6.
7.
Кломифен оддий схема буйича:
Циклни 5 кунида 9 кунигача 50 мг агар
натижа бермаса, микдорни 100-150 мг
кутариш мумкин.
Гиперпролактинемияда – даво парлодел
2,5 – 7,5 мг дан суткада 4 – 6 цикл
давомида тавсия этилади.
Гиперандрогенемияда дексаметазон 0,25 –
0,5 мг/суткада кломифен билан бирга.
ЛФБ ривожланишига сабаб булган патологик
холатларни бартараф этиш.
Овуляциялашмаган фолликула
лютенизацияси синдроми
Бу овуляциясиз овуляциялашган фолликула
вактидан олдин лютеини-зацияси.
Кайсики прогестерон секреци-ясининг
циклик узгариши ва эндометрий секретор
трансформацияси бир оз кечикиши.
Асосий клиник симптом бу бепуштлик.
Сабаблари: маълум эмас.
Диагностика:
• УЗИ
• Лапороскопия



Бунда махсус даво йук. Хозирги пайтда
овуляцияни даволашнинг 5 асосий усули
мавжуд:
гиперпролактинемияда овуляция стимуляцияси парлодел 1,25 – 2,5 мг/суткада
буюрилади. Пролактин курсаткичи
нормаллашгандан кейин кломифен, ХГ,
пергонал буюрилади.
ановуляция билан гипоталамо– гипофизар
дисфункцияда, ЛГ нинг паст курсатгичида,
мусбат гестаген кисмда кломифен, ХГ,
пергонал.



ХГ терапияси – манфий пергонал гестаген тестда
эстрогенлар пастки даражасида гипотала – гипофизар
система айрим фунцияларнинг тутилишида утказилади.
Пергонал гипофиз реактивлигида;
Гиперандрогенемияда буйрак усти генезида
кортикостероидлар билан бирга кломифен, ХГ ёки
пергонал буюрилади.
Тухумдон гиперандрогенемия, эстроген экскрецияси
юкори даражасида, ЛГ ва тухумдон поликистозида
гестоген билан бирга кломифен билан ёки пергонал
билан ва ХГ билан буюрилади. Шу билан бирга РГЛГ ва
унинг агонисты, булар тухумдонда фоллекула етилишини
активлаштиради.
Аёллар бепуштлигининг орасида
бу бепуштлик 70 % ни ташкил
килади.
Най бепуштлиги – бу бачадон
найларининг уз функциясини бажара
олмаслиги натижасида келиб чикади.



Бачадон найлари функцияси бузилиши,
инфантилизм;
Бачадон найларининг органик бузилиши;
Бачадон найларининг булмаслиги;


Най бепуштлиги асосан 2 та формага эга:
Бачадон найлари функция бузилиши;
Бачадон найларининг органик бузилишлари.
Функционал бузилишларга бачадон
найларнинг кискарувчанлигиннг узгариши
гипертонус, гипотонус дискоординация
киради.
Органик бузилишларга утказувчанлик
бузилиши, спайка, стерилизация, перекрут ва
бошкалар.
Бачадон найлари мураккаб нейрогормонал регуляцияга эга булиб, унинг
функцияси сперматозоид ва тухум
хужайрани кабул килиб, эмбрион ва
гаметалар транспорти ва озикланишни
таъминлайди.
Бачадон найи утказувчанлигининг
бузилиши
Бепуштликнинг перитонеал формаси
жинсий органлар яллигланишдан,
жинсий аъзолар-да, кичик чанок
аъзолари ва корин бушлигидаги
оператив аралашув-лардан кейин
кичик чанокда чандикли жараён юзага
келиши билан характерланади.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Анамнез.
Жинсий органлар ва системалардаги хроник
яллигланиш касалликлар.
Тугрукдан, абортдан ва операциядан сунг даврлари
кечишини ахамияти.
Альгодисменорияда. Чанок огриклари синдроми ва
жинсий алока пайтидаги огриклар.
Контрацепциядан фойдаланиш в унинг
давомийлиги.
Жинсий алока.
ГСГ.
Лапороскопия.
Асосий уринни анамнез йигиш, утказган
яллигланиш касалликлари, кичик чанок
органлари ва корин бушлигида булган
операциялар ва инвазив муолажалар утказган;
ГСГ, гидротубация, диагностик киришлар.
Даво максадида психотерапия,
тинчлантирувчи препаратлар,
транквилизатор, спазмолитиклар
(напросин, идометацин) ишлати-лади.
Бундан ташкари бальнеоте-рапия –
олтингугуртводородли ванналар яхши
натижа бериши кузда тутилган.


