silicosis - بهداشت حرفهای ابهر
Download
Report
Transcript silicosis - بهداشت حرفهای ابهر
SILICOSIS
سیلیس چیست؟
سیلیس تركیب اصلي خاک ،ماسه ،شن ،ريگ و
گرانیت و ديگر تركیبات معدني پوسته زمین را تشكیل
مي دهد .سیلیس فراوانترين ماده در طبیعت است كه
60درصد پوسته زمین را تشكیل داده و با اسامي
دياتومه ،سیلیكون دي اكسايد ،خاک دياتومهاي و
سیلیس دياتومهاي مترادف ميباشد .از نظر بو و ظاهر
بيبو و بيرنگ مايل به خاكستري است .از نظر
خصوصیات فیزيكي و شیمیايي داراي نقطه ذوب 1700
درجه سانتیگراد با حاللیت و واکنش پذیری بسیار پایین
در حد صفر میباشد.
گرد و غبارسیلیس درکجاها یافت میشود؟
سنگكوبيها يا سیلیسكوبيها عملیات سندبالستینگ (ماسهپاشي يا شنپاشي) وسايندهپاشي در مقیاس كوچک و بزرگ
سنگبريها صنايع ساختماني (ساختمانسازي و تخريب ساختمان مثلاستفاده از چكشهاي بادي و)...
صنايع ريختهگري (ماهیچهسازي – سمبادهكاري -پرداخت و )... معادن روباز و روبسته سیلیس صنايع شیشهسازي و شیشهگري سرامیکسازي – كاشيسازي – موزايیکسازي -كورههاي آجرپزي
جادهسازي و تهیه آسفالت تولید فراوردههاي بتني(مته كردن – سائیدن – صافكردن و غیره) صنايع سمبادهسازي ،رنگسازي ،صنايع تولید دترجنت و صابون عملیات تونلسازي صنايع كشتيسازي صنايع تولید سیمان پورتلند صنايع فوالدمعادن طال ،مس و ساير سنگهاي قیمتي
صنايع هنري (سفالسازي ،كوزهگري ،عقیقتراشي،انگشترسازي)
-فروشندگان مصالح ساختماني
-
صنايع تصفیه آب
كشاورزي (برداشت سیبزمیني و پیاز و باغباني)
بنايي و كاشيكاري (درقالب كارهاي ساختماني)
مشاغل دندانپزشكي (تهیه آمالگام و) ...
صنايع الكترونیک
عملیات تولید گرد و غبار سیلیس:
خرد كردن -مته كردن -چكشكاري -سائیدن -اره
كردن -ساب دادن -صیقل دادن -تخريب -حفاري-
بنائي -با مصالح بتني ،سنگ و...
مشاغل کار با سیلیس با احتمال خطر باال:
.1
.2
.3
.4
.5
.6
.7
عملیات سندبالستینگ يا شنپاشی و
سايندهپاشی
سنگکوبیها (سیلیسکوبیها)
سنگبريها
صنايع ريختهگری
معادن روباز و روبسته سیلیس
صنايع شیشهسازی
صنعت کاشی و سرامیک
چه نوع از ذرات سیلیس خطرناکند؟
در بین انواع مختلف تركیبات سیلیس شكلي ازسیلیس
كه به صورت غیرتركیبي بوده و به صورت تركیبي از يک
اتم سیلیكون و دو اتم اكسیژن مشاهده ميشود و با
هیچ عنصر ديگر تركیب نشده و به سیلیس آزاد معروف
است .سیلیس در صنايع به سه شكل عمده كوارتز ،
كريستوبالیت و تریديمیت كاربرد دارد و جزو ذرات
خطرناک محسوب ميشوند .بقیه تركیبات سیلیس كه
به صورت تركیب با عناصر ديگر ميباشد بیشتر به
شكل انواع سیلیكاتها مشاهده ميشود .اگرچه
نسبت به سیلیس آزاد كم خطرتر بوده ولي در صورت
استنشاق ميتواند مشكالت ريوي ايجاد نمايد.
خطرات بهداشتی سیلیس و بیماریهای مربوط به
آن کدامند؟
كارگراني كه در مشاغل با احتمال خطر باال كار
ميكنند مثل سیلیسكوبي ،سندبالستینگ و
سنگبري و به نحوي در معرض ذرات سیلیس قرار
دارند ،بعد از مدتي ميتوانند به بیماري ریوي
خطرناک ،ناتوانكننده و كشنده سیلیكوزيس دچار
شوند .اين بیماري با توجه به غلظت گردوغبار
سیلیس و طول مدت تماس به شكلهاي مختلف
سیلیكوزيس مزمن -سیلیكوزيس حاد و
سیلیكوزيس شتابان (تسريعشونده) نمايان شود.
