Transcript ÖFKE - mavi lotus

ÖFKE VE
KONTROLÜ
psk mevlüt ülgen
1
Öfkeni yapraklara yaz sonbaharda dökülsün, derdini
rüzgara yaz estikçe uzaklara götürsün....
psk mevlüt ülgen
2
ÖFKE ÜZERİNE SÖZLER
 İçimizdeki öfke buharı alınmayan düdüklü tencere gibidir...
dikkat etmezsek her an patlayabilir ve herkese zarar
verebilir...
Öfke Akıncılar Gibidir Önden Gider.
Öfke Süt Üzerindeki Köpük Gibidir Sütü Taşırır.
Öfke Bir “Güç” Tür Ama..” kontrolsüz güç, güç değildir”
 Öfke ekilen yerden pişmanlık biçilir.

Alessandro Manzoni
Tartışmalarda öfkelendiğimiz an, gerçek için değil, kendi
hesabımıza çalışmaya başlarız.
Thomas Carlyle
psk mevlüt ülgen
3
ÖFKE ?
Birey haz alma dünyasını engelleyen herhangi bir durum, olay
veya kişi ile karşılaştığında öfke duygusu oluşur.








İstediğini alamama,
haksız davranışlara maruz kaldığını düşünme,
arkadaş kaybı,
kaçırılmış fırsatlar,
kavgalar,
engellenme,
anlaşılmama,
saygısızlık vb. durumlar öfkelenmemize vesile olur.
psk mevlüt ülgen
4
ÖFKE ?


Her bireyin öfkelendiği durumlar
farklıdır.
Ayrıca bir birey aynı konuya
bazen öfkelenirken bazen
öfkelenmeyebilir.
psk mevlüt ülgen
5
ÖFKE ?

“Hiç laftan anlamıyor.",

"Niçin bu evde kimse bana yardım etmiyor?",

"Kaç kere ayakkabılarını çıkarmadan içeri girme dedim sana?",

"Kesin şu gürültüyü de maçı seyredeyim.",

"Bıktım senin dırdırından.“
bu ifadelerin ortak yanı öfke içermesi
ENGELLENME
psk mevlüt ülgen
ÖFKE
6
ÖFKE ?
ÖFKENİN diğer duygulardan pek farkı yok; ancak bu
duygu pek çok kişiye korkutucu geliyor.
Çünkü, bu duygunun çevreye ve ait olduğu bireyin
kendisine yansımaları oldukça olumsuz.
Olumsuz bir duygunun kabul edilmesi de pek kolay
olmuyor.
psk mevlüt ülgen
7
ÖFKE ?
Öfkelenen kişilere öfkeli olduklarını
hatırlattığımızda şu sözleri çok duyarız
Hayır sinirli değilim (o anda sesi ve elleri titrer )
 Ne demek kızgınsın
( ifade yüksek sesle ve sert)

ÖFKE REDDEDİLİYOR
psk mevlüt ülgen
8
ÖFKE ?

ÖFKENİN REDDEDİLMESİ SONUCU İNSANLAR;

“ÖFKESİNİ”

“ÖFKELİLERİ” VE

“ÖFKEYİ” BİR TÜRLÜ ANLAYAMIYORLAR
psk mevlüt ülgen
9
ÖFKE ?


Öfke de tıpkı üzüntü ve mutluluk gibi bir duygu.
Bu yüzden inkâr edilmeyi ya da kabul edilmemeyi
hak etmiyor.
Olumlu ya da olumsuz her duygu gibi öfkenin de
bir ömrü var; bu ömür tamamlandığında
kayboluyor.
psk mevlüt ülgen
10
ÖFKE ?


Öfke aslında normal ve sağlıklı bir duygudur. Doğal
olan bu duygu hakkındaki yanlış yorumlar öfkenin
sorgulanmasına, suçlanmasına yol açabilir.
Oysa bu duygunun sorgulanması, insanın doğal olan
diğer özelliklerini sorgulanmasıyla eşdeğerdir.
psk mevlüt ülgen
11
ÖFKE ?
Bir kişiye ;

Neden karnın acıkıyor

Neden üzülüyorsun

Neden seviniyorsun................ diyemeyeceğimiz gibi,
öfkelenen kişi içinde aynı sorgulamayı yapamayız.
psk mevlüt ülgen
12
ÖFKE ?


