Transcript ***NG L*I C*A **NG V* CHI*N L**C CON NG**I VÀ PHÁT TRI*N V*N

ĐƯỜNG LỐI CỦA ĐẢNG VỀ
CHIẾN LƯỢC CON NGƯỜI VÀ
PHÁT TRIỂN VĂN HÓA VN
PGS.TS. ĐOÀN THẾ HANH
MỤC TIÊU
1. Về kiến thức
Nắm được QĐ chủ trương của Đảng về CL con người
và phát triển VH trong điều kiện đẩy mạnh CNH, HĐH
và HNQT
2. Về kỹ năng
Nâng cao nhận thức lý luận về phát triển con người và
VH trong thời kỳ HNQT để vận dụng, bổ sung, sáng tạo
trong hoạt động thực tiễn
3. Về tư tưởng
Củng cố niềm tin và nâng cao trách nhiệm của đội ngũ
cán bộ lãnh đạo, quản lý đối với quá trình phát triển con
người và VHVN hiện nay
TÀI LIỆU HỌC TẬP
• Tài liệu tham khảo bắt buộc
1. ĐCSVN: VK ĐHĐBTQ lần thứ XI, Nxb.CTQG, H.2011,
tr.75-78, 216-227.
2. ĐCSVN: VK HN lần thứ năm BCHTW, KVIII,
Nxb.CTQG, H.1998.
3. ĐCSVN: Kết luận HN lần thứ mười BCHTW, KIX về
tiếp tục thực hiện NQTW5,K VIII.
4. ĐCSVN: NQ HN lần thứ sáu, BCHTW, K IX,
Nxb.CTQG, H.2013.
5. ĐCSVN: NQ HN lần thứ chín , BCHTW, K IX 2014.
3
TÀI LIỆU HỌC TẬP
• Tài liệu tham khảo tự chọn
1. Phạm Minh Hạc, Nguyễn Khoa Điềm (Chủ
biên): Về phát triển VH và xây dựng con người
trong thời kỳ CNH, HĐH, Nxb.CTQG, H.2003,
tr.489-507.
2. Phạm Duy Đức (Chủ biên): Phát triển VHVN
giai đoạn 2011-2020: Xu hướng và giải pháp,
Nxb.CTQG, H.2011, tr.400-445.
4
NỘI DUNG GỒM 3 PHẦN LỚN
I. NHỮNG YÊU CẦU ĐẶT RA ĐỐI VỚI SỰ
NGHIỆP PHÁT TRIỂN CON NGƯỜI VÀ VHVN
TRONG THỜI KỲ ĐẨY MẠNH CNH, HĐH VÀ
HNQT
II. QĐ CƠ BẢN CỦA ĐẢNG VỀ PHÁT TRIỂN
CON NGƯỜI VÀ PHÁT TRIỂN VH TRONG
THỜI KỲ ĐỔI MỚI HIỆN NAY
III. NHỮNG VẤN ĐỀ CẤP BÁCH ĐẶT RA TRONG XÂY
DỰNG CON NGƯỜI VÀ PHÁT TRIỂN VH TRONG THỜI
KỲ CNH, HĐH VÀ HNQT
5
CỤ THỂ
I. NHỮNG YÊU CẦU ĐẶT RA ĐỐI VỚI SỰ NGHIỆP
PHÁT TRIỂN CON NGƯỜI VÀ VHVN TRONG THỜI
KỲ ĐẨY MẠNH CNH, HĐH VÀ HNQT
1. Khái niệm chiến lược con người và phát triển VH
1.1. Khái niệm chiến lược con người
- KHÁI NIỆM “CHIẾN LƯỢC”
• Chiến lược là phương châm và kế hoạch có tính chất
toàn cục, lâu dài, xác định mục tiêu chủ yếu và sự sắp
xếp lực lượng trong suốt cả một thời kỳ
6
- Chiến lược con người là phương châm, kế
hoạch có tính chất toàn diện, hướng tới mục
tiêu xây dựng và phát triển con người với
quy mô quốc gia và tầm nhìn thế kỷ, hướng
đến tương lai
- Chiến lược con người nhằm phát triển
nhân tố con người trên cơ sở tạo ra môi
trường XH thuận lợi kích thích con người
hoạt động sáng tạo và thỏa mãn nhu cầu tối
đa của con người trong điều kiện LS cụ thể.
