Transcript MADDEN*N ISI ETK*S*YLE DE****M*

MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ
A. Isınma ve soğuma
B. Hal değişimi
A. Bozunma
A. ISINMA VE SOĞUMA
• Maddeler bulundukları ortamlara bağlı olarak sıcak yada
soğuk olabilirler.
• Isının en önemli özelliklerinden biri de maddeler üzerinde
yapmış olduğu etkidir . En yakın bildiğimiz su , ısı etkisiyle
üç halde bulunur. Suyu ısıtırız kaynar buhar olur . Diğer bir
tabirle gaz haline gelir . Suyu soğuturuz . Buz yani katı
olur. Demir gibi maddeleri ısıtırız . Boyu uzar yani genleşir.
ISI VE SICAKLIK
• Isı , bir maddenin enerji şeklidir
• Isı bir enerji türüdür. Maddenin içindeki moleküller ısı
enerjisiyle harekete geçer ve birbirinden uzaklaşır.
• Sıcaklık ise ısınan maddenin hissettiğimiz değeridir.
• Yani:Isı ve sıcaklık aynı şeyler değildir.
• Isı değişiklikleri yer yüzünün şeklini değiştiren önemli bir
etkendir.
• Gece ve gündüz arasında. Önemli sıcaklık farklılıklarının
olduğu yerlerde , kayalar hızla parçalanıp ufalanır. ,
• Gündüzleri kaya çatlaklarına dolan nem , geceleri hava
soğuduğunda donup genleşerek kayaların parçalanmasına
sebep olur. Arıca kısa süre içerisinde meydana gelen
sıcaklık değişiklikleri kayaların parçalanmasına yol açar .
• Isınma ve soğuma sonucu aşınmış kayalar.
SICAKLIĞIN ÖLÇÜLMESİ
• Sıcaklığı termometre ile ölçeriz.
• Sıvıların genleşme prensibinden yola çıkılarak yapılmıştır.
• Termometredeki sıvının yükselmesi veya düşmesi de ısınma ve
soğuma olayları ile gerçekleşir.
• Termometre içindeki cıva ısınınca yükselir
soğuyunca büzülür.
Termometre
ISI MADDELERİ ETKİLER
• Isıtılan cisimlerin hacimlerinde meydana gelen artışa genleşme
denir.
• Isı veren (soğuyan) cisimlerin hacimlerinde meydana gelen
küçülmeye de büzülme denir.
• Büzülme
Genleşme
• . Isı bir enerji çeşididir ve diğer enerjilere dönüşebilir.
• Bir cismin sıcaklığı arttığı zaman ısı almıştır. Sıcaklığı
azaldığı zaman ısı vermiştir. Bir cismin sıcaklığını yükselten
diğer bir cisme ısı kaynağı denir .
• En büyük enerji kaynağı güneştir.
• Yer yüzünde çeşitli ısı kaynakları vardır. Bunlar odun
,kömür , gaz yağı , hava gazı, bütün gaz vb...
ENERJİ KAYNAĞI:GÜNEŞ
• Güneş,yıldızdır.
• Güneş,kömür,petrol ve doğal gaz gibi
yakacakların kaynağıdır.
• Güneş,rüzgar,yağmur gibi doğa olaylarının
sebebidir.
• Güneş,yediğimiz besinlerin içindeki enerjinin
kaynağıdır.
• Güneş,doğadaki su döngüsünün kaynağıdır.
• Güneş,Dünya’mızın ısı ve ışık kaynağıdır.
• Güneş enerjisinden;bazı saatlerde,hesap
makinelerinde, bazı taşıtlarda
yararlanılmaktadır.
KATI MADDELERDE GENLEŞME
• Elektrik yada telefon tellerinin görünümleri
, yazın ve kışın farklılık gösterir.
• Kışın iki direk arasındaki bakır teller düz bir
çizgi gibi görünür .
• Yazın ise tellerin sarktığı gözlenir.
• Bunun nedeni sıcaklıkla genleşmedir.
Isıtılan metal tellerin boyu uzar.
