Transcript Bilişsel Gelişim

Bilişsel Gelişimi




Bebek niçin sakladığınız oyuncağı bulma
çabasını göstermez?
Çocuklar niçin kendi kendileriyle konuşurlar?
Çocuklar niçin 1 kilo demirin 1 kilo pamuktan
daha ağır olduğunu düşünür?
Kız çocuğu niçin bebeğiyle oynarken onunla
sanki canlıymış gibi konuşur?


•
•
İlk çalışmalar: ‘zeka düzeyi’ ve ‘düşünme hızı’
ilişkisi
1930’lar - Arnold Gesell:
Olgunlaşmanın önemi
Farklı niteliklere sahip dönemlerin varlığı ve her
dönemin gelişim ödevlerinin yerine getirilmesi
 ELEŞTİRİ

Bireysel farklılıkların ve çevresel yaşantıların
göz ardı edilmesi
•
•





Piaget, bilişsel gelişimi, biyolojik ilkelerle
açıklamıştır. Piaget’e göre gelişim, kalıtım ve
çevrenin etkileşiminin bir sonucudur.
Bu gelişimi etkileyen ilkeler:
Olgunlaşma
Yaşantı
Uyum
Örgütlenme
Dengeleme

Bilişsel gelişim, olgunlaşma ve yaşantı
kazanma arasındaki sürekli etkileşimin bir
ürünüdür.
Şema
Zeka
Örgütleme
Adaptasyon
Dengeleme Özümleme
Uyumsama
(Düzenleme)


‫٭‬Piaget’e göre zeka, çevreye uyum yapabilme
yeteneğidir. (iyi uyum= iyi zeka)
‫٭‬Piaget: Örgütleme ve uyum sağlama insanın
doğuştan getirdiği iki temel eğilimdir.

-

Örgütleme: Süreçleri sistematik ve tutarlı hale
getirme ve bu amaçla birleştirme, koordinasyon
sağlama, fikirleri ve eylemleri birleştirme
eğilimidir.
Her bir uyum haraketi, organize edilmiş bir
davranışın parçasıdır.
Adaptasyon (Uyum Sağlama) : Çevreye uyum
sağlama. (yeni duruma göre şema değiştirme)
 Örnekler veriniz...
Şema: Örgütlenmiş davranış veya düşünce
örtüsüdür. Çocuğun etkileştikçe geliştirdiği
davranış ve düşünce kalıplarıdır.
- Şema en temel zihinsel yapıdır, yeni gelen
bilginin yerleştirileceği bir çerçevedir.
- Çevreye uyum sağlamayı sağlar.
- Yeni öğrenilecek bilgi daha önceki şema
içinde özümlenilir ve öğrenilir.
- Şemalar sürekli olarak olgunlaşma ve yaşantı
kazanma yoluyla değişmeye uğrayıp yeniden
organize edilebilir.
 Örnekler veriniz...


Özümleme: Bireyin, yeni karşılaştığı durumları
olayları vs. Kendisinde önceden var olan
bilişsel yapılara (şemalara) yerleştirerek
uyumununu sağlayan bilişsel bir süreçtir.
Uyumsama (Düzenleme): Mevcut şemayı yeni
durumlara, objelere, olaylara göre yeniden
biçimlendirme, şekillendirme sürecidir.
 Örnekler veriniz....
Dengeleme: Bireyin özümleme ve düzenleme
yoluyla çevremize uyum sağlayarak dinamik bir
dengeye ulaşması sürecidir.
- Dengeleme süreci bireyin çevreye uyumunu
ve dengeye ulaşmasını sağlar.
- Her dengesizlik özümleme ve düzenleme
yoluyla giderilir ve yeni bir denge durumu
sağlanır.
 Örnekler veriniz....




