Transcript Katılım Bankaları Enstrümanları Ve Yurt Dışı Uygulamaları

KATILIM BANKALARI ENSTRÜMANLARI VE
YURT DIŞI UYGULAMALARI
Sabri ULUS
Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş.
Hazine Müdürü
14 Ocak 2011
Bank Asya Genel Müdürlük - İstanbul
Eğitim No : 2010-2011 - 18
www.tkbb.org.tr
İçerik
BÖLÜM 1
BÖLÜM 2
BÖLÜM 3
BÖLÜM 4
BÖLÜM 5
BÖLÜM 6
Faizsiz Bankacılığın Özellikleri ve Esasları
Faizsiz Bankacılık ile Klasik Bankacılık Arasındaki Farklar
Faizsiz Bankacılığın Tarihçesi ve Gelişim Potansiyeli
Türkiye’de ve Dünyada Fon Toplama Yöntemleri
Türkiye’de ve Dünyada Fon Kullandırma Yöntemleri
Katilim Bankacılığı Ürünleri
3
10
15
20
22
25
1
Bu eğitimde …
 Amacımız dinsel eğitim vermek değildir
 Dini otorite olduğumuzu da iddia etmiyoruz
– Kaynağımız Kuran, Sünnet, Kıyas ve Icmaa …
 Biz hep beraber sadece aşağıdakileri anlamaya çalışacağız
– Islami finansın temel prensipleri ve olmazsa olmazları
– Faiz ve şans mefhumlarından sakınma
– Islami finansın ana kontratları
– Finansal riskler
– Sermaye piyasaları ve yatırımlar
– İslami prensiplere uygun şu an piyasada olan bazı İslam Bankacılığı ürünleri
2
Bölüm 1
Faizsiz Bankacılığın Özellikleri ve Esasları
İslami Ekonomiler
 İslam dininin prensiplerini ekonomik aktivitelere uygular
 En temel ihtiyaçlar ile lüx yaşam arasında bir ayırım koyar
 Temel inanç: Allah’ın temel ihtiyaçları karşılamak için inanan inanmayan herkese
rızk vermiş olmasıdır
– Üretimin faktörleri ve üretimin kendisi değil ana problem
– Eşyaların ve hizmetlerin nasıl dağıtıldığıdır ana sorun
 İslami ekonomilerde eşitlik, adalet ve ihtiyaç sahiplerini gözetme vardır
 İslami ekonomilerde temel, din kurallarına dayandığı için yapılacak iyilik veya
kötülük ilk önce ilah tarafından mükafatlandırılacaktır veya cezalandırılacaktır
temel öngörüsü vardır
 İslami ekonomilerde dini liderlerin ve danışmanların rolü büyüktür
 İslami ekonomilerde birey değil toplum ön planda tutulmaktadır
4
İslami Ekonomilerin Prensipleri
 Ekonomik prensipler kutsal değerlere dayandırılarak oluşturulmuştur
 Bireyin kendisini ve ailesini destekleyecek bir işe sahip olması (ekonomik haklar,
sorumluluklar ve imkanlar)
 Ekonominin kanunları önceden konulmuştur
 Bütün insanlığa adaletle muamele etme temel bir mefhumdur
 Merhamet ve saygı-sevgi esastır
– Fakirlere yardım etmek; zekat ve sadaka
 Malın sahibinin ilah olduğu ve kulların birer emanetçi olduğu (zenginlik, gelirler ) ve
malın bakımından sorumlu oldukları
 Özel ve kamu malları arasında eşitlik oluşturma
 Faiz, aşırıya kaçma, şansa bırakma ve başkalarının hakkını ihlal yasaklanmıştır
 Ticaret teşvik edilip riske ortak olma öngörülmüştür
5
Faizin Miktarı Değil Asıl Sorun
 Kuranı Kerim [2:278 – 279]
 Ana paradaki bir miktar artma veya azalma bir taraf için adaletsizliğin bir
göstergesidir
 Faizin miktarı asıl sorun değil
– Faizin az veya çok olması asıl sorunumuz değil
– Faizin azı da çoğu da yasaklanmıştır
 Faizin yasaklanmasındaki asıl sebep alacaklıların alacaklarını kaybetme riski değil
 Borç alanlar almış oldukalrı borç parayla ya ticaret yaparlar veya işlerini devam
ettirirler. Bunların sonucunda da alınan krediyi kaybetme riski vardır. Borç veren
borç alanın kar veya zarar ettiğine bakmaksızın faizini ister.