7
• VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN CON NGƯỜI
Phát triển con người (Chiến lược con người) trong
CMXHCN là điều kiện cơ bản để xây dựng thành công
CNXH
+ THẾ NÀO LÀ PHÁT TRIỂN
- Từ điển Tiếng Anh: PT là tăng trưởng, lớn lên, đầy đủ hơn
- Từ điển Tiếng Việt: PT là biến đổi từ ít đến nhiều, từ đơn
giản đến phức tạp, từ thấp đến cao, từ hẹp đến rộng
- Triết học: PT là nguyên lý về sự vận động của sự vật
- Sinh học: PT là sự biến đổi theo thời gian của hình thức
các cơ thể sống
- Kinh tế học: PT là tăng trưởng
8
Lê nin: Phép biện chứng là học thuyết về sự
phát triển được phát biểu dưới hình thức
hoàn bị (toàn diện đầy đủ) nhất. Véc tơ của
sự phát triển là hướng tiến bộ, đi lên theo
vòng xoáy ốc, vòng xoáy sau lặp lại vòng
xoáy trước nhưng ở một nấc cao hơn, chứ
không phải quay về điểm xuất phát ban đầu
(nghĩa là thay đổi về bản chất theo hướng tiến bộ
đi lên với những nội dung và hình thức phù hợp)
9
NHƯ VẬY: Phát triển con người được xác định là mở rộng
quyền tự do lựa chọn và nâng cao năng lực lựa chọn của con
người
- PTCN không phải là tuyệt đối hóa tự do cá nhân mà trái
lại khuyến khích các cá nhân phát huy các giá trị VH, tập
quán địa phương, đóng vai trò chủ động, tích cực tham
gia vào đời sống cộng đồng và tham gia vào quyết định
những vấn đề có ảnh hưởng đến cuộc sống của chính
mình.
- PTCN là sự mở rộng tự do của con người để sống lâu,
sống khỏe và sống sáng tạo nhằm đạt được mục tiêu
mà họ mong muốn, và để tham gia chủ động vào sự
phát triển công bằng, bền vững trên hành tinh. Đó là sự
phát triển được tiến hành từ dưới lên, thay vì áp đặt từ
trên xuống.
(Báo cáo phát triển con người 2010 - UNDP )
1.2. Khái niệm phát triển VH:
- K/N Văn hóa:
- Đặc trưng của VH:
- Phát triển VH Là HĐ của chủ thể VH tác động làm biến
đổi VH về quy mô và chất lượng theo hướng tiến bộ đi
lên đạt chuẩn Chân – thiện – Mỹ ở mức cao hơn, thúc đẩy
phát triển toàn bộ các lĩnh vực hoạt động VH, phát triển các điều
kiện và cơ hội cho con người tham gia vào quá trình sáng tạo,
sản xuất, truyền bá, đánh giá và thưởng thức các giá trị VH, tạo
môi trường VH lành mạnh làm động lực thúc đẩy quá trình xây
dựng và bảo vệ TQ. TỪ NHỮNG HOẠT ĐỘNG ĐÓ CON NGƯỜI
ĐƯỢC PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH (PHẨM CHẤT VÀ NĂNG
LỰC NGƯỜI----> TRÌNH ĐỘ NGƯỜI CỦA CON NGƯỜI).
- Phát triển con người là trung tâm của phát triển VH
11
2. Những yêu cầu của sự nghiệp CNH, HĐH
đối với phát triển con người và VHVN
- Sự nghiệp CNH, HĐH đất nước gắn với phát
triển kinh tế tri thức vì mục tiêu dân giàu nước
mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh đòi hỏi phải
có nguồn lực con người phát triển toàn diện
(thể lực, tri thức, đạo đức, thẩm mỹ, kỹ năng…)
- Sự nghiệp CNH, HĐH đất nước và HNQT đòi
hỏi phải xây dựng được một nền VH TT, ĐĐBSDT>
Nền VH phải tham gia tích cực vào sự nghiệp XD
và bVTQ, tạo lập môi trường tinh thần lành
mạnh, tạo động lực thúc đẩy KT-XH phát triển.
II. QĐ CƠ BẢN CỦA ĐẢNG VỀ PHÁT TRIỂN CON
NGƯỜI VÀ PHÁT TRIỂN VH TRONG THỜI KỲ
ĐỔI MỚI HIỆN NAY
1. Những QĐ về xây dựng con người và phát
triển vH trước thời kỳ đổi mới
a. Những QĐ của Đảng về xây dựng con người,
phát triển vH, giai đoạn 1930-1975
- Cương lĩnh chính trị (1930)
- Đề cương văn hóa Việt Nam (1943)
- Chủ nghĩa Mác và văn hóa Việt Nam (1948)
- Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ III (1960)
- Các Hội nghị Trung ương bàn về văn hóa
13
b. ĐLXD con người và phát triển VH giai đoạn 19751985
+Tình hình đất nước:
- Chuyển từ chiến tranh sang hòa bình
- Vừa xóa bỏ tàn tích thực dân để lại, vừa khôi phục XD các cơ
sở và giá trị VH mới.
