Bachadon bo`yni raki

Download Report

Transcript Bachadon bo`yni raki

Соглом булиш учун
узингга ёрдам бер!
Бачадон буйни саратон олди ва
саратон касалликлари келиб
чикиши ва профилактикаси.


Доцент: Г. Б. Маликова
Магистр: Шарипова Ф.Х.
II курс.

Бизга маълумки кадим зомонларда хам
жинсий хамрохини тез-тез ва доимий
алмаштириб туриш макулланмаган.Бундай
хатти харакатлар динда хам оммада хам
мухокама килинишича нафакат одамзотни
обру-эътиборига балки соглигига хам хавф
тугдириши маълум. Кадим замонларда
одамлар бундай хатти-харакатлар ва нотугри
пала-партиш хаёт тарзи эртами-кеч «севги»,
«уятли» каби касалликларга дучор килишини
хатто улимгача олиб боришини билганлар.

Хозирги кунга келиб Фармацевтика ва
тиббиёт йуналишидаги ривожланишлар
туфайли купгина хавфли жинсий йул оркали
юкувчи инфекциялар муваффакиятли
даволанмокда.

Афсуски хозирги замонда хам куп кишилар
жинсий хамрохини тез-тез ва доимий
узгартириб туриши аёлларимизда бачадон
буйни саратонига ва шунга ухшаш купгина
ёмон окибатларга олиб келишини
тушинмайдилар.

Бачадон буйни саратони аёллар орасида
хавфли усмаларни таркалиши буйича Сут бези
саратонидан кейинги 2чи уринда туради.

Ҳар йили бутун дунёда мазкур касалликнинг
500,000 кўп янги ҳолати рўйхатга олинади

Ер юзида хар 3 сонияда 1та аёл Бачадон буйни
саратони туфайли оламдан утади.

Уз вактида бачадон буйни хужайраларидаги
узгаришларни аниклаб касаллигини олдини
олган холда касалликни тулик даволаш мумкин.

ББС касаллигини келиб чикишини сабабларини
урганаётган олимлар фикрича хозирги кунга
келиб касалликни келиб чикишида асосий роль
уйнайдиган омиллар инфекциялар булиб
улардан энг ахамиятлиси жинсий йул оркали
юкадиган Хламидия ва Одам Папилома
Вируслари деб тан олинди.

Бундай хулосага келинганлигини сабаби
гинекологик касалликлар орасида ушбу
инфекцияларни учраш частотаси
юкорилигидир.

Бачадон буйни касалликлари билан касалланган
аёллар орасида 40-49%холатларда хламидия,1146% холатларда Одам Папилома Вируси ДНКси
аникланган.
Таснифи:
БЖССТ (1995 г.) ни халкаро таснифига кура бачадон буйни
касалликлари куйидаги гурухларга булиб урганилади
Бочадон буйни фон касалликлари
Гормонлар муносабатини узгаришига боглик булган
гиперпластик жараёнлар.
а) эндоцервикоз (оддий, пролиферацияланувчи.;
б) полип (оддий, пролиферацияланувчи,эпидермизацияланувчи);
в) папиллома;
г) лейкоплакия (атипиясиз);
д) эндометриоз.
Яллигланишли:
а) чин эррозия;
б) цервицит.
Травмадан кейинги холатлар.
а)йиртилиш
б) эктропион;
в) чандикли узгаришлар;
г) бачадон буйни –кин окмалари.
Саратон олди холатлар.
1.
2.
3.
4.
Дисплазия.
Лейкоплакия атипия билан.
Эритроплакия.
Аденоматоз.
Нобель мукофотининг
совриндори немис
вирусологи Harald zur
Hausen, 1983 йилда
бачадон бўйни
ҳужайраларида аввал
учрамаган
папилломавирус ДНК
сини топди . Бу ДНК
папилломавируснинг
онкологик штамми,
яъни белгисига эга эди
Айнан мана шу штамм саратон хасталиги
келиб чикишига сабаб бўлади.
Хозирги кунга келиб одам папилома
вирусини 100дан ортик типи фанга
маълум.
 ОПВ хар хил типи хар хил турдаги
касалликларни чакиради.