• Genleşme katı maddeler için ayırt edici
bir özelliktir.
SIVILARDA GENLEŞME
• Sıvılarda yüzeyce genleşmelerinden bahsetmek oldukça
güçtür.
• Hacimsel olarak genleşmelerini incelemek ise oldukça
kolaydır.
• Kapta bulunan bir sıvıyı ısıttığımızda ısı seviyesi yükselir.
Isı seviyesi yükseldiği zaman tanecikler birbirlerinden
uzaklaşmaya başlar. Uzaklaştıkça hacmi artar.
• Aynı şekilde sütü falan ısıttığımızda kaptan taşıyor.Ancak
su ısıtıldığında taşmaz çünkü buharlaştığı için miktarı
azalır.
GAZLARDA GENLEŞME
• Gaz halindeki maddelerin ısı etkisiyle genleşmeleri sıvı ve
katılara göre daha fazladır . Gazlar ısı enerjisinden çok etkilenir
ve kolay genleşir. Aynı sıcaklık ve basınçta bütün gazlar aynı
miktarda genleşir.
•
Sıcak su banyosuna konulan ve ağzına balon yerleştiren süt
şişesi suyun içine konularak su alttan ısıtılırsa şişenin ağzına
kapatılan balon şişer . Şişenin üstündeki hava genleşerek
balonu şişirir .
• Bu deney bize gazların sıcaklık karşısında genleşmiş olduğunu
gösterir.
B. HAL DEĞİŞİMİ
• Isı etkisiyle maddelerde şu olaylar gerçekleşir:
1- Erime
2- Donma
3- Buharlaşma
4- kaynama
5- Yoğuşma
6- Genleşme
7- Büzüşme
Bu olayların bazıları ısı alarak,bazıları ısı
vererek gerçekleşir
• Isı alarak gerçekleşenler:
• Isı vererek gerçekleşenler :
•
•
•
•
• Donma
• Yoğuşma
• Büzüşme
Erime
Buharlaşma
Kaynama
Genleşme
MADDELERİN HÂL DEĞİŞİMİ
• Maddelerin katı-sıvı-gaz hâlleri arasında geçişler
yapmasına hâl değişimi denir.
• Maddeler;
Katıdan-sıvıya (erime)
Sıvıdan-katıya (donma)
Sıvıdan-gaza (buharlaşma)
Katıdan –gaza ( süblimleşme)
Gazdan-sıvıya (yoğuşma) geçiş yapar.
KATIDAN SIVI HÂLE GEÇİŞ
Katı maddelerin ısı alarak sıvı hâle dönüşmesidir.Bu olaya
erime denir.
Buz eriyince su
olur.
Tereyağı eriyince sıvı
yağ olur.
SIVIDAN –KATI HÂLE GEÇİŞ
• Sıvı maddelerin ısı vererek hâle katı dönüşmesidir.
• Bu olaya donma denir.
Suyun donarak buza
dönüşmesi
Kremanın donarak
dondurmaya dönüşmesi
SIVIDAN GAZ HÂLE GEÇİŞ
• Sıvı maddelerin ısı alarak gaz hâle dönüşmesidir.
• Bu olaya buharlaşma denir.
KATI HÂLDEN GAZ HÂLE GEÇİŞ
• Katı maddelerin ısı alarak,sıvı hale geçmeden,direkt gaz
haline geçmesidir.
• Bu olaya süblimleşme denir.
• Örnek:
• Naftalinin ısı alarak gaz haline dönüşmesi.
• Tuvaletlere konulan koku gidericilerin ısı alarak gaz haline
geçmesi
GAZ HÂLDEN SIVI HALE GEÇİŞ
• Gaz maddelerin ısı vererek sıvı hâle dönüşmesidir.
• “Çiy”i buna örnek verebiliriz.
• Bu olaya yoğunlaşma denir.
C.BOZUNMA
• Bazı katı maddeler ısıtıldığında sıvı hâle
geçmezler.Kendine ait özellikleri de kaybolur.Bu olaya
bozunma denir.
Şekeri ısıttığımızda
erimez,yanarak
bozunur.