Оператив ва консерватив даво.
Консерватив терапия, бачадон ортиклари
сурункали яллигланишларида кулланилади.
Кон консерватив даво кабул килганда найда
купол анатомо – функционал бузилишлар:
дисепрофик узгаришлар, шиллик ва мушак
каватларида кушувчи тукима ривожлиниши
рецесстор аппарат бузилишига олиб келади.
Консерватив даво натижа бермаганлиги 1,5 – 2
йил давомида хирургик даволаш максадга
мувофик булади.
Бунда яллигланишга карши терапия
(продиогиозин антибактериал препа-ратлар
физик омиллар яхши натижа бериши кузда
тутилган). Олинган даводан кейин 6-12 ой
давомида хомиладорлик булмаса, лапароскопия
килиш тавсия этилади.
Жинсий аъзолар яллигланиш касалликларни уз
вактида даволаш, тугрукни табиий йуллар
оркали рационал олиб бориш ва тугрукдан
кейинги даврнинг асоратли кечишини олдини
олиш, аппендицитни уз вактида диагностика ва
давоси.





Аменорея
Бачадон ичи синехиялари
Бачадан буйни касалликлари
Иммунологик
Психоген





Циклик узгаришларнинг субъектив
хиссиётлари.
Функционал диагностика тестлари оркали
текширилади.
Прогестерон ёки прогестерон-гестагенлар
билан гормонал синамалар утказиш
ГСГ ва УЗИ бачадон шиллик каватининг
юпкалашган ёки бачадон ичи синихиялари
мавжудлиги куринади.
Гистероскопия – синехиялар жойлашган жойи
ва характери аникланади.
Гистероскопия назорати остида
синехияларни парчалаш, 2 – 3
менструал цикл давомида
гормонотерапия буюриш.

Эндометриоз – патологик процесс булиб кайсики
миометрийда ва бошка жинсий органлар
системасида ва ундан ташкарида учоклар хосил
булиши, улар эпителиал ва стромол
элементлардан тузилиши билан характерланади.
Эндометриоз тукимасида менструал цикл
фазаларида хос яккол узгаришлар кузатилади.
Жойлашган жойига караб:





Генитал эндометриоз – ташки в ички.
Экстрагенитал эндометриоз.
Ички эндометриозга, жараённинг бачадон
мушак каватида ривожланиши (бачадон танаси
ички эндометриози, аденомиоз), бачадон буйни
учраши кузатилади.
Ташки эндометриозга – най эндометриози
тухумдон думгаза бачадон кенг бойламида
учраши кузатилади.
Экстрагенитал гурухига сийдик пуфаги, ичак,
энметриози тахсисдан кейинги чандик корин олд
деворида, буйрак, упка ва бошка жойларда
учраши мумкин.
Генитал эндометриоз мураккаб
патогенезга эга. Илмий текширишларга асосланиб, касаллик ирсий
характерга эга эканлиги. Эндометриоз
ривожланишида мультифакториал
ирсиятига эга.
1.
2.
3.
Касаллик узок чузилиши билан, прогресс жараёни
билан характерланади.
Асосий симптомлардан огрик, менструациядан
олдинги кунларда ёки менструация пайтида огрик
пайдо булиши ёки бирдан кучайиши; узок чузилган
ёки огир кечган эндометриоздп огрик менструация
тугагандан кейин хам безовта килади. Огрик бачадон
буйни кин кисмида эндометриозига характерли эмас.
Касалланган орган улчами катталашуви ёки
менструация пайтида ва охирида эндометриозда
экстрагенитал учоклар кузатилади.
4.
5.
Менструал функция бузилиши характерли белги
булиб, бу альгоменория типида кузатилади. Ички
ва ташки эндометриозда бузилишлар кузатилади
меноррагик пре ва постменструал конли
ажралмалар менструация ритмининг бузилиши
ва бошкалар.
Ички ва ташки эндометриозда бепуштлик куп
учрайди. Сабаби хар хил: ановуляция кичик
чанокда чандикли жараён, эндометрийда
узгаришлар ва бошкалар.
Агар эндометриоз учоклари бачадон найларида тухумдонда, кисик
чанок деворларда жойлашган булса, циклик конли ажралмалар шу
учоклардан корин бушлигига тушади ва кичик чанок органлари
орасида спайка хосил булишига олиб келади. Бу узи бачадон найлари
утказувчанлиги бузилади, натижада бачадон найларига тухумдондан
тухум хужайра тутилиши кузатилмайди ва сперматозоид билан
уругланиш булмайди. Бундан ташкари эндометриозда тухумдонда
фоллекула етилиш жараёни бузилади ва овуляция; шу билан сарик
тана функцияси хам зарарланади.
Эндометриозда махсус модда ишлаб чикарилади, иммунитет
бузилади ва махсус хужайралар активлаштирилади. (макрофинлар,
лейкрцитлар) айримлари сперматозонд зарарланишини сусайтиради.
Бу тухум хужайра уругланишини кийинлаштиради ва
хомиладорликни нормал ривожланишига каршилик курсатади.
Бу факторлар шуни курсатадики, эндометриоз 5 – 33 %
бепуштликка сабаб булади.
Ташхис асосан клиник симптомларга караб ва
гинекологик курувга асосланади. Эндометриоз
касаллиги симптомлари купгина жинсий орган
касалликлари билан ухшашлиги (яллиланиш
касалликлари бачадон ва тухумдон усмалари)
туфайли диагноз куйишда купгина махсус
текширишлар (УЗИ диагностика, лапароскопия, ГС
ва ГСГ) утказилади.




Эндометриоз давоси комплекс равишда,
куйидагилар эътиборга олиниб борилиши
керак булади:
Касал ёшига
репродукттив функцияга муносабати
учок жойлашганлиги
жараённинг огирлик даражаси.
Бизнинг мамлакатда дори
препаратларни циклик равишда
менструал циклнинг 5 кунидан 25
кунигача ичиш ва 7 кунлик интервал
билан кулланилади. Дори
препаратлар кабул килиш
давомийлиги эндометриоз жойлашган
жойига ва таркалишга боглик.