9
ОПВ 1 типи- оёк кафти сугалини чакиради.
ОПВ 2 ва 4 типи –оддий сугал.
ОПВ 3 ва 10 типи -ясси сугал.
ОПВ 6 ва 11 типи –уткир учли кандилома.
ОПВ 16,18,31,33ва 35 типлари бачадон буйни
дисплазияси ва бачадон буйни саратони
хавфини оширади.
ОПВ-инфекцияси таркалишини усиши.

Хар хил сабабларга кура гинекология булимига
мурожаат килган беморларни 44,3% да Папилома
Вирус Инфекцияси(ПВИ) аникланмокда.
(По данным Прилепская В.Н., Роговская С.И., 2003)

АКШ ва Европа давлатларида аногенитал кандилома
билан зарарланиш 15 дан 49 ёшгача булган аёллар
орасида 5%дан 20%гача ташкил этмокда.

Аногенитал кандилома билан зарарланган
аёлларнинг 49,2 % да ОПВнинг юкори онкоген
хавфга эга булган 16 ва 18 типлари аникланмокда.
10
ОПВ билан зарарланишни чуккиси 1825ёш.
 Бачадон буйни дисплазияси ва саратони
билан касалланиш чуккиси 45 ёш.

Одатда 5 йилдан 30 йилгача булган муддатларда
ОПВ нинг прогрессив ривожланиши,преконцериоз
ва рак in situ касалликларида нормал
хужайраларнинг янгиланишига юкори хавф
тугдиради.
(Подзолкова Н.М., 2009)
11
ОПВ юкиш йуллари.
Тери ва шиллик каватларини бевосита алокаси.
 Жинсий алока (шунинг учун ОПВ ЖЙОЮК
хисобланади.)
 Ифлос кул оркали.
 Вертикал йул оркали(онадан болага)
 Организмдаги бирламчи учокдан бошка ерларда янги
учокларни пайдо булиши. (аутоинокуляция)
12
Инфекция ривожланиш механизми.

ОПВ-хужайра ичида
жойлашиб,терининг чукур
каватларида купаяди.

Етилиш давомида вирус терини
юкори каватларига,зарарланган
эпителиал хужайраларига
кучади.

Янада баландрок
харакатланаётган етилган
вируслар,терининг юкори
каватларига етиб ташки юзага
чикади.

Факат тери юзасига чиккан
вирусларгина юкумли
хисобланади.
13
ОПВ-инфекциясини ривожланиши.

ОПВ инфекцияси билан зарарланишдан
бошлаб уткир учли кандилома
ривожланишигача булган боскичда бир
неча хафтадан 9 ойгача булган вакт утиши
мумкин.

Катор холатларда ОПВ билин зарарланиш
киска муддатли булиб,вирусга карши
иммунитет фаоллашуви хисобига 1-2 йил
ичида узи мустакил согаяди.
14
ОПВ-инфекциясини
ривожланиши
 ОПВ-инфекцияси
билан зарарланишни
90%холатларида уз узидан согайиб
кетиш билан якунланади.
 Факатгина
10% холатлардагина
эпителиал хужайраларини хавфли
трансформация механизмини
ривожланишига сабаб буладиган
сурункали инфекция ривожланади.
15
Лейкоплакия


Лейкоплакия –жинсий органлар пастки кисми шиллик
каватларининг шикастланиши булиб,копловчи
эпителийнинг турли даражада мугузланиши ва
калинлашуви билан характерланади.
Лейкоплакия одатда ок,ок-кулранг тусдаги (баъзида
ялтирок товланувчи)тасма ёки пилакчалар
куринишида булиб,шакли ясси ва атрофдаги шиллик
каватлардан озгина кутарилиб туради.
Эритроплакия

Бачадон буйниэритроплакияси –бачадон буйнининг
кин кисми шиллик кавати шикастланиши булиб,юза
ясси эпителийси атрофияси натижасида
юпкалашиши билан характерланади.

