Transcript Fiziksel Risk Etmenleri ve Ergonomi

Fiziksel Risk Etkenleri?
ZİNDE
İŞYERLERİNDEKİ FİZİKSEL RİSK ETKENLERİ
1. Gürültü
2. Titreşim
3. Termal Konfor
 Hava Sıcaklığı
 Havanın Nemi
 Hava Akımı
 Termal Radyasyon
: Dozimetre (dB)
: Oktav Bantları (m/sn²)
: Kuru/Cıvalı Termometre (Santigrat,…)
: Higrometre/Psikrometre (%)
: Anemometre (m/sn²)
: Glob-(Siyah Hazneli) Termometre
4. Aydınlatma
: Lüxmetre (lüx)
5. Basınç
: Barometre (bar/Newton/cm²)
 Düşük Basınç
 Yüksek Basınç
6. Radyasyon
: Dozimetre
 İyonize Radyasyon
 Noniyonize Radyasyon
30
ZİNDE
1
Gürültü
ZİNDE
GÜRÜLTÜ
GÜRÜLTÜ TANIMLARI
GÜRÜLTÜ
Endüstride Gürültü; İşyerlerinde çalışanlar üzerinde
fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini
olumsuz yönde etkileyen sesler gürültüdür.
Fizyolojik-Psikolojik-İş Verimi
ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü); İşitme kaybına yol
açan, sağlığa zararlı olan veya başka tehlikeleri ortaya
çıkaran bütün sesler gürültüdür.
Sözlük; Gelişi güzel, arzu edilmeyen, istenmeyen,
rahatsız edici sesler gürültüdür.
1
ZİNDE
FİZİKSEL RİSK ETKENLERİ
Darbeli Gürültü
İki kütlenin birbirine çarpması ile ortaya çıkan gürültüdür.
Ses Basınç Seviyesi
Sesin maddesel ortamda yayılması sırasında değişen atmosferik
basıncın denge basıncına göre farkıdır.
En Yüksek Ses Basıncıᵃ
(Ppeak_Ptepe)
C-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değeridir.
Günlük Gürültü Maruziyet
Düzeyi (LEX, 8saat)
Sekiz saatlik bir iş günü için, en yüksek ses basıncının ve anlık darbeli
gürültünün de dahil olduğu bütün gürültü maruziyet düzeylerinin
zaman ağırlıklı ortalamasıdır.
Haftalık Gürültü
Maruziyet Düzeyi (LEX,
8saat)
A-Ağırlıklı günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş
gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalaması
Eşdeğer Gürültü Seviyesi
(Leq)
Verilmiş bir süre içinde süreklilik gösteren ses enerjisinin veya ses
basınçlarının ortalama değerini veren dB(A) biriminde bir gürültü
ölçeğidir.
Eşdeğer Sürekli Ses Düzeyi
Verilen bir zaman aralığında; ölçülen ses ile aynı toplam enerjiye
sahip sabit düzeydeki sesin ses düzeyidir.
3
GÜRÜLTÜ
ORTAM GÜRÜLTÜSÜNÜ ÖLÇEN ALET – DOZİMETRE
 Kulak için zararlı olabilecek gürültüyü maruz kalma
süresi ve şiddet bakımından oranlayan cihazlara
Dozimetre denir.ᵇ
 Gürültünün zararlı olma oranlarını % olarak belirler.
 Bu cihazlar sesin basınç düzeyini logaritmik bir değer
olan desibel (dB) birimi olarak ölçerler.ᵃᵇ
Kişisel Dozimetre
4
Ortam Dozimetresi
ZİNDE
GÜRÜLTÜ
SOUND PRESSURE LEVEL (SPL) METER
Bu cihazlarda A, B, C ve Lineer ölçme konumları vardır.
1. A Skalası; A skalasındaki ölçme, insan kulağının
duyduğu değerdir. 1000-5000 Hz frekanstaki sesleri
ölçer. Gürültünün işitmeye olan etkisi ölçülür.ᵃ
2. B skalası; telefon şirketleri tarafından kullanılan skala
3. C skalası; tüm seslerin ölçmesinde kullanılan skala
4. Lineer skala; frekans analizinde kullanılan skala
dB(A)
2
ZİNDE
GÜRÜLTÜ
AYNI ORTAMDA - EŞİT - İKİ KAYNAK – BİRLİKTE ÇALIŞMA TOPLAM GÜRÜLTÜ DÜZEYİ
BİRİNCİ SES KAYNAĞI (dB)
2
3
4
5
10
20
50
70
80
90
100
110
İKİNCİ SES KAYNAĞI (dB)
TOPLAM SES DÜZEYİ (dB)
2
3
4
5
10
20
50
70
80
90
100
110
Toplam Gürültü Düzeyi = Birinci/İkinci Ses Kaynağı + 3
5
6
7
8
13
23
53
73
83
93
103
113
Her biri ayrı ayrı 90 dB gürültüye neden olan iki makine aynı çalışma ortamında birlikte çalıştırıldıklarında
kaç dB gürültüye neden olurlar?
2
93
ZİNDE
GÜRÜLTÜ
AYNI ORTAMDAKİ FARKLI İKİ GÜRÜLTÜ KAYNAĞININ TOPLAM GÜRÜLTÜ DÜZEYİ
1. Ses Kaynağı
2. Ses Kaynağı
İki Kaynak Farkı
Eklenecek dB
100
100
0
3.0
100
98
2
2.6
105
102
3
1.8
110
106
4
1.4
115
110
5
1.2
120
114
6
1.0
127
120
7
0.9
138
130
8
0.8
140
130
10
0.4
150
138
12
0.3
(Yüksek Ses Kaynağı – Düşük Ses Kaynağı) / (Farka Karşılık Gelen + Yüksek Ses)
Motor A ve Motor B ayrı ayrı çalıştıklarında sırasıyla 74 ve 70 dB ses basınç seviyesi oluşturmaktadır.
Motorların yan yana birlikte çalışmaları durumunda oluşacak olan ses basınç seviyesi kaç dB olacaktır?
1
75,4
<3 dB Kuralı (Soru-Şık)
ZİNDE
Gürültünün Zararları
ZİNDE
GÜRÜLTÜNÜN İNSAN ÜZERİNE ETKİLERİ
FİZİKSEL ETKİSİ
FİZYOLOJİK
ETKİLERİ
1. Kan basıncının artması,ᵇ
2. Kalp atışlarında değişim,
3. Dolaşım bozuklukları,
4. Solunumda hızlanma,
5. Terlemede artış,
6. Mide bulantısı,
7. Göz bebeklerinde büyüme
8. Hormonal bozulma,
9. Acı hissinde artış
10.Baş ağrısı
11.İktidarsızlık,
2
İşitme kaybı
PSİKOLOJİK
ETKİLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Davranış bozuklukları,
Uyku bozuklukları,
Aşırı sinirlilik ve tepkiler,
Konuşurken bağırmalar,
Hoşnutsuzluk,
Tedirginlik,
Stresler,
PERFORMANS
ETKİLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
İş veriminin düşmesi,ᵇ
İş kalitesinin düşmesi,
Konsantrasyon bozukluğu,
Hareketlerin yavaşlaması,
Dinlenmenin bozulması,
«Bir araştırmaya göre; bir
mekanik konstrüksiyon
atölyesinde gürültünün 25dB
düşürülmesi sonucu hatalı
parça sayısı oranında %52’lik
azalma saptanmıştır.»