Duyusal Motor dönem
İşlem öncesi dönem
Somut işlemler dönemi
Soyut işlemler dönemi
(0-2 yaş)
(2-7 yaş)
(7-12 yaş)
(12 yaş +)







Birey bu dönemleri sırasıyla geçirmektedir.
Evreler bir hiyerarşi oluştururlar.
Gelişim oranlarında farklılıklar vardır.
Gelişim kuramları her evre için tipik olan gelişim
özelliklerini belirtmektedir.
Bu dönemler geçişli bir özelliğe sahiptir. Bir
dönemden diğerine geçerken her iki dönemin
özellikleri görülebilir.
Ergenlik dönemi ve sonrasına denk gelen soyut
islemler dönemine bazı yetişkinler ulaşmayabilir.
NİÇİN?
Bu dönemler farklı kültür ortamlarında farklı
yaşlarda görülebilir.

-
-
Bu dönemin başlıca özellikleri:
Motor ve duyusal etkinlikler yoluyla bilgi
edinilir.
Motor etkinliklerin koordinasyonu gelişir.
Duyusal etkinliklerin koordinasyonu gelişir.
Nesne devamlılığı kazanılır.
Taklit yeteneği gelişir ve oyunlar oynar.
Konuşma ve sembolik düşünce başlar.
Karmaşık olmayan zihinsel işlemler başlar.
Kendisini nesnelerden ayırt eder.
Döngüsel tepkiler ortaya koyar.



Nesne Devamlılığı: Nesnelerin görülebilir ya
da ulaşılabilir olmasa dahi var olduğunun
bilinmesi özelliğidir.
Taklit: Bir davranış örneğini ya da modeli
takip ve kopya etme yeteneğidir.
Sembolik Düşünce: Çocukların öncelikle,
nesne ve olayları zihinsel olarak
sembolleştirmesi ve resmedmesi
Başlıca özellikler:
Sembolik dönem (2-4 yaş)

-
-
Dil kullanmayı, nesneleri imgeler ve sözcükleri
belirtmeyi öğrenir.
Nesneleri tek bir özelliğe göre sınıflar.
Düşünceler ve konuşmalar ben-merkezlidir.
Mantık yürütmede tümevarım ya da
tümdengelim yollarını kullanamazlar.
Konuşmalarda animizm ve kolektif monolog
tarzı görülür.
Kişilerin sürekliliği oluşur.


Animizm: Doğadaki cansız nesnelere
canlıymış gibi davranmak. (tahta parçasını
araba yapmak)
Kolektif Monolog: Bir grup içinde çocukların
birbirlerine karşılık vermeden kendilerine
göre bir seyler konuşmaları.
Sezgisel dönem (4-7 yaş)
-
Problemler mantık kurallardan ziyade
sezgilere dayalı olarak çözülür.
Sıralama ve sayı uygunluğunu kavrayamaz.
Korunum henüz gelişmemiştir.
Çocuklar işlemleri tersine çeviremezler
(tersine dönebilirlik)
Tek yönlü mantık kullanılır
Çocuklar (5 yaş) fikirlerini düzgün bir şekilde
uzun cümlelerle ifade edebilmektedirler.

-
-
Korunum: Herhangi bir nesne ya da nesne
gurubunun fiziksel biçimi ya da mekândaki
konumu değiştiğinde, nesnenin miktar, sayı,
alan, hacim vb. özelliklerinin değişmeyeceği
ilkesidir.
Madde korunumu (6-7 yaş);
Uzunluk korunumu (6-7 yaş);
Nitelik değişmezliği (6-7 yaş);
Sayıların korunumu (7 yaş);
Alan korunumu (7 yaş);
Ağırlık korunumu (9-12 yaş);
Hacim korunumu (11-12 yaş)
Başlıca özellikler:
- Nesnelerin yüzeysel özelliklerine bakmak yerine
mantıksal çıkarsamalar yapmak söz konusudur.
- Nesneler arası değişmeyen ilişkiler nesneyi
görmeden mantık yoluyla kavranabilir.
- Tersine dönebilirlik ve korunumla ilgili sınırlılıklar
giderilir.
- Sıralama ve sınıflama yeteneği gelişir. Sınıf
içermesi yapılabilir.
- Benmerkezciliğin yerini sosyal davranış almaya
başlar.
- Soyut kavramlar konuşulabilir ama içerik olarak
kavramada problem olabilir.
Dönemin başlıca özellikleri:
- Nesne ve olaylar göz önünde olmadığı halde soyut
düşünülebilir.
- Hipotezler vasıtasıyle düşünülebilir. (Eğer X . . . ise, o
zaman Y. . . olur)
- Analiz, sentez ve değerlendirme düzeyinde
soyutlamalar yapılabilir.
- Soyut problemler sistematik olarak sınanabilir.
- Ulaşılan sonuçlar hakkında genellemeler yapılabilir.
- Soyut bağlamlardan tamamen sıyrılmış kavramlar
oluşturulur. (Oran, enerji vs.)
- Duygu ve düşüncelerin sembollerle aktarıldığı
etkinliklere (resim, müzil vs.) ilgi artar ve uğraş olarak
seçilir.
- Ergen benmerkezciliği. (ergenin ona bakılması ve
gözlenildiğini düşünmesi)
 Bireyin
motor gelişimi ve dil gelişimi arasında
bir ilişki var mı?
 Bireyin
dil gelişimini etkileyen faktörler
nelerdir?



