Transcript Gelişimle İlgili Temel İlkeler-Gelişim Görevleri ve Fizyolojik Gelişim

Gelişim Psikolojisi temel kavramlar ve ilkeler
GELİŞİM PSİKOLOJİSİ EKOLLERİ
Gelişim Psikolojisi: Doğum öncesinden
başlayarak ölüme kadar uzanan yaşam
sürecinde insan gelişiminin evreleri,
yaşa bağlı davranış değişikliklerinin
tanımlanması, açıklanması ve
ölçülmesiyle ilgilenir. Gelişimdeki
evrensel nitelikler, kültürel ve bireysel
farklılıklar üzerinde çalışır.
GELİŞİM PSİKOLOJİSİ EKOLLERİ
1.YAPISALCILIK :
Strüktüralizm, Wilhelm Wundt
Psikoloji, insanın nasıl davrandığını
değil, bilinçli olup olmadığını konu
edinmelidir. Bilinç, insanın kendi
duygu ve düşüncelerinin ve
etrafında olanların farkına varma
yeteneğidir. İnsan bu bilinçli halini
içebakış yöntemiyle kazanmaktadır.
Psikolojinin amacı insan zihnini
oluşturan bilinç öğelerini
birleştirmek ve çözümlemektir.
2.DAVRANIŞÇILIK :
Bihevyorizm, J. B. Watson Ivan Pavlov Thorndike Skinner J. Locke
Guthrie
İçebakış yöntemine şiddetle karşı çıkmışlardır. Bilim "mekanik,
fiziksel ve materyalist" olmalıdır. Psikoloji soyut bir kavram olan
bilinci incelememelidir. Çünkü bilinç üzerinde deney yapılamaz.
İnsan çevreden gelen uyarıcılara karşı kazandırılmış tepkilerden
başka bir şey değildir.Bütün psikolojik durumlar bir uyaran - tepki
olarak özetlenebilir. Deney ve gözleme ağırlık verirler. Psikolojinin
konusu, doğrudan doğruya gözlenebilen, ölçülebilen dış eylemler
olmalıdır. Davranışın niçin olduğu değil, nasıl olduğu önemlidir.
3.PSİKO-ANALİTİK YAKLAŞIM :
Dinamik veya Derinlik Psikolojisi, Sigmund
Freud, Erikson Davranışların asıl kaynağı
bilinçaltındadır. Bilinçaltına inebilmek için
psikanalizim metodu kullanılır.Ruhsal
yaşamın biyolojik temellerine dikkat
çekmişlerdir.Davranışlar içten gelen dürtü
sonucunda oluşur. Temelde libido (cinsellik)
ve ölüm (saldırganlık) olmak üzere iki dürtü
vardır.Kişiliğin oluşumunda ve olayların
analizinde çocukluk yaşantıları ve bu
dönemdeki anne-baba tutumu
önemlidir.Eriksonr17;a göre davranışlar
biyolojik kökenli dürtülerle birlikte, içinde
bulunulan kültürün etkisi altındadır.
Gelişim yaşa bağlı olarak sekiz ayrı
dönemde gerçekleşir. Her dönemde
atlatılması gereken bir kriz yaşanır
4.BİLİŞSEL YAKLAŞIM: Wertheimer Kofka Köhler Piaget Bruner Asubel Wıgotskı
Wertheimer, Kofka ve Köhler gestalt ekolünü ortaya koımuşlardır.
Bireye ve davranışlarına bütünsel bakmışlardır.
Bilişsel gelişimin en önemli temsilcisi Piaget'dir. Davranışları zihinsel bir süreç olarak
ele almışlardır. Biliş, zeka, ilgi, algı, düşünme, kavrama,şema,adaptasyon ve
dengeleme kavramları üzerinde durmuşlardır.
>Bruner, bilişsel gelişim fonksiyonlarını eylemsel, imgesel ve sembolik dönemlerde
incelemiştir.
>Bruner, öğrenmenin sosyal ve kültürel yönlerini de içine alacak şekilde öğrenme
teorisini genişletmiştir.
>Bruner ve Piaget; bilginin kodlanması, işlenmesi, depolanması ve sıralanması
üstünde durmuşlardır.
>Bruner, öğrenmeyi, öğrenenin yeni fikirler oluşturduğu veya eski bilgilerine yeni
kavramlar eklediği aktif bir süreç olarak görür. Öğrenen; bilgi parçalarını seçer, onları
değişik durumlara transfer eder, hipotezler oluşturur, kararlar verir ve bütün bunları
bir bilişsel yapı içine yerleştirir.
>Vıgotskı'ye göre tüm psikolojik süreçler insanlar arasında özellikle çocuk ve
yetişkinler arasında paylaşılan sosyal süreçlerle başlar.
5.İNSANCIL YAKLAŞIM :
A. Maslow C. Rogers Kohlberg
Davranışın temelinde ihtiyaçlar (güdüler) vardır. Algılama ve benlik tasarımı üzerinde
durur.Kurucuları Geştaltçılardan etkilenmiştir. Adından da anlaşıldığı gibi insanı yani
bireyi esas almaktadır.İnsan, birey olarak değerli ve benzersizdir. İnsen tehlikeli bir
varlık değil, iyilik temelleri üzerine kurulu değerli bir varlıktır.