ZİNDE
YAŞA GÖRE İŞİTME KAYBI
YAŞ-İŞİTME KAYBI
1. Yaş ilerledikçe fizyolojik işitme
kaybında artış görülür.
2. Yaş ilerledikçe gürültüye bağlı işitme
kaybında artış olur.
Odyometrik ölçümlerde 40 yaşından
sonraki her 1 yaş için 0,5 dB düşme
fizyolojik olarak hesaplanır.
1-) Normal Fizyolojik Kayıp
2-) Gürültüye Daha Hassas
ZİNDE
KİŞİSEL DUYARLILIĞA GÖRE İŞİTME KAYBI
RİTMİK SES
GÜRÜLTÜLÜ SES
Gürültüde seslerin dalgaları
Ritmik seslerin dalgaları
SORU
keskindir.
yumuşaktır.
Kulak için hangi ses
daha zararlıdır?
İç kulak hasarını ortaya çıkaran; sesin müzikal kalitesi veya sesin kaynağı değil, iç kulağa gelen
enerjidir. Yani iç kulağa aynı şiddette erişen güzel bir melodi ile bir matkap gürültüsü eşit derecede
hasar yapar.
ZİNDE
Gürültüden Korunma
ZİNDE
GÜRÜLTÜ KONTROLÜ
Gürültü Kontrolü Nedir?
Herhangi bir ses kaynağından yayılan gürültü niteliğine
sahip sesleri;
1. Kabul edilebilir seviyeye indirgemek,
2. Akustik özelliğini değiştirmek,
3. Etki süresini azaltmak,
4. Hoşa giden veya daha az rahatsız eden bir başka ses
ile maskelemek
…….gibi metotlarla zararlı etkilerini tam olarak gidermek
veya makul bir seviyeye indirme işlemidir.
ZİNDE
GÜRÜLTÜDEN KORUNMA / YASAL TEKNİK K
Gürültü Maruziyeti
Çalışma Süresi
En Yüksek Maruziyet Sınır-limit Değeri LEX, 8h=87dB(A) Ppeak=200Pa
En Yüksek Maruziyet Eylem Değeri
LEX, 8h=85dB(A) Ppeak=140Pa
En Düşük Maruziyet Eylem Değeri
LEX, 8h=80dB(A) Ppeak=112Pa
Gürültü Maruziyeti
Düzey
Eylem
Gürültüyü Düşürme
KKD KullandırmaDenetleme/Kullanma
KKD Bulundurma
Eylem
En Yüksek Maruziyet Sınır Değeri
KKD koruması dikkate alınır.
En Yüksek Maruziyet Eylem Değeri
KKD koruması dikkate alınmaz
En Düşük Maruziyet Eylem Değeri
(Çalışanların maruziyetinin tespitinde)
Günlük Maruziyet Değerleri Yerine Haftalık Maruziyet Değerleri
Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak
tespit edilmesi durumunda, maruziyet sınır ve etkin değerlerinde günlük maruziyet değerleri
yerine haftalık maruziyet değerleri kullanılabilir
Günlük Maruziyet Değerleri Yerine Haftalık Maruziyet Değerleri
Gebe çalışanın çalıştığı yerdeki gürültü seviyesinin, en düşük maruziyet etkin değeri olan 80
dB(A) geçmemesi sağlanır. KKD kullanarak dahi çalıştırılmaları yasaktır.
10
Sınır Değeri
Çalışanların kesinlikle maruz kalmaması gereken değeri
Eylem Değeri
Aşıldığı durumda, risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değer
GÜRÜLTÜDEN KORUNMA
KORUNMA HİYERARŞİSİ
1. Kaynakta Koruma
2. Ortamda Koruma
3. Kişide koruma
: En etkili – 1. tercih
: Daha az etkili – 2. tercih
: En az etkili – 3. tercih
[Korunma hiyerarşisine uyulmak zorunludur!!!]
Soru: Kaynağın yerini değiştirmek, kaynağın etrafını
çevirmek hangi tip korumadır?
Soruya Soru Sor (3S Prensibi)
Müdahale (İşlem) Nereye ve Amacı Nedir?
ZİNDE
GÜRÜLTÜDEN KORUNMA – TEKNİK
1. KAYNAKTA KORUMA
2. ORTAMDA KORUMA
3. KİŞİDE KORUMA
Makineyi Değiştirmek
Ses Emici Malzeme Kullanarak
Yansımayı Engellemekᵃ
Sessiz Bölme İçine Almak
«Kullanılan makinelerin, gürültü
düzeyi düşük makineler ile
değiştirilmesi»
İşlemi Değiştirmek
«Gürültü düzeyi yüksek olarak
yapılan işlemin, daha az gürültü
gerektiren işlemle değiştirilmesi»
İşleyişi Değiştirmek
«Gürültü çıkartan makinelerin
işleyişini yeniden düzenlemek
(bakım, titreşen veya vuran
bölümleri yumuşak maddelerle
kaplamak, süreçte bazı değişiklikler
yapmak gibi)»
«Sesin geçebileceği ve/veya
yansıyabileceği duvar, tavan, taban
gibi yerleri ses emici malzeme ile
kaplanmak. Ses dalgası bir engele
çarptığında enerjisinin bir kısmı
yutulur buna (sogrulma) denir»
Araya Engel (Bariyer) Koyarak
Sesin Yayılmasını Engellemek
«Gürültü kaynağı ile kişi arasına
gürültüyü önleyici engel koymak»
Kaynağı Ayrı Bölmeye Almak
«Gürültü kaynağının ayrı bir bölmeye
almak»
Mesafeyi Artırmak
«Gürültü kaynağı ile kişi arasındaki
mesafeyi artırmak»
Kaynağın Yerini Değiştirmek
2
«Gürültü kaynağının konumunu
değiştirmek»
«Gürültüye maruz kalan kişinin,
sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme
içine alınması»
Maruziyet Süresini Azaltmak
«Gürültülü ortamdaki çalışma
süresinin kısaltılması»
(Kişiye Yönelik Yönetsel Uygulama)
İş Programını Değiştirmek
(Rotasyonla Çalıştırmak)
«Kişiye Yönelik Yönetsel Uygulama»
KKD Kullanmak
«Gürültüye karşı etkin kişisel
koruyucu kullanmak»
DÜZELTİLMİŞ GÜRÜLTÜ MARUZİYET DÜZEYLERİ
KORUNMADA EŞDEĞER ENERJİ DÜZEYİ PRENSİBİ
Eşdeğer enerji düzeyi prensibine göre;
[Sesin Şiddeti x Maruziyet Süresi = Sabit]
Bu prensibe göre; belirli bir sabit düzey olması koşulu ile,
sesin şiddeti azaltılırsa, daha uzun süre gürültüye maruz
kalınabilir. Tersi de doğrudur.