Kızgınlık, canlı organizmanın varlığını tehdit eden olaylara
gösterdiği doğal bir tepkidir.
Bu duygu, organizmaya saldırıldığı zaman, kendisini
savunmasına ve savaşmasına yardımcı olacak güçlü
fizyolojik, duygusal ve davranışsal tepkilerin ortaya çıkmasını
sağlar.
BU NEDENLERLE, BELLİ DÜZEYDEKİ BİR
KIZGINLIK DUYGUSU VAROLUŞ İÇİN GEREKLİDİR.
psk mevlüt ülgen
13
ÖFKE ?


Ancak, büyük gruplar içinde ve belli bir uygarlık düzeyinde
yaşamayı seçen insanlar için, kendilerini kızdıran her nesne ya
da kişiye, keyfi davranamazlar.
Kanunlar, sosyal normlar, kurallar ve sağduyumuz, kızgınlık
duygumuzu nereye kadar götüreceğimiz konusunda önümüze
sınırlar koyar.
psk mevlüt ülgen
14
ÖFKE ?


Öfke de her duygu gibi gerekli bir duygudur. Öfke duygusunu
kontrollü yaşamak önemlidir.
Öfke duygusunun yaşanma biçimi onu iyi veya kötü kılar.
Öfke insanı davranışa iter, motive eder (güdüler). Size birisi hakaret
ettiğinde öfkelenmezseniz kendinizi savunamazsınız.
Hayvanda öfke ve saldırganlık olmazsa yaşayamaz.
Öfke doğal duygu... Onu yaşama biçimi onu iyi ya da kötü yapar.
Öfke duygusunun ortaya konuluş biçimi önemlidir.
Bu nedenle öfkemizi uygun yolla ifade etmeliyiz.
psk mevlüt ülgen
15
İÇ UYARANLAR
DIŞ UYARANLAR
ÖFKE
Kıskançlık
Üzüntü
Kaygı
Engellenmeler
Alan darlığı
Duygusal zedelenme
Aceleye getirme
V.B....
psk mevlüt ülgen
16
ÖFKE
KISKANÇLIK
İNCİNMİŞLİK
ÇARESİZLİK
SUÇLULUK
UTANÇ
KORKU
ÜZÜNTÜ
KAYGI
YALNIZLIK UMURSANMAMAK
ENGELLENMİŞLİK
HAYÂL KIRIKLIĞI
DEĞERSİZLİK
HAKSIZLIK
REDEDİLMİŞLİK
TÜKENMİŞLİK
ANLAŞILAMAMAK
ÖNEMSENMEMEK
psk mevlüt ülgen
17
DIŞ UYARANLAR
•
•
•
•
•
•
•
Engellenme
arabanızla trafiğe çıktınız, trafik sıkışık, işe
yetişmeniz gerekiyor
Alan darlığı
toplu taşım aracına bindiniz tıklım tıklım
dolu.
Birisinin sizi incitmesi ( aşağılama v.B... )
Aceleye getirme ( sıkışma )
.
.
. V.b...
psk mevlüt ülgen
18
Anlık ( Savaşma ya da Kaç Tepkisi )


Sempatik sinir sistemi
Endokrin sistem
Gözlenebilenler:






Kalbin hızlanması
El ayak soğuması
Hızlı ve kesik soluklar
Ellerin titremesi
Kasların gerilmesi
Tuvalet İhtiyacı
Gözlenemeyenler:












Duyu organlarının keskinleşmesi
Adrenal bezleri kortizon artışı
Tiroid hormonu artışı
Sex hormonlarında azalma
Endorfin salgılamasında artış
Sindirim sisteminin yavaşlaması
Kan şekerinin artışı
Kan kolestolünün artışı
Kalp atışının hızlanması
Oksijen alımında artış
Kanın kalınlaşması
Terleme/ tüylerin kalkması
19
S. S. Sistemi: Tüm Sistem Uyarılıyor,Anlık savaş ve kaç tepkisi, epinefrin kalp
kası ( myokart ) nonepinefrin damar sistemi üzerinde etkili. Uzun süreli ve sürekli
uyarılma sıkıntı.
ACTH (Adrenakortikotfobik Hormon ) Ekseni :Enerji artışı, protein ve yağları
glikoz ve glikojene çevirir. Serum glikoz düzeyi yükselir. Protein yakılması, Protein
depolanmasında azalma, kan şekerinde yükselme, akyuvarlar, vitaminler ve
antikorlar yok oluyor. Alyuvar ve antikor için protein kaynakları azalıyor. Dokuların
beslenmesinde sorun, bağışıklık sisteminde bozulma, B vitamini eksikliği, Kortizolun
uzun süreli ve yüksek miktarda kanda dolaşması timüs bezi, lef bezleri ve dalakta
bozulma, bağışıklık sisteminde zayıflamaya yol açar.
TTH (Tirotrofik Hormon ) Ekseni : Troksin metabolizmayı ve organları
hızlandırmaktır. Solun hızlanması-derinleşmesine, kalbin hızlı çarpmasına, protein
hareketliliğinde artış, (kalp kası zayıflaması ve ardından kalp yetmezliğine neden
olur), bölgesel damar genişlemesine,sindirim sisteminin uyarılmasına, sindirim
sıvılarının artışına , sinir sisteminin duyarlılığında artışa ( Kas titremeleri, endişe,
anksiyete, paranoya, uykusuzluk) yol acar
ADH Ekseni : Vasopresinin görevi tansiyonu ( kan basıncını yükseltmektir. Aynı
zamanda antidiüretiktir. Böbreklerde su tutulmasına yol açar
psk mevlüt ülgen
21
B. Öfke ve zihinsel tepkiler :
- konsantrasyon bozukluğu
- düşük performans
- unutkanlık
- uykusuzluk
- dikkatsizlik
c. Öfke ve davranışsal tepkiler :
- alkolizm
- sigara tiryakiliği
- huzursuzluk
- acelecilik
- ilaç kullanımı
- aşırı yemek yeme
psk mevlüt ülgen
22
SONUÇ
Öfkeye neden olan problemlerin bireyde devam
etmesi, öfkenin uygun olmayan yöntemlerle ifade
edilmesi sonucunda bir süre sonra bu duygu
kişinin sağlığını tehdit eder.
psk mevlüt ülgen
23
Sizi en çok kim öfkelendiriyor ?
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
Eşim
Çocuğum
Arkadaşım
Yöneticilerim / amirlerim
Komşularım
Hastalar
Hasta Yakınları
Herkes
psk mevlüt ülgen
24
Ben maç izlerken televizyonun önüne öyle
geçme
O salata öyle yapılmaz
psk mevlüt ülgen
25
…..sen de erkek misin be………
……adam olsan ……..
Sen eskiden böyle değildin çok değiştin
karısından eşine
psk mevlüt ülgen
26
Sizi en çok ne öfkelendirir ?
a)
b)
c)
d)
e)
f)
Sözümüzün dinlenmemesi / itiraz
Umursanmamak
Haksızlığa uğramak
Dır dır
Başkasıyla kıyaslanmak
Israr
psk mevlüt ülgen
27
En çok “nerede” öfkeleniyorsunuz?
a)
b)
c)
d)
Evde
İşte
Yolda / trafikte
Alışverişte
psk mevlüt ülgen
28
Öfkelendiğinizde ne yaparsınız ?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Sinirden ağlarım
Derhal ortamdan uzaklaşırım
Sinirimi başkasından çıkarırım
Bağırıp çağırırım
Kırıp dökerim, bir tane patlatırım!
Kendimi yeğeme veririm
psk mevlüt ülgen
29
ÖFKEYİ İFADE ETME BİÇİMLERİ
Saldırgan davranış : bağırmak kızmak, eşyaları tahrip etmek,
duvarlara vurmak, gibi davranışlarda bulunulur...
Bastırılmış davranış : sürekli öfkeyi bastırmak, sürekli kızmıyormuş
gibi görünmek, sakin kalmak belli etmemektir.
( Zamanında ifade edilmediği için birikip bir
yanardağ gibi ortaya çıkabilir )
Kontrol etme : ben hiç bir şeye kızmam, öfkelenmem demek yerine,
kızdığımız şeylerin farkına varıp bunları uygun bir
şekilde etmemiz kullanabileceğimiz en etkili yöntemdir.
psk mevlüt ülgen
30
ÖFKE YÖNETİMİ
Bedene Yönelik Olanlar:


Nefes egzersizleri
Derinlemesine gevşeme
Spor /Fizik egzersiz

Meditasyon / Yoga

Doğru beslenme

Sağlıklı Uyku
Duygulara Yönelik Olanlar:

Bilişsel Yapılandırma, ( Zihinsel Düzenleme Tekniği )

Olumlu düşünme

Duygularını paylaşma.
Davranışlara Yönelik Olanlar:

Etkili iletişim becerilerini geliştirmek

Etkili problem çözme becerileri

Sosyal destek sistemlerini kullanma
31
Doğru nefes.. ve Yararları..
- Kişiyi sakinleştirir.
- Dinlendirir
- Kan dolaşımını düzenler
- Stres hormonlarının (adrenalin ve nonadrenalin) salgılarını
azaltır.
- Güven ve enerji kazandırır.
- Oksijen, kanı ve hücreleri güçlendirir.
- Kirli havayı temizler,
􀂄
􀂄
􀂄
􀂄
􀂄
􀂄
􀂄
􀂄
􀂄
Astım
Hazımsızlık
Uykusuzluk
Enerji düşüklüğü
Yüksek tansiyon
Anksiyete
Panik ataklar
Kalp hastalıkları
Migrenler
“
“Beden Duruşu”nun
sıklıkla gözden
?
geçirilmesi…
GEVŞEME ÇALIŞMASI
1- İlk prensip işi ciddiye almaktır.
2- Tekniği öğreninceye kadar hergün 20 dakika
uygulamalısınız.
3- Hemen başarı beklemeyin.
4- Tekniği uygulama otomatikleşmelidir.
5- Rahat loş bir oda seçin.
6- Rahat bir sandalyeye eller dizlerde oturarak
yahut eller ve kollar vücuttan biraz ayrı, uzanarak
yapın.
7- Başlangıçta gözler kapalı olmalıdır.
8- Nefes alma egzersizi ile başlamalısınız.
9- Sizin en çok hoşunuza giden sakin bir yeri
düşünün (sahil, göl, orman, dalgaların sesi, ılık
kum, güneş, meltemin kokusunu hissedin kuşları
dinleyin, orda olun)
Bedensel ve zihinsel gevşeme
Metabolizmayı yavaşlatıyor
Duygusal boşalma ve rahatlık,
Endişelerimizde azalma,
Güven artışı sağlıyor.
İşte ve enerjide artış.
Kişesel özelliklerimize uygun
egzersiz seçimi
Süreklilik
Önemli !
Sağlıklı yaşama ve yaş alma için çok önemli
Yaşam süresini 10 yıla kadar uzattığına ilişkin araştırma bulguları var.
ÖFKE ve KIZGINLIKLA
YAPICI ŞEKİLDE MÜCADELE
Öfke normal ve sağlıklı bir duygudur.
- Geri çeki
- Sakinleş
- Nefes Egzersizi
- Beden dili
- Uygun, zaman ve mekanda sakin ve açık ifade
ÖFKEYE TEPKİLER:
İfade etmek
Bastırmak
Sakinleşmek
ÖFKEYELE BAŞ ETMEDE BİR YÖNTEM
1)
Çocuklar için 3D kuralı:
DUR
DÜŞÜN
DAVRAN
2) Büyükler için 4D kuralı:
DUR
DÜŞÜN
DUYGULARINI
KONTROL ET
DAVRAN
35
MİZAHA BAŞVURMA :
 Gerginliği azaltır
 Ağrıyı azaltır
Ağrı eşiğini yükseltir
İmmün sistemi güçlendirir
Kan basıncını düşürür
Kan ve left akımını artırır.
Oksijen alımını artırıyor
Kasların esnekliğini arttırıyor,
Kan dolaşımını kolaylaştırıyor
Endorfin salınımını artırıyor
Bakış açısını olumluya yönlendiriyor
36
DAVRANIŞ PENCERESİ
Kabul Çizgisi
Kabul Edilemez
Davranışlar
Kabul Edilebilir
Davranışlar
SORUN BENDE
SORUN YOK
Ben rahatsızım,
huzursuzum
Karşı taraf mutlu
Ben mutluyum.
Kimse rahatsız,
huzursuz değil
Karşı taraf rahatsız,
huzursuz
Eğitim Alanı
Doğru : Etkin dinleme
Empati
Doğru : Ben dili
Yanlış : Suçlayıcı,
Yargılayıcı
Sen dili
İletişim Engelleri
Olumlu Disiplin
Yöntemleri
SORUN KARŞIDA
Yanlış : İletişim Engelleri
37
BEN DİLİ
Kendimi sürekli
göz altındaymışım
gibi hissediyorum
“Yeterince açık konuşmuyorsun.”
"Derslerini doğru dürüst çalışmıyorsun.”
"Bana doğru söylemiyorsun.”
"Bana doğruyu söylemediğini düşünüyorum.“
"Arkadaşlarımın yanında küçük düşürüldüğümü
hissediyorum.”
"Bana fazla karıştığını düşünüyorum.“
"Kendimi sürekli göz altındaymışım gibi
hissediyorum.”
"Şu söylediklerimi bitirmek istiyorum. Ama
bitirmekte zorlanıyorum."
38
ETKİN DİNLEME