Охирги пайтда даназол – производные
тестостерон, яккол антигонадотропин
таъсирига эга. Бундан ташкари антиэстроген
тамоксифен, кайсиким эндометриоз учокдаги
хужайра цитоплазмаси эстроген
рецепторларини блоклайди. Лапороскопия
кузатувлари шуни курсатадики узок кабул
килинган тамоксифен препарати эндометриоз
учоклар йуналишига.
Комбинирлашган терапия ташки
эндометриозда 3 этапда:
1.
2.
3.
эндометриоз учоклари эндокоагуляцияси,
лапароскопия пайтида
даназол кабул килиш 3 – 9 ой давомида 1 кунда 400 мл
гача.
такрор лапароскопия, колган эндометриоз учоклари
эндокоагуляцияси ва хомиладорлик бу терапиядан
сунг 46 % аёлларда кузатилган.
Эндометриоз ривожланишида иммун
системасидаги узгаришларни эътиборга олган
холда иммуномодуляторлар кулланилади.
Эндометриозда хирургик даво аденомиоз
тугунли шаклида, адено-миоз диффуз шакли
миома билан бирга келиши, III даража
аденоми-озда, тухумдон эндометриоз кисталарида ва таркалган ретроцервикал
эндометриозда кулланилади. Тахсис-дан кейин
рецидивни олдини олиш максадида 2-3 ой
давомида гормонотерапия кулланилади.
Бачадон буйни канали оркали сперматозоидлар
бачадон бушлигига тушади. Цервикал канал
утказувчанлиги бузилиши чакирилади, тугма
нотугри ривожланиши, ёки аборт пайтидаги ва
тугрук пайтидаги травмалар, бепуштликка сабаб
булади. Айрим холларда цервикал канал шиллик
моддаси, жуда юкори даражада увишкокликка
эга булиб, таркибида антиспермал антитело,
кайсики сперматозоидлар харакатини блоклайди.
Бу цервикал бепуштлик дейилади.
Яллигланишга карши: тухумдон
функциясини нормолизациялаш; 6 ой
давомида презерватив куллаш –
барьертерапия.
Анатомик узгаришлар кузатилса,
курсатма миоконструктив пластик
операция.
Иммунологик бепуштлик – бунда аёл ёки
эркак организмида сперматозоид-ларга карши
оксил ишлаб чикарилади. Бу антителалар
сперматозоидлар харакатини сустлаштиради ва
тухум хужайра уругланишига йул куймайди.
Антисперал антелолар аёл конида бачадон
буйни шиллиги бачадон найлари секретида
булиши мумкин.
Сперма билан кин ва буйнидаги шилликлар
текширилади. Шуварский Хунер синамаси. Уни
утказиш учун 4-5 кун жинсий алокадан сакланади; аёл
текширилишига 1,5 – 2 соат жинсий алокадан кейин
келади. Бунда кин орка гумбазида ва бачадон буйни
каналидан 1,0шприц ёрдамида алохида алохида
ажралма олинади. 2 та буюм ойначасига суртма
суртилиб, микроскоп остида текширилади. Агар 5
тадан 15 тагача яхши харакатчан сперматозоидлар
булса, синама мусбат (+ +); 5 та сперматозоиддан
кам булса, кучсиз мусбат (+); харакатсиз
сперматозоидлар ёки булмаса синама манфий (-).
Синама менструал циклнинг 17-16 кунига кадар
утказилади. Синама 2 марта икки марта
утказилганда манфий булса, курцрокмиллер
синамаси синамаси ёрдамида текширилади. 1,5
соатгача олинган спермани 1 томчисини буюм
ойначасига томизиб, цервикал шилликни 1
томчиси билан 3 мм бир-биридан узокликда
томизилади. Устидан иккинси буюм ойнача
билан ёпилади. Синама мусбат булса, шиллик
атрофида сперматозоидлар бошчаси билан
шилликка йуналиб тупланадилар. Натижа 10 –
20 мартадан кейин укилади.
аутоимун антителолар таъсир механизми
6 ойгача призерватив, аёллар глюкокартикоид
перпаратлари, соглом сперматозоидларни
функционал етилмаган сперматозоидлардан
ажратиш.
Куп аёлларда психоэмоционал
бузилишлар натижасида бепуштлик келиб чикади: истерик
холатлар, менструация келиши-дан
олдин якколик хисси.
Бу аёллар психоневролог
назоратида булишлари керак.
1.
2.
3.
Бепушт булган аёлларни асосий усулларни
системали муддатда утказиш.
2-3 циклда функционал диагностик тестлари;
менструал циклнинг 3-5 кунлари; циклнинг
уртасида ва 2 чи фазасида гормонал текшириш.
(ЛГ, ФСГ, пролактин, тестостерон);
менструал циклнинг 6-8 кунлари ГСГ;
1.
2.
3.
4.
5.
менструал циклнинг 8-14 кунлари
фолликулалар буйининг УЗИ – биометрияси;
менструал циклнинг 12-14 постгар тал тестлар;
менструал циклнинг 18 куни лапороскопия;
менструал циклнинг 19-24 кунлари
прогестерон микдорини аниклаш;
менструалдан 2-3 кун олдин эндометрий
биопсия.
Аёллларда тухумдонлар функция
регуляцияси.
Базал хароратнинг графиги олинган
натижалар асосида тузилади. Сарик тана
гормони таъсирида базал температура
менструал циклнинг уртасида 0,4 С ошади
(37С гача ва ундан юкори) ва 12-14 кунлар
харорат шу меъёрда сакланади.
Менструациядан 1-2 кун олдин 36С гача
пасаяди. Бу температура чизиги 2 фазали
номланиб, нормал овуляцияли менструал
циклдан далолат беради. Менструал цикл
давомида базал температура 37С гача
сакланса, бу монофазали (бир фазали) деб
номланади. Овуляция йуклигидан булади.
Базал температура - асосан тугри ичакда
(огизда ёки кинда хам) улчанади.