ZİNDE
DÜZELTİLMİŞ GÜRÜLTÜ MARUZİYET DÜZEYLERİ
16/07/2013
28709
SAĞLIK KURALLARI BAKIMINDAN GÜNDE AZAMİ YEDİ BUÇUK SAAT VEYA DAHA AZ ÇALIŞILMASI GEREKEN İŞLER
HAKKINDA YÖNETMELİK
MAKSİMUM GÜRÜLTÜ ŞİDDETİ
(dB)
1
MAKSİMUM MARUZİYET DÜZEYİ
[ILO STANDARDI / TR] / SAAT/GÜN
85
8
90
4
95
2
100
1
105
1/2
110
1/4
115
1/8
TR: 7,5
ZİNDE
GÜRÜLTÜDEN KORUNMA YOLLARI – TIBBİ
TIBBİ KORUNMADA GENEL KURALLAR
1. Gürültülü işlerde genç ve sağlıklı kişiler çalıştırılmalı,
2. İşe girişlerinde odyogramları alınmalı,
3. Her 6 ayda bir odyogramları alınmalı ve işitme
kaybı görülenlerde gerekli tedbirler alınmalı,
4. İş kazalarının önlenmesinde kesin denilebilecek
yeterli önlem alınabiliniyorsa, gürültülü işlerde
doğuştan sağır ve dilsizlerin çalıştırılabilir.
1
ZİNDE
GÜRÜLTÜDEN KORUNMA YOLLARI – TIBBİ
KULAK KORUYUCULARI
Pamuk
Cam pamuğu
Parafinli pamuk
Kulak tıkacı
Kulaklık
: 5 – 16 dB
: 7 – 32 dB
: 20 – 35 dB
: 20 – 45 dB
: 12 – 48 dB
Kulak Koruyucuları;
• Rahat kullanımlı olmalı,
• Kulağı tamamen kapatmalı,
• Temiz ve sağlam olmalı,
Koruma; Hava Yolu
1
Koruma; Hava-Kemik Yolu
ZİNDE
2
Titreşim
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
TİTREŞİM-VİBRASYON TANIMI
TANIM
Mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini
tanımlayan bir terimdir.
Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye, kinetik enerjinin
potansiyel enerjiye dönüşmesi olayına titreşim denir.
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
EL – KOL
TİTREŞİMİ
(EKT)
EL-KOL
TİTREŞİMİ
İnsanda el-kol sistemine
aktarıldığında, işçilerin sağlık ve
güvenliği için risk oluşturan ve
özellikle de; damar, kemik, eklem,
sinir ve kas bozukluklarına yol
açan mekanik titreşimi ifade eder.
Titreşim oluşturan aletlerin elle tutulması ve
kullanılmasıyla hissedilen titreşimdir.
2
TÜM
VUCÜT
TİTREŞİMİ
TÜM
VÜCUT
TİTREŞİMİ
(TVT)
Vücudun tümüne aktarıldığında,
işçilerin sağlık ve güvenliği için risk
oluşturan, özellikle de, bel bölgesinde
rahatsızlık ve omurgada travmaya
yol açan mekanik titreşimi ifade eder.
Her çeşit ulaşım, sanayi ve inşaat taşıtları gibi
titreşen bir yüzeyin üzerinde olmak ya da
titreşen bir sanayi makinesinin yakınında
çalışmak gibi koşullarda hissedilir.
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
EL-KOL TİTREŞİMİ (5-1500 Hz / 125-300 Hz)
BÜTÜN VÜCUT TİTREŞİMİ
Taş, yol ve beton kırma,
Traktör ve kamyon benzeri
araçlar
Kömür ve madencilikte
kullanılan pnömatik çekiçler,
pnömotik tokmaklar
Yol yapım, bakım ve onarım
makineleri
Taşlama, zımparalama,
parlatma ve rendelemede
kullanılan makineler
Çelik konstrüksiyonlu
yapılarda titreşime sebep
olan makineler
Ormancılıkta kullanılan
taşınabilir testereler, döner
testereler
Dokuma tezgahlarında
kullanılan makineler
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
TİTREŞİMİN ETKİSİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER
Titreşimin;
1. Frekansına,
2. Şiddetine,
3. Maruziyet süresine
1. Kişinin yaşına,
2. Kişinin cinsiyetine
3. Kişinin kişisel duyarlılığına
1. Kişinin genel sağlık durumuna
2. Titreşimin Uygulandığı bölgeye – büyüklüğüne
3. Titreşimin Yönüne,
….bağlıdır.
ZİNDE
El – Kol Titreşimi
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
EL–KOL TİTREŞİMİ / HASARI BELİRLEYEN FAKTÖRLER









Bireysel duyarlılık,
Titreşimin şiddeti,
Maruziyet sıklığı,
Maruziyet süresi (yıl),
Yalıtım düzeyi,
Kavrama gücü,
Kaynakla etkilenen vücut kısmı,
Kullanılan aletlerin bakım ve onarımı,
El-kol sisteminin dinamik cevabı
...gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
EL–KOL TİTREŞİMİ / HASARI BELİRLEYEN FAKTÖRLER
Yüksek frekanslar: El ve parmakta yumuşak doku hasarı
Düşük frekanslar : Bilek, dirsek ve omuzda hasar
Düşük frekanslı titreşimler (<50 Hz) el ve önkolda çok az
kayıpla iletilirler. Dirsekteki kayıp pozisyonla ilgilidir,
dirseğin fleksiyonu arttıkça kayıp artar.
Titreşimin frekansı arttıkça enerji kaybı da artar. 150-200
Hz üzerinde titreşim enerjisinin çoğu el ve parmaklardaki
dokulara yayılır.
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
EL–KOL TİTREŞİMİ / SÜREKLİ TİTREŞİM ETKİLERİ





Cilt reseptörlerinin duyarlılığında depresyon
Parmak sinirlerinde ödem, fibrozis ve sinir lifi kaybı
Kemik ve eklem hasarları,
Görme bozukluğu,
İç kulak hasarına bağlı olarak denge bozukluğu
Ortalama 3 m/s2 üzerinde günlük titreşime maruz kalan
işçilerin %10’unda 10 yıl içinde beyaz parmak ve
periferik nöropati gelişir.
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
EL–KOL TİTREŞİM SENDROMU (EKTS)
EKT Sendromu (EKTS), titreşimle birlikte çeşitli
faktörlerin etkisi altında gelişen karmaşık bir süreçtir.
1. Vasküler (Damar) Hastalıkları (Mesleki Raynaud
Fenomeni-Beyaz El - Ölü El)
2. Periferik (Çevresel) sinir hastalıkları
3. Kemik-eklem ve kas hastalıkları
4. Diğer hastalıklar (tüm vücut, SSS)
EKTS, etkileyen faktörlerle ilişkili olmak üzere çoğu
zaman farklı semptom ve bulguların bir bileşimidir.
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
VASKÜLER/BEYAZ PARMAK-Mesleki Raynaud Fenomeni
1
Parmak arterlerinin vazokonstriksiyon ataklarıyla
karakterlidir. Ataklar dakikalarca veya saatlerce sürer.
Soğuk maruziyetiyle veya emosyonel stresle artar. Atak
sırasında dokunma duyusu tamamen kaybolabilir.
Stokholm EKTS sınıflandırması şöyledir;
 Evre 1 (hafif): Ara sıra olur. Bir veya birden fazla parmak ucundadır. Soğukla
tetiklenir
 Evre 2 (orta): Bazen olur. Bir veya daha fazla parmağın distal (dış) ve orta
kısımlarını etkiler
 Evre 3 (ağır): Ataklar daha sık, bütün parmakların bütün falankslarındadır
 Evre 4 (çok ağır): Yaygın ve sık ataklara ek olarak parmak uçlarında trofik
değişiklikler de vardır
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
BEYAZ PARMAK – ÖLÜ EL – MESLEKİ RAYNAUD FENOME
1
4
Titreşimle birlikte, 8-10 derece (nemli) ısıya kısa süre
maruziyette parmaklarda ve avuç içinde beyazlaşma,
«Beyaz el – Ölü El» olur.
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
PERİFERİK SENSORİNÖRAL POLİNÖROPATİ
2
Parmak ve ellerde uyuşma ve karıncalanma vardır. İleri
dönemlerde dokunma, sıcaklık ve titreşim duyusu azalır
ve el becerileri bozulur.
PSP Stokholm Sınıflandırması;
 Evre 1 (hafif): Karıncalanma olmaksızın ara sıra uyuşma
 Evre 2 (orta): Aralıklı veya sürekli uyuşma ve duyu kaybı
 Evre 3 (ağır): Aralıklı veya sürekli uyuşma, dokunma duyusunun ve el
becerilerinin azalması
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
OSTEOARTİKÜLER VE KAS HASTALIKLARI
3
Osteoartiküler (kemik-eklem) hastalıklar




Dirsek ve el bileğinin osteoartrozu ve bilekte osteofitler
Karpal kemik hastalıkları
Semilunate kemik osteonekrozu (Kienböck hastalığı)
Skafoid kemiğin psödoartrozu
Kas hastalıkları
 El ve parmaklarda ağrı ve kas güçsüzlüğü
 Elle kavrama yeteneğinin azalması
 Üst ekstremitede tendinit, tenosinovit
ZİNDE
Tüm Vücut Titreşimi
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
HASARI BELİRLEYEN FAKTÖRLER








Yol yapımı ve bakımı
Araç tipi ve düzenlemesi
Araç yaşı ve bakımı
Araç süspansiyon sistemlerinin bakımı
Koltuk düzenlemesi, süspansiyonu, bakımı
Araç hızı, sürücü yetenekleri
Aydınlatma ve görme
İş organizasyonu
…gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
SEMPTOMLAR
1
Başlangıç semptomları (şikayetleri)
 Mide, göğüs ve baş ağrısı
 Bulantı hissi
 Denge kaybı
Uzun süreli semptomlar (şikayetler)
 Omurga hasarları (En çok bel bölgesi etkilenir ve
deformasyon, lumbago ve siyatik gelişebilir)
 Sindirim, dolaşım ve solunum sistemleri
 Periferik (çevre) ve otonom sinirler
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
SEMPTOMLAR (Başlangıçta Yüksek, Sonra Normal)
2
1
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Bazı dokularda deformasyon
Solunum hızında artış
Oksijen, mineral ve enerji harcamasında artış
Performansta düşme
Sübjektif algılamada bozulma
Kalp atım sayısının artma
Hipertansiyon
MSS hücre fonksiyonlarında aksama
Kanda glikoz ve glikojen konsantrasyonunda
(düzeyinde) azalma
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
VÜCUT HAREKET HALİNDE İKEN SEMPTOMLAR
3
1.Duyu organlarında,
2.Kas, bağ ve eklemlerde,
3.İç kulak denge organında,
4.Deride kıl dibi ve deri altı dokularda,
5.Kılcal damarlarda,
…… zararlı ve kalıcı etkiler yapar.
Düşük frekanslarda
Yüksek frekanslarda
: Sarsıntı hissi
: Karıncalanma-yanma hissi
ZİNDE
Titreşimde Tanı
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
TİTREŞİMİ ÖLÇEN ALETLER
Titreşimi Ölçen Aletler
Oktav Bantları yada Vibrasyon Detektörü
Frekans (Oktav) Bantları (Hz);
1-2
4-8-16
31.5-125-250-1.000-2.000-4.000
8.000
TİTREŞİM-VİBRASYON
EL-KOL TİTREŞİMİN ÖLÇÜLMESİ
Titreşim
 Çift elle kullanılan aygıtlarda, ölçümler her el için
ayrı ayrı yapılacaktır. Maruziyet her iki eldeki en
yüksek değer esas alınarak belirlenecektir.
 Ölçüm insan vücudunun titreşimle temasta olduğu
noktalarından veya en yakın yerinden yapılır.
 El kol titreşiminde ölçüm, elle tutulan veya aletin
çalışan kısmı üzerinden ölçülür,
 Tüm vücut titreşiminde oturulan veya ayakta
durulan noktalardan ölçülür.
1
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
ÖLÇÜM YÖNTEMİ
 Her titreşim kaynağı için bir ölçüm kartı tutulur. Ölçüm
yapılan noktalar ve alınan değerlerin tümü kayıt altına
alınır,
 Titreşim ölçüm kartı yetkililerin her istediğinde
gösterilmek üzere hazır bulundurulur.
 Titreşim ölçüm sonuçlarına, istemeleri halinde işçi
ve/veya temsilcileri tarafından ulaşılabilir.
ZİNDE
Titreşimden Korunma
ZİNDE
TİTREŞİMDEN KORUNMA YOLLARI
Maruziyet süresini kısaltmak. Titreşimin
şiddeti sınırlandırılmak
Maruz kalan işçiyi soğuktan ve nemden
korumak
Maruziyeti
Azaltıcı
Yöntemler
Yeterli çalışma sürelerini kapsayan uygun
çalışma programı hazırlamak
İşyerinin ve çalışma yerlerinin tasarımı ve
düzenini sağlamak
Çalışanlara bilgi, eğitim ve talimatlar
vermek
Uygun bakım-onarım programları
uygulamak
Ergonomik tasarım ve
uygun iş ekipmanı seçimi
Bütün vücut titreşimini azaltacak (süspansiyonlu)
oturma yerleri ayaklarda lastik paspaslar ve elkol titreşimini azaltacak el tutma yerleri vb.
ZİNDE
ÇALIŞANLARIN TİTREŞİMLE İLE İLGİLİ RİSKLERDEN
KORUNMALARINA DAİR YÖNETMELİK
22 Ağustos 2013
Resmî Gazete
Sayı: 28743
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
Titreşim
Türü
Maruziyet Sınır
Değeri (m/s²)
Maruziyet Eylem
Değeri (m/s²)
Hissedilen
Frekanslar
Kullanılan
Standart
EL-KOL
5
2,5
1-1000
TS EN ISO 5349-1
TS EN ISO 5349-2
1-80
TS EN 1032:2005
TS 2775
TÜM VÜCUT
1,15
0,5
Sınır Değerin Anlamı
Çalışanların kesinlikle maruz kalmaması gereken değeri
Eylem Değerinin Anlamı
Aşıldığı durumda, risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değer
8
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
RİSK DEĞERLENDİRMESİ
 Aralıklı/tekrarlanan şoklara maruziyet de dahil
maruziyetin türü, düzeyi ve süresine,
 Maruziyet sınır ve eylem (etkin) değerlerine,
 Özel politika gerektiren gruplar ile tüm çalışanların
sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine,
 Mekanik titreşim ile çalışma ortamı arasındaki veya
mekanik titreşim ile diğer iş ekipmanları arasındaki
etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan
dolaylı etkisine,
1
ZİNDE
TİTREŞİM-VİBRASYON
MEVZUAT
Titreşim sonucu kemik-eklem zararları ve anijionörotik
bozukluklar” Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü
ekli listede belirtilmiştir.
SGK yıllık istatistiklerinde, titreşimden ileri gelen;
«meslek hastalıklarına rastlanılmamaktadır.»
«Yükümlülük Süresi 2 yıldır.»
ZİNDE
3
Termal Konfor
ZİNDE
TERMAL – ISIL KONFOR
TERMAL KONFOR
Bir işyerinde çalışanların bedensel ve zihinsel
faaliyetlerini sürdürürken belirli bir rahatlık içinde
bulunmalarına termal konfor denir.
Bir işyerinde termal konfor şartlarının sağlanınca;
1. Meslek hastalıkları azalır
2. İş kazaları azalır
3. İşe devamlılık artar
4. İş verimi artar
ZİNDE
TERMAL – ISIL KONFOR
TERMAL KONFORU BELİRLEYEN FAKTÖRLER
1.
2.
3.
4.
2
Hava sıcaklığı (Ortam ısısı)
Havanın nemi (Bağıl Nem)
Hava akım hızı
Radyant ısısı (Termal Radyasyon)
ZİNDE
Hava Sıcaklığı
ZİNDE
HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI)
TANIM
Isı; Enerjinin miktarını gösterir. Isı ölçümü Kalorimetre
(ısıölçer) ile yapılır.
Sıcaklık; Enerjinin miktarını değil seviyesini gösterir.
Sıcaklık; Kuru (Cıvalı) Termometre ile ölçülür.
Termal konforun ana (en önemli) parametresidir.
ZİNDE
HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI)
VÜCUT ISI DENGESİ
 Vücut Isısı




: 36,8±0,4 (36,4-37,2)
Hipotermi
Normotermi
Ateş
Hipertermi
: <34
: 36-38
: 38-40
: 42-44
 0,5 derecelik artış ve azalışlar patolojik kabul edilir.
ZİNDE
HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI)
YÜKSEK SICAKLIĞIN ETKİLERİ – 1
 Vücut ısı regülasyonunun bozulması ile, vücut ısının
41°C’ye kadar ulaşması sonucu ısı (güneş) çarpması
olur. Beyinde hasara ve ölüme neden olur.
 Aşırı terleme ve tuz kaybı (İyon; Ca, Na, Mg, K)
nedeni ile kaslarda ani kasılmalar şeklinde ısı
krampları olabilir,
 Aşırı yükleme sonucu oluşan sıvı kaybının tansiyon
düşüklüğüne ve baş dönmesine yol açan ısı
yorgunlukları olabilir.
1
ZİNDE
HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI)
YÜKSEK SICAKLIĞIN ETKİLERİ – 2
Kaşıntılı kırmızı lekeler şeklinde deri bozukluklar
Moral bozuklukları
Konsantrasyon bozuklukları
Aşırı duyarlık
Aşırı uyku hali
Baş dönmesi
Vücut direncinin düşmesi
Endişe
Yorgunluk
İş veriminin düşmesi
……………neden olur.
1
ZİNDE
HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI)
SICAKLIK PERFORMANS İLİŞKİSİ
Aşırı sıcaklığın üretim üzerindeki olumsuz etkisi;
29 °C olursa performans %5 düşer
30 °C "
"
%10 "
31 °C "
"
%17 "
32 °C "
"
%30 "
"İşyerinde termal konfor şartlarının sağlanması İş
Verimini artırır."
1
ZİNDE
HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI)
SICAKLIK PERFORMANS İLİŞKİSİ
Faaliyetin Şekli
 Oturarak yapılan hafif el-kol işleri
 Ayakta yapılan ağır el-kol işleri
 Çok ağır işlerin yapılması
1
Hava Sıcaklığı
20°C
17°C
15-16°C
ZİNDE
HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI)
DÜŞÜK SICAKLIĞIN ETKİLERİ
Endüstride düşük ısıya daha az rastlanır. Soğuk işyeri
ortamları, daha çok soğuk hava depolarında yapılan
çalışmalarda ve kışın açıkta yapılan işlerde görülür.
Düşük sıcaklığın insan üzerine olumsuz etkileri;
 Uyuşukluk
 Uyku hali
 Organlarda hissizlik
 Donma
ZİNDE
HAVA SICAKLIĞI (ORTAM SICAKLIĞI)
ORTAM SICAKLIĞINI ÖLÇEN ALET VE BİRİMİ
Ortam Sıcaklığını Ölçen Alet
Kuru (Cıvalı) Termometre
Birimi
Celcius-Santigrat-C/Fahrenheit-F/Kelvin-K/Reamur-R
ZİNDE
Nem (Mutlak – Bağıl)
ZİNDE
NEM
NEM (MUTLAK VE BAĞIL)
Mutlak nem; birim havadaki su buharı miktarıdır. Bir
metreküp hava içindeki su buharının ağırlığıdır.
Bağıl (Nisbi) nem; aynı sıcaklıkta doymuş havadaki
mutlak nemin %’sinidir.
Mevcut ortam ısısında işyeri havasını doymuşluk düzeyine kadar
getirecek su buharı değerine göre yüzde oranı (%100 nemli) şeklinde
ifade edilebilir.
Spesifik nem; bir gaz içerisinde bulunan nem ağırlığının gaz ağırlığına
oranıdır
ZİNDE
NEM
İŞYERİNDE NEM ORANI VE NEMİN ETKİSİ
Bir işyerinde bağıl nem %30-60 (80) olmalıdır.
Yüksek bağıl nem;
 Yüksek ortam sıcaklığında bunalma
 Düşük ortam sıcaklığında üşüme ve ürperme
………………..hissine neden olur.
NEM
NEMİ ÖLÇEN ALET
Nemi Ölçen Aletler
Higrometre
Psikrometre (Kata Termometre)
Psikrometre cihazında, kuru ve ıslak termometre bir
arada kullanılarak aynı anda iki değer elde edilir.
Elde edilen sonuçlar bu cihaz için geliştirilmiş grafik
(psychrometry chart) ile değerlendirilerek ortamın nem
düzeyi hesaplanır.
3
HAVA AKIM HIZI
HAVA AKIM HIZI
Aşarsa, vücut ile çevresindeki hava arasında hava
akımın etkisi ile ısı transferi olur ve ısı stresleri oluşur.
 Oturarak çalışanlarda
 Yarı aktif çalışanlarda
 Tozsuz yerlerde
: 0,15-1 m/sn
: 1-1,25 m/sn
: 1.75 m/sn
«Hava akım hızı 0,3-0,5 metreyi/saniye aşmamalı»
3
ZİNDE
TERMAL KONFOR
EFEKTİF ISI «HİSSEDİLEN ISI- EŞDEĞER EFEKTİF SICAKLIK» PARAMETRELERİ
ÇEVRESEL (DIŞ) FAKTÖRLER
KİŞİSEL FAKTÖRLER
1.Hava Sıcaklığı (Ortam Isısı)
2.Ortamın Nemi (Bağıl Nem Oranı)
3.Ortamın Hava Akımı (Havalandırması)
4.Radyant Isısı (Termal Radyasyonu)
1. Yapılan işin niteliği (hafif-orta-ağır iş)
2. İşçinin giyim durumu (ince-kalın)
3. İşçinin yaşı ve cinsiyeti
4. İşçinin beslenmesi (işe uygun-değil)
5. İşçinin fiziki durumu (zayıf-şişman)
6. İşçinin ruhi durumu (sakin-gergin)
7. İşçinin sağlık durumu (hasta-iyi)
5
ZİNDE
4
Aydınlatma
ZİNDE
AYDINLATMA
İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI
Işık kaynağının birim yüzey üzerinde yaptığı etkiye
aydınlanma (E) denir.
Aydınlanma ışık şiddeti ile doğru, uzaklığın karesiyle
ters orantılıdır.
Ayrıca, ışınlar ile yüzeyin normali arasındaki açının
kosinüs fonksiyonu da vardır.
[E=I/d².Cos α (Lüks=mum/m²)]
ZİNDE
AYDINLATMA
BİRİMİ/ÖLÇEN ALET
Aydınlatma şiddeti
Aydınlatmayı ölçen alet
3
: lüx
: lüxmetre
ZİNDE
AYDINLATMA
İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI
Aydınlatmada amaç, belli bir aydınlık düzeyi elde etmek
değil, iyi görme koşullarını sağlamaktır
İyi bir işyeri aydınlatması yapılan işe göre;
 Yeterli şiddette,
 Tek Düze,
 İyi Yayılmış,
 Gölge Vermeyen
 Göz Kamaştırmayan
………………………aydınlatma şeklinde olmalıdır.
ZİNDE
AYDINLATMA
İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Işık şiddeti (niteliği)
Işığın rengi ve renksel yansıması
Işığın yayılması ve dağılımı
Işığın yönü ile gölge etkisi
Göz kamaşmasının önlenmesi (sınırlandırılması)
Aydınlatılmak istenen yüzey (yeterli olmalı)
Aydınlatılmak istenen araç gereç
Aydınlatılan yüzeyin yapısı;
 Kirli ve koyu renkli (ışığın %10-12’i yansır)
 Temiz ve açık renk (ışığın >%90’ı yansır)
 Mat veya parlak yüzeyler
AYDINLATMA
İYİ BİR AYDINLATMANIN OLUMLU ETKİLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
Görme keskinliğini (gözün ayırt edebilirliğini) artırır,
Bakılan eşya daha iyi görülür,
İş kazası önlenebilir veya azalır,
İşçilerin başarısını ve performansını artırır,
İş görmede çabukluk ve kalite sağlar,
ZİNDE
AYDINLATMA
DOĞAL AYDINLATMA
Aydınlatmanın güneş ışığı ile yapılması esastır.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 13. Maddesinde
«işyeri taban yüzeyinin en az 1/10’i oranında ışık
almasına sağlayacak şekilde pencerelerin olması» şartı
getirilmiştir.
ZİNDE
AYDINLATMA
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün 18. Maddesine Göre
İşyerlerindeki Aydınlatma Oranları
Lüx
İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler ve benzeri yerler
Avlular açık
alanlar
20
Kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve benzeri kaba
işlerin yapıldığı yerler ile iş geçit, koridor, yol ve merdivenler
Kaba
malzemelerin
taşınması, koridor
50
Kaba montaj, balyaların açılması, hububat öğütülmesi, kazan dairesi, makine
dairesi, insan ve yük asansör kabinleri malzeme stok ambarları, soyunma ve
yıkanma yerleri, yemekhane ve helalar
Kaba montaj, stok
ambarlar,
soyunma yerleri
100
Normal montaj, kaba işler yapılan tezgahlar, konserve kutulama ve benzeri
işler
Normal montaj,
tezgah, konserve
200
Ayrıntıların
seçilmesi
300
Koyu renkli
dokuma, büro
500
Hassas işler
1000
Ayrıntıların yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler
Koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkati gerektiren ince işlerin
Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler
4
5
Basınç
ZİNDE
AYDINLATMA
İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI
Işık kaynağının birim yüzey üzerinde yaptığı etkiye
aydınlanma (E) denir.
Aydınlanma ışık şiddeti ile doğru, uzaklığın karesiyle
ters orantılıdır.
Ayrıca, ışınlar ile yüzeyin normali arasındaki açının
kosinüs fonksiyonu da vardır.
[E=I/d².Cos α (Lüks=mum/m²)]
ZİNDE
AYDINLATMA
BİRİMİ/ÖLÇEN ALET
Aydınlatma şiddeti
Aydınlatmayı ölçen alet
3
: lüx
: lüxmetre
ZİNDE
AYDINLATMA
İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI
Aydınlatmada amaç, belli bir aydınlık düzeyi elde
etmek değil, iyi görme koşullarını sağlamaktır
İyi bir işyeri aydınlatması yapılan işe göre;
 Yeterli şiddette,
 Tek Düze,
 İyi Yayılmış,
 Gölge Vermeyen
 Göz Kamaştırmayan
………………………aydınlatma şeklinde olmalıdır.
ZİNDE
AYDINLATMA
İŞYERLERİNDE İYİ AYDINLATMANIN ŞARTLARI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Işık şiddeti (niteliği)
Işığın rengi ve renksel yansıması
Işığın yayılması ve dağılımı
Işığın yönü ile gölge etkisi
Göz kamaşmasının önlenmesi (sınırlandırılması)
Aydınlatılmak istenen yüzey (yeterli olmalı)
Aydınlatılmak istenen araç gereç
Aydınlatılan yüzeyin yapısı;
 Kirli ve koyu renkli (ışığın %10-12’i yansır)
 Temiz ve açık renk (ışığın >%90’ı yansır)
 Mat veya parlak yüzeyler
AYDINLATMA
İYİ BİR AYDINLATMANIN OLUMLU ETKİLERİ
1.
2.
3.
4.
5.
Görme keskinliğini (gözün ayırt edebilirliğini) artırır,
Bakılan eşya daha iyi görülür,
İş kazası önlenebilir veya azalır,
İşçilerin başarısını ve performansını artırır,
İş görmede çabukluk ve kalite sağlar,
ZİNDE
AYDINLATMA
İŞYERLERİNDE AYDINLATMA
Tabi (Doğal) Aydınlatma
Suni (Yapay) Aydınlatma
ZİNDE
AYDINLATMA
YAPAY AYDINLATMA TÜRLERİ
1. Direkt (Dolaysız)
2. Endirekt (Dolaylı)
3. Yarı Direkt (Karma)
 Işık çalışılan bölgeye direk geliyorsa Direkt-Dolaysız,
 Başka bir yüzeye çarpıp geliyorsa Endirekt-Dolaylı,
 Sadece çalışılan bölgeyi aydınlatıyorsa Yarı DirektKarma-Lokal,
…………………aydınlatma olarak adlandırılır.
1
AYDINLATMA
DOĞAL AYDINLATMA
Aydınlatmanın güneş ışığı ile yapılması esastır.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün 13. Maddesinde
«işyeri taban yüzeyinin en az 1/10’i oranında ışık
almasına sağlayacak şekilde pencerelerin olması» şartı
getirilmiştir.
ZİNDE
AYDINLATMA
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün 18. Maddesine Göre
İşyerlerindeki Aydınlatma Oranları
Lüx
İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler ve benzeri yerler
Avlular açık
alanlar
20
Kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve benzeri kaba
işlerin yapıldığı yerler ile iş geçit, koridor, yol ve merdivenler
Kaba
malzemelerin
taşınması, koridor
50
Kaba montaj, balyaların açılması, hububat öğütülmesi, kazan dairesi, makine
dairesi, insan ve yük asansör kabinleri malzeme stok ambarları, soyunma ve
yıkanma yerleri, yemekhane ve helalar
Kaba montaj, stok
ambarlar,
soyunma yerleri
100
Normal montaj, kaba işler yapılan tezgahlar, konserve kutulama ve benzeri
işler
Normal montaj,
tezgah, konserve
200
Ayrıntıların
seçilmesi
300
Koyu renkli
dokuma, büro
500
Hassas işler
1000
Ayrıntıların yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler
Koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkati gerektiren ince işlerin
Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler
4
5
Basınç
ZİNDE
BASINÇ
AÇIKLAMALAR – 1
Birim yüzey üzerine uygulanan kuvvete basınç denir.
