Даволаш.

Download Report

Transcript Даволаш.

УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ СОГЛИКНИ САКЛАШ
ВАЗИРЛИГИ
ТОШКЕНТ ТИББИЁТ АКАДЕМИЯСИ
ОНКОЛОГИЯ ВА НУР ТАШХИСИ КАФЕДРАСИ
ФАН: ОНКОЛОГИЯ
ДАВОЛАШ ВА ТИББИЙ-ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТИ
ТАЛАБАЛАРИ УЧУН
МАВЗУ: ЙУГОН ВА ТУГРИ ИЧАК САРАТОНИ
ТУЗУВЧИЛАР:
проф. Жураев М.Д.
т.ф.д. Пулатов Д.А.
катта укитувчи Тоштемиров Д.У.
МАЪРУЗА РЕЖАСИ:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Тушунча.
Эпидемиологияси.
Клиникаси.
Таснифи.
Ташхисоти.
Таккосий ташхисоти.
Даволаш.
ЙЎҒОН ИЧАК ХАКИДА ҚИСҚАЧА
МАЪЛУМОТ
Йўғон ичакнинг узунлиги 2 м гача
етади. У 4 қисмга ажратилади: кўричак,
чамбар ичак, сигмасимон ичак ва тўғри
ичак.
Статистика маълумотлари
Охирги маълумотларга кўра, ўсма ўрта
ҳисобда:
 12% — кўр ичакда
 8% — чамбар ичакда
 15% — сигмасимон ичакда
 65% — тўғри ичакда кузатилади.
 Дунёда йўғон ичак саратони энг кўп АҚШ (ҳар
100 минг аҳолига 15 та бемор) ва Бельгияда
7,1% учрайди.
Ўзбекистонда йўғон ичак саратонининг тарқалаши
(ҳар 100 минг аҳоли сонига ҳисоблаганда)
Минтақа
1993
1991
Минтақа
Тошкент шаҳри
8,4
7.3
Самарқанд вилояти
2,7
2,9
Андижон вилояти
3,0
4,4
Сурхондаре вшюяти
3,2
3,4
Бухоро вилояти
2,3
3.5
Сирдарё вилоятй
3,3
3.6
Жиззах вилояти
2,4
3,2
Тошкент вилояти
3,0
3,7
Кашкадарё вилояти
1,9
2,9
Фарғона вилояти
3,2
3,9
Навоий вилояти
3,9
3,6
Хораэм вилояти
2,7
3,4
Наманган вилояти
3,0
3,2
Қорақалпоғистон
3,0
3,4
1993
1998
республикаси
Ўэбскистон бўйича жами — 1993— 3,3%; 1998 —3, 7%
Умуман олганда йўғон ичак саратони асосан 50—70 ёшдаги кишиларда ва
эркакларда кўпроқ кузатилади.
Касаллик сабаблари.


Овқат ва сув билан ичакка тушган (минерал
ўғитлардан (селитрадан) ичак бактериал флораси
таъсирида) кучли канцероген моддалар (нитроза
бирикмалари), ўт кислоталари, ичак чиқиндиларининг
канцерогенлик хусусияти, оқсиллар ва ёғларга бой
бўлган овқатларни кўпроқ истеъмол қилиш сабаб
бўлади.
Сунъий қўшимчаларга бой овқатларни кўп миқдорда
истеъмол қилиш.

Ирсий омиллар.
Ўсма олди касалликлари.
 Аденоматоз
полиплар (ўлчами 2 см дан
катта бўлганлари 40—50% ҳолларда
саратонга айланади).
 Диффуз (оилавий) полипоз.
 Йўғон ичакнинг сўрғичли ўсмалари.
 Ёлғиз полиплари.
 Специфик бўлмаган ярали колит.
 Крон касаллиги.
Патоморфологик тузилиши.

Ўсиш шаклига қараб экзофит ва эндофит ўсмалар фарқланади.
--
Экзофит ўсмалар полип, тугун ёки сўрғичли шаклдаги тузилма
бўлиб, гулкарамни эслатади ва ичак бўшлиғига ўсиб киради.
-- Эндофит (инфильтратив) саратон асосан ичак девори ичига ўсади.
Ўсма ичакнинг бутун айланаси бўйлаб циркуляр ўсиб, унинг
бўшлиғини торайтириб қўяди.