 İslami ekonomilerde borcun ana para ile birlikte getirisinin garanti edilmesi adaletli
gözükmemektedir. Herhangi bir kasıt olmadığı sürece borç verende piyasa riskine
katılmalıdır.
 Borç veren kar elde edebilir fakat bazı riskleri de paylaşmalıdır
6
Diğer Dinlerde/Adetlerde Faiz
 Aristotle: para sadece bir değiş tokuş aracıdır o yüzden ne artar ne de azalır
inanışı hakimdir. Parayı değiş tokuş aracı olarak kullanırken bundan gelir elde
etmeye çalışmak yasaklanmıştır.
 Judaism: “You shall not give him the money upon usury, nor lend him the victuals
for increase.” (Leviticus, 25:37). Parayı faiz kazanmak için vermemekten ve de
onda bir artış beklememekten bahsediliyor.
 Christianity: “Faizin yasaklandığı apaçık belirtiliyor” (Psalm, 15:5)
 Hindi Verdic texts and Buddhist Jatakas da faizin ne kadar tehlikeli olduğundan ve
toplumları rencide ettiğinden birçok yerde söz eder.
7
Gharar ve Şans Oyunları
 Gharar gereğinden daha fazla risk olarak tanımlanabilir
– Tamamlanmamış bilgi
– Bir iş anlaşmasında diğer tarafın haberinin olmadığı bir kısım
– Anlaşmadan doğacak fakat iki tarafında kontrol edemeyeceği sonuç
– Büyük olasılıkla zararla sonuçlanacak iş
 Profosör Mustafa Al-Zarqa ghararı şöyle açıklar
– Alım satıma konu olan şeyin varlığı veya özellikleri kesin olmamakla birlikte çok riskli
olması hasebiyle şans oyunlarına çok benzerlik gösterir
 Satışa konu şeyler fiziksel olarak mutlaka bulunmalıdır ve taraflarca da bütün
özellikleri bilinmelidir
– Salam and Istisna’ kontratları bu kuralın dışında kalır
8
Bir Örnek
 Tarladaki henüz olgunlaşmamıs zeytinleri satmak ve özellikle forward kontratı
kullanmak yasaklanmıştır
– Bir afet veya yangın sonucu kaybolma olasılığına karşılık
 Buna rağmen forward kontratla zeytin satmakta mümkündür fakat belirli şartları
vardır
– Hangi tarladan olacağı belirlenmemeli
– Anlaşmalar özenle hazırlanmalıdır
9
Bölüm 2
Faizsiz Bankacılık ile Klasik Bankacılık
Arasındaki Farklar
Klasik Finans/Bankacılık
 Klasik bankalar bugüne kadar hep kontratlar, enstrümanlar veya ürünler
geliştirmişlerdir. Amaç elbette ekonomik aktivitelerin devamını sağlamaktır. Bu da
– Sermaye ayırmakla, birşeyler dağıtmakla ve hizmetler sunmakla olmaktadır.
– En yüksek derecede imkanların kullanımı veya faydalanma da maksimumu yakalamak ana
amaçtır.
