11. ИЧАК ДИСФУНКЦИЯСИ, Дисбактериоз

Download Report

Transcript 11. ИЧАК ДИСФУНКЦИЯСИ, Дисбактериоз

Ичак дисфункцияларининг
қиёсий ташхиси. Дисбактериоз.
Замонавий даволаш
принциплари ва
профилактикаси. УАШ
тактикаси.
Профессор Рустамова М.Т.
Ичак дисфункцияси деб ингичка ва
йўғон ичак фукциясини бузилишига
этилади.
Асосий функциялар:
1.Секретор
2.Мотор-эвакуатор(харакатланиш)
3.Сўрилиш
4.Ҳимояловчи
5.Экскретор
Ичак анатомияси ва ичак
бактерияларининг нормал таркиби
• А. Ингичка ичак-4,5 м
• 1. Ун икки бармок ичак: стерил
• 2. Оч ичак: 0-104 1 г таркибида
аэроблар. Анаэроблар йук
• Аэроблар: стрептококклар,
лактобактериялар,
энтеробактериялар,
стафилококклар
• 3. Ёнбош ичак: 105-108
1 г
махсулотида
• Анаэроблар:бактериоидлар,
бифидобактериялар
• Аэроблар:
стрептококклар,
лактобактериялар,
стафилококклар,
энтерококклар,
кузикоринлар
• Б. Йўғон ичак –узунлиги 1,5 м
• Кўр ичак:1010-1012 1 г махсулотида
• Анаэроблар: бактериоидлар,
бифидобактериялар, эубактериялар,
клостридиялар
• Аэроблар: стрептококклар,
лактобактериялар, стафилококклар,
энтеробактериялар, кузикоринлар
Йўғон ичак қисмлари
•
•
•
•
•
Кўтарилувчи чамбар ичак
Кўндаланг чамбар ичак
Тушувчи чамбар ичак
Сигмасимон ичак
Тўғри ичак
• Ингичка ичакда кислий химус ошқозон
ости бези,ичак ва жигар секретларига
қўшилади ва мономерлар ҳосил бўлади.
• Панкреатик сок 1,5-2,5л. ,ичак соки 2,5
литргача,жельч(ўт) 0,7-1,0 л. бир кунда
• Ингичка ичак харакати туфайли 1,52,5л. химус йўғон ичакка ўтади.
• Нормал ичак микрофлораси ёнбош
ичакдан яшашни бошлийди.
Йўғон ичакда нисбатан кўп:
1) облигат- анаэроб таёқчалар (бифидум
бактерин 90%)
2) Факултатив- анаэроб бактериялар (ичак
таёқчаси, молочно-кислий бактериялар
ва стрептококклар)
Нормал ичак флорасининг
асосий вазифалари
• 1. Химояловчи – ичак деворининг
микрофлораси ичак деворининг
колонизацион резистентлигини
ошириб, патоген ва ярим патоген
микрофлорани ичакда
колонизацияланишини олдини олади
Нормал ичак флорасининг
асосий вазифалари
• 2. Фермент ишлаб чикарувчи –
оксиллар, ёғлар, крахмални
гидролизлайди, ўт кислоталари
ва б. декоъюгациялайди
Нормал ичак флорасининг
асосий вазифалари
• 3. Синтетик –В, С гурухидаги
витаминлар,аминокислоталарни,
холестерин, сийдик кислоталари,
органик кислоталарни
синтезлайди
Нормал ичак флорасининг
асосий вазифалари
• 4. Иммунизирловчи иммуноглобулинлар синтезини
ва иммунокомпетент аъзоларни
ишлашини қувватлайди
Ичак– инсоннинг энг катта
иммун аъзоси
Ичак шиллик каватида 80%
дан ортик иммунокомпетент
хужайралар жойлашган
 Ичак шиллик каватининг
25% иммунологик фаол
тукимадан иборат
 Ичакнинг хар бир метри
1010 лимфоцитларни саклайди

Ичак микрофлорасини миқдорий ва
сифатли ўзгаришларининг асосий
сабаблари
• Яллиғланиш ўчоғи ва мотор
секретор бузилишлар билан
кузатилувчи ошқозон ичак тизими
касалликлари
• Инвазиялар ва ўтказилган ўткир
ичак инфекциялари
Давоми
• Хазм килиш безлари секрециясига,
моторикасига, ошқозон- ичак
тизими эпителияси
регенерациясига таъсир қилувчи
дори воситаларини узоқ
қўлланилиши.