Йўғон ичак саратонига секин ўсиш ва кеч метастаз бериш хосдир.
Ўсма қорин девори, ингичка ичак ва бошқа ички аъзоларга қараб
ўсиши мумкин. Метастазлар асосан лимфоген йўл билан
тарқалади.
Йўғон ичак саратонининг босқичлари:




I босқич -ўсма ичак доирасини ярмигача эгаллаб,
шиллиқ ости қаватидан нарига ўтмаган. Регионар
лимфа тугунчаларида метастазлар йўқ.
II босқич -ўсма ичак доирасини ярмидан кўпини
эгаллаб, мускул қаватига ўсиб кирған. регионар лимфа
тугунчаларида метастазлар йўқ ёки 1—2 та метастаз
учраши мумкин.
III босқич -ўсма ичак доирасининг ярмидан кўпини
эгаллаб, сероз қаватига ўсиб кирган, регионар лимфа
тугунчаларида кўплаб метастазлар аникланади.
IV босқич -ўсманинг ўлчами турлича бўлиб, атрофдаги аъзоларга ўсиб кирган, лекин регионар
метастазлар йўқ ёки узоклашган метастазлар бор.
Клиник манзараси.
Йўғон ичак саратонининг эрта белгилари (%)
Белгилари
Оғриқ
Иштаҳанинг йуқолиши
Кўнгил айниши
Кекириш
Қусиш, қориннинг дам бўлиши
Қабзиятлар
Ич кетиши
Ич тутилиши
Ажралмалар(қон, шиллиқ)
Анемия
Иситма чиқиши
Ҳолсизлик
Оэиш
Пайпасланадиган ўсма
Ичакнинг ўнг
ярми
Ичакнинг чап
ярми
90,0
59,7
40,7
21,8
6,3
6,9
9,2
4,1
1,7
68,4
18,9
56,9
2,9
10,2
35,8
10,4
9,4
6,6
1,9
38,7
46,2
8,5
19,8
30,2
16,0
8,5
7,5
0,9
Клиник манзарасининг хусусиятига қараб йўғон
ичак саратони 6 хил клиник шаклга эга бўлади:
 Токсик-анемик
шакли.
 Энтероколит шакли.
 Диспептик шакли.
 Обтурацион шакли.
 Сохта яллиғланиш шакли.
 Ўсма (атипик) шакли.
Ташхисоти.










Сўраб-суриштириш.
Объектив текширишлар.
Лаборатория текширувлари (Қон тахлили ва нажасни
яширин қонга текшириш диагностик аҳамиятга эга).
Ректороманоскопия.
Рентгенологик текшириш (Ирригоскопия).
Колоноскопия.
Сонография.
Компьютер томография.
Радионуклид-сцинтиграфия.
Бармоқ билан текшириш.
Қиесий ташхиси.
 Сурункали
 Ярали
дизентерия.
колит.
 Бавосил.
 Ичак
полипози.
Даволаш.

