Transcript Polityczna pogoń za rentą

Pogoń za rentą – przykłady z
życia gospodarczego w Polsce w
okresie transformacji
Katarzyna Ruta
Plan prezentacji
•
•
•
•
•
Definicje pojęć
Pogoń za rentą i jej skutki
Mechanizmy wpływające na PPR
Rola wybranych grup interesu w okresie transformacji
Podsumowanie
Renta
• Renta – wszelka korzyść jaką podmiot ( indywidualny,
grupowy lub instytucjonalny) może odnieść z działań, w
które angażuje jakieś środki mające alternatywne
zastosowanie
• pogoń za rentą - naturalna formą ludzkiej aktywności.
• Teoria pogoni za rentą – teoria wyboru publicznego
(TWP)
• TWP - instrument ekonomiczny używany do modelowania
zjawisk pozagospodarczych
Rodzaje renty
• Renta ekonomiczna – „forma dochodu, które
wynikają z wykorzystania zasobów produkcyjnych do
wytwarzania dóbr i usług” (J. Wilkin)
• Renta polityczna – „forma korzyści związanej z
wykorzystaniem ograniczonych zasobów (pracy i kapitału)
do działalności nie zwiększającej produktów służących
poprawie dobrobytu społecznego. Korzyści występujące w
postaci renty politycznej są jedynie formą transferu
dochodów od jednych podmiotów do innych przy
wykorzystaniu mechanizmów władzy politycznej.”
Pogoń za rentą
•
Ekonomiczna pogoń za rentą (EPR)
Jest korzystnym zjawiskiem występującym w
gospodarce konkurencyjnej i wiąże się z efektywnym
zastosowaniem zasobów.Wiąże się z dostarczeniem na
rynek produktów lub usług.
•
Polityczna pogoń za rentą (PPR)
Jest niekorzystnym zjawiskiem z punktu widzenia
gospodarki angażuje bowiem zasoby w sposób
nieefektywny.
- legalny np. uregulowany prawnie lobbing
- nielegalny np. korupcja
Negatywne skutki PPR
PPR prowadzi do obniżenia sprawności gospodarki i
pogłębiania nierówności społecznych
• Rezultaty powszechnego PPR to:
-
Monopole
Koncesje
Licencje
Sztywne ceny
Asymetria informacji
Wysokie progi wejścia do profesji
Mechanizmy wpływające na
skalę PPR:
Grupy interesu:
- ZORGI
- ARGI
- Korporacje zawodowe
• Władza uznaniowa
• Sprawność instytucji kontroli społecznej
( Tajne służby, policja, urzędy skarbowe, media,
prokuratura, sądownictwo)
Asymetria informacji
• Najwyższa forma niedopuszczania
„nieuprawnionych” do interesów ZORGI
• Formy tworzenia regulacji prawnych dla
ZORGI
• Uprzywilejowanie TS w asymetrii
informacji korzystnych dla ZORGI
Rola Tajnych Służb (TS)
•
-
Rola ZORGI związanych z TS w okresie transformacji
Prywatyzacja
Dostęp do informacji TS
Monopol na informacje TS dla mediów, biznesu i
polityków.
- Asymetria informacji (związana z charakterem
funkcjonariuszy TS)
• Stan obecny ZORGI związanej z TS (dawnymi i
obecnymi) na PPR
Sądownictwo jako ZORGI
• Czynniki ułatwiające rozwój ZORGI:
- Korporacje zawodowe
o
bariera dostępu do zawodu
- Władza uznaniowa
o
dowolność postępowania
• Przykłady ZORGI w sądownictwie:
- sądy gospodarcze
- sądy upadłościowe
Cechy wspólne ZORGI, TS i
sądownictwa
- wieloetapowa precyzyjna długotrwała procedura doboru
- Prawnie zagwarantowane mechanizmy ograniczające
kontrolę zewnętrzną
- Przy współudziale osób z tych środowisk przywileje tych
grup obniżają koszty transakcyjne nielegalnej PPR
Bibliografia
• Zybertowicz A., Pilitowski B. (2008), Polityczna pogoń za
rentą: Peryferyjna czy strukturalna patologia polskiej
transformacji?
• Raczyński M., Pogoń za rentą a transformacja systemowa
w Polsce, „Ekonomista”, nr 2
• Raczyński M., Sztaba S., W pogoni za rentą, wyd.
READ ME
• Sztaba S., Aktywne poszukiwanie renty. Teoria, przykłady
historyczne, przejawy w polskiej gospodarce lat
dziewięćdziesiątych
Dziękuję za uwagę.