 Sermaye ihtiyacı olanlar: üretimin finansmanı, altyapı yatırımları (baraj, köprü,
otoban, fabrika) ve tüketim
– borçlar, bonolar, kiralamalar, mortgages, kredi kartları
 Sermaye sahipleri: farklı aset sınıflarında yatırımlar
– Şirketler tarafından çıkarılmış hisse senedi ve bonolar
– Bonolar, varlığa dayalı menkul kıymetler, emtialar, FX, gayrimenkul, endeksler,
yapılandırılmış tahvil / yatırım notları
– Fonlar
 Diğer Piyasalar
– derivatives: forwards, futures, options
– Sigorta: yaşam, emeklilik ve ev/işyeri sigortaları
11
İslami/Katılım Bankacılığı/Finans
 Müslüman toplumların ekonomik ve finansal ihtiyaçları diğer toplumlarla aynıdır
 Müslüman toplumlar Allah’ın emrettiklerini yaparlar ve yasakladıklarından kaçınırlar
 Diğer kuralların yanısıra, Kuran insanların davranış şekillerini ve iş hayatlarını
düzenler
– doğruluk, ahlak, eşitlik ve adaleti teşvik eder
– Paradan para kazanmayı yasaklar (Riba/faiz)
– Aşırı risk almayı ve işleri şansa bırakmayı yasaklar (Gharar)
– Şans oyunlarını yasaklar (Maysir)
 Müslümanlar İslamın gereklerine uyarken konvansiyonel bankacılığın sunmuş
olduğu faydalardan, imkanlardan ve mükemmellikten faydalanabilirler mi?
– Katılım Bankacılığı / İslami Finans
 İslami Finansın kaynağı Kuran, sünnet-hadis, ictihad , kıyastır
12
Klasik Finans/Bankacılık ve İslami Finans/Katılım
Bankacılığı
 Klasik Bankacılık
 İslami Finans
 Mevduata ve kredilere faiz uygulanması
 Faiz almak – vermek yasaklanmıştır
 Finansal kiralama araçları
 Yüksek risk alma ve mevcudiyeti şüphe
taşıyan yatırımlara girerek kar etme normal
bir aktıvıtedir
– Mevcutta olmadığı halde kaldıraç kullanarak yatırım
yapmak
– Risk alma satma ve bundan menfaat sağlama
 Klasik sigortalar
– Yaşam, işsizlik, emeklilik, sağlık, taşıt ve ev/işyeri
sigortaları
 Ticaret yapmak teşvik edilmiştir
 Yüksek risk alma ve mevcudiyeti şüphe
taşıyan yatırımlara girerek kar etme
yasaklanmıştır
 Klasik sigorta tipleri yasaklanmıştır. Takaful
(İslami sigorta) teşvik edilmektedir.
 İslam kuralları hangi finansal ürünlerin veya
yatırımların helal olduğunu ve hangilerinin
haram olduğunu belirtir
13
İslam Bankacılığı Danışmanları
 İslam bankacılığı danışmanları ve dini liderler
– Kurumların islam bankacılığı prensiplerine uymalarına yardım ederler
– Şeri kuralların açıklamasında yardımcı olurlar
– En son açıklanan fıkıh akademisi kurallarının uygulamasını sağlarlar
– Mevcut ürünlerin veya çıkarılması planlanan ürünlerin prensiplere uygun olup olmadığı
konusunda kurumları bilgilendirirler
– Yeni ürünlerin tasarımında yardımcı olurlar
– Hukuki anlaşmaların prensiplere uygunluğu konusunda görüş bildirirler
 Bazı danışmanlar birden fazla bankaya danışmanlık yapabilirler
 İslam bankacılığında danışmanların görüşleri bağlayıcıdır
 Danışmanlar farklı görüşlere sahip olabilirler fakat genelde hepsi aynı karara
sahiplerdir (istisnalar dışında).
14
Bölüm 3
Faizsiz Bankacılığın Tarihçesi ve Gelişim
Potansiyeli
İslami Finans: neredeyse yarım yüzyıllık bir macera
 İslam Bankacılığı 1970’lerden günümüze her geçen yıl büyüyerek ulaşmıştır
 Muhammad Iqbal, Abu Al-A’la Al-Maududi, Baqir Al-Sadr ve Sayyid Qutb gibi
yazarların büyük çabaları sonucu yeniden canlanmış bir finans türüdür
 İsminden de anlaşıldığı üzere dinin gereklerine saygı duyarak ekonomik ve
finansal bir sistem getiren bir finans türüdür. Temelinde
– adalet, eşitlik ve ticarette dürüstlük vardır
– ticaret helaldir ve İslami kontratların her türlüsü kullanıma açıktır
 Konvansiyonel bankacılık ve finans içeren şeyler yasaklanmıştır
 İslami Finans konvansiyonel finansa bir alternatiftir.