Бутун менструал цикл давомида 1 сохада
Эрталаб уйкудан кейин жойдан турмасдан
1 вактда
бирта градусник билан 4-5 см га тугри ичакка
киритилади
5-7 минут давомида
2-3 менструал цикл давомида..
Базал температура.
Гормонал текширишлар нафакат тухумдонлар
функциясини бахолашда ва турли гормонларни
концентра-циясини аниклашда, бошка эндокрин
безларни (гипофиз, калконсимон без, буйрак усти
бези) гормонларни репродуктив фаолиятга
таъсир этади. Аёл организмидаги шиллик
процесс-ларни инобатга олиб, аёл организмидаги кон анализи менструал цикл 2-5 ва 20-23
кунлари утказилади.
Эмоционал стабил, оч коринга кон
олинади, жинсий алокадан сакланади,
текширишдан 2 хафта олдин
антибиотиклар, антикоагу-лянтлар,
сульфаниламид ва антигистамин
препаратлар, сали-цилатлар ва
гормонлар кабул килинмайди.
ГСГ (гистеросальпингография) —
бачадон бушлиги ва бачадон найлари
утказувчанлигини рентге-нологик
текшириш контраст модда билан ГСГ
ёрдамида эндометрийдан полиплар,
шиллик ости миомаси бачадондаги
нуксонлар аникланади
Гистеросальпингография (ГСГ)
Ультратовушли мониторинг— бу
менструал цилк давомида
тухумдонларда ва бачадонда
буладиган узгаришларни УТТ
ёрдамида текшириш.
Ультратовушли мониторинг
Лапароскопия
Лапароскопия — бу
операция билан
микрокесмалар коринда килиниб,
махсус оптикали асбоб ёрдамида
корин бушлиги аъзолари курилади.
Гистероскопия — Оптик
аппарат билан
бачадон буйни оркали киритилиб,
бачадон бушлиги текширилади.
Кичик чанокдаги чандикли битишмалар
Эндометрий булакчаси гистологик текширув
учун олинади .
Сперманинг физиологик хусусият-лари
узгаради. Яллигланиш касаллик-лари,
травмалар, физик ва химик факторлар
таъсирида сперма узгариб, бепуштликка олиб
келади.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Нейроэндокрин бузилишлар;
Алкоголизм;
Морфинизм;
Яллигланиш касаликларида (орхит);
Чандикли узгаришлар;
Уретранинг ривожланиш нуксонлари
(гипоспадия, эписпадия);




Азоспермия
Некроспермия
Аспермия
Сперма йуклиги.









