Transcript Slayt 1
1 PSİKOLOJİYE GİRİŞ Psikoloji tanımı 2 İnsan ve hayvan davranışlarını inceleyen bilim dalı. Davranış ???????? 3 1. Refleks 2. Arızı davranışlar 3. Öğrenilmiş davranışlar İnsanı nasıl incelemeliyiz? 4 1800 ve 1900 yüzyıllarda bu soruya değişik cevaplar getirmek üzere akımlar ve okullar ortaya çıktı. Amaç insan davranışlarının kaynağını ortaya koymaktı ve bunlara psikolojideki ekoller adı verilir. 1. Yapısalcılık (strüktüralizm) 5 Wundt, Titchener 1899 Wilhem Wundt tarafından kuruldu. (psikolojinin kurucusu) Psikoloji, insanın nasıl davrandığını değil bilinçli olup olmadığını konu edinmelidir. Bilinç, insanın kendi duygu ve düşüncelerinin ve etrafında olanların farkına varma yeteneğidir. Yapısalcılık (strüktüralizm) 6 Psikolojinin amacı insan zihnini oluşturan bilinç öğelerini birleştirmek ve çözümlemektir. Yapısalcılık aynı zamanda bireylerdeki içsel duyguları, sezişleri hayalleri (imgeleme) ve düşünceleri inceler. Yöntemleri : İçe bakış (bir kişinin herhangi bir olayda düşündüklerini hissettiklerini karşısındakine anlatmasıdır. ) 2. Fonksiyonalizm (işlevsellik) Kurucusu : William James – John Dewey 7 Davranış temelinde nöro-biyolojik sistemin etkileri üzerinde durur.Daha çok hayvanlar üzerinde deneyler yapmışlardır.Beyin korteks (kabuğu) ile ilgili araştırmalar yapmıştır. Onlara göre Kişilik ve Davranış çevreye uyum sürecidir. Öğrenme, Problem Çözme ve Güdülenme süreçleri önemlidir. Algılama, düşünme, duygularını ifade ve öğrenme gibi içsel yaşantıların, günlük hayatta karşılaşılan problemlerin çözümündeki etkisini ve işlevlerini açıklamaya çalışmıştır. Yöntem : iç gözlem ve gözlem 3.Davranışçılık 8 Kurucusu : John B. Watson(kurucu) Pavlov / Thorndike / Skinner / J.locke/ Gutheri Davranış gözlenebilir ve ölçülebilir olmalı Uyarıcı Tepki Pekiştirme Davranışın niçin olduğu değil, nasıl olduğu önemlidir. Yöntem : Gözlem ve deney 4. Olgunlaşma Kuramı Gessel 9 Gelişim biyolojik bir süreçtir ve olgunlaşma tarafından yönlendirilir. Gessel’e göre çevresel faktörlerin olgunlaşmada önemli bir rolü yoktur. Gelişim evrensel bir süreçtir ve tüm bireylerde olgunlaşma sonucu ortaya çıkar. 5.Psikoanalitik/Psikodinamik yaklaşım Kurucusu : Sigmund Freud - Erikson 10 Bilinç altı Arzu ve ihtiyaçların bastırılması psikozlara ve nevrozlara neden olur İki temel dürtü vardır. Cinsellik ve saldırganlık Toplumda hoş karşılanmayan dürtüler kaybolmaz bilinç altına itilir. Hipnoz ve psikoanaliz yöntemi kullanılmış 6.Geştalt yaklaşımı 11 Max Wertheimer, Kurt Kofka, Köhler Gestalt bireysel davranışlara bütünsel bakmıştır. Parça bütünden farklıdır (gestalt yaklaşımı) Resimde Hareket var mı ? 