Transcript Ö*retim Tasar*m* (Instructional Design)

Tasarım
• Öğretim Amaçlarını Belirleme
• İçeriği Seçme ve Düzenleme
• Eğitsel Stratejileri Geliştirme
• Ölçme Araçlarını Hazırlama
Öğretim Tasarımı Süreci
Analiz
(Analysis)
Değerlendirme
Tasarım
(Evaluation)
(Design)
Uygulama
Geliştirme
(Implementation)
(Development)
Bir Yaşantı
“Beyazlar gediğinde onların elinde İncil, bizimse
topraklarımız vardı. Zamanla bize gözlerimizi kapatarak dua
etmesini öğrettiler. Bir süre sonra gözlerimizi açtığımızda
baktık ki; İnci bizim elimizdeydi. Topraklarımız ise beyazların
olmuştu.”
Jomo Kenyatta (Kenya’nın kurucu Devlet Başkanı)
Amaçların Sınıflandırılması
 Bilişsel öğrenmeler, zihinsel etkinliklerin
ağırlıkta olduğu davranışları kapsar.
 Duyuşsal öğrenmeler, bir nesne, bir olay, bir
konuya karşı ilgi, tutum, tavır ve duygu gibi
davranış eğilimlerini içerir. Duyuşsal
öğrenme aslında bir bilgi veya beceridir.
 Psikomotor öğrenmeler, belirli fiziksel
hareketlerin belli sıraya göre doğru, hızlı ve
otomatik olarak yapılması sonucunda
ortaya çıkan davranışları içerir.
Bloom’un Öğrenme Taksonomisi
Bilişsel Öğrenme
Duyuşsal Öğrenme
Psikomotor Öğrenme
Değerlendirme
Bir değer ya da değerler
bütünü ile nitelenmişlik
Yaratma
Sentez
Örgütleme
Uyarlama
Analiz
Değer verme
Karmaşık dışa vuruk
faaliyetler
Uygulama
Tepkide bulunma
Alışkanlık
Kavrama
Alma
Kılavuz Denetiminde Yapma
Bilgi
Hazırlanma
Algılama
Bilişsel Öğrenme
Değerlendirme
• Yargıda bulunmak eleştirmek, savunmak gibi davranışları içerir.
Sentez
• Fikir ya da öğeleri belli ilişki ve kurallara göre birleştirip yeni bir
ürün oluşturma yeteneğidir.
Analiz
• Bir problem veya sistemin yapısını tanıma, öğelerine ayırma,
öğeler arasındaki ilişkileri belirleme gibi davranışlardır.
Uygulama
• Daha önce öğrenilen kuramsal ifadeler ve genellemelerin yeni
durumlarda kullanılmasını ile ilişkilidir.
Kavrama
• Öğrenciden,önceden öğrendiklerini yeni bir biçimde, yeni bir
düzenlemeyle sunması istenir.
Bilgi
• Ezber öğrenmeyi içerir ve olgular, ilkeler ve terimlerin
hatırlanmasını gerektirir.
Duyuşsal Öğrenme
Bir değer ya da değerler
bütünü ile nitelenmişlik
• Özümsenen değerlerle tutarlı bir yaşam felsefesi ya da
dünya görüşü geliştirme.
Örgütleme
• Farklı değerleri tutarlı bir değerler sistemi oluşturacak
şekilde örgütleme.
Değer verme
• Bir davranış, olay ya da olguya önem verme; bir değeri
diğerlerine tercih etme ve bir değere kendini adama.
Tepkide bulunma
Alma
• Belirli uyarıcılarla ilgilenme, onlara belli biçimlerde
tepkilerde bulunma. Aktif katılım da denebilir.
• Belirli bir fikir, olay ya da uyarıcıya dikkat etme ve belli
uyarıcıları diğerlerinden ayırma.
Psikomotor Öğrenme
Yaratma
Uyarlama
Karmaşık dışa vuruk
faaliyetler
Alışkanlık
Kılavuz
Denetiminde Yapma
Hazırlanma
Algılama
• Yeni, orijinal bir motor davranış geliştirme.
• Önceden kazanılan becerileri, yeni durumlarda kullanma.
• Karmaşık bir beceriyi kolayca, en az zaman ve enerji harcayarak
yapma.
• Bir beceriyi kendi başına, hiç kimseden yardım almadan, istenilen
niteliklerde yapma.
• Bir beceriyi, önce beceriyi yapan başka bir kişiyi taklit ederek ve
daha sonra kendi kendine yaparak öğrenme.
• Bir motor hareket için zihinsel, bedensel ve duygusal yönden hazır
olma.
• Bir becerinin nasıl yapıldığını izleme; hareketlerin farkına varma.
Amaçlar
Amaçlar Nasıl Yazılır?
Davranış
Planlanan öğrenme-öğretme faaliyetlerini başarıyla
tamamlayan bir öğrencinin neyi yapabileceğini gösterir.
 Lehimlemek
 Tanımlamak
 Hesaplamak
 Anlamak
 Bilmek
 İnanmak
Şartlar
Öğrencinin davranışı hangi şartlar altında
gerçekleştireceğini tanımlar.
 Şartlar, yardım edici (sağlanan kaynaklar) ya da
sınırlayıcı (kısıtlamalar) olabilir.
 Kullanılabilecek alet, cihaz ve malzemeler
 Zaman sınırlamaları
 Davranışın gerçekleşeceği ortam
 Kullanımı sınırlandırılmış malzemeler
Standartlar
Öğrenme-öğretme süreci sonunda öğrencinin
ulaşması beklenen davranışın düzeyi veya yeterlilik
derecesini tanımlar.
 Kalite (iyi düzenlenmiş, anlaşılır bir yazılı ödev)
 Başarı yüzdesi (%95’i doğru)
 En çok hata miktarı (En fazla bir hata ile)
 Üretim hızı/zamanı (30 dakikada)
 Referans gösterme (Sınıfta yapılan açıklamalara göre)
İçerik Türleri
Sözel Bilgiler
Zihinsel
Beceriler
Tutumlar
Bilişsel
Stratejiler
Tanımlar
Ayırt etme
Tekrar
Sınıflamalar
Somut
kavramlar
Ayrıntılandırma
Olgular
Soyut
kavramlar
Düzenleme
Kurallar
Üstbiliş
Problem
çözme
Duyuşsal
stratejiler
Devinsel
Beceriler
Bilişsel Stratejiler
Yineleme
• Altını çizme
• İşaretleme
• Bellek destekleyici kullanma
Ayrıntılandırma
• Zihinsel imgeler oluşturma
• Özetleme
• Benzetme oluşturma
• Yeniden ifadelendirme
• Not tutma
• Sorular türetme
Düzenleme
• Anahatları çıkarma
• Kavram haritaları oluşturma
• Çizelgeler üretme
Kavramayı izleme
(İç denetim)
Duyuşsal stratejiler
Öğretim hedefleri
 Davranış hedefleri
 Genel durumu içeren bir hedef ifadesi ile bu hedefe nasıl
ulaşılacağını açıklayan davranışlar.
 Kazanımlar
 Öğretim sonunda ulaşılacak durumların ne olduğunu geniş
olarak ve nihai öğrenme ürünü biçiminde ifade edilmesi.
 Performans hedefleri
 Öğretim sonunda öğrenenin göstermesi gereken
performans, ölçüt ve koşul ifadeleri ile birlikte belirtilir.
Örnekler
 Öğretim tasarım modellerini temel özelliklerini dikkate
alarak gruplandırır.
 İki farklı veri toplama aracını kullanarak, öğrencilerin
uygun iki bireysel farklılığını belirler.
İçerik Analizi
 Aşamalı (hierarchical) analiz
 Kavram öğretimi, kural öğretimi
 Kümesel (cluster) analiz
 Sözel bilgilerin öğretimi
 İşlemsel (procedural) analiz
 Devinsel becerilerin öğretimi
 Bütünleşik analiz
 Tutumlar, değerler ve inançlar
Aşamalı analiz
Sorun
çözme
(11)
Kural
Kural
(6)
(10)
Kavram
Kavram
Kavram
Kavram
Kavram
(3)
(4)
(5)
(8)
(9)
Ayırt etme
Ayırt etme
Ayırt etme
(1)
(2)
(7)
Kümesel analiz
Sözel bilgi
Sözel bilgi
Sözel bilgi
Sözel bilgi
Sözel bilgi
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
İşlemsel analiz
Görev
(1)
İşlem
(1.1)
Görev
(2)
İşlem
(1.2)
İşlem
(2.1)
Adım
(1.2.1)
Adım
(1.2.2)
Görev
(3)
İşlem
(2.2)
İşlem
(2.3)
İçerik Analizi
 İçerik – Kazandırılacak yeterlikler
 Amaçlar yeterliklere dayanmakta, yeterlikler de içeriğe
işaret etmektedir.
 İçerik analizinde kullanılan yöntemler, kazandırılacak
yeterliklerin doğasını ve aralarındaki ilişkileri
belirginleştirmeye hizmet etmektedir.
 Öğretimsel analiz yöntemleri = İçerik analiz yöntemleri
 İçeriğin yapısı ve akışı belirlenir.
İçeriği Düzenleme İlkeleri
 Bilinenden bilinmeyene
 Yalından karmaşığa
 Kolaydan zora
 Somuttan soyuta
 Yakından uzağa
 Öncekilerden sonrakilere
İçeriği Düzenleme İlkeleri
 Bütünden parçaya
 Önemliden önemsize
 Benzerliklerden farklılıklara
 Süreçlerden ürünlere
 Sorunlardan çözümlere
 Kuramdan uygulamaya
Eğitsel Stratejileri Geliştirme
Taktik
Teknik
Yöntem
Strateji
Strateji
 Genel olarak; bir şeyi elde etmek için izlenen yol yada
amaca ulaşmak için geliştirilen bir planın
uygulanmasıdır.
 Eğitim açısından strateji; dersin hedeflerine
ulaşmasını sağlayan; yöntem, teknik ve araçgereçlerin belirlenmesine yön veren yaklaşımdır.
Yöntem
 Öğretim yöntemi, öğrenciyi hedef ulaştırmak için izlenen
yoldur.
 Yöntemle, belli öğretme teknikleri ve araçları kullanılarak
öğretmen ve öğrenci etkinliklerinin bir plana göre
düzenlenmesi ve yürütülmesi amaçlanır.
Teknik
 Öğretim yöntemini gerçekleştirmede kullanılan yoldur.
Öğretim Stratejilerinin Sınıflandırılması
 Yönetim (management) stratejileri
 Zaman, yer, insan kaynakları, donanım
 Düzenleme (organization) stratejileri
 İçeriğin türü, kapsamı, yapılandırılması, akışı, bağlantıları
 Dağıtım (delivery) stratejileri
 Öğretimi öğrenene sunma, öğrenenden yanıt alma,
öğrenene yanıt verme (öğretmen-öğrenci, öğrencimateryal, öğrenci-öğrenci etkileşimleri)
Öğretim Stratejilerinin Sınıflandırılması
 Yerleştirilmiş (embedded) / destekleyici stratejiler
 Öğrenci pasif
 Türetilmiş (generative) / üretici stratejiler
 Öğrenci aktif
Öğretim Stratejilerinin Sınıflandırılması
 Doğrudan (direct) stratejiler
 Öğretmen bilgi verme görevini yüz yüze iletişim yoluyla ve konuyu
kendisi anlatarak yapması
 Etkileşimli (interactive) stratejiler
 Karşılıklı görüş alış-verişi, paylaşım ve alternatif bakış açıları geliştirme
 Bağımsız (independent) stratejiler
 Kendi kendine öğrenme
 Dolaylı (indirect) stratejiler
 Araştırma, gözlem, incelme
 Deneyimsel (experiental) stratejiler
 Öğrenci merkezli ,etkinliklere dayalı, tümevarımcı
Öğretim Stratejilerinin Sınıflandırılması
Hedef
Bilgi
Strateji
Sunuş
Kavrama
Buluş
Yöntem
Teknik
Anlatma
Gösteri
Beyin fırtınası
Tartışma
Örnek olay
Soru cevap
Beyin fırtınası
Tartışma çeşitleri
Uygulama
Gösterip yaptırma
Analiz
Problem çöme
Sentez
Araştırma/İnceleme Proje
Değerlendirme
Benzetin
Drama
Rol oynama
İkili ve grup
çalışması
Öğretim Yöntemleri
 Öğretmen odaklı
 Anlatım
 Öğrenci odaklı
 Tartışma
 Etkileşim odaklı
 Örnek olay
 Gösterip yaptırma
 Problem çözme
 Proje
 Bireysel çalışma
Ölçme Araçlarını Hazırlama
 Ölçme
 Doğrudan
 Dolaylı
 Ölçmede hata
 Sabit
 Sistematik
 Tesadüfi
 Değerlendirme
Ölçme Araçlarını Hazırlama
 Nesnel testler
 Belirli amaçlara ulaşma düzeyini, doğru ve yansız ölçmek
 Temel düzey / İleri düzey Öğrenme Yeterlikleri
 Öznel testler
 Genellikle uzun ve serbest yanıtlar
 Puanlamada esneklik
Ölçme Araçlarının Türleri
 Anketler
 Kişisel özellikler, görüş ve tercihler, beklentiler, bilgiler,
eğilimler
 Başarı testleri
 Öğrenme çıktıları
 Serbest yanıtlı testler
 Klasik, geleneksel, kompozisyon tipi
 Uzun cevaplı / Kısa cevaplı
Ölçme Araçlarının Türleri
 Sözlü sınavlar
 Serbest yanıtlı testler yerine
 Sorunun algılanması ve yanıtın formüle edilmesi
 Çelişki ya da çatışmalarla baş edebilme
 Yaratıcı düşünme
 Tutum ve genel izlenim
 Doğru-yanlış testleri
 Bilişsel alandaki bilgi ve kavrama düzeyindeki yeterlikler
 Sözel bilgiler, ayırt etme, kavramlar
Ölçme Araçlarının Türleri
 Çoktan seçmeli testler
 Sunulan seçenekler
 Çeldirici
 Yapılandırılmış – Nesnel
 Sözel bilgiler ve zihinsel beceriler
 Eşleştirmeli testler
 İki sütun
 Sözel bilgiler ve zihinsel beceriler
Ölçme Araçlarının Türleri
 Boşluk doldurmalı testler
 Bir cümlede eksik bulma
 Sözel bilgiler ve kurallar
 Ölçekler
 Tutum ölçme
 Mutlak doğru / yanlış yanıt yok
Ölçme Araçlarının Türleri
 Denetim listeleri
 Gözlem
 Evet/Hayır – Puanlama – Sıklık
 İşlemsel bilgiler ve Devinsel yeterlikler
 Duyuşsal alandaki eğilim ve yönelimler
Ölçme Araçlarının Özellikleri
 Geçerlik
 Görünüş geçerliği
 Yapı geçerliği
 İçerik geçerliği
 Kestirim (yordama) geçerliği
Ölçme Araçlarının Özellikleri
 Güvenirlik
 Test-yeniden test güvenirliği
 Paralel formlar güvenirliği
 Bölünmüş yarılar güvenirliği
 Kuder-Richardson güvenirliği
 Cronbach alpha güvenirliği
 Puanlayıcı güvenirliği
Ölçme Araçlarının Özellikleri
Geçerlik ve Güvenirlik
Geçerli değil
Güvenilir
Güvenilir
değil
Geçerli
Güvenilir
Otantik Değerlendirme
 Öz-değerlendirme
Öğrenen
 Akran değerlendirme
 Öğretmen değerlendirmesi
 Gelişim dosyası
Öğretmen
Akranlar
 Kontrol listesi
 Derecelendirme ölçeği
Hikaye Tahtası (Story Board)
 Öğretim hedeflerinin nasıl sunulacağını (metin, grafikler,
resim, ses, video, ya da bunların birleşimi) gösterir.
 Etkileşimli çoklu ortamın belgelenmesidir.
 Hikaye tahtası ile içeriğin genişliği ve derinliği,
öğrenenlere bu içeriğin nasıl dağıtılacağı ve hangi
öğrenme çıktılarının bekleneceği de belirlenir.
Hikaye Tahtası (Story Board)
 Hikaye tahtası geliştirme süreci, içerik düzenlendikten ve
ortam seçildikten sonra başlar.
Kaynak: Yalın, H. İ. (2008). İnternet Temelli Eğitim. Nobel yayıncılık: Ankara.
Tasarım
• Öğretim Amaçlarını Belirleme
• İçeriği Seçme ve Düzenleme
• Eğitsel Stratejileri Geliştirme
• Ölçme Araçlarını Hazırlama