Birimi paskal (N/m²), bar (kg/cm²) veya 1 atm (760
mmHg = 1,013 kg/cm²)’dir.
İSG konusunda basınç; normal atmosfer basıncının
daha fazla veya daha az olması gereken veya olan
işyerlerindeki basınçtır.
Not; Yerküre atmosferi, deniz seviyesinde 100 kilopaskallık (kPa) bir basınç
oluşturur. Bu, 1 mutlak atmosfer (1 absolut atmosfer=1 ATA) olarak ifade edilir.
ZİNDE
BASINÇ
AÇIKLAMALAR – 2
Denizde her 10 metre derinlikte basınç 1
atmosfer artar.
Atmosferik hava normalde %20 oksijen, %80 azottan
oluşur.
Bunun anlamı; deniz seviyesinde havanın parsiyel
basıncı 0.2 ATA O₂, 0.8 ATA N₂’dur. Örneğin denizin 40
metre altında parsiyel banıç; 1 ATA O₂ ve 4 ATA N₂
1
ZİNDE
BASINÇ
AÇIKLAMALAR – 3
Normalde 4 Bar (Newton/cm²)’lik basınç değişimi
organizmada rahatsızlık hissi dışında herhangi bir
sağlık sorunu oluşturmaz.
Basıncın daha 4 bardan daha fazla değişmesi bir takım
sorunlara neden olur.
ZİNDE
DÜŞÜK BASINÇ
DÜŞÜK BASINCA MARUZ KALAN MESLEKLER
Uçak kabinlerinde çalışanlar,
Balonlarla seyahatler
Yol yapımı, elektrik, telefon servis istasyonlarında
çalışanlar
Sepo odaları (modern yangın korunma sistemlerinin
gereği olarak kurulan ve oksijen içeriği %13’lere kadar
düşürülen çalışmalar)
ZİNDE
DÜŞÜK BASINÇ
DÜŞÜK BASINÇ
Basıncın düşmesi nedeniyle, normal atmosfer basıncı
altında dokularda erimiş olan gazlar serbest hale gelir
ve vücutta;





Çeşitli organlarda karıncalanma,
Kol ve bacaklarda ağrılar,
Kulak ağrıları, kanaması ve işitme kaybı,
Bulanık görme,
Vücuttaki oksijenin parsiyel basıncının düşmesi
sonucu anoksemi (Kanda O₂ azalması),
 Tansiyon düşüklüğü ve taşikardi görülebilir.
ZİNDE
YÜKSEK BASINÇ
YÜKSEK BASINCA MARUZ KALAN MESLEKLER
Dalgıçlar
Balıkçılar
Sünger avcıları
Tünel ve duba yapımında çalışanları
Rekompresyon odası teknisyenleri
Denizaltı personeli
Gemi kurtarıcıları
………………..gibi mesleklerde görülür.
ZİNDE
YÜKSEK BASINÇ
YÜKSEK BASINCA BAĞLI HASTALIKLAR
1. Barotaravma
 Kompresyon Barotravması
 Dekompresyon Barotravması
2. Dekompresyon Hastalığı
 Tip I Dekompresyon Hastalığı
 Tip II Dekompresyon Hastalığı
3. Disbarik Osteonekroz
ZİNDE
YÜKSEK BASINÇ
BAROTRAVMA
1
Yüksek basıncın mekanik etkisine bağlı olarak timpan
zarının (kulak zarının) iki tarafı arasında basınç farkı
oluşmasıdır.
ZİNDE
YÜKSEK BASINÇ
DEKOMPRESYON HASTALIĞI (VURGUN)
2
Basınç arttıkça kandaki azot yoğunluğu (gaz basıncı)
da artar.
Atmosferik basınca dönme hızlı olursa, kanda eriyik
haldeki azot hızla kanda ve dokularda baloncuklara
dönüşerek dolaşım yetmezliğine ve lokal doku
hasarına neden olur.
Etkilenme;
 Hava basıncına
 Su altındaki derinliğe
 Maruziyet süresine
…..bağlıdır.
ZİNDE
YÜKSEK BASINÇ
DEKOMPRESYON HASTALIĞI (VURGUN)
2
Derinde gaz vücut dokularında erir, fakat basınç
kalkınca çözünürlük azalır. Basınç azalması hızlı olursa,
akciğerin gazı atacak kadar zamanı olmaz ve dokuda
gaz kabarcıkları oluşur. Klinik görünüm, bu
kabarcıkların miktarına ve lokalizasyonuna bağlıdır.
Dekompresyon hastalığı maruziyetten sonraki
10 dakika ile 2 hafta arasında ortaya çıkabilir.
ZİNDE
YÜKSEK BASINÇ
YÜKSEK BASINÇLI İŞLERDE KORUNMA ÖNERİLERİ
Yüksek basınç koşullarında çalışanlar olası sağlık
riskleri konusunda iyi eğitilmeli, doğru davranış
biçimleri öğretilmelidir.
Dalgıçların erken yükselmemelerinin sağlanması,
rekompresyon uygulamalarının doğru ve yeterince
yapılması gereklidir.
Riskli iş ortamlarında düzenli basınç ölçümleri
yapılmalı, basınç alarm sistemleri kurulmalıdır.
ZİNDE
YÜKSEK BASINÇ
YÜKSEK BASINÇLI İŞLERDE KORUNMA ÖNERİLERİ
İşe giriş muayenelerinde genel vücut sağlığının yanı
sıra solunum ve sinir sitemi, KBB, KVS, GİS ve KİS
patolojileri ve obezite araştırılmalı,
Boy, kilo ölçümleri yapılmalı, omuz, diz ve kalça
grafileri, SFT, EKG, odyometre yapılmalı, kemik
grafileri yılda bir tekrarlanmalı
Kontrol aralıkları
 1 ATA’dan düşük basınç : 3 aydan uzun olmamalı
 1 ATA’dan yüksek basınç: 1 aydan uzun olmamalı
ZİNDE
6
Radyasyon
ZİNDE
RADYASYON
TANIM VE DENETİM
Radyasyon Latince bir kelime olup dilimizde ışıma olarak
kullanılır.
İşyerlerinde radyasyonun kullanılmasını ve denetlemesini
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu -TAEK tarafından yapılır.
ZİNDE
RADYASYON KAYNAKLARI
Doğal
(Radon)
Radon; Kaya, toprak ve sudaki doğal uranyumun bozunması
Mesleksel
Medikal
(Nükleer Santral)
(Radyoloji)
ZİNDE
ELEKTROMAGNETİK SPEKTRUM*
Dalga Boyları Büyür Enerjileri Azalır
Dalga Küçülür Enerji Artar
2-) Elektromagnetik spektrumda ışınların zararı sağa gidildikçe artar.
ZİNDE
RADYASYONUN GİRİCİLİĞİ
3-) Parçacık şeklinde yayılan ışınların zarar düzeyi Nötronlar>Beta>Alfa
ZİNDE
RADYASYON TANISI
RADYASYON
Gözle görülmez
Kokusu alınmaz
Sesi duyulmaz
Tadı alınmaz
Dokunarak algılanmaz
ZİNDE
RADYASYON TANISI
KESİN TANI
1.Dıştan etki yapan ışınların ölçülmesi için parsiyel
global dozimetri,
2.İç kontaminasyonun ölçülmesi için total veya parsiyel
beden spektrometresi yapılır.
Işına maruz kalınan işlerde, çalışanın özel kuruluşlar
tarafından sürekli denetlenmesi ve hastalık halinde bu
denetimin sonuçlarından yararlanılması gerekir.
ZİNDE
RADYASYON TANISI
DOZİMETRE (Radyasyonun Ölçülmesi)
Film
TLD
Kalem
ZİNDE
GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Güvenlikli Çalışabilmek İçin;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Işının gücü/çıkış enerjisi,
Işın kaynağına uzaklık,
Işının çapı,
Işının dağılımı,
Sinyal atım hızı sıklığı,
Dalga boyu,
Işının optiği ve ışın yolu,
Maruziyet süresi,
Hastanın boyutu,
bilinmelidir……
İSTANBULUZMAN
Ergonominin Faydaları:
Üretim sistemleri tasarımlarında ve işletiminde ergonomik
faktörler dikkate alınırsa;
• Kişiler üzerindeki stres kalkar, daha rahat olurlar,
• Verim artar,
• Kayıp zamanlar azalır,
• Devamsızlıklar ve işten ayrılmalar azalır,
• İşle ilgili hatalar azalır,
• İş kalitesi artar,
• Çalışanların fiziksel ve psikolojik sorunları azalır,
• İş kazaları – Meslek Hastalıkları azalır.
Page  110
Ergonomi biliminin amaçları:
İşyerindeki temel görevi, çalışana yönelik iş düzenlemesinin
temel bilgilerini sağlamaktır.
1. İnsanlar tarafından kullanılan araç gereç ve düzeneklerin
kullanım etkinliğinin artırılması
2. Günlük hayatta karşılaşılan insan kullanımına ve etkileşimine
açık olan her şeyin insana uygun tasarımıyla:
a. İnsan performansının artması
b. İnsan güvenliğinin sağlanması
c. İnsan sağlığının korunması ve iyileştirilmesi
d. İnsan mutluluğunun ve doyumunun sağlanması amaçlanır.
Page  111
Ergonomi 3 ana bölümde incelenir:
1. Fiziksel Ergonomi (İnsanların anatomik, antropometrik,
fizyolojik ve biyomekanik karakteristikleriyle ilgilenir)
2. Algısal-Bilişsel Ergonomi (Cognitive-Ergonomi) (Asıl
çalışma alanı gösterge dizaynıdır. Hata olasılığını en aza
indirmek hedeflenir. Kumanda, kontrol düğmeleri, uyarı
zilleri, sinyaller, joystickler, direksiyon ve araç-uçak
göstergeleri Örnek: Hava trafik kontrolü)
3. Örgütsel Ergonomi (İnsanları ve işi en iyi etkiyi sağlayacak
şekilde örgütler, konuları: iletişim, ekip kaynak yönetimi,
iş tasarımı, çalışma saatlerinin belirlenmesi, toplum
ergonomisi, uyumlu çalışma, sanal örgütler, kalite
yönetimi)
Page  112
Antropometrik çalışma yeri düzenleme
Çalışma yerlerini düzenlenmesinde çalışan vücudunun en önemli
organlarının uzunluklarını ve uzanma mesafelerini, ellerin ve ayakların
hareket boyutlarını bilmek gereklidir.
Antropometrik ölçüsü alınan insanların, en az %90’ı uygulanan tasarım
ölçüsü içinde yer almalıdır.
Page  113
Antropometri ve Çalışma Ortamı
Tasarımı
Çalışan insanların fiziksel rahatlıkları ve beden yeteneklerini maksimum
düzeyde kullanabilmeleri,
kullandıkları malzemeler,
Çalışma yüzeyleri ve
Hacimlerinin kendi boyutları ile uygun olmasına bağlıdır.
Antropometrik verilerden yararlanılmaz ise:
Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları ve
Yorgunluk sorunları ortaya çıkar.
Page  114
Kuvvet
Kuvvet
Kuvvet
Erkek
Kadın
Hassas işler
Hafif işler
Ağır İşler
Ayakta Çalışma Esnasında Tavsiye Edilen Yükseklikler. Referans çizgisi (±0) ile
ortalama dirsek yüksek seviyesi ve sapmalar
Page yerden
 115
Dirsek masa hizasında olacak
şekilde sandalye yüksekliğinin
ayarlanabilir olması gereklidir.
Page  116
Ayakta çalışma var ise, ayaklık vücut
pozisyonunun ve ağırlık dağılımının
bir ayaktan diğerine geçmesini sağlar.
Ayarlanabilir İş İstasyonları
Fizyolojik açıdan çalışma yerinin düzenlenmesi
Çalışma yöntemlerinin, çalışma tekniklerinin ve çalışma
koşullarının insan vücuduna uydurulması,
İnsan çalışmasının daha iyi hale getirilmesidir.
Aşağıda belirtilen durumlar dikkate alınarak fizyolojik
çalışma yeri düzenlemeye gidilmektedir.
1. Kassal Çalışma
2. Çevre Koşulları.
Page  118
İdeal oturma pozisyonu:
•Kalça, diz ve bilek
açıları 90 ° daha fazla
olmalı
•Beden açısı 30 ° den
fazla olmamalı
•Baş omurganın devamıdır.
•Bilek önkolun devamıdır.
Page  119
•Üst kol yere 20 ° açı yapmalı
•Dirsek açısı 90° ila 120° olmalı
•Önkol yere 20 °- paralel durmalı
•Ön kol desteği olmalı
Psikolojik Açıdan Çalışma Yeri
Düzenleme
Motivasyon
Renk düzenleme
Müzik
Page  120
Renklendirme
 Doğru renklendirme algılamayı düzeltir.
 Ayırt etme ve farklılaştırmada yardımcı olur.
 Stresi önler, karamsarlığı atar.
 Performansı artırıcı yöndedir.
 Monotonluğu yok ederek, kabiliyeti yükseltir, yorgunluğu
azaltır.
 Duyguları olumlu yönde etkiler.
 Güvenliği artırır. Kazaları önleyici etkisi vardır.
 Düzenliliği oluşturur. Depolamada, taşımada, fabrika içi
ulaşımda önemli bir düzenleme faktörüdür.
 Enerji artırıcı renk ve ışık dinlenme esnasında dinlenme
açığını kapamada yardımcı olur.
 Esinlemeyi artırır.
Page  121
Güvenlik Renkleri
Güvenlik
renkleri
Anlam
Zıt rengi
Kullanım örnekleri
Kırmızı
Doğrudan
tehlike, yasak
Beyaz
İmdat şalterleri, imdat
frenleri
Sarı
Dikkat,
muhtemel
tehlike
Siyah
Taşıma bantları, araç
yolları, merdiven
basamakları
Yeşil
Tehlike yok,
ilk yardım
Beyaz
İmdat çıkış kapısı, ilk
yardım odaları ve
araçları
Beyaz
Güvenlik tekniği
uyarılarına ait
işaretler,trafik levhaları (
Örn: Gürültü bölgesi)
Mavi
Page  122
Emin
 Ağır yük kaldırma
 Sık yük kaldırma
 Uygunsuz yük kaldırma
 Uygunsuz duruş
 Güçle kavramak ve tutam
 Tekrarlayan hareket
 El ve kol titreşimi
Ergonomi-201