İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Aile Danışmanlığı Sertifika Programı Prof. Dr. Yasemin Işıktaç

AİLE HUKUKU PRATİK ÇALIŞMA 9

OLAY

20 yaşındaki Bay A, 16 yaşındaki üniversite öğrencisi Bayan B ‘ye evlenme teklif eder ve Bayan B ‘nin kabul etmesi üzerine ona pırlanta bir yüzük hediye eder. Bayan B’nin ailesinin isteği üzerine onlar tarafından yapılan nişan töreninde Bay A’nın babası Bay M, Bayan B’ye değerli bir kolye, Bayan B’nin babası Bay T’ye de kendi çevrelerinde adet olduğu üzere bir miktar para verir. Nişan töreninden bir süre sonra Bay A da evlendikten sonra oturacakları ev için nişanlısının beğendiği mobilya takımını satın alır ve satın aldığı takım için geçici olarak bir depo kiralar.

Ancak hem evlilik hazırlıkları hem de Bayan B’nin derslerinin yoğunluğu sebebiyle nişanlısını sıkça göremeyen Bay A eski sevgilisi Bayan S ile görüşmeye başlar ve bir süre sonra Bay A ile Bayan S tekrar yakınlaşırlar. Bay A’nın kendisini aldattığını öğrenen Bayan B nişanı bozar. Bunun üzerine sinirlenen Bay A da Bayan B ‘den kendisine hediye ettiği yüzüğü Bayan S ‘ye takmak üzere geri ister, ancak Bayan B yüzüğü derhal bu durumu bilen arkadaşı Bayan Ü’ye satarak teslim eder. Bu arada okuldaki arkadaşlarının kendisiyle alay etmeleri üzerine büyük bir üzüntüye kapılan Bayan B sinirleri bozulduğundan okula devam edememiş ve bunun sonucunda da kaydı silinmiştir.

Henüz yeni 17 yaşını dolduran Bayan S anne babasının karşı çıkmasına rağmen Bay A’nın teklifini kabul ederek onunla evlenir ve evlenmelerinden kısa bir süre sonra hamile kalır. Bir süre sonra Bayan S ‘nin giderek dengesiz davranışlarını gören ve bundan şüphelenen Bay A, eşiyle birlikte gittikleri doktordan Bayan S’nin akıl hastası olduğunu öğrenir ve hasta bir insanla bir hayat boyu uğraşamayacağını düşünerek dava açıp evliliğini sona erdirmeye karar verir. Bayan S aleyhine açtığı dava devam ederken Bay A bu defa da durumdan habersiz olan 19 yaşındaki Bayan C ile evlenir. Bay A’nın Bayan C ile evlendiğini duyan ve artık yaşadığı sıkıntılara katlanamayan Bayan S intihar eder.

AİLE HUKUKU PRATİK ÇALIŞMA 9

SORULAR

1.

Bay A ile Bayan B arasında geçerli bir nişanlılık ilişkisi kurulmuş mudur? Eğer cevabınız olumlu ise ne zaman? Eğer cevabınız olumsuz ise neden?

Nişanlanmanın geçerli olduğu varsayımında, 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Nişanın bozulması sonucunda Bay A’nın babası Bay M’nin, Bayan B’ye vermiş olduğu kolyeyi ve Bayan B’nin babası Bay T’ye vermiş olduğu parayı geri istemesi mümkün müdür? Gerekçeli olarak açıklayınız.

Nişanın bozulması sonucunda Bay A’nın Bayan B’ye vermiş olduğu yüzüğün ve evlilik için yapmış olduğu masrafların iadesini istemesi mümkün müdür? Cevabınız olumlu ise, nasıl, kimden ve hangi süre içinde?

Cevabınız olumsuz ise neden?

Nişanın bozulması sonucunda Bayan B’nin veya ailesinin Bay A’ya veya Bay A’nın ailesine karşı ileri sürebileceği herhangi bir talep var mıdır? Somut olay bakımından değerlendiriniz.

Bayan S’nin annesi ve babasının kızlarının kendilerinden izinsiz Bay A ile evlenmesine karşı başvurabilecekleri hukuki bir yol mevcut mudur? Somut olay bakımından değerlendiriniz.

Olayda Bayan S’nin hastalığını öğrenen Bay A’nın evliliği sonlandırmak için dava açması mümkün müdür?

Açamazsa sebebi nedir? Açabilirse bu ne tür bir davadır ve özellikleri nelerdir?

Bay A’nın Bayan C ile evliliğinin hükmü nedir? Bayan C’nin iyi niyetli olmasının anlamı nedir ve bu durumun Bay A ile Bayan C’nin evliliğinin geçerliliği bakımından herhangi bir etkisi olur mu?

Bayan S’nin intihar haberi üzerine kocasının önceki evliliğini ve geçmişini öğrenen Bayan C’nin yanılma sebebiyle butlan davası açması mümkün müdür? Açıklayınız.

AİLE HUKUKU PRATİK ÇALIŞMA 9

ÇÖZÜMLER 1-Bay A ile Bayan B arasında geçerli bir nişanlılık ilişkisi kurulmuş mudur? Eğer cevabınız olumlu ise ne zaman? Eğer cevabınız olumsuz ise neden?

“Nişanlanma evlenme vaadiyle olur.”(MK 118). Somut olayda Bayan B 16 yaşında olduğu için sınırlı ehliyetsizdir, sınırlı ehliyetsizler yasal temsilcilerinin rızası olmadan nişanlanamazlar* “Nişanlanma, yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça küçüğü veya kısıtlıyı bağlamaz.” (MK 118/f 2). Somut olayda Bayan B’nin ailesi böyle bir duruma zaten önceden izin vermiştir.

kurulmuştur.

Nişanlanma tarafların birbirlerine uygun iradelerini açıkladıkları anda kurulmuştur. Nişanlanma belli bir şekil şartına tabii değildir. Yani olayımızda yüzüğün hediye edildiği anda nişanlanma

AİLE HUKUKU PRATİK ÇALIŞMA 9

2-Nişanın bozulması sonucunda Bay A’nın babası Bay M’nin, Bayan B’ye vermiş olduğu kolyeyi ve Bayan B’nin babası Bay T’ye vermiş olduğu parayı geri istemesi mümkün müdür? Gerekçeli olarak açıklayınız.

MK 122 : “Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir.

Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.” Hükümlerine göre kolye ve para geri istenebilir.

AİLE HUKUKU PRATİK ÇALIŞMA 9

3-Nişanın bozulması sonucunda Bay A’nın Bayan B’ye vermiş olduğu yüzüğün ve evlilik için yapmış olduğu masrafların iadesini istemesi mümkün müdür? Cevabınız olumlu ise, nasıl, kimden ve hangi süre içinde? Cevabınız olumsuz ise neden?

MK 120 : “Nişanlılardan biri haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozduğu veya nişan taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulduğu takdirde; kusuru olan taraf, diğerine dürüstlük kuralları çerçevesinde ve evlenme amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddî fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlüdür. Aynı kural nişan giderleri hakkında da uygulanır.

Tazminat istemeye hakkı olan tarafın ana ve babası veya onlar gibi davranan kimseler de, aynı koşullar altında yaptıkları harcamalar için uygun bir tazminat isteyebilirler.” hükmüne göre Bay A yüzüğün iadesini Bayan B’den talep edebilecektir ama Bayan B yüzüğü üçüncü bir kişi olan Ü’ye satmıştır.

Burada Ü’nün iyiniyetli olup olmamasına bakılmaz. Bay A yüzüğü Bayan B ye hediye ettiği için Bayan B artık yüzüğün maliki olmuştur.(iyi niyet uygulanamaz) yüzük aynen geri verilemiyorsa sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanacaktır. Kusurlu olan taraf maddi ve manevi tazminat talebinde bulunamaz A kusurlu taraf olduğu için nişan için yaptığı masrafların karşılığını da isteyemeyecektir.

AİLE HUKUKU PRATİK ÇALIŞMA 9

4-Nişanın bozulması sonucunda Bayan B’nin veya ailesinin Bay A’ya veya Bay A’nın ailesine karşı ileri sürebileceği herhangi bir talep var mıdır?

Somut olay bakımından değerlendiriniz.

MK 120 :”Nişanlılardan biri haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozduğu veya nişan taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulduğu takdirde; kusuru olan taraf, diğerine dürüstlük kuralları çerçevesinde ve evlenme amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddî fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlüdür. Aynı kural nişan giderleri hakkında da uygulanır.

Tazminat istemeye hakkı olan tarafın ana ve babası veya onlar gibi davranan kimseler de, aynı koşullar altında yaptıkları harcamalar için uygun bir tazminat isteyebilirler.” Bayan B manevi tazminat isteyebilecektir çünkü nişanın bozulması sonucunda büyük üzüntü yaşamış, okulda kendisiyle alay edilmiş ve okulu da bırakmak zorunda kalmıştır.

AİLE HUKUKU PRATİK ÇALIŞMA 9

5-Bayan S’nin annesi ve babasının kızlarının kendilerinden izinsiz Bay A ile evlenmesine karşı başvurabilecekleri hukuki bir yol mevcut mudur? Somut olay bakımından değerlendiriniz.

MK 126 :” Küçük, yasal temsilcisinin izni olmadıkça evlenemez.” hükmü yer almaktadır 17 yaşındaki Bayan S sınırlı ehliyetsizdir, kurala göre sınırlı ehliyetsizler de yasal temsilcilerinin izni olmadıkça evlenemeyeceklerdir.

Eğer evlenme gerçekleşmişse yapılan bu evlenme nispi butlanla sakattır.

MK 153 : “Küçük veya kısıtlı, yasal temsilcisinin izni olmadan evlenirse, izni alınmayan yasal temsilci evlenmenin iptalini dava edebilir.

Bu suretle evlenen kimse sonradan on sekiz yaşını doldurmak suretiyle ergin olur, kısıtlı olmaktan çıkar veya karı gebe kalırsa evlenmenin iptaline karar verilemez.”

AİLE HUKUKU PRATİK ÇALIŞMA 9

6-Olayda Bayan S’nin hastalığını öğrenen Bay A’nın evliliği sonlandırmak için dava açması mümkün müdür? Açamazsa sebebi nedir? Açabilirse bu ne tür bir davadır ve özellikleri nelerdir?

Eğer baştan itibaren evlenmeye engel olacak şekilde akıl hastasıysa evlenme mutlak butlanla sakat olacaktır. Olayda da sonradan öğreniliyor akıl hastası olduğu ve Bay A böyle biriyle yaşamını devam ettiremeyeceğini düşünüyor.

MK 149 : “Aşağıdaki durumlarda eşlerden biri evlenmenin iptalini dava edebilir: 1. Evlenmeyi hiç istemediği veya evlendiği kişiyle evlenmeyi düşünmediği hâlde yanılarak bu evlenmeye razı olmuşsa, 2. Eşinde bulunmaması onunla birlikte yaşamayı kendisi için çekilmez bir duruma sokacak derecede önemli bir nitelikte yanılarak evlenmişse.

3. Aldatma” hükümlerinde yer alan 2 fıkraya göre nispi butlan davası açarak evliliğine son verebilir.

AİLE HUKUKU PRATİK ÇALIŞMA 9

7-Bay A’nın Bayan C ile evliliğinin hükmü nedir? Bayan C’nin iyi niyetli olmasının anlamı nedir ve bu durumun Bay A ile Bayan C’nin evliliğinin geçerliliği bakımından herhangi bir etkisi olur mu?

MK 145 : “Aşağıdaki hâllerde evlenme mutlak butlanla batıldır: 1. Eşlerden birinin evlenme sırasında evli bulunması, 2. Eşlerden birinin evlenme sırasında sürekli bir sebeple ayırt etme gücünden yoksun bulunması, 3. Eşlerden birinde evlenmeye engel olacak derecede akıl hastalığı bulunması, 4. Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması.” hükmündeki fıkar 1 e göre 2. evlilik mutlak butlanla sakattır.

AİLE HUKUKU PRATİK ÇALIŞMA 9

8-Bayan S’nin intihar haberi üzerine kocasının önceki evliliğini ve geçmişini öğrenen Bayan C’nin yanılma sebebiyle butlan davası açması mümkün müdür? Açıklayınız.

MK 149 burada da uygulanacaktır Bayan C nispi butlan davası açabilecektir. Hak düşürücü süreye dikkat etmek gerekir.

MK 152 : “İptal davası açma hakkı, iptal sebebinin öğrenildiği veya korkunun etkisinin ortadan kalktığı tarihten başlayarak altı ay ve her hâlde evlenmenin üzerinden beş yıl geçmekle düşer.”