Давоми
• Бижғувчи ва чиришли диспепсияга,
хазм килиш, сўрилиш процессининг
бузилишига олиб келувчи нотўғри
пархез.
• Турли тизим ва аъзоларнинг
декомпенсирловчи касалликлари
Ингичка ичакда ортиқча бактериал
ўсишни олдини олувчи
механизмлар:
1. Интестинал моторика
2. Меъда секрецияси
3. Нормал илеоцекал сфинктер
Давоми
4. Хазм килувчи безлар
секрециясидаги
иммуноглобулинлар
5. Ўт ва панкреас ширасининг
бактериостатик хусусияти
Ичак микрофлорасини
макроорганизм ички
мухитига киришига
қаршилик қилувчи
механизмлар:
Ичак шиллик барьери
1. Эпителиал химояловчи барьер:
-
-
Химояловчи шиллик
Шиллик гликопротеинлари билан
боглик А1 ва А2
иммуноглобулинлар.
Хужайра лизисида иштирок этувчи
лизоцим, лактоферрин
Давоми
- Эпителиянинг бактериал ва
химик агентларга нисбатан
резистентлигини таъминлаб
берувчи нормал реологик
параметрлари
Ичак шиллик барьери (давоми)
2. Эпителиал (ички) химояловчи
барьер
•
Апикал хужайра мембраналари
хужайра макромолекуласига
хужайрааро киришни блокловчи хужайравий боғланишлар
Ичак шиллик барьери (давоми)
3. Постэпителиал барьер
қон томир капиллярлари
тизими ва фагоцитозни
таъминловчи қон оқими,
гуморал иммун реакциялари
Ичак шиллик барьери (давоми)
4. Ичак лимфатик тизими
- Ички эпителиал Т-лимфоцитлар
- Пейер (Peyer) бляшкалари
- Ичак шиллик каватининг
иммуноцитлари, макрофаглар ва
сақловчи ўз пластинкаси (Lamina
propria).
Ичак барьерини бузувчи ва ичак
микрофлораси транслокациясига
олиб келувчи омиллар
• Микроорганизмлар ва уларнинг
токсинлари:
нормал микрофлоранинг микдорий ва
сифатли ўзгариши, ичак шиллик
қаватининг колонизацион
резистентлигини камайтирувчи ва
оксидланиш- таъмирлаш потенциалини
ва б. бузувчи нисбатан патоген
штамларнинг пайдо булиши.
Ичак барерини бузувчи ва ичак
микрофлораси транслокациясига
олиб келувчи омиллар (давоми)
• Преэпителиал химояни
асосий механизмларини
бузувчи ностероид
яллигланишга карши
препаратлар истеъмол килиш
Ичак барьерини бузувчи ва ичак
микрофлораси транслокациясига
олиб келувчи омиллар (давоми)
• Химоя барьерининг иммунологик
жараёнини бузувчи
глюкокортикостероидлар,
цитостатиклар истеъмол килиш
Давоми
• Шиллик қаватга детергент
эффект берувчи ўт кислотаси
тузлари
• қон оқими бузилиши (абдоминал
ишемия, портал гипертензия ва
б.)
