Transcript prezentacja
SYSTEM DEMOKRATYCZNY GENEZA I ISTOTA EKONOMICZNA TEORIA DEMOKRACJI gr. demos + kràtos = władza ludu (narodu) początki kształtowania – koniec VI w. p.n.e. DEMOKRACJA ATEŃSKA: • demokracja bezpośrednia, ale udział w życiu politycznym relatywnie wąskiej grupy → demokracja o charakterze ekskluzywnym • prawo głosu i prawo inicjatywy ustawodawczej • kontrolowanie urzędników państwowych (≈ wotum zaufania) • sąd skorupkowy (gr. ostrakon) DEMOKRACJA NOWOŻYTNA: Anglia, XVII wiek SYSTEM DEMOKRATYCZNY to taki, w którym: 1. przeprowadzane są cykliczne i rywalizacyjne WYBORY 2. wszystkie biorące w nich udział podmioty są traktowane jednakowo i każdy obywatel może ubiegać się o mandat do sprawowania władzy 3. brak działań przeciwdziałających alternacji władzy 4. istnieje swoboda zrzeszania się, wolność słowa, możliwość krytyki rządzących LEGALNA OPOZYCJA REPREZENTACJI PODZIAŁU WŁADZ SUWERENOŚCI NARODU ZASADY REALIZOWANE W PAŃSTWACH DEMOKRATYCZNYCH POSZANOWANIA PRAW MNIEJSZOŚCI PAŃSTWA PRAWA PLURALIZMU POLITYCZNEGO SŁABOŚCI I ZAGROŻENIA DEMOKRACJI • DYKTATURA WIĘKSZOŚCI, NIETOLERANCJA Leszek KOŁAKOWSKI: Jeśli 51% społeczeństwa chce zabić pozostałe 49% to ja nie jestem demokratą poprawność polityczna a minoryzowanie większości • ZAGROŻENIE KORUPCJĄ • MAŁA ELASTYCZNOŚĆ, wydłużenie procesów decyzyjnych • EGOIZM GRUPOWY • ZAKŁAMANIE RZĄDZĄCYCH • PODEJMOWANIE BŁĘDNYCH DECYZJI EKONOMICZNA TEORIA DEMOKRACJI Anthony Downs, 1957 Homo politicus = homo oeconomicus POLITYCY angażując się w działalność publiczną DĄŻĄ DO ZASPOKOJENIA WŁASNYCH INTERESÓW Interes własny jest istotniejszą pobudką niż dobro publiczne ARENA POLITYCZNA = RYNEK RYNEK POLITYCZNY WYBORCY PARTIE POLITYCZNE ‘konsumenci’ ‘producenci’ dążą do wcielenia w życie określonego rodzaju polityki dążą do objęcia bądź utrzymania władzy (zwycięstwo w wyborach) ‘towar’ programy partii & działania polityków ‘pieniądz’ GŁOSY WYBORCY NA RYNKU POLITYCZNYM W jakim przypadku wyborca nie głosuje? Kiedy koszt uczestnictwa w wyborach jest wyższy niż korzyść • koszt alternatywny wizyty w lokalu wyborczym • koszt uzyskania informacji RACJONALNA IGNORANCJA Decyzja wyborcy o udziale w wyborach zależy od: • • • • oceny wpływu jego głosu na wynik głosowania zróżnicowania ideologicznego ogólnej frekwencji wyborczej długookresowej wartości partycypacji (w demokracji) PARTIE POLITYCZNE NA RYNKU POLITYCZNYM Założenie: Partie są traktowane jako podmioty jednorodne (nie ma konfliktu interesów wewnątrz partii) Partie dążą do maksymalizacji liczby głosów/mandatów program (oferta) skierowany do wszystkich, zależny od oceny rozkładu preferencji wyborców MEDIANOWY WYBORCA SYSTEM PARTYJNY zależny od rozkładu preferencji wyborców POGOŃ ZA RENTĄ (ang. rent seeking) koncepcja ułatwiająca analizowanie zjawisk i procesów zachodzących w sytuacji DĄŻENIA jednostek do UZYSKANIA KORZYŚCI poprzez WYKORZYSTANIE MECHANIZMÓW WŁADZY POLITYCZNEJ RENTA EKONOMICZNA powstaje przy wykorzystaniu zasobów do produkcji dóbr i usług RENTA POLITYCZNA zasoby są wykorzystywane do wywołania transferu dochodów od jednych podmiotów do drugich BRAK DZIAŁALNOŚCI PRODUKCYJNEJ dążenie do jej uzyskania korzystne dla maksymalizacji dobrobytu ogólnospołecznego dążenie do jej uzyskania szkodliwe dla maksymalizacji dobrobytu ogólnospołecznego POGOŃ ZA RENTĄ POLITYCZNĄ • LOBBING PRÓBY KONTROLOWANIA • KORUMPOWANIE POLITYKÓW BRAK KONTROLI korupcja INCYDENTALNA korupcja INSTYTUCJONALNA korupcja SYSTEMOWA KONSEKWENCJE WYSTĘPOWANIA KORUPCJI • podważenie zaufania do władzy i państwa • obniżenie sprawności systemu gospodarczego • transfer nienależnych dochodów do urzędników • dodatkowe koszty dla podmiotów gospodarczych CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE WYSTĘPOWANIU ZJAWISKA RENT SEEKING • dopłaty i subsydiowanie określonych gałęzi wytwórczości • brak stabilnej polityki podatkowej • istnienie procedury tzw. zamówień publicznych • znaczne skomplikowanie i uciążliwość procedury otwierania działalności gospodarczej • protekcjonizm handlowy • rozbudowana polityka regulacyjna METODY OGRANICZANIA ZJAWISKA POGONI ZA RENTĄ POLITYCZNĄ • zmniejszenie roli państwa w gospodarce • liberalizacja polityki handlowej • dbałość o standardy funkcjonowania organów administracji państwowej i przejrzystość podejmowania decyzji przez polityków i urzędników państwowych • wzmocnienie niezależności czwartej władzy • decentralizacja • rozwój społeczeństwa obywatelskiego i konsolidowanie demokracji