Макроскопик жихатдан нотугри шаклдаги тук
кизил,кукимтир сояли,тез конайдиган доглар
куринишида булади.
Папиллома

Папиллома –бачадон буйни кин кисми шиллик
кавати эпителийсидан ривожланувчи хавфсиз усма
хисобланиб ,шиллик кават юзасидан сургичсимон
шакилда кутарилиб туради.жараён асосан куп сонли
папилломалар хосил булиши билан
характерланиб,папилломатоз деб номланади.
Одатда папиллома нотугри шаклда булади.
Бачадон буйни саратони чакириш хусусиятига
кура ОПВнинг 16,18,31 типлари нисбатан
хавфли хисобланади.Бундан ташкари ОПВнинг
онкоген типлари аёлларда кин ва
вулва,эркакларда ташки жинсий аъзолар
хавфли усмаларини ривожланишига сабаб
булиши исботланган.Шу каторда ОПВ билан
зарарланган жинсий фаол эркакларнинг ярми уз
жинсий хамрохларига бевосита ОПВни
юктиришади.
Дунё буйича хар йили 500,000 та бачадон
буйни саратони билан касалланганлар ,
200,000 та шу касаллик туфайли оламдан
утган аёллар сони руйхатга олинади.
2008 йил илк маротаба Россия Федерациясида
13,8 мингта бачадон буйни саратони билан
касалланган аёллар сони руйхатга олинган, бу
5,3% ни ташкил этиб барча касалликлар
орасида 6 уринни,репродуктив система
касалликлари орасида 3 уринни эгаллаган.
ББС ривожланиш хавф омиллари.
• Жинсий хаётни эрта бошланиши.
- 16 гача -16 марта,16-19 ёшда 3 марта,
- хайз аниклангандан кейинги 1 йил ичида-26 марта
• Юкори жинсий фаолликда
-  5 жинсий шерикларида– 3,6 марта
-20 ёшгача > 1 жинсий шерикларида- 7 марта
- 15 ёшдан юкори никохдан ташкари алокадаги
эркакларда- 7,8марта.
ББС ривожланиш хавф омиллари
•Жинсий гигиена коидалариги риоя килмаслик,
•Жинсий йул оркали юкувчи инфекциялар,
•Чекиш(> 5 сигарет кунига). Чекувчи жуфтлик 1 кунда
10тадан куп тамаки чекса.
• Иммунодефицит,
• А и С витаминларини етишмаслиги,
• 3 йил давомида цитологик текширувдан
утмаганлар,
• Тугрук вактида бачадон буйни жарохати,
• Цитомегаловирус.
Бачадон буйни саратонини
бошлангич боскичларида
ташхислаш осон.
Диагностика:
Клиник-кузатув усуллари,
 Кольпоскопия,
 Молекуляр-биологик текширув усуллари.
( ПЦР ёки DIGENE тести)
 Морфологик метод: суртмани цитологик ва
гистологик текшириш. .

Кольпоскопия


Ташхислаш усули булиббиопсияга йуналтирилган
микроскопик текширув
натижаларини тасдикловчи
куриш ва кузатиш усули
хисобланади.
Текширув натижаларини
сурат ёки расм куринишида
узок муддат саклаш
имконини беради.Одатда
хар кандай тиббий
муассасада шифокор
томонидан амалга ошириш
мумкин.
Трансформация зонаси.
трансформация
зонаси.
Стык ПЦЭ
эктопия
учоги
Кольпоскопия
 Оддий.
 Кенгайтирилган.
Сирка кислотаси ёрдамида синама
Люголь эритмаси ёрдамида синама.
Кольпоскопия
эктопия
эндометриоз
лейкоплакия
полип
Кольпоскопия
полип
эктропион
эндометриоз
наботова киста
Кольпоскопия
Яллигланишли узгариш.
Атипик узгариш.
Юкори онкоген вирус штамларини ташхислаш.
Digene
HPV
тест
ОПВнинг днксининг
специфик(узига
хос)фрагментларини
аниклашга
йуналтирилган молекуляр технологик усул.
–
2008 йил бачадон буйни саратонини келиб
чикишида ОПВ ахамияти ва ролини аниклаган
олимлар гурухи Нобел мукофоти билан
такдирланганлар.
Бачадон буйни саратони бор
беморлардан йигилган
маълумотларда,ОПВ ДНК-далилларининг
микдорий курсаткичи.