6.NÖRO-BİYOLOJİK YAKLAŞIM :W. James Hebb
Davranışların temelinde nöro-biyolojik sistemin etkileri üzerinde dururlar. Davranışların
temelinde son derece karmaşık sinirsel süreçler yer alır. İncelemeler genellikle hayvanlar
üzerinde yapılmıştır. Beynin elektrotlarla uyarılması sonucunda farklı davranışlar
gösterildiği deneylerle görülmüştür.
Beynin farklı bölgeleri farklı işlevler görürler. Bu işlevlerden biri beyin kabuğu ile ilgilidir.
Korteks olarak adlandırılan beyin kabuğu, çoğu zaman saldırma ve ket vurma gibi özellik
gösterir.
Yüksek eğitim görmüş kişilerde saldırganlık davranışının az olması, bu kişilerin korteksinin
çok gelişmiş olmasındandır.
1. Gelişim Psikolojisi: Gelişim psikolojisi doğum öncesi dönemden ölüme kadar insanların
yaşamları boyunca geçirdikleri bedensel, zihinsel, duygusal ve toplumsal değişimleri ve bu
değişimlerin nedenlerini kökenlerini inceleyen bilim dalıdır.
2. Gelişme: Doğum öncesi dönemden ölüme kadar bireylerin gösterdikleri
iceliksel/niteliksel, olumlu/olumsuz bütün değişmelerdir. Gelişme yaşam boyu
sürer Her büyüme aynı zamanda bir gelişmeyi ifade eder ancak her gelişme
büyümeye örnek olarak verilemez. Kısaca, gelişme büyümeyi kapsar.
Gelişim: Organizmanın bedensel, zihinsel, dil, Duygusal ve sosyal yönlerden
ilerlemesidir.
Gelişme: Olgunlaşma, hazır-oluş ve öğrenme etkileşiminin bir ürünüdür.
Gelişim bir süreçtir, gelişme ise bir üründür.
Kritik Dönem: Bireylerin bir davranış için uyarıcılara en çok açık oldukları
dönemler kritik dönemdir.
Büyüme: Fiziksel gelişimi ifade eder.
Olgunlaşma:Bireyin iş yapabilecek duruma gelmesidir.Öğrenme içim ön şarttır.
Hazır bulunuşluk: Olgunlaşma ve öğrenme etkileşiminin bir sonucudur.Buradaki
öğrenme bireyin önceki öğrenmelerini ifade eder.
11. Tarihsel Zaman: Bireyin yaşamını sürdürdüğü zaman dilimi içinde bulunduğu
sosyal ve fizikse! Çevrede o zaman dilimine ait şartların oluşturduğu gelişimi
etkileyen faktörleri ifade eder. Söz gelimi teknolojik veya tıbbi olanaklar şu anda
bundan 50 sene öncesine göre daha farklıdır ve bu farklılık o zaman içinde
yaşamlarını sürenlerin gelişimlerini etkilemektedir.
GELİŞİMİ ETKİLEYEN TEMEL FAKTÖRLER
Gelişimin etkilendiği faktörler iki ana başlık altında ele alınır; kalıtım ve
çevre.
Kalıtım:Anne babadan genetik yolla geçen özelliklerdir. Cinsiyet, göz
rengi, zeka kapasitesi, fiziksel özellikler, yaratıcılık ve düşünme kapasitesi,
problem çözme becerileri, bazı kişilik özellikleri;
Genotip: Anne babadan kalıtım yoluyla geçen yapılan ifade eder
Fenotip: Genetik yapının çevrenin etkisiyle oluşan dışardan gözlenebilen
şeklidir. Dış görünüştür
Androjeni: Bireyin kendi cinsiyetini reddetmeden erkek ve dişi
özelliklerini potansiyeli ölçüsünde taşımasıdır.
Çevreöllenmeden başlayarak tüm gelişim evrelerinde çeşitli oranlarda
etkili olan tüm dış uyarıcılara çevresel etmen denir.
a)Doğum öncesi: Bebeğin anne kamında bulunduğu süre içindeki faktörlerdir.
Bebeğin oksijen alış verişini sağlayan göbek kordonundaki bozukluklar gelişimi
olumsuz etkiler. Bunun yanında, anne ile baba arasındaki genetik ve kan
uyuşmazlıkları, annenin beslenme biçimi, aldığı ilaçlar, geçirdiği kazalar,çalışma
ritmi,zararlı alışkanlıkları ve duygusal durumu da anne karnındaki bebeği olumlu
ya da olumsuz yönde etkilemektedir.
Doğum sırasında: Doğum sırasında oksijen alamaması ve bebeğin başının çok
fazla basınçla karşılaşması özellikle beyin gelişimini olmak üzere bedenin
tümünün gelişimini engellemektedir.
b) Doğum sonrası: Çocuğun ilk yaşantıları, çevredeki uyarıcılar, beslenme,
yorgunluk, hastalık, kazalar ve savaşlar, iklimler ve mevsimler, aile, anne-çocuk
ilişkisi, anne ve babanın çocuğun davranışlarına karşı tutumları, akran grupları,
sosyoekonomik ve sosyokültürel düzey ve kitle iletişim araçları çocuğun doğum
sonrası gelişimini etkileyen etmenler olar