– İslami Finans sadece Müslümanlara değil tüm insanlığa açıktır
16
İslami Finansa Olan Bu İlgi Neden?
 Dünya nüfusunun yaklaşık %23’ü müslümandır*
 Asya kıtası en yüksek müslüman nüfus sayısına sahiptir
 Konvansiyonel bankacılığın müslüman kesimin ihtiyaçlarını karşılayamaması ve
halkın dini konularda daha da bilinçlenmesi İslamic Bankacılığının gelişmesine
sebebiyet verdi
 Müslüman ülkelerde olan yer altı kaynak zenginliğinin keşfi ve petrol ürünlerindeki
hızlı fiyat artışı islami finansa en büyük destek olmuştur.
 2000’li yıllardaki batı ülkelerine olan terorist saldırılar ve Afganistan ve Irak
savaşları müslüman halkın daha bilinçlenmelerine ve mal varlıklarını batılı
ülkelerden kendi ülkelerine aktarmalarına sebebiyet vermiş ve bu kaynaklar islami
bankacılığa destek vermiştir
* Wikipedia’ya göre 2009’da yapılan bir çalışma ile tahmini toplam Müslüman nüfus
sayısı 1.6 milyardır )
17
Bölüm 4
Türkiye’de ve Dünyada Fon Toplama
Yöntemleri
Fon Toplama Yöntemleri
 Katılım bankaları diğer bankalar gibi faiz ödeyip mevduat toplayamazlar
 Fon toplamanın çeşitli yöntemleri vardır. Bunlardan bazıları aşağıda sıralanmıştır:
 Musharakah: projelere ortaklık veya bankanın hissedarlığı
 Mudarabah: karı ve zararı özel bir anlaşma ile paylaşma (bir tarafın sermaye
sağlaması diğer tarafın emeğini ortaya koyması)
– Sermayeyi sağlayanlar pasif ortaktır
– Sermayeye yapılacak kar ödemesi mudaribin yapacağı kara endekslidir
 Wakala (Acentalik)
 Murabaha
– Sermayeyi sağlayanlar karşılığında sabit bir kar ile belirli bir süre sonra sermayelerini geri
almaktadırlar. Yani sermaye maliyeti + finansman maliyeti
 Qarz – cari hesap
– Sermayeyi sağlayanlar karşılığında herhangi bir kara veya zarara katlanmamaktadırlar.
Amanah (emanet) hesabı.
19
Bölüm 5
Türkiye’de ve Dünyada Fon Kullandırma
Yöntemleri
Fon Kullandırma Yöntemleri
 İslam bankları müşterilerine faiz almaksızın finansman sağlarlar
 İslami bankalar aşağıdaki finansman yöntemlerden birini kullanır
- Murabaha (vadeli satış) / Tavarruk
- Muşaraka (Kar / zarara ortaklık)
- İcara (kiralama)
- Salam (primli satış)
- İstisna (primli satış)
- Arbun (opsiyonlu satış)
 İslami finansal kontratlar hem şeri kuralları ve hem de o ülkenin hukuki kurallarını
dikkate alır
21
Bölüm 6
Katılım Bankacılığı Ürünleri
XYZ Emtia (Commodity) Murabaha
23
XYZ Emtia (Commodity) Murabaha
Kısa Süreli Yatırımlarla Sabit Getiri Sağlamak İster misin?
Yatırım Tanımlaması
Yatırımcı Profili
• XYZ Emtia (Commodity) Murabaha sabit ödemeli bir
yatırım türü olup Londra Metal Borsası’nda işlem gören
emtiaların alım ve akabinde vadeli satışından elde
edilen karların paylasımına dayalıdır. XYZ Emtia
Murabaha’da müşteri belirili bir miktarda emtiayı XYZ
aracılığıyla Londra’daki emtia şirketinden peşin fiyatına
satın alır ve hemen aynı emtiayı XYZ’na vadeli olarak
satar. Müşteri emtiayı peşin fiyatına alıp vadeli fiyatına
sabit bir kar ile sattığı için XYZ yatırımın vadesinin
sonunda ana para ile sabit karını müşteriye ödemek
zorundadır.