Çocuklar dili öğrendikleri gibi öğrenirler.
Pekiştirilen sesler kullanılır.
Dil taklit edilerek öğrenilir.
 Dil yalnızca taklit ve pekiştireçle öğrenilebilir
mi?




Chomsky, McNeill, Lenneberg’e göre dil
gelişimi biyolojik ve psikolojik temellidir.
İnşanlar doğuştan dil öğrenebilecek
mekanizmaya sahiptir.
Belirili aşamaları geçen ve olgunluğa ulaşan
birey konuşmayı öğrenir.
Dil öğrenmede ‘temel yapı’ (sözcüklerin
anlamını kavrama), ‘yüzeysel yapı’ (konuşulan
sözcükler) içeren süreçlerin ve bilişsel
gelişimin gerçekleşmesi gerekir.
Dil gelişimi yaşa göre nasıl değişme gösterir?
Dil gelişim Dönemleri
1) Agulama Evresi (0-1yaş) Ses var mana yok.

- Ağlama evresi (0-2 ay): ağlama ve sesler
- Babıldama evresi (2-5 ay): ünlü+ünsüz (ba, ma, agu...)
- Çağıldama (Heceleme) (6-12 ay) evresi: konuşma
organları olgunlaşmış ve öğrenmeyle yeni kelimeler
öğrenilir.
2) Tek sözcük evresi (12-18 ay) tek sözcükle
duygular ifade edilir.
3) Telegrafik Konuşma Evresi (18-24 ay)
2-3 sözcükle şahıs ve zaman ekleri olmayan ifadeler (süt
anne ver)
4) İlk Gramer Evresi (24-60 ay) dilbilgisi kurallarına
uygun cümleler kurulur.
- Dilde genellemeler görülür (kitap-lık. –lık eki eklenir
oyuncaklık)
•
•
•
•
•
Öğrencilerin içinde bulundukları dönemin
özelliklerini göz önünde bulundurmak.
Soyut kavramları somut materyallerle
desteklemek.
Bireysel farklılıkları ve öğrenci potansiyelini
göz önünde bulundurmak.
Öğrenci dikkatini toplamak, öğrenciyi farklı
materyallerle güdülemek.
İlköğretimin her basamağında farklı
dönemlerde bulunan öğrencilere göre
öğretimi farklılaştırmak



-
-
6-7 yaşlarında okuma yazma yanında telaffuz
çalışmaları yapmak.
İlköğretim 4.-5. sınıflarda soyut düşünceyi geliştirmek
için bağımsız çalışmalar vermek; okumayı geliştirmek &
sevdirmek için okul dışı okumayı teşvik etmek.
6.-8. sınıflarda
Bilimsel çalışma yapmaya yönelik merak ve ilgiyi
artırmak
Soyut kavramları somutlaştırmak ve bazı derslerde
deneyler yapmak.
Derslerde kuramsal tartışmalara yer vermek
Türkçe öğretiminde farklı yazı çalışmalarıyla dil
kullanımını geliştirmek.
Sosyal Bilimler öğretiminde neden-sonuç tartışmaları
yapmak.
Soyut düşünceyi uygulamaya koymakta yardımcı
olmak.