KABUL
EMPATİ
DÜRÜSTLÜK
Pasif dinleme yanıtları
İçerik yansıtması
Duygu yansıtması
Göz teması
Bedenin dili öğeleri
İnsanlar , söylediklerinin yanı sıra ardındaki
duygu da anlaşıldığında daha az savunucu olurlar
39
Empati
“Bir insanı yargılamadan önce gökte üç ay
eskiyinceye dek onun makosenleriyle yürü…”
Kızılderili Atasözü
Empatiyi ; bir kisinin kendisini karsısındaki kisinin yerine koyarak olaylara
onun bakıs açısıyla bakması, o kisinin duygularını ve düsüncelerini dogru
olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sürecidir. Bu tanım
üç ögeden olusmaktadır:
1- Olaylara onun bakış
açısıyla bak
2- Duygu ve düşüncelerini
doğru anla ve hisset
3- Ona doğru ilet
Sempati, bir insanın sahip olduğu duygu ve düşüncelerin aynısına sahip olmak demektir.
40
Çatışma Kaynağı
Farklı değerler
(inançlar, tutumlar)
Sınırlı kaynaklar
(zaman, para, mal)
Karşılanmamış temel gereksinimler
Ait olma
Güç
Özgürlük
Eğlenme
Çatışma
Çatışmaya gösterilen tepkiler
Kaçma
Çekilme
İnkar
Görmezlikten gelme
Kaybet-Kaybet
Kaybet-Kazan
Kavga
Tehdit
Saldırı
Öfke
Kaybet-Kaybet
Kazan-Kaybet
Problem Çözme
Anlayış
Saygı
Çözüm
Kazan-Kazan
41
PROBLEM ÇÖZME
Sorulacak Sorular:
Neden bir problem?
Kimin için bir" problem?
Benim de bir katkım var mı ?
Başka kimin katkısı var?
Nasıl bir sonuç istiyorum?
İdeal çözüm ne olurdu?
Seçeneklere bakma:
Tüm seçenekleri araştırma
kaçma
tepkilerle uğraşma
Her seçeneğin avantaj ve dezavantajlarını yazma, seçeneklerden birini seçme
KATILIMCI SORUN ÇÖZME
Altı Basamaklı Sorun Çözme Yöntemi
1. Aşama
Sorunu
Tanımlama
4. Aşama
Kabul Edilebilecek
Çözümü Belirleme
2. Aşama
3. Aşama
Çözümler
Üretme
Çözümleri
Değerlendirme
5. Aşama
6. Aşama
Çözümü
Uygulama
Çözümün
Sonuçlarını
Değerlendirme
Gordon, Thomas ve Edwards, W. Sterling (1995 ), Doktor -Hasta İşbirliği, ( Çev. Emel Aksay ), Sistem Yayıncılık, İstanbul.
43
bana paylaşma ve
Teşekkür ederim.
öğrenme fırsatı verdiğiniz için
44