5%
95%
ДНК ОПВ аникланди.
ДНК ОПВ аникланмади.
Бачадон буйни суртмасини Паппаниколау
усули буйича цитологик текшириш.

Бачадон буйни суртмасини Паппаниколау усули (PAP —
smear test) буйича цитологик текшириш усули
натижалари куйидаги синфларга булинади.

1-синф. — Цитологик куриниш нормада. Атипик хужайралар йук..

2- синф; Бачадон буйни ва киндаги яллигланиш жараёнлари
хисобига хужайра элементларидаги узгаришлар.

3- синф; Ядро-цитоплазма муносабатлари узгарган алохида
хужайраларнинг мавжудлиги,ташхис етарлича аник эмас,бунда
такрорий хужайра текшируви ёки бачадон буйни тукимаси
холатини урганиш учун биопсия килинган тукима гистологик
текшируви талаб килиниди..

4- синф. Ёмон сифатли белгилари булган,хусусан катталашган
ядро, базофил цитоплазма ва нотекис таксимланган хроматинли
алохида хужайралар мавжудлиги.

5- синф. Суртмада куп сонли атипик хужайралар мавжудлиги.
Пап тест – скрининг
Натижа.
Белгилари
ASCUS
Норма хам эмас, атипия хам
эмас.
ASC-H
Норма хам эмас, лекин
атипияни баъзи белгилари
бор.
LSIL
Атипия, паст даражадаги
шикастланиш белгилари.
HSIL
Атипия, юкори даражадаги
шикастланиш белгилари.
Расм
Даволаш.




Биопсиядан кейинги бачадон буйни сохта эрозиясида-бачадон
буйнини диатермокоагуляцияси ёки диатермоэксцезияси ва
лазер терапия амалга оширилади.
Сохта эрозияни куйдириш учун,бачадон буйнига 1-3
мин,хафтада 2-3 марта (купи билан 5-10
марта)ваготил,вагоцит,салковагин препаратлари шимдирилган
кин тампонлари куйилади.Киндаги дори колдиклари эса алохида
курук тампонлар билан олиб ташланади.
Бачадон буйни анатомик узгаришлари (эски
шикастлар,эктропион,ва хок.)бор беморлар асосан жаррохлик
йули билан даволанади.
Хар кандай амалиётдан кейин аёл 3 хафта мобайнида
кузатилади.Диатермал булакчаларни кучириш учун махаллий
равишда Депантол ,Гексикон-шамчалари ва Актовегин мазли
тампонлари кулланилади.Кайта курик 6 ойдан кейин утказилади.
Бачадон буйни саратони профилактикаси.
БЖССТ 25 ёшдан бошлаб
кетма-кет 2 йил,кейин
доимий равишда хар 3
йилда 1маротаба
цитологик скрининг
утказишни тавсия этади.
Бирламчи скрининг концепцияси.
Хавф гурухига кирувчи аёллар.
30ёшдан катта
30 ёшдан кичик.
Цитологик
диагностика.

ПЦРреакцияси,цитология,
кольпоскопия.
Бундай йул тутиш ушбу факт билан изохланадики ,
кайсики 30 ёшгача булган аёллардаги ОПВ чакирган
шикастланишларнинг 70% дан купроги,доимий
регресияга учрайди. Шундан келиб чикиб урта ёшли
аёлларда шикастланиш регресияси вирус прогрессиясига
боглик холда нисбатан кам учрайди.Бу тактика ни амалга
оширишдан максад касалликни эрта аниклаш ва
ташхислаш.
1
Coutlee F, Mayrand MH 1997
В. Н., 2003; Ван Крог Д.и др., 2002
2Беляковский
Бачадон буйни саратони профилактикаси
цитологик скрининги.
Хамма аёллар бачадон буйни саратони
профилактикаси максадида жинсий хаёт
бошланганидан 3 йил кейин скрининг
текширувидан утишлари лозим.
Скрининг хар йили доимий равишда
бачадон буйни суртмасини текшириш
оркали утказилиши лозим.
Бачадон буйни саратони профилактикаси
цитологик скрининги.
Баъзи аёллар бошка фарзанд
курмаслиги ёки жинсий хаёт йуклиги
билан боглик холда,текширувлардан
утиш шарт эмас деб хисолашади.
Бундай фикр нотугри.
Цитологик текширувга суртма олиш мумкин
эмас, качонки;