Эякулят микдори › = 2,0 мл РН 7,2*7,8
Спермийлар сони 1 мл › = 20х106 /мл
Актив харакатчан › = 25%
Харакатчан › = 50%
Морфологик нормал формалари › 50%
Аглютинанлар йук.
Агрегаглар йук.
Лейкоцитлар 1,0х106 /мл
Эритроцитлар йук.
Антиспермал антителар булса,
глюкокортикоидлар ишлатилади.
Носпецифик даво методларига климофен,
тамоксифен, менстреролан, тестостерон,
гонодотропинлар киради.
Варикоцелда – томирлар эмболи-зация
килинади.
Бу эмбриондан ривожланган болалар, тухум хужайра ва
сперматазоид «пробиркада» учрашиб булгуси онага
утказилади. Бу усул билан бепуштлик билан курашилмокда.
Профессоналлар бу усулни экстракорпорал уруглантириш
(лот. extra — «ташки», ва corpus, corporis — «тана»); киска —
ЭКУ деб аташади. ЭКУ асосида тиббиётда янги йуналиш
пайдо булди. Бу йуналиш ёрдамчи репродуктив
технологиялар (ЁРТ).
Пробиркада уруглантирилган болалар оддий болалардан
фарк килмайди. Улар хам кутилган болалар, шунинг учун
уларни ота-онаси севиб парваришлайди. Улар соглом
булишади, агар касал булишса, худди тенгдошларидай булади.
ЭКУ – экстрокорпарал уруглантириш. Тухум
хужайранинг аёл организмидан ташкарида – «пробиркада» уруглантириш.
Этаплари:
1. Суперовуляция индукцияси;
2. Фоллекуляр пункцияси ва тухум хужайрани
олиш;
3. Тухум хужайрани уруглантириш ва эмбрионлар
культивацияси.
4. Бачадон бушлигига эмбрионларни утказиш.
Суперовуляция индукцияси (тухум хужайрани
гормонал бошкариш) – бир менструал цикл
жараёнида бир нечта ривожланган фолликул ва
тухум хужайра олиниши учун утказилади. Хамма
гап шундаки, хар бир соглом аёлнинг менструал
жараёни хам пуштли эмас. Нормал гормонал
ривожланишда хосил булган фолли-кулда
етилмаган тухум хужайра бепушт ёки умуман
тухум хужайрасиз булиши мумкин. Бунака
холлар булмаслиги учун суперовуляция
индукцияси утказилмокда.
ЭКУ ривожланиш жараёнида
фолликуллар пункцияси ва тухум
хужайра йигиш корин деворининг
олдинги томодан утказилган
(трансабдоминал)
Тухумдоннинг трансвагинал пункция
Эмбрионни бачадон бушлигига кучириш

БИРЛАМЧИ (никохда
хомиладорлик
кузатилмаса).

ИККИЛАМЧИ
(никохда
хомиладорлик
кузатилиб, сунгра
бепуштлик юзага
келса).








Анамнез (хайз ва овуляция анамнези, систем касалликлари,
утказилган жаррохлик муолажалари, яллигланиш касалликлари)
Гормонал текшириш (ЛГ, ФСГ, пролактин, тестостерон)
Хайз циклнинг 6-8 кунида гистеросальпингография, овуляция
кунларида-кимопертубация.
Фолликуллар усишининг ультратовуш биометрияси.
Эркак спермасини тахлили.
Хайз циклининг 12-14 кунларида посткоитал тестлар (ПКТ)
утказиш.
Лапароскопия.
Хайз бошланишидан 2-3 кун олдин эндометрий биопсияси
1.
2.
3.
4.
Эндокрин тури.
Нишон аъзолар жарохатланиши билан боглик
бепуштлик.
Бепуштликнинг иммунологик тури.
Эркаклар бепуштлиги.
Репродуктив системани анатомик нуксонлари (бачадон
ва киннинг ривожланиш нуксонлари, синехиялар)
 Тухумдон етишмовчилиги (дисгенезия, агенезия)
 Сурункали ановуляция синдроми.
А) гипоталамик тури
Б) гипофизар тури
В) кайта богликлик конунининг бузилиши.
( контрацептивлар кулланилиши, гиперандрогения, стероид
гормонлар ишлаб чикарувчи усмалар, аутоимун
касалликлар).

Бачадон ва кин анатомик узгаришларининг
орттирилган турлари.
 Пластик жаррохлик муолажалари окибатидаги
чандиклар.
(Мавжуд чандикларни лапароскопик назорат
остида гистероскопик кесиш, кейинчалик БИC
киргизиш тавсия этилади).