در افرادی که در معرض سیلیس و بیماری ريوی
سیلیكوزيس قرار دارند در ابتدا عالمتی ديده
نمیشود و در پیشرفت بیماری عالئم ذيل مشاهده
میشود:
• تنگینفس
• سرفه شديد
• ضعیف شدن
اقدامات کنترلی سیلیس کدامند؟
اقدامات كنترلي عمومي يا كلي به شرح ذيل
ميتواند جهت جلوگیري از تماس با سیلیس و
عوارض و بیمارهاي ناشی از آن مفید به فايده
باشد.
• جلوگیری از ورود سیلیس به محیطکار
• کنترل گردوغبار سیلیس در هوای محیطکار
• جلوگیری از ورود گردوغبار سیلیس به ريه کارگران
به منظور دستیابي به سه اصل مهم فوق انجام
روشهاي ذيل ضروري است:
•
•
•
•
•
•
روشهاي كنترلي مهندسي
روشهاي صحیح كاري
رعايت بهداشت فردي
استفاده از وسايل حفاظت فردي
مراقبتهاي پزشكي
آموزش
روشهای کنترلی مهندسی:
زماني كه امكان كنترل گردوغبار سیلیس درمراحل
تولید وجود نداشته باشد روشهاي كنترل مهندسي
بسیار مؤثر است و شامل مراحل ذيل ميباشد:
• روشهاي جايگزيني مواد
• تغییر درفرآيند كار
• جداسازي و استفاده از محفظهها
• تهويه
روشهایجايگزينيمواد:
بهترين راه جلوگیري از تماس با سیلیس جايگزين كردن آن با
موادي با خاصیت مشابه ولي بيخطر يا كمخطر ميباشد.
• به جاي استفاده از سیلیس در عملیات سندبالستینگ
(ماسهپاشي يا شنپاشي) ميتوان از خردهفلز يا آلومینا ،انواع
سبوس غالت ،خاکاره ،خردههاي چوب گردو ،خردههاي پوست
گردو و بادام و . ..استفاده نمود.
• به جاي استفاده از صفحههاي سنگسمباده محتوي سیلیس
ميتوان از صفحههاي حاوي اكسیدآلومینیوم استفاده نمود.
• در پارهاي از موارد به جاي عملیات سندبالستینگ (شنپاشي)
ميتوان از عملیات شاتبالستینگ (ساچمهپاشي) يا
ابرسیوبالستینگ (سايندهپاشي) استفاده نمود.
• به جاي استفاده از آجر حاوي سیلیس ميتوان از آجرهاي
حاوي اكسید آلومینیوم استفاده نمود.
تغییر در فرآيند كاری:
با استفاد از روشهاي تر(مرطوب) و سیستم
مداربسته آبپاش در دستگاههاي مولد سیلیس
مثل دستگاه مته ،دستگاه برش ،دستگاه اره،
دستگاه سايش ،دستگاه چكش بادي ميتوان از
ورود گردوغبار سیلیس به محیط كار جلوگیري نمود.
جداسازیواستفادهازمحفظهها:
يكي از روشهاي كنترلي مهندسی میباشد كه در
موارد ضروري و عملیاتي كه گردوغبار سیلیس به
صورت عمومي قابل كنترل نباشد مورد استفاده قرار
ميگیرد .مثل محفظههاي عملیات سندبالستینگ
كه فعالیت با استفاده از هودهاي دستكشدار و يا
اطاقکهاي بزرگ مجهز به تهويه مناسب با استفاده
از ماسک كامل صورت انجام ميگیرد.
تهويه:
مهمترين و اصوليترين بخش روشهاي كنترلي مهندسی ميباشد و با
توجه به نوع كار و میزان غلظت سیلیس در محیطكار به صورتهاي مختلف
مورد استفاده قرار ميگیرد.
• تهويه طبیعي :ميبايستي به نحوي باشد تا گردوغبار با هواي گرم به
طرف باال حركت كرده و از طريق پنجرههاي نزديک به سقف خارج شود و
مسیر جريان هواي طبیعي از پنجرهها و منافذ در سطح كف به طرف
پنجرهها و منافذ در سطح سقف طراحي شوند.
• تهويه عمومي مكانیكي :ميبايستي مجهز به فن يا بادبزