Transcript NSAN KAYNAKLARI PLANLAMASI VE KAR*YER YÖNET

İNSAN KAYNAKLARI
PLANLAMASI VE KARİYER
YÖNETİMİ
PERSONELİ GÜÇLENDİRME
Personel Güçlendirme
1
PERSONELİ GÜÇLENDİRME
(EMPOWERMENT)

Üretim faktörlerinden biri ve diğer
faktörlerin de etkin ve verimli kullanımını
sağlayan insan faktörünün potansiyelini
artırmak ve yaratıcılık özelliğini kullanmak
için önemli yönetim tekniklerinden biri
Personel Güçlendirme’dir.
Personel Güçlendirme
2

Vogt ve Murrel’e göre personeli
güçlendirme, yardımlaşma,
paylaşma, yetiştirme, eğitme ve
takım çalışması yolu ile bir
organizasyondaki çalışanların
karar verme yetkilerini artırma
ve çalışanları geliştirme süreci
olarak tanımlanabilir.
Personel Güçlendirme
3

Gandz’a göre personeli
güçlendirme, geleneksel
olarak yönetimsel bir
ayrıcalık olan karar verme
veya onaylama yetkisinin
organizasyon çalışanlarına
da verilmesini ifade
etmektedir. Bowen ve
Lawler ise personeli
güçlendirme kavramını
‘’çalışanların,
organizasyonun dört
girdisini paylaşmaları’’
olarak tanımlarlar.
Personel Güçlendirme
4
Bunlar:
 Organizasyonun performansına ilişkin bilgi
paylaşımı,
 Çalışanların organizasyonun performansını
anlamalarını ve katkıda bulunmalarını
sağlayacak olan bilginin paylaşımı,
 Organizasyon farkı ile ilgili ödüllerin
paylaşımı,
 Organizasyonun yön ve performansını
etkileyecek karar alma yetkisinin paylaşımıdır.
Personel Güçlendirme
5
Tarihsel Gelişim
Günümüzün örgütleri, sorunlara çözümler
üreten, kararlar alan, inisiyatif kullanan ve
sonuçların sorumluluğunu taşıyabilen
işgörenlere ihtiyaç duymaktadır. Bu nedenle,
daha esnek, daha hızlı, yaklaşımı, her ne kadar
işletmenin verimliliği üzerinde olumlu
sonuçlar yarattıysa da; işgücü devri, işe
devamsızlık ve işe yabancılaşma gibi işgören
performansını olumsuz etkileyecek bir takım
durumları ortaya çıkarmasından dolayı ağır
eleştirilere hedef olmuştur.
Personel Güçlendirme
6

20.Yüzyılın ikinci yarısının başından itibaren;
güdüleme kuramlarının ortaya atılması ve
işgörenin gereksinmelerinin karşılanmasının
önem kazanması, geleneksel örgütlerin
karşılaştığı sorunların çözümünde iş
görenlerin ortaya koyduğu önerilerin ve
yardımların işletme performansına yaptığı
etkinin anlaşılması, ardından Japon yönetim
yaklaşımlarının gündeme gelmesiyle birlikte iş
görenin kararlara katılımı ve grup çalışması
kavramları gündeme gelmiştir.
Personel Güçlendirme
7
İşletmelerin hiyerarşik ve merkezi yapılarının
değişmeye başlamasıyla birlikte müşteri
taleplerindeki değişmelere uyabilen, merkezi
yapıdan uzak, esnek uzmanlaşmaya sahip
örgütler türemiştir. Özellikle 20. yüzyılın son
çeyreğinde yaşanan gelişmelerle rekabetin
hız kazanması; örgütlerin verimlilik, etkinlik
ve dolayısıyla karlılık gibi değişkenlere
ulaşması; yeni yönetim anlayışlarına temel
oluşturmuştur.
Personel Güçlendirme
8

Küreselleşme ve rekabetin ortaya çıkardığı
ve önemini arttırdığı önemli bir yönetim
kavramı da personeli güçlendirmedir.
Personel güçlendirme kavramı, işletme
yönetiminde çok tartışılan katılım, yetki devri
ve motivasyon kavramlarının bir uzantısı
sayılabilir. Bunlardan farkı, güçlendirme
kavramının hem daha geniş bir anlam
taşıması hem de uygulanmasının diğerleri
kadar kolay olmamasıdır.
Personel Güçlendirme
9
Personel Güçlendirmenin Temel
Unsurları

Personel güçlendirmenin başarılı
olabilmesi için bir arada bulunması
gereken unsurlar; bilgi paylaşımı, aşağıdan
yukarıya doğru problem çözme, görev
bağımsızlığı ve tutum geliştirme olarak
sıralanmaktadır.
Personel Güçlendirme
10

İşgörenleri güçlendirmenin hayati olması
ve ölçülebilmesi için, işletmenin stratejik
hedefleri ile bireysel hedeflerinin bağlantılı
olması gerekmektedir. Bu nedenle
güçlendirme, iş görenlerin yeteneklerine
güven duymaya dayanır. Bunun da ötesinde
bir kimsenin kendi yeteneğine güvenmesi
şeklinde ifade edilebilir.
Personel Güçlendirme
11
Personel Güçlendirmeye Duyulan
İhtiyacın Nedenleri






Günümüzde organizasyonların özellikle personeli güçlendirme
uygulamalarına başvurmalarını gerektiren başlıca sebepler
aşağıdakilerdir:
Küresel hale gelmiş bulunan iş ortamının oluşması ve bunun
gerektirdiği artan rekabet ve çok hızlı bir biçimde değişen dış
çevre,
İşletmelerde çalışan bireylerin eğitim düzeylerinin ve buna bağlı
olarak beklentilerinin, ihtiyaçlarının artması,
Artan rekabet nedeniyle işletmelerin müşterilerine daha hızlı,
onların istediği şekilde, cevap verme zorunluluğunun artması,
Klasik organizasyonlardaki, hiyerarşiye dayanan komuta-denetim
anlayışının, giderek mevcut koşullara cevap vermemesi,
Enformasyon teknolojisindeki büyük ilerlemeler,
Bilgi ve insan unsurunun işletmenin rekabetçi bir üstünlüğe sahip
olmasını belirleyen en önemli faktörler olarak görülmeleri.
Personel Güçlendirme
12
Bir güçlendirme modelindeki temel unsurlar
aşağıdaki gibi sıralanabilir:
 Etkin bir liderlik sistemi kurulmalıdır,
 Güçlü bir çift yönlü iletişim kurulmalı ve
desteklenmelidir,
 Uygulama grupları oluşturulmalıdır,
 Performans yönetimi ile ilgili bir ödüllendirme
sistemi kurulmalıdır,
 Personellerin desteği gereklidir,
 Personel ilişkileri içerisinde liderlik takımına
ilişkin bir destek hizmeti kurulmalıdır.
Personel Güçlendirme
13
Personel Güçlendirme
Kavramının Benzer
Kavramlarla İlişkisi

Katılmalı Yönetim
Katılım, çalışanların içinde bulundukları
örgütü ve işlerini etkileyen problemlerin
çözümünde fikirlerini açıklama süreci olarak
ifade edilmektedir.Yapılan araştırmalar, iş
görenlerin büyük bir çoğunluğunun
organizasyon performansını ve kalitesini
artırma konusunda kişisel sorumluluk almak
istediklerini göstermektedir.
Personel Güçlendirme
14

Yönetime katılmanın üç önemli özelliği vardır.
Bunlardan birincisi; bir örgütün alt yönetim
kademelerinin ya da iş görenlerin örgüt politikası
ve yönetimi konusunda kararlara katılmaları,
ikincisi; katılanların böyle bir yönetim türü ile
psikolojik benlik gereksinmelerini tatmin
edecekleri bir demokratik ortama kavuşmaları,
üçüncüsü ise; yönetici ile iş gören arasında bir
diyalog ve işbirliğinin geliştirilerek örgütün daha
gerçekçi ve ekonomik karar verme olanaklarına,
başka bir deyimle, yönetsel etkinlik ve verimliliğe
kavuşturulmasıdır.
Personel Güçlendirme
15

Yetki Devri
Yetki devri, üstlerin sahip oldukları yetkinin
bir kısmını astlara devretmesidir. Bu noktada
iş görenlerin devredilen yetkiyi kullanma
sürecinde çalışma şartlarını ve kendisini nasıl
gördüğü göz ardı edilmektedir. Halbuki
güçlendirme kavramı hem güçlendirmeyi
kolaylaştıracak koşulların üst yönetimce
sağlanmasını hem de sağlanan bu koşulların
astlar tarafından nasıl algılandığını
içermektedir. Diğer bir ifadeyle sadece uygun
koşulları sağlamak yeterli değildir, aynı
zamanda iş görenlerin kendisini
güçlendirilmiş hissetmesi de gerekmektedir.
Personel Güçlendirme
16

İş Zenginleştirme
İş genişletme yapılacak görevlerin artırılması
anlamına gelirken, iş zenginleştirme, planlama
ve kontrol etme konularında iş gören
sorumluluklarının artırılmasıdır. İş
zenginleştirme, iş görenin sorumluluklarının
artmasını, ilave yetkiler elde etmek için
bulunduğu pozisyondan başka bir pozisyona
geçmesini ya da aynı pozisyonda değişik rol
ve yetkiler edinmesini sağlamaktadır.
Personel Güçlendirme
17

İş zenginleştirme bazı yönleriyle
güçlendirmeye benzemesine rağmen,
güçlendirmeden oldukça farklıdır. Bu
farklardan birincisi; güçlendirme iş
görenlerin sağlanan koşulları bireysel olarak
algılama biçimlerine odaklanırken, iş
zenginleştirme bireylerden ziyade işin kendisi
ve özelliklerine odaklanmaktadır. İkincisi ise,
güçlendirmede iş görenin kendi işini ve
çalışma koşullarını şekillendirme ve bu yolla
örgütsel faaliyetleri ve sonuçları etkileme
gücü bulunmaktadır.
Personel Güçlendirme
18

Motivasyon
Motivasyon, insanların ortak amaçlar için
maddi ve manevi güçlerinin harekete
geçirilmesidir. Motivasyon esas etkilerini
davranışlarda gösterir. Bireyin neler
yapmayı seçtiği ve amaçlarına ulaşmak için
bu eylemi hangi yoğunlukta yaptığı,
motivasyonu anlamak için önemlidir.
Personel Güçlendirme
19

Bir iş yerinde motivasyondaki değişimler iş
performansını etkileyebilir veya
etkilemeyebilir. İş görenin motivasyonunu
artırarak iş performansını artırmayı
amaçlayan bir motivasyon programı, eğer iş
görenin yaptığı iş görev başındaki çabasına
önemli ölçüde bağlı değilse başarılı
olamayacaktır. Problemlerin üstesinden
gelme arzusu, kendini inisiyatif almaya yetkili
hissetme ve yaptığı işin önemli olduğuna
inanma motivasyonu arttırıcı faktörlerdir.
Personel Güçlendirme
20
Personeli Güçlendirmede Rol
Alanlar

Personeli güçlendirme, karar verilip aynı gün kusursuz
biçimde uygulamaya geçirilebilecek bir araç değildir.
Güçlendirme belirli bir süreç içerisinde belli bir
planlama, hazırlık ve çeşitli uygulamalar sonucunda
sorunsuz bir biçimde uygulamaya geçirilebilir. Yani
güçlendirmeyi bir yönetim anlayışı olarak görmek ve
bunu tüm yapıyı etkileyecek şekilde uygulamaya
geçirmek önemli bir noktadır. Bu nedenle; personeli
güçlendirmenin uygulanması sürecinde güçlendirmenin
yapılacağı örgüt, güçlendirmeyi uygulamaya koyacak
yöneticiler ve güçlendirilecek olan işgörenlerin
birbirleriyle olan etkileşimleri ve güçlendirme
süreciyle olan uyumları, uygulamanın başarı veya
başarısızlığında aynı oranda etkili olmaktadır.
Personel Güçlendirme
21


Personeli Güçlendirme ve Örgüt
Çağdaş bir işyeri ortamının öncelikli
özelliklerinden biri, çalışanlarına değer vermesi,
emeği ve çabayı takdir etmesidir. Böyle bir işyeri
kültürü, yaratıcılığı, işbirliğini, ekip çalışmasını,
karşılıklı güveni, problem çözmeyi, açık ve dürüst
iletişimi ve çatışmayı çözmeyi teşvik eder.
Çalışanlara duygusal açıdan sağlıklı ve güvenli bir
ortam sağlar. Ülsever politik, coğrafi yapılarına,
gelişmişlik düzeylerine bakılmaksızın, tüm
ülkelerde insana yapılan yatırımın yaratacağı katma
değerin; makine, bilgisayar, arazi, bina gibi fiziki
sermaye yapılacak yatırımdan daha fazla katma
değer yaratacağını söylemektedir.
Personel Güçlendirme
22
Örgütlerin yapı ve işleyiş tarzları, güçlendirme
üzerinde doğrudan etkiye sahiptir. Bu etki
aşağıdaki şekillerde ortaya çıkabilir:
 Örgüt yapısının basık olması güçlendirmeyi
kuvvetlendirir.
 İş tanımları ve işleyiş prosedürlerinin katılımcılığa
imkân verecek tarzda tasarlanması güçlendirmeyi
olumlu yönde etkiler.
 Açık ve net bir misyon tarifi ve bunun paylaşılması
güçlendirmeyi hızlandırır;
 Güçlendirilmiş davranışları destekleyen bir
ödüllendirme sisteminin varlığı güçlendirmeyi
daha da kuvvetlendirir.
 Örgütte bilgi paylaşımını sağlayacak sistemin
oluşturulması güçlendirmeyi destekler.
 İşgörenlerin kendini geliştireceği eğitim ve
öğrenme ortamını yaratmak güçlendirmeyi olumlu
etkiler.
Personel Güçlendirme
23



Personeli Güçlendirme ve Yönetici
Çalışanlar çoğu kez birim yöneticilerinin
kendilerine güç kazandıracağına inanırlar ve bu
nedenle güçlendirilmeyi beklerler.Yöneticilere ise
devamlı şekilde takım üyelerinin neden
“güçlendirilmiş birey” davranışı göstermedikleri
sorulur. İnsanlar, halihazırda sahip oldukları bilgi,
beceri ve motivasyonlarıyla zaten güç sahibidirler.
Güçlendirme, bu gücün açığa çıkarılması esasına
dayanan bir yönetim uygulamasıdır. Bu uygulamada
orta kademe yöneticilerin güçlendirmeyi doğru
anlamaları, ve üzerlerine düsen rollerin bilincinde
olmaları onların temel güçlendirme
sorumluluğudur.
Personel Güçlendirme
24


Personeli Güçlendirme ve İşgörenler
İşgörenlerin kendilerini iyi tanımaları (yani kimdir,
istekleri ve kariyer hedefleri nelerdir,
kuvvetli/zayıflı yönleri nelerdir), sürekli kendilerini
geliştirme arzusunda olmaları, değişime açık
olmaları ve değişime kolay uyum sağlamaları
güçlendirmeyi olumlu yönde etkiler. Pek çok
akademisyen ve yönetici, örgütlere rekabet
avantajı sağlayan en önemli faktörün işgörenler
olduğunu ve başarıya ulaşmada işgörenlerin
katılımlarının sağlanmasının gerekliliği konusunda
hemfikirdirler. Küresel rekabet ve değişim, risk
alabilen, inisiyatif kullanabilen ve yaratıcılıkları
gelişmiş çalışanları gerekli kılmaktadır.
Personel Güçlendirme
25
PERSONELİ GÜÇLENDİRME
YAKLAŞIMLARI

Davranışsal Yaklaşım
Güçlendirme, astlara güç verme ya da
onları güçlü kılma olarak ele alındığı
taktirde, bu durumda güç kavramının da
incelenmesi gerekir.
Özetle, personeli güçlendirmeyi
davranışsal boyutta ele alan yazarlar, üst
yönetimin güçlendirme boyutunda ne
yapması gerektiğini açıklamaya
çalışmaktadırlar.
Personel Güçlendirme
26

Psikolojik Yaklaşım
Spreitzer’ e göre psikolojik güçlendirme
bir süreçtir. Bu süreçten de anlaşılacağı
üzere çalışanlar bir sistem olarak; kontrol
merkezi, kendine saygı, bilgi paylaşımı ve
ödüller gibi motivasyonel unsurlardan
gelen uyaranlar neticesinde, anlam,
kararlılık ve etki duygularının da içinde
bulunduğu bir işlem sürecinden sonra,
yönetsel verimliliğe ve yenilikçiliğe
ulaşmaktadırlar.
Personel Güçlendirme
27


Sözü edilen bu ögeleri kısaca açıklayalım:
Kendine Saygı; Genel olarak, kendine
değer verme duygusu olarak
tanımlanmaktadır.
Kontrol Merkezi; Bireylerin dış etkileri
minimize ederek, kendi hayatlarında nelerin
olacağına karar vermelerine yönelik
inançlarının derecesini göstermektedir.
Hayatlarının kontrolünün kendileri olduğuna
inanan bireyler, iş ve iş çevrelerini
şekillendirmekte ve bunun sonucu olarak
kendilerini güçlenmiş hissetmektedirler.
Personel Güçlendirme
28
Bilgi; Bilginin iletimi çeşitli şekillerde
olabilmektedir. Bu kanallar, güçlendirilen yönetilenyönetici, yönetilen-yönetilen, yönetici-yönetici
şeklinde olabileceği gibi fonksiyonel bölümler
arasında da olabilmektedir.
 Ödüller; İşgörenlere verilen ödüller, finansal
ödüller ve finansal olmayan ödüller olarak
sınıflandırılabildiği gibi performansa yönelik
ödüller ve manevi ödüller olarak da
sınıflandırılabilmektedir.
 İş Değerleri; İşgörenlerin, çalışmakla ne elde
edebilecekleri ile iş ortamında nasıl davranmaları
gerektiğine dair kişisel kanaatlerdir.

Personel Güçlendirme
29

Ekonomik Yaklaşım
İnsanların gelişmeleri diğer bir deyişle
güçlenmeleri, bir örgüt yönetimi için
maliyet gerektirdiği kadar, işgören için de
ayrı bir kazanç anlamına gelmektedir.
Buradaki maliyet ve kazanç gibi finansal
ifadeler, personel güçlendirmenin
ekonomik yaklaşımını ortaya koymaktadır.
Personel Güçlendirme
30







Katılım Yaklaşımı
Katılımın bedensel olmaktan ziyade, zihinsel ve düşünsel bir
faaliyet olduğu öncelikle bilinmelidir. Çalışanlar, üyesi
bulundukları örgütlerin gelecekleri hakkında katılım
yapabildikleri ölçüde kendilerini güçlenmiş hissetmektedirler.
Bowen ve Lawler’a göre çalışanları güçlendirmede üç şekilde
katılım söz konusudur. Bunlar:
Öneri Şeklinde Katılımlı Personel Güçlendirme
İşe Katılımlı Personel Güçlendirme
Yüksek Katılımlı Personel Güçlendirme
Bütün bu açıklamalar gösteriyor ki güçlendirme
(empowerment), İKY biriminin yoğun desteği sayesinde
mümkündür. Güçlendirme esnasında İKY birimi; eğitim,
geliştirme ve kariyer planlaması ve yönetimi başta olmak
üzere, performans değerleme teşvik ve ödül yönetimi, ücret
sistemleri vb. fonksiyonların yardımıyla sisteme doğrudan
katkı yapmaktan sorumludur.
Personel Güçlendirme
31
HAZIRLAYANLAR
Çağdaş ÖZER
Bircan KÜÇÜKKUL