12 7.Bilişsel yaklaşım 13 Bilişsel yaklaşımın en önemli temsilcisi Piaget’dir. Davranışları zihinsel bir süreç olarak ele almıştır. Biliş, zeka, ilgi, algı, düşünce, kavrama, şema , adaptasyon ve dengelenme kavramları üzerinde durmuştur. Bilişsel yaklaşım 14 İkinci önemli isim Bruner dir. Bruner öğrenmenin sosyal ve kültürel yönlerini de içine alacak şekilde öğrenme teorisi geliştirmiştir. Piaget ve Bruner aşağıdaki konularda araştırma yapmıştır. Bilgi alma işleme depolama sıralama Bilişsel yaklaşım 15 Bruner, öğrenmeyi, öğrenenin yeni fikir oluşturduğu veya eski bilgilerine yeni kavramlar eklediği aktif bir süreç olarak görür. Öğrenen; bilgi parçalarını seçer onları değişik durumlara transfer eder,hipotezler oluşturur, kararlar verir ve bütün bunları bilişsel yapı içine yerleştirir. Vygotsky’ye göre tüm psikolojik süreçler insanlar arasında özellikle çocuk ve yetişkinler arasında paylaşılan sosyal süreçlerle başlar. 8. İnsancıl yaklaşım- Fenomenolojik 16 Rogers , Maslow, Kohlberg Davranışın temelinde ihtiyaçlar (güdüler) vardır. Benlik tasarımı ve algılama üzerinde durur. İçinde yaşanılan an önemlidir. Her insan biriciktir. Değerli ve benzersizdir. Maslovun ihtiyaçlar hiyerarşisi 17 İnsan ihtiyaçları aşağıdan yukarıya doğru beşli bir kademe içinde incelenebilir. 1. Fizyolojik İhtiyaçlar : Yeme, içme, barınma, hayatı devam ettirme. 2. Güvenlik İhtiyaçları : Hastalık, yaşlılık vb. gibi hallerde geleceği garantiye almak 3. Ait Olma ve Sevgi İhtiyaçları: Kendi kendini anlama, şefkat...vb. 4. Değer İhtiyaçları: Prestij, başarı, saygı görme...vb. 5. Kendini Gerçekleştirme İhtiyaçları: Yapma tamamlama arzusu, kişisel tatmin, kişisel başarı, bilimsel buluşlar. 9. Nörobiyolojik Yaklaşım James, Hebb 18 Davranış çevreye uyum sürecidir. Çevresel değişiklikler vücutta nörokimyasal olarak etki gösterir. 10. Ekolojik Sistem Kuramı Bronfenbrenner, Berstein, Barker 19 Gelişim sürecinde çevre önemlidir. Bireysel gelişimi anlamak için bireyin ekolojik çevresi ile ilişkilerini anlamak gerekir. Bronfenbrenner, ekolojik çevreyi 4 alt sistem içerisinde ele alır ve bu sistemlerin karşılıklı etkileşimleri olduğunu ifade eder. Ekolojik Sistem Kuramı 20 1. Mikro Sistem: Ebeveyn, arkadaş, öğretmen, komşu gibi ev, okul, iş çevresi 2. Mezosistem: Sistemlerin kesişimidir. Sistemlerin birbirleriyle bağlantıları 3. Ekzosistem: dolaylı dış çevre. Babanın çalıştığı işyeri, medya vb. 4. Makrosistem: Geniş kültürel bağlam. Milli kültür, alt kültürler, uluslar arası kültür vb. Çağdaş psikolojide uzmanlık alanları 21 Deneysel alanlar Uygulamalı alanlar Psikoloji Deneysel psikoloji Sosyal psikoloji Psikometrik psikoloji Uygulamalı psikoloji Deneysel Alanlar 22 Deneysel psikoloji Gelişim psikolojisi Çocuk psikolojisi (0-12) Ergen psikolojisi (12-20) Yetişkin psikolojisi(20-+) Sosyal psikoloji Fizyolojik psikolojisi (örnek etkinlik) Deneysel psikoloji 23 Deneylerle araştırma yaparak psikolojiye katkı yapmak ister? -öksürük ile sigara içme arasında bir ilişki varmıdır? Gelişimsel psikoloji 24 Kronolojik yaşı ile davranışı arasında bir ilişki var mıdır? Matematik kavramlarının anlaşılmasında yaşın bir önemi var mıdır? Sosyal psikoloji 25 Diğer insanlarla ilişkileri araştırır. Mesala örnek iki deki Ali bey kalkar kalkmaz sigara yakarak eşinin haklarına saygı göstermemiştir bunun nedenlerini araştırır. Fizyolojik psikoloji 26 Biyolojik süreçlerle davranışın ilişkisini inceler Sabah kahvaltıda yenilenlerle davranışın herhangi bir ilgisi var mıdır? Uygulamalı Alanlar 27 Eğitim psikolojisi Klinik psikoloji Endüstri psikolojisi Adli psikolojisi Spor psikolojisi Trafik psikolojisi Eğitim psikolojisi 28 Eğitimle ilgili araştırmalar yapar? Ali bey’in kızının daha iyi matematik öğrenmesi için gerekenleri araştırmak gibi. Klinik psikoloji 29 Ali beyin eşi ile sorunları var bunların aşılmasında ona nasıl yardımcı olabiliriz Doktorların bütün uyarmasına rağmen yinede sigara içmekten vaz geçmemiş bunun nedenlerini araştırır. Endüstri psikolojisi 30 Hangi işe hangi insanlar uygun çalışmalar yapar? Ali bey memurluğu severek yapmıyor birde müdürü ile iletişiminde bazı sorunlar var. O işe uygun mu acaba Gelişim psikolojisi ile eğitim arasında nasıl bir ilişki var? 31 Eğitimi kısaca, bireyde meydana getirilen istendik davranış değişikliği diye tanımlaya biliriz. Bireylerde hedeflene davranışın nasıl kazandıracağı ile ilgilenir. Birey nasıl öğrenir? Öğrenmeye etki eden bireysel faktörler nelerdir? Gibi sorulara cevap vermek için psikoloji bilimin bulgularından yararlanır. Gelişim psikolojisi nedir? 32 İnsanın doğumdan ölümüne kadar, tüm yaşamı boyunca gözlemlenen biyolojik ve psikolojik değişikliklerini inceleyen psikolojinin alt dalıdır. Bireylerin yaşam dönemlerinde geçirdikleri gelişim özelliklerini inceler. Bebeklik-çocukluk-ergenlik-gençlik-yetişkinlikyaşlılık 33 Eğitim ve gelişim tanımlarından anlaşılacağı gibi eğitimcinin eğiteceği bireylerin gelişim dönemleri ile ilgili bilgi sahibi olması gerekmektedir. EĞİTİM DÖNEMLERİ 0-2 Erken çocukluk 3-6 Okul öncesi 7-11 ilköğretim birinci kademe 12-14 ilköğretim ikinci kademe(erinlik) 15-18 ortaöğretim kademesi (ergenlik) 34 Psikolojide araştırma yöntemleri 35 1.Betimsel yöntem 1.1. Doğal Gözlem 1.2. Sistematik Gözlem 1.3. Testler 1.4. Anket 1.5. Görüşme (Mülâkat) 1.6. Olay (Vak'a) İncelemesi Psikolojide araştırma yöntemleri 36 2.DENEYSEL YÖNTEM Araştırmacı Bağımsız Değişkeni Değiştirir Araştırmacı Bu Değiştirmenin Bağımlı Değişkene Etkisini Gözlemler Araştırmacı Değişkenleri Kontrol Eder Deneysel yöntemle Betimsel yöntem arasında ne fark var? 37 Betimsel yöntemde araştırmacı var olan duruma müdahale etmez. Deneysel yöntemde araştırmacı laboratuar ortamında çalışır ve araştırılan durumu kendisi kurar Psikolojide araştırma yöntemleri 38 3.KORELASYON YÖNTEMİ Korelasyon yöntemi ile çevrede kendiliklerinden varolan ve yine kendiliklerinden değişik değerler alan değişkenler incelenir. Genel olarak, herhangi iki değişken arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak için bu yöntem kullanılır. Örneğin zekâ ile cinsiyet arasındaki ilişkiyi öğrenmek istersek, bu inceleme korelasyon yöntemi ile yapılır. BİLGİLERİ YORUMLAMA 39 Hangi yöntemi kullanırsak kullanalım, bilgiler toplandıktan sonra yorumlanması gereklidir. Aksi halde toplanan bilgiler kullanılamaz, işe yaramaz. Psikologlar sonuçları değerlendirmek için istatistiksel yöntemler geliştirmişlerdir. Toplanan bilgiler, betimsel ve vardamsal istatistik yoluyla çözümlenebilir. İstatiksel yöntemler 40 Betimsel İstatistik Gözlemlenen bilgileri yorumlamak için yaptığımız bir işlemdir. Vardamsal İstatistik Örneklem değerlerinden evren değerlerini kestirmeye çalışma.