Йўғон ичак саратонини даволашнинг радикал йўли
жаррохлик усули ҳисобланади.
йўғон
ичакнинг
юқорига кўтарилувчи қисми ва ўнг
бурчаги саратонида ўнг томон
гемиколэктомияси қилинади. Бу
операцияда чамбар ичакнинг ўнг
томони, кўндаланг чамбар ичакнинг
ўнг ярми, ингичка ичакнинг дистал
сегментининг
10—15
см
узунликдаги қисми резекция қилиб
олиб ташланади.
-- Кўричак,
--
Тўғри ичакдан ташқаридаги
саратонда йўғон ичакнинг чап
ярми
чап
томон
гемиколэктомияси қилинади.
Бу операцияда кўндаланг
чамбар ичакнинг чап ярмидан
сигмасимон ичакнинг юқори
қисмида тамом бўладиган
бўлаги-гача
резекция
қилинади
-- Йўғон ичакнинг асоратли чап
томон
саратонида
(ичак
тутилишида)
Гартман
операцияси
афзал
ҳисобланади. Бунда ичакнинг
касалланган қисми резекция
қилинади,
дистал
қисми
тикилиб, қорин пардаси билан
ёпилади, проксимал қисми эса
қорин
девори
орқали
чиқарилиб, колостома ҳосил
қилинади. Беморнинг умумий
аҳволи
яхшиланиб,
яллиғланиш
жараёнлари
йўқолгандан кейин ичакнинг
учлари бир-бирига уланиб,
ичак
найини
тиклаш
операцияси ўтказилади.
Йўғон ичак саратонини даволаш усуллари ва уларнинг
узоқлашган натижалари
Ўсманинг жойлашиши
Босқичи
Йўғон ичак (кўричак,
чамбар ичак ва
сигмасимон ичак)
I-II
III
Даволаш усуллари
Тузалиб
кетганлар
сони (%)*
Радикал операция (гемиколэктомия)
64,5
Нур терапияси, кейин
радикал операция
84.4
Радикал операция
35,0
Радикал операция ва
кимётерапия
47,5
Радикал операция, нур
терапияси ва кимётерапия
65,0
*Даволанган беморларнинг 5 йилдан кўпроқ яшаганлари сони.
Ўсманинг
жойлашиши
Тўғри ичак
Босқичи
Даволаш усуллари
Тузалиб
Кетганлар
сони (%)*
I-II
Радикал операция
45,0-52,8
Нур терапияси, сўнгра радикал
операция
63,0-72,0
Радикал операция
25,0-40.0
Нур терапияси, сўнгра радикал
операция
49,0-55,0
III
Кимётерапия ва радикал операция
53,4
Нур тсрапияси, локал гипертермияда
радикал операция
78,6
Нур терапияси, локал гипертермия,
гипергликемия ва
радикал операция
77,2'
Нур терапияси (фақат анус
саратонида)
80,0-90,0
*Даволанган беморларнинг 5 йилдан кўпроқ яшаганлари сони.
 Дунёдаги
йирик тиббиёт марказларининг
хулосасига кўра йўғон ичак саратонини
ягона
жарроҳлик
усули
билан
даволашнинг узоқ натижалари умуман
олганда ҳозирча қониқарли эмас.
Шунинг
учун
кейинги
йилларда
жарроҳлик
усули
нур
терапияси,
кимётерапия ва бошқалар билан бирга
кенг қўлланилмоқда.
Касалликнинг олдини олиш.

Бирламчи профилактикаси - тўғри овқатланиш, яъни
таркибида етарли миқдорда овқат клетчаткаси,
витамин А ва С га бой бўлган сабзавот ва меваларни
истеъмол қилишдир.
 Иккиламчи
профилактикаси - диффуз полипоз,
сўрғичли ўсмалар, кўпчилик ва ягона
полиплар, ярали полип ва сурункали
касалликларга чалинган беморларни ўз вақтида
аниқлаш,
даволаш
ва
диспансеризация
қилишдан иборат.
Тугри ичак анатомияси

1. Серозная парда (корин парда);
2 Тугри ичак ампула кисми ;
3. Орка чикарув канали;
4. Анус ички сфинктери;
5. Анус ташки сфинктери;
6. Анус;
7. Анус тожи;
8. Анус устуни;
9. Анус бушлиги;
10. Анусни кутарувчи мушак;
11. Тугри ичак кундаланг
бурмаси;
12. Шиллик пардаси;
13. мушак кавати.
Этиология
Рак олди касалликлари:
Полипоз
Носпецифик ярали колит
Дивертикулез
 Хайвон ёглари
 Индол
 Скатол
 Ахлат билан узок вакт таъсирланувчи жойлар

Таркалганлиги
 Умумий
онкологик касалликлар 4-5 %
ини ташкил этади
 Аёллар ва эркакларда деярли тенг холда
учрайди
 Асосан 40-60 ёшдаги кишилар
Усиш типи буйича таснифи
 Экзофит
усиш
 Эндофит усиш
Тугри ичак саратони
Гистологик вариантлари

Аденокарцинома 90-95%

Муциноз аденокарцинома 10%

Узуксимон хужайрали карцинома 4%

Сквамоз хужайрали 1% кам

Аденосквамоз карцинома 1% кам

Нодифференцирлашган карцинома 1% дан кам

Таснифланмайдиган карцинома 1% дан кам
Таснифи














Т бирламчи усма
N регионар лимфа тугунлари
М узок метастазлар
М0 метастазлар йук
М1 метастазлар бор
Р гистопатологик категориялар
Р1 факат шиллик каватини инфильтрловчи
Р2 шиллик ости каватини инфильтрловчи
Р3 мушак каватини инфильтрловчи
Р4 сероз пардани инфильтрловчи
G дифференциация даражасига кура булиниши
G1 дифференциация юкори даражаси
G2 дифференциация урта даражаси
G3 анапластик карцинома
Тугри ичак саратонининг
ривожланиб борган
сари ичак девори
каватларининг
зарарланиш даражасини
курсатувчи схема
Тугри исчак саратонида бошка бушликли аъзоларда булгани каби
якколо симптомларга эга эмас. Факатгина ичак бушлигида усма усиши
ёки унинг яраланиши сабабли беморларда ахлат утганда ёкимсиз
сезгилар, ич келганда ахлат блан бирга кон ва шиллик чикиши,
кейинрок ахлат массаларининг деформацияси кузатилади (лентасимон
стул). Тугри ичак саратонида кон бавосил (геморрой)дан фаркли
равишда дефекация актининг охирида эмас, бошида кузатилади.
Кейинрок дефекацияга тез – тез чакирувлар, кон – чиришли куланса
хидли ажралмалар ажралиши, диарея билан алмашинувчи
кабзияткушилади.
Кейинрок касаллик белгилари ривожлана боради, огир холатларда
ичак тутилиши, кон кетиш, яллигланиш асоратлари (абсцесс,
флегмона, перитонит) кузатилади. Усма ковукка, кинга окма яра хосил
килиши, сийдик найларини эзиши ва бошкалар кузатилиши мумкин.
Ташхисоти
 Тугри
ичакни бармок билан текшириш –
«per pektum»
 Ректороманоскопия ёки
фиброколоноскопия биопсия билан
 Ирригоскопия ва ирригография
 Ахлатни яширин конга текшириш
 Карциноэмбрионал антигенни аниклаш
Даволаш
 Хирургик
 Нур
терапияси
 Химиотерапия
 Комбинирлашган ва комплекс терапия
Хирургик даволаш
1. Усма тугри ичак дистал кисмида ва анусдан 7
смдан кам булганда касаллик боскичидан катъий
назар корин – оралик экстирпацияси операцияси
(Майльс операцияси) бажарилади.
2. Сфинктерсакловчи операциялар усма пастки
киргоги анусдан 7 см ва ундан юкорида
жойлашганда бажариш мумкин.
3. Тугри ичак корин – анал резекцияси чамбар
ичак дистал кисмларини пастга тушириш билан
усма анус киргогидан 7-12 см юкорида
жойлашганда бажариш мумкин.
Хирургик даволаш
4. Тугри ичак олдинги резекцияси пастки киргоги юкори
ампуляр ва ректосигмоид сохалар усмаларидаПередняя
резекция прямой кишки производится при опухолях
верхнеампуллярного и ректосигмоидного отделов, нижний
полюс которых располагается на расстоянии 10-12 см от края
заднего прохода.
5. Тугри ичак малигнизацияланган полиплари ва
сургичли усмаларида экономные операциялар бажарилади:
усманинг трансанал кесиб олиш ёки ректоскоп оркали
электрокоагуляцияси, колотомия ёрдамида ичак деворини
усма билан кесиб олиб ташлаш
6. Комбинирлашган
даволаш.
7. Тугри ичак саратонида операциягача бажарилган
радиотерапия усма биологик активлигини пасайтиради,
оператив аралашув сохасида унинг метастазлиншини ва
операциядан кейинги рецидивларини камайтиради.