Пастки жинсий органлар яллигланиш
касалликлари ва уларни даволаш жараёнида.
БИВ олиб ташланганда(камида 2 та циклдан
кейин)
Бачадон буйни физик усуллар билан
даволашдан кейинги 3-6 хафта ичида
Абортдан кейинги 1чи хайз цикли ичида.
Тугрукдан кейинги 2 хафта ичида.
Лекин хомиладорликни биринчи аникланишида албатта
цитологик текширув утказиш
Суртма олиш тавсия килинмайди:
Жинсий алокадан кейинги 48 соат ичида;
 Хайз куриш даврида;
 Бошка жинсий касалликлардан даволаниш
даврида;
Кин контрацептив воситаларини куллагандан
кейинги 48 соат ичида;
Кин текширувларидан кейинги холатларда.
Бачадон буни саротони профилактикаси,
ОПВ ДНКсини аниклаш скрининги.
ешдан бошлаб, бачадон буйни суртмаси
текширувидан сунг кетма-кет 3 марта
манфий натижа олган аёллар, хар 2-3 йилда
скрининга боришлари мумкин.
 - ОПВ ёки трансплантация натижасида
иммунитети сусайган, шунингдек
химиотерапия ёки узок вакт стероид
гормонлар олувчи аёллар, хар йили 1 марта
скрининга боришлари керак.
 -30
Бачадон буни саротони профилактикаси,
ОПВ ДНКсини аниклаш скрининги

70 ёш ва ундан катта аёллар 3 марта ва ундан куп
нормал бачадон буйни суртмаси натижаларига эга
булганда кейинги 10 йил давомида скрининг
текширувидан утмасликлари мумкин.

Бачадон буйни саратони билан касалланган,ОПВ
билан зараланган ёки кучсиз иммунитетга эга
булган аёллар скрининг текширувидан утишда
давом этишлари лозим.
Бачадон буйни саротони профилактикаси,
ОПВ ДНКсини аниклаш скрининги.
- Бачадон буйни саратони ёки саратон олди
холати сабаб булмаган Бачадон ва бачадон
буйнини олиб ташлаш жаррохлик
амалиётини утказган аёллар скрининг
текширувида катнашмасликлари мумкин.
 - Бачадонни, бачадон буйнисиз олиб ташлаш
жаррохлик амалиётини утказган аёллар
скрининг текширувида катнашишни давом
эттиришлари керак.
 Хозирги
кунга келиб бачадон буйни
саратони касаллигига карши
вакцинация ишлаб чикарилган
булиб,Гардасил (англ. Gardasil) —
ОПВ га карши вакцина хисобланади.)
 Гардасил ОПВнинг 6,11,16 ва 18
типларидан химоя килади.

Гардасил Вакцинасини куллаш кизларга ва
аёлларга 9 ёшдан 26 ёшгача, угил болаларга
9 ёшдан 17 ёшгача курсатма булиб,у факат
касаллик профилактикаси учун мулжалланган
булиб,даволаш максадида кулланилмайди.
Купинча Вакцина жинсий хаётни бошламаган
12-13 ёшли кизларга килинганда самараси
юкори булиб,вакцинация 3 та эмлаш
боскичидан иборат булиб елкани
дельтасимон мушакга килинади.2 ва 3 чи
инъекция 1 чи эмлашдан кейин 2 ва 6 ойдан
сунг килиниши лозим..
 Гардасил
вакцинаси дунёни 100 дан
ортик давлатларида руйхатдан утган
булиб, 20 дан ортик давлатларида
вакцинация килиш календарига
киритилган.
Аёллар,эркаклар,ота-оналар
бачадон буйни саратони ва уни
ташхислаш хамда олдини олиш
имкониятлари хакида
хабардормилар?
Факат 2% аёлларгина бачадон
буйни ракини ОПВ келтириб
чикариши тугрисида
маълумотга эгалар.