Аменореянинг тухумдон турлари бирламчи ва
иккиламчи булиши мумкин. Куп холларда
тухумдон пустлок каватида фолликуляр аппарат
йуклигидан келиб чикади.




Бачадондан дисфункционал кон кетишлар.
Олигоменорея.
Аменорея.
Галакторея.






Прогестерон хайз циклининг 2 фазасида, менструацияга 10 кун колганида.
Базал харорати 2,4,6 кунлари ошганда, хорионик гонадотропинни 1500-2000
дан.
Комбинациялашган эстроген-гестаген препаратлари 2-3 курс давомида.
Овуляцияни стимуллаш учун кломифен 50 мг дан (100-150 мг суткасига)
хайз циклининг 5 кунидан 9 кунигача берилади.
Гиперпролактинемияда 4-6 хайз цикли давомида суткасига парлодел 2,5-7,5
мг параллел бериш тавсия этилади.
Гиперандрогенияда дексаметазон суткасига 0,25-0,5 мг берилади.






Базал хароратни улчаш.
Плазмада прогестерон микдорини аниклаш.
6-8 кун давомида базал харорат ошганда сийдикда
прегнандиол микдорини аниклаш.
Эндометрий кириндисини гистологик текшириш.
Лапароскопияда «фолликуланинг усиши ва ёрилиши»ни
аниклаш.
Ультратовуш оркали овуляциянинг 3-5 куни стигмаларни
текшириш.
Най-перитонеал тури.
 Бачадон тури.
 Бачадон буйини тури.
 Кинга боглик тури.

• Най бепуштлигининг асосий турлари:
Бачадон
найлар
функциясини
бузилиши.

Бачадон
найлардаги
органик
узгаришлар.




Бепуштлик окибатидаги сурункали психологик
стресс.
Жинсий гормонлар синтезини бузилиши.
Буйрак усти бези ва симпатикоадренал система
глюкокортикоид функциясини бузилиши.



Жинсий аъзолари яллигланиш касалликлари.
Пельвиоперитонит, аппендицит, кейинчалик
аппендэктомия билан, ички жинсий аъзолардаги
жаррохлик муолажалари билан боглик
узгаришлар.
Бачадон найлари эндометриози.
1.
2.
3.



Яллигланишга карши даво утказиш.
Гормонал бузилишларини коррекция килиш.
Лапароскопия
Чандикларни кесиш (сальпинго-, оварио-,
фимбриолизис.)
Сальпингостомия, сальпингонеостомия.
Эндометриоз учокларини коагуляция килиш.




Яллигланиш узгаришлари.
Гормонал бузилишлар.
Сперматозоидларга нисбатан антителалар
булиши.
Бачадон буйини анатомик узгаришлари.





Яллигланишга карши даво.
Тухимдонлар функциясини яхшиловчи даво.
Сперматозоидларга антителалар булса, баръер
(тусикли) даво 6 ой давомида презервативлар
куллаш.
Бачадон ичига инсеминация куллаш.
Анатомик узгаришлар булса, пластик жаррохлик
муолажаларни куллаш.
Бепуштлик сабаби спонтан руй берувчи
антиспермал иммунитет: эркакларда айрим
шароитларда узининг спермасига нисбатан
антителалар булиши, аёлларда эрининг
спермасига антителалар булишидир.
6 ойгача презерватив куллаш, аёлларда
глюкокортикоид терапия спермани
суюлтириш учун кулланилади.






Эакулят микдори 2-5 мл.
Эакулятда сперматозоидларнинг умумий
микдори >50 млн.
Актив харакатчанлик > 50%
Аглютинация йук.
рН=7,2-7,8.
Лейкоцитлар <1,0

Секретор тури:
сперматогенез
бузилиши билан
характерланади.

Экскретор тури:
сперма
ажралишининг
бузилиши билан
характерланади.