Ичак дисбиози қуйидагиларни
ўз ичига олади
• Турли биоптатларда микрофлоранинг
микдорий ва сифатли ўзгариши (ингичка
ва йўғон ичак)
• Резистент микрофлора таркибига
кирмайдиган факултатив штамларнинг
пайдо бўлиши: Proteus, Morganella,
Klebsiella, Enterobacter, Citrobacter, Hafnia,
E.coli фермент етишмовчилиги билан,
гемолизловчи хусусият билан,
Pseudomonas ва б.
Ичак микрофлорасининг таркиби бузилганда
клиник кўринишини аниқловчи факторлар
• 1. Органик кислоталарининг кўп микдорда
ажралиши
– Ичак махсулининг осмолярлигини ошиши
– Ичак рН микдорининг камайиши
– Хазм қилиш ва сўрилиш процессларининг
бузилиши
• Клиник симптомлари: қориндаги оғриқ,
метеоризм, 24 соатлик оч қолишдан сўнг
йўқолувчи ёки камаювчи осмотик диарея,
тана вазнининг камайиши
•
Ичак микрофлорасининг таркиби бузилганда
клиник кўринишини аникловчи факторлар
3. Ичакнинг мотор бузилишлари
• ич кетиши билан кечувчи гипермотор
дискинезия
• оғриқсиз қабзият билан кечувчи гипомотор
дискинезия
• интестинал псевдообструкция эпизодлари
билан кечувчи гипомотор дискинезия (қоринда
интенсив огрик, кунгил айнаши, қусиш,
метеоризм)
• қабзият ва қоринда оғриқ билан кечувчи
спастик дискинезия
Ичак микрофлорасининг таркиби
бузилганда клиник кўринишини аниқловчи
факторлар
• 2. Ўт кислоталарининг бактериал
деконъюгацияси, ёг кислоталарининг
гидроксидланиши
Сув ва электролитларнинг интестинал секрециясини
стимуляцияси
Шиллик қаватнинг химик шикастланиши
Клиник кўриниши: 24 соатлик оч қолишдан
сўнг йўқолмайдиган секретор диарея,
шиллиқ қаватда яллиғланиш ва эрозиялар
бўлиши
Ичак микрофлорасининг таркиби бузилганда
клиник кўринишини аниқловчи факторлар
• 4.Ичак шиллиқ қаватининг
яллиғланувчи ўзгариши
– Бактериал эндо- и экзотоксинлар, ферментлар,
бактериал хужайра компонентларининг тугри
цитотоксик таъсири
– Бактерия антигенлари таъсирида патологик иммун
комплекслар хосил булиши билан кечувчи шиллик
каватнинг антиген стимуляцияси
• Клиник кўриниши: ичак шиллиқ қаватида
яллиғланиш белгилари
Ичак микрофлорасининг таркиби бузилганда клиник
куринишини аникловчи факторлар
• 5. Ичакнинг девор олди ва бўшлиқ ичидаги
ферментлар фаоллиги ва миқдорининг
камайиши
– Ичак рН микдорининг камайиши
– Микрофлора оркали ферментларнинг бузилиши
– Ичак махсули концентрациясининг камайиши
– Энтероцитларнинг структур узгариши
Клиник намоён булиши: дисахарид етишмовчилиги
белгилари, бижгувчи ва/ёки чиришли диспепсиянинг
ривожланиши
Ичак микрофлорасининг таркиби бузилганда клиник
куринишини аникловчи факторлар
• 6. Ичак барьерининг бузилиши ва
микрофлорани лимфатик ва қон томир
тизимига ўтиши
– Мезаденит
– Билиар тизимнинг микробли контаминацияси
(холецистит, ўт тош касаллиги)
– Сийдик ажратиш тизимининг микробли
контаминацияси (сурункали пиелонефрит, сийдик
тош касаллиги)
– Септик холат (кам холларда катталарда)
Ичак микрофлорасининг таркиби бузилганда
клиник куринишини аникловчи факторлар
• 7. Перекрест
иммунологик
реакцияларнинг ривожланиши
– Полиартралгия и полиартритлар
– Аллергик генезли тери касалликлари
– Озик овкат аллергияси
Ичак микрофлорасининг таркиби бузилганда клиник
кўринишини аниқловчи факторлар
• 8. Полигиповитаминозлар, макро- и
микроэлементлар алмашинувининг бузилиши