Avantajlar
Riskler
•
Vade sonuna kadar ana para ile karın koruma altına
alınmasını isteyen yatırımcı
•
Uzun vadeli yatırımlardan kaçınıp her zaman vade
konusunda esnek olmak isteyen yatırımcı
•
Tek şart olarak; müşterinin herzamanki imzalamış olduğu
anlaşmalara ilave olarak yeni bir Murabaha anlaşması
imzlaması ve bununla XYZ’nı işlemlerini takip için
temsilci olarak ataması
Yatırım Parametreleri
• Ana para ve karının vade • Bu üründe ana para vade
sonunda koruma altına
sonu itibariyle herzaman
alınmış olması
koruma altına alınmıştır
• XYZ Emtia (Commodity) Murabaha anlaşması
• Müşterinin seçeneklerine • Yatırımın getirisi ilk günden
göre para cinsinde ve
sabitlendiği ve kısa
yatırım vadesinde olan
dönemli olduğu için yüksek
esneklik
kar potansiyeli azdır
• Yatırım Süresi (1 haftadan 30 güne kadar)
• Para Birimleri (TL, USD and EUR)
• Yatırım Miktarı (en az TL/USD/EUR 5 milyon)
• Sabit Kar Oranı
XYZ Emtia Murabaha – İşleyiş Taslağı
Müşteri
XYZ (Acenta)
Nakit
1
Emtia
Emtia Satıcısı
Spot Satış
Emtia
2
Ana Para + Kar
(vade sonunda)
Murabaha Bankası
(XYZ Bank)
Emtia Murabaha
1.
Müşteri XYZ’yi Emtia almak ve satmak için acenta olarak seçer ve gerekli hukiki anlaşmayı imzalar
2.
Müşteri XYZ aracılığıyla yatırım yapacağı miktar kadar emtiayı Emtia Satıcısından alır ve yine XYZ aracılığıyla
aynı emtiayı vadeli olarak sabit kar payıyla Murabaha Bankasına satar
3.
Vade sonunda, Murabaha Bankası hem ana parayı ve hem de sabit karı XYZ aracılığıyla Müşteriye öder
4.
XYZ yapılan bu işlemlerden sadece komisyon alır
XYZ İkiz Para Birimli Murabaha
26
XYZ İkiz Para Birimli Murabaha
Biraz Kur Riski Alarak Yüksek Kar Elde Etmek İstemez misin?
Yatırım Tanımlaması
Yatırımcı Profili
• XYZ İkiz Para Birimli Murabaha iki ayrı fakat aynı
zamanda gerçekleşen işlemlerden oluşan; XYZ Emtia
Murabaha ve müşteri tarafından verilmiş olan XYZ’nin
cayma hakkını içeren bir sözden (vaat) ibarettir. Vaat;
müşterinin vade sonunda XYZ Emtia Murabaha
yatırımından gelecek olan ana parayı ve karını işlem
gününde belirlenmiş olan bir başka para biriminden sabit
bir kurla ödemeyi kabul etmesidir.
• XYZ Emtia Murabaha yatırımından daha fazla kar elde
etmek isteyen
• Asıl para biriminden farklı olarak alternatif para birimiyle
ödeme yapılabileceğini kabul eden
• Bu yatırımla ithalat ve ihracattan doğabilecek kur riskini
minimize etmek isteyen
• Tek şart olarak Agenta ve Vaat sözleşmelerini imzalamak
• Önceden seçilen sabit kura istinaden XYZ ya bu tür bir
alternatif ödeme yapar veya ana parayı ve karını aynı
para biriminden müşteriye öder.