- Thống nhất về thể chế, thiết chế VH mới, góp phần BVTQ
(Những vấn đề này giải quyết ở 2 nhiệm kỳ ĐH- V và VI)
+ Thành tựu nổi bật về xây dựng con người và phát triển VH:
- Cơ bản xóa bỏ tàn tích VH thực dân; Khôi phục cơ sở VH bị
tàn phá, xóa nạn mù chữ, phát triển GDĐT theo yêu cầu
của CM; Thực hiện giao lưu VH giữa các vùng, miền.
- Thống nhất về thể chế QL & XD các thiết chế VH đồng bộ.
14
2. QĐ cơ bản của Đảng về XD con người và
phát triển VH từ 1986 đến nay
a. Bối cảnh chung về tình hình quốc tế và trong nước tác
động đến vH và con người VN:
• Tình hình QT:
• Tình hình trong nước:
• Cơ hội và thách thức:
b. Quan điểm của ĐCSVN về phát triển con người trong
thời kỳ đổi mới
Đại hội XI của Đảng xác định: “CON NGƯỜI LÀ TRUNG TÂM
CỦA PHÁT TRIỂN, VỪA LÀ CHỦ THỂ CỦA PHÁT TRIỂN”.
-Mục tiêu của sự nghiệp phát triển con người:
-Những phẩm chất cơ bản của con người VN:
- Các điều kiện để phát triển con người:
15
c. Quan điểm của ĐCSVN về xây dựng và phát triển
VH
-HNTW5, KVIII (NQ chuyên về VH) và các ĐH IX, X, XI
xác định phương hướng XD nề VHVN trong suốt TK
quá độ lên CNXH là: Tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc; VH với tư cách: nền tảng tinh thần, vừa là mục
tiêu, vừa là động lực của sự phát triển.
-ĐHXI: XD nền VHVN tiên tiến,ĐĐBSDT, phát triển
toàn diện, thống nhất trong đa dạng, thấm nhuần
sâu sắc tinh thần nhân văn, dân chủ, tiến bộ, làm cho
VH gắn kết chặt chẽ và thấm sâu vào toàn bộ đời
sống XH, trở thành nền tảng tinh thần vững chắc, sức
mạnh nội sinh quan trọng của phát triển.
16
HNTW 9 Về tiếp tục xây dựng nền VHVN:
Mục tiêu chung: “xây dựng nền VH và con
người VN phát triển toàn diện, hướng đến chân
- thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc,
nhân văn, dân chủ và khoa học. VH thực sự trở
thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội,
là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự
phát triển bền vững và bảo vệ vững chắc Tổ
quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ,
công bằng, văn minh”.
17
5 mục tiêu cụ thể :
- Một là, hoàn thiện các chuẩn mực giá trị VH và con người VN,
tạo môi trường và điều kiện để phát triển về nhân cách, đạo đức,
trí tuệ, năng lực sáng tạo, thể chất, tâm hồn, trách nhiệm XH,
nghĩa vụ công dân, ý thức tuân thủ pháp luật;
- Hai là, xây dựng môi trường VH lành mạnh, phù hợp với bối
cảnh phát triển KTTT định hướng XHCN và HNQT. Xây dựng VH
trong hệ thống chính trị, trong từng cộng đồng làng, bản, khu phố,
cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và mỗi gia đình.
- Ba là, hoàn thiện thể chế, chế định pháp lý và thiết chế VH bảo
đảm xây dựng và phát triển VH, con người.
- Bốn là, xây dựng thị trường VH lành mạnh, đẩy mạnh phát triển
công nghiệp VH, tăng cường quảng bá VHVN.
- Năm là, từng bước thu hẹp khoảng cách về hưởng thụ VH giữa
thành thị và nông thôn, giữa các vùng miền và các giai tầng xã
hội. Ngăn chặn và đẩy lùi sự xuống cấp về đạo đức xã hội.
18
- 5 QĐ xây dựng nền VHVN trong tình hình mới:
1- Vai trò: VH là nền tảng tinh thần XH, là MT, ĐL phát triển bền
vững đất nước. VH phải đặt ngang hàng với KT, CT, VH
2-Tính chất, đặc trưng:XD NVHVN tiên tiến, ĐĐBSDT, thống nhất
trong đa dạng của cộng đồng các DTVN với các đặc trưng: DT, NV,
DC &KH
3-Mối quan hệ: PTVH vì sự hoàn thiện nhân cách con người và XD
con người để phát triển VH. Trong XDVH, trọng tâm là chăm lo XD
con người có nhân cách, lối sống tốt đẹp với các đặc tính cơ bản:
Yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng
tạo.
4-Phương thức: XD đồng bộ môi trường VH, trong đó chú trọng vai
trò của gia đình, cộng đồng. Phát triển hài hòa giữa KT và VH; chú
ý đầy đủ đến yếu tố VH và con người trong phát triển KT.
5-Chủ thể: XD & PTVH là sự nghiệp của toàn dân do Đảng lãnh
đạo, NNQL, ND là chủ thể sáng tạo, Trí thức giữ vai trò quan trọng
19
- 6 NV cụ thể trong xây dựng VH
1-XD con người VN phát triển toàn diện
2-XD môi trường VH lành mạnh
3-XDVH trong kinh tế và Chính trị
4-Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động VH
5-Phát triển công nghiệp VH đi đôi với hoàn thiện thị trường
VH
6-Chủ động hội nhập QT về VH, tiếp thu tinh hoa VH nhân loại
Trong xây dựng VH phải lấy việc chăm lo xây dựng con người
có nhân cách, lối sống tốt đẹp làm cốt lõi, trọng tâm với các
đặc tính cơ bản là : trung thực, trí tuệ, nhân văn, tự chủ, sáng
tạo.
20
III. NHỮNG VẤN ĐỀ CẤP BÁCH ĐẶT RA TRONG XD CN
& PHÁT TRIỂN VH TRONG T/K CNH, HĐH VÀ HNQT
1. Những thành tựu và hạn chế trong xây dựng con
người và phát triển văn hóa trong những năm đổi
mới vừa qua
2. Nguyên nhân của những yếu kém trên lĩnh vực xây
dựng con người và phát triển văn hóa trong thời
gian vừa qua
3. Một số giải pháp chủ yếu góp phần nâng cao chất
lượng hiệu quả xây dựng con người và phát triển
văn hóa trong thời gian tới (6 giải pháp)
21
3.1. Nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng và QL
của NN, nhất là phát huy vai trò của tổ chức
Đảng, cấp ủy và người đứng đầu đối với vấn đề
xây dựng con người và phát triển VH.
3.2. Tiếp tục nâng cao nhận thức cho toàn xã
hội, trước hết là trong cán bộ, đảng viên và
trong nhân dân về vai trò của việc xây dựng con
người và phát triển VH trong tình hình mới.
3.3. Đổi mới can bản và toàn diện hệ thống GDĐT, đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh sự nghiệp CNH,
HĐH & HNQT.
22
3.4. Tiếp tục đẩy mạnh phong trào toàn dân
đoàn kết xây dựng đời sống VH, xây dựng giá trị
và nhân cách con người VN, tạo lập môi trường
VH tinh thần lành mạnh, khuyến khích tài năng
VH, nghệ thuật, các sáng tạo VH mới.
3.5. Khắc phục tình trạng suy thoái về TTCT,
ĐĐLS; tình trạng phân hóa XH và tiêu cực XH
trên lĩnh vực XD con người và phát triển VH
3.6. Đẩy mạnh HĐVH đối ngoại và giao lưu VH.
Đấu tranh ngăn chặn tác động tiêu cực của các
trào lưu phản VH, tiếp thu tinh hoa VH nhân
loại để phát triển VH & XD con người trong
HNQT và hợp tác QT.
23
Chủ đề thảo luận
Đánh giá thực trạng xây dựng con người và phát triển VH
ở nước ta, xác định nguyên nhân của những hạn chế, yếu
kém và các giải pháp khắc phục.
Vấn đề thu hoạch
1. Đồng chí hãy luận giải quan điểm: “VH là nền tảng tinh
thần của XH, là mục tiêu, động lực phát triển bền vững
đất nước. VH phải được đặt ngang hàng với KT, CT, XH”
(NQTW 9, KXI về tiếp tục XD nền VHVN tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc).
2. Hãy làm sâu sắc nguyên nhân của những yếu kém trên
lĩnh vực XD con người và phát triển VH trong thời gian
vừa qua.
Xin chân thành cảm ơn
24