• Витаминлар синтезининг камайиши
– Витаминлар сўрилишининг бузилиши ва парчаланиши
(В1, В2, В6, В12, РР и др)
– Микро- и макроэлементларни ахлат оркали йўқолиши
• Клиник белгилари: астеновегетатив
бузилишлар, мушак холсизлиги, томир
тортиши, оёқлар увишиши, суякларда оғриқ
Беморларни даволаш
принциплари
1. Асосий касалликни даволаш
(этиологик даво)
2. Ичак микрофлораси нормал
таркибини таъминлаш
Беморларни даволаш
принциплари
3.Ичак шиллиқ барьерини
мустахкамлигини таъминлаш
4.Бактерияларнинг ичакдан
ташқарига транслокациясини,
патологик жараёнида иштирок
этувчи аъзоларнинг структур
функционал бузилишларини
меёрлаштириш
Ичак микрофлораси нормал
таркибини таъминлаш
1. Асосий касаллик ва диспепсия
турига караб пархез
Бижғиш диспепсиясида : 7-10 кунга
мевалар, сабзавотлар, дуккаклилар,
хом сутни чегаралаш
Чиришли диспепсияда: қўзиш
даврида кулинар обработкадан
ўтган мева ва сабзовотлар билан
овқатланиш
Ичак микрофлораси таркибини
бузилиши. Даво принциплари
Нормал микрофлора ўсиши ва фаолияти учун
шароит яратиш:
1. Гидролиз процесслари ва овкатнинг асосий
ингридиенлари сурилишини таъминлаш
Диетик овқатланиш, фермент препаратларини қабул
қилиш
2. Ичак мотор функциясини меёрлаштириш
Ичак микрофлораси таркибини
бузилиши. Даво принциплари
3.Ичак агрессивлигини камайтириш
деконъюгирланган ўт ва б. органик
кислоталарни боғлаш, ичакнинг рН
даражасини кўпайтириш
4. Пробиотиклар ва/ёки пребиотиклар
қўллаш
5. Пробиотикдан олдин, курсатма
бўлганда антибактериал терапия
курсини ўтказиш
ИЧАКНИ АНТИБАКТЕРИАЛ ДЕКОНТАМИНАЦИЯ
УТКАЗИШИГА КУРСАТМА
• 1. Ингичка ичакда кўп микдорда
бактериал ўсиш мавжудлиги
• 2. Ичакда яллиғланиш жараёни
мавжудлиги
• 3. Ичакда ярим патоген флорани аниқлаш
• 4. Деконтаминациясиз даво самараси
йўқлиги
Ичак деконтоминациясида ишлатиладиган
антибактериал препаратлар
Препаратлар,
кунлик доза per os
Асосан деконтаминация
учун
Ингичка
ичак
Йугон
ичак
Билиар
тизим
+
-
+
+/-
-
+
Тетрациклин 0,3-0,5 4 кунига/махал
+
+
+
Эритромицин 0,2 4 кунига/махал
+
-
+
+/-
+
-
+
-
+
Яримсинтетк пенициллинлар
(ампициллин, амоксициллин) 0,25 кунига 4
махал
Цефалоспоринлар (умум кабул килинган
доза)
Аминогликозидлар 0,25 4 кунига/махал
Левомицетин 0,25 4 кунига/махал
Препаратлар,
кунлик доза per os
Асосан деконтаминация учун
Ингичка
ичак
Йугон
ичак
Билиар
тизим
Сульфаниламидлар
Бисептол ваб. 480-960мг кун. 2 махал
Сульгин, фталазол 0,25-0,5 кун.4 махал
+
+
+
+
-
Нитрофуранлар
Фуразолидон 0,1 кунига 3 махал
Эрсефурил 0,2кунига 3-4 махал
+
+
+
+
+
-
Фторхинолонлар
Ципрофлоксацин 250 мг кун. 4 махал
+
+
+
Метронидазол 250мг кунига 4 махал
+
+
+
Интетрикс 1 капс кунига 4 махал
+
+
-
Налидик к-та 0,5 кунига 3 махал
+
+
-
Антибикотиклар умум кабул килинган
дозада
+
+
-
+
+
+
+
+
+
-
Биологк антибактериал препаратлар
Бактисубтил кунига 4 махал 1 капс
Энтерол 1 капс кунига 2 махал
Бактериофаглар умум кабул килинган
дозада
Пробиотиклар
• Аэроб флорани сақловчи препаратлар
(колибактерин, лактобактерин)
• Анаэроб флорани сақловчи
препаратлар (бифидумбактерин)
• Комбинирланган препаратлар
(БИФИ-ФОРМ)
Ичак микрофлорасини нормал таркиби
бузилган беморларни олиб бориш тактикаси
Антибактериал терапия ўтказишга кўрсатма бўлганда
1.
2-3- курс антибактериал терапия ўтказиш, кейинги курсда
препаратни алмаштириш билан.
Курслик даволаниш давомийлиги 5-7 кун
2.
Кейинчалик икки ва ундан кўп хафтага пробиотиклар қўллаш.
Асосан ингичка ва йўғон ичак микрофлорасини тикловчи
препаратлар қўлланилиши яхши самара беради (БИФИФОРМ)
3.
Биргаликда тавсия этилади:
Ичак адсорбентлари
Фермент препаратлари
Ичак моторикасини яхшиловчи препаратлар
Витаминлар В1, В2, В6, РР и др. (Мульти-табс В-комплекс)
Ичак микрофлорасини нормал таркиби
бузилган беморларни олиб бориш тактикаси
Антибактериал терапия ўтказишга кўрсатма
бўлмаганда
– Ингичка ичак, йўғон ичак микрофлораси
бузилганда ёки биргаликда қўшилиб келганда
БИФИФОРМ кунига 1 капсуладан 2 махал 15
кун давомида берилади
Нормал ичак микрофлораси таркибини
тиклаш (давоми)
2. Антибактериал терапия
Хар бири 5-7 кун давом этувчи, 2-3 курс
даво ўтказиш, кўп холларда сўрилувчи
препаратларни кўллаш
Масалан: 1 курс – ципрофлоксацин 0,25г
2 махал + метронидазол 0,5г 2 махал
ёки 0,25г 4 махал 5 кун, 2 курс –
интетрикс 1 капс. 4 махал 5 кун
Нормал ичак микрофлораси таркибини
тиклаш (давоми)
3. Пребиотиклар (нормал микрофлорани
устиради ва ичак химоя барерини тиклайди)
антибактериал препаратлар билан
биргаликда
Ич суриши ва нормал ич келишида – Хилак
форте 40-60 томчи кунига 3 махал овкат
ейиш вактида 3-4 хафта давомида
Қабзиятда – лактулоза кунига 1-2 ош қошикда
2-4 хафта
Нормал ичак микрофлораси таркибини
тиклаш (давоми)
4. Пробиотиклар (тугагандан сўнг)
Ингичка ичак патологиясида – аэроб
микрофлорани сақловчи қўшма препаратлар
(энтерококк, лактобактериялар)
Йўғон ичак патологиясида –анаэроб флорани
сақловчи препаратлар (бифидобактериялар)
Даво давомийлиги икки хафтадан кам
эмас.
Пребиотиклар билан биргаликда
Кўрсатма билан ишлатилади: фермент
препаратлар, ошкозон-ичак тизими
моторикасини нормаллаштирувчи
препаратлар, витаминлар ва б, асосий
касалликга караб.
Эътиборингиз
учун рахмат!