Avantajlar
• XYZ Emtia
Murabaha’dan daha
fazla kar verebilir
• Para birimlerinde,
kurlarda, vade
seçiminde ve kar
oranını belirlemede
sağlanan esneklik
Riskler
Yatırım Parametreleri
• İşlem gününde seçilen kur
spot’a ne kadar yakın
olursa alınan risk ve kar da
o kadar yüksek olur
• Ana Para Birimi
• Ana para garanti
edilmemektedir
• Vade Sonu İçin Kur Seçimi
• Geri ödeme diğer para
cinsinden olabilir
• Sınırlı karlılık olasılığı
• İkinci Para Birimi
• Vade Seçimi
• Yatırım Miktarı (en az TL/USD/EUR 100 bin )
• Kar Oranının Kura Göre Seçilebilme İmkanı
XYZ İkiz Para Birimli Murabaha
Müşterinin Vadeli Kur Beklentisi

• EUR/USD kurunun vade sonunda işlem
günündeki kura yakın olacağı veya hafifçe
yükseleceği
Avantajlar
• XYZ Emtia
Murabaha’dan daha
yüksek kar
• Para birimlerinde,
kurlarda, vade
seçiminde ve kar
oranını belirlemede
sağlanan esneklik
Riskler
• İşlem gününde seçilen kur
spot’a ne kadar yakın
olursa alınan risk ve kar da
o kadar yüksek olur
• Ana para garanti
edilmemektedir
• Geri ödeme diğer para
cinsinden olabilir
Örnek XYZ İkiz Para Birimli Murabaha
Banka
Vade
Emtia (Commodity)
Ağırlık (ton)
Ton Başına Fiyatı
Yatırım Miktarı
Para Birimleri
Murabaha Yapılan Bankalar
1 ay
Bakır
31.706
USD 7’885.00
USD 250’000.00
EUR/USD
Ana Para Birimi
USD
Alternativ Para Birimi
Spot
Vaatlı FX Oranı
Kar Oranı
EUR
1.2800
1.2595
7.00 % p.a.
• Sınırlı karlılık olasılığı
Vade Sonundaki Ödemeler Senaryosu
• EUR/USD Spot Vaatlı FX Oranı’nın üstünde olursa
(1.2595)
Ödeme Diyagramı
7.00 % p.a.
Ana Para + %7.00 yıllık kar USD olarak ödenir
• EUR/USD Spot Vaatlı FX Oranı’nın altında veya aynı
olursa (1.2595)
Ana Para + %7.00 yıllık kar 1.2595 (Vaatlı FX
Oranı)’den EUR’a çevrilerek ödeme yapılır
XYZ Emtia Murabaha Kar Oranı
4.85 % p.a.
Spot
0.00 % p.a.
1.2595
1.2800 EUR/USD
XYZ Kısa Vadeli Murabaha Finansmanı (Tavarruk)
29
XYZ Kısa Vadeli Murabaha Finansmanı / Tavarruk
Kısa Süreli Finansman İhtiyacına Çözüm Bulmamımızı İster misin?
Ürün Tanımlaması
Müşteri Profili
• XYZ Kısa Vadeli Murabaha Finansmanı sabit ödemeli
bir finansman türü olup Londra Metal Borsası’nda işlem
gören emtiaların alım ve akabinde vadeli satışından
elde edilen karların paylasımına dayalı bir finansman
yapısına sahiptir. XYZ Kısa Vadeli Murabaha
Finansmanı’nda XYZ belirili bir miktarda emtiayı
Londra’daki emtia şirketinden satın alır ve hemen aynı
emtiayı müşteriye vadeli olarak satar. XYZ emtiayı
peşin fiyatına finansmanı yaptığı gün alıp vadeli fiyatına
sabit bir maliyet ile sattığı için müşteri finansmanın
vadesinin sonunda ana para ile sabit maliyeti XYZ’ye
ödemek zorundadır.
Avantajlar
• Ana para ve sabit
maliyetin vade sonunda
koruma altına alınmış
olması
• Müşterinin ihtiyacı
doğrultusunda para
cinsinde ve finansman
vadesinde olan esneklik
Riskler
•
Vade sonuna kadar ana para ile maliyetin koruma altına
alınmasını isteyen
•
Uzun vadeli finansmanlardan kaçınıp her zaman vade
konusunda esnek olmak isteyen
•
Tek şart olarak; müşterinin herzamanki imzalamış olduğu
anlaşmalara ilave olarak yeni bir Murabaha finansman
anlaşması imzlaması.
Finansman Parametreleri
• Bu üründe ana para vade
sonu itibariyle herzaman
koruma altına alınmıştır
• XYZ Kısa Vadeli Murabaha Finansmanı anlaşması
• Finansmanın maliyeti ilk
günden sabitlendiği ve kısa
dönemli olduğu için yüksek
maliyet potansiyeli azdır
• Finansman Süresi (1 haftadan 30 güne kadar)
• Para Birimleri (TL, USD and EUR)
• Finansman Miktarı (müşterinin kredi durumuna bağlı)
• Sabit Maliyet Oranı
Sukuk
31
Sukukun Yapısı
 Sukuk sertifikaları belirli bir aset veya aset topluluğunun karşılığında
çıkarılmaktadır
– Sikürütasyona benzerliğioldukça fazladır
– Sukuk sertifikaları asetlere sahip olma hakkını verir
– Nakit akışlarından gelecek olan gelir sukuk sertifikası sahiplerine gelir olarak döner
– Performans ve risk asetlere bağlıdır
 Asetlere bağlı olarak farklı sukuk türleri ihraç edilebilir
– Ijarah Sukuk, Salam Sukuk, Musharaka Sukuk, Istisna Sukuk, vs
 Basit olabilecegi gibi konvertibl, hybrid veya exchangeable da olabilir.
 Sukuk 144A olabilecegi gibi Reg S’de olabilir
32
Örnek Sukuk Yapısı 1 (Satış ve Kiralama)
Sukuk Sertifikasının Tanımı
Sukuk
Sukuk
proceeds
Periodic payments
Sukuk Sertifikası
Sahipleri
Sale of
assets
Purchase
price
 Dönemsel gelirlerden oluşturulan kira sertifikalar sürekli olarak alım satıma imkan sağlar
 Dönemsel gelir paylaşımları ve sukuka konu varlığın değerine yatırılan ana para sukuk
ihracı yapan şirketin yükümlülüğündedir. Burada varlığın değerinin artmasının veya
azalmasının bir önemi yoktur çünkü yatırımcılar kira gelirlerini paylaşmaktadırlar.
 Aracı Şirket (“Issuer SPV”), yatırımcıların temsilcisi olarak, sukuka temel teşkil eden
varlığı Sukuk İhraç Şirketi’nden satın alır ve gerekli ödemeyi yapar
Lease proceeds
Lease of assets
Aracı Şirket (SPV)
 İcara (Kiralama) yöntemiyle ihraç edilen sukuk paylaştırılmamış mülkiyeti temsil eder.
Kiralamaya sözkonusu olacak varlık taşınmazlar dahil gelir paylaşımına dayanan
alacaklara kadar gider.
 Aracı Şirket hemen bu varlığı Sukuk İhracı Şirketine kira sertifikasının süresi kadar
kiralar. Kira bedeli sabit olabileceği gibi piyasa şartlarına duyarlı olarak değişken de
olabilir (LIBOR + margin) . Bu kira bedelleri sukuka yatırım yapan yatırımcılarla paylaşılır.
 Sukuk İhracı Yapan Şirket kiralama sonunda sözkonusu varlığı ilk fiyatından geri almayı
taahhüt eder ve de Aracı Şirket de yatırımcıların temsilcisi olarak aynı bedelden
satmayı taahhüt eder. Taahhütler birbirinden bağımsız olmak zorundadır.
Sukuk İhracı
Yapan Şirket
33
Örnek Sukuk Yapısı 2 (Ana Kiralama – Alt Kiralama)
3
4
Kiralayan
Sukuk Şirketi (SŞ)
2
Sukuk
İhraç Şirketi, Kiracı
ve Alt Kiralayan
T.C. Hazine Müsteşarlığı
Alt Kiracı
5
6&7
1
Yatırımcıları
= nakit
= aset
Örnek Sukuk Yapısı 2
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
X USD değerinde Sukuk sertifikası yatırımcılara verilir.
Sukuk ihracından doğan nakit ihraç şirketi tarafından alınır
İhraç şirketinden ana kiracı olarak ana kiralayana avans kira ödemesi (Kapanma
Tarihinde tek kalemde ödeme şeklinde) yapılır.
Ana kiraya söz konusu olan arsanın kullanım hakkı ana kiralayan tarafından ana
kiracı olan ihraç şirketine verilir.
Arsanın 5 yıllık ikincil kiraya söz konusu olan kullanım hakkı ihraç şirketi
tarafından ikincil kiralayan olarak ikincil kiracıya verilir.
6 aylık kira ödemeleri (periyodik dağıtım tutarında) ikincil kiralayan olan ihraç
şirketine ikincil kiracı tarafından ödenir.
Sukukun itfası için sonlandırma ödemesi ikincil kiracı tarafından ikincil kiralayan
olan ihraç şirketine vade tarihinde yapılır.
Forward Kontrat
36
Forward Kontrat
 İhracat ve ithalat yapan müşterilerin kur riskini birazcıkta olsa bertaraf etmek için
baş vurdukları bir üründür. Körfez ve Asya ülkelerinde uygulaması farklı olsada
ana amaç riskten korunmadır.
 Forward ürününde başlıca iki yöntem kullanılmaktadır:
- Waad – Tek taraflı söz
- Murabaha ve tavarruk
37
Para Birimleri Arasında Swap
38
Para Birimleri Arasında Swap
 Swap da forward da oldugu gibi risklerden korunma amacıyla kullanılan bir
üründür.
 Para Birimleri Arasında Swap ürününde bir yanda spot diğer tarafta forward
kontratlar vardır.
 Spot (sarf) kontrat islami prensiplere uygundur
 Forward ürününde de waad (tek taraflı söz) kullanılmaktadır.
 Ürün bir günlük vade için bile kullanılabilmektedir.
39
Kar veya Maliyet Swapı
40
Profit Rate Swap (Kar-Maliyet Oranı Swapı)
AÇIKLAMA
Bir kar - maliyet oranı swapı, tarafların anlaştıkları ana para tutarına bağlı olarak hesaplanan sabit kar maliyet ödemeleri ile dalgalı kar - maliyet ödemelerinin aynı para birimi üzerinden birbirleri ile
değiştirilmesine ilişkin iki taraf arasında yapılan bir anlaşmadır. Ana para tutarı ilgili varlığın değeri veya
alınan borç tutarı kadardır.
Daha kısa bir tanımla, kar oranı swapında taraflardan biri sabit karla diğeri değişken karla borçlanır ve
daha sonra bu kar ödemelerini birbirleriyle değiştirirler.
Birçok kar oranı swapında dalgalı kar ödemeleri, LİBOR referans gösterilerek belirlenir. Anlaşılacağı
üzere kar swapının başta gelen amaçlarından biri dalgalı kar ödemeli borcu, sabit kar borca çevirerek ya
da tersini uygulayarak, yüksek tutarda kar ödemelerinden kurtulmaya çalışmaktır.
BEKLENTİLER
Hem bankanın kendi kredi veya yatırım portföyünü ve hem de müşterilerinin portföylerini hedge etmek
amacıyla kullanılacak olan bir üründür.
Hedge (korunma) ürünü olduğu için maliyetleri sınırlamada veya potansiyel karları sabitlemede
kullanılabilecektir.
Fonlar
42
Fonlar
 Emtiadaki fiyat artışlarını dikkate alarak çıkarılan emtia fonları (altın, gümüş,
platinum, elmas gibi)
 Endeksleri baz alan fonlar
 Para piyasalarını, kurları, hisse senedlerini baz alan fonlar
 Ana para korumalı olabileceği gibi vadesi belirsiz veya kapalı da olabilmektedir.
43
Mortgages
44
Mortgages
 Ev ve arsa alımı için kullanılan birçok yöntem mevcuttur.
 Ijara
 Ijara-wa-iktana
 Ijara with diminishing Musharaka
 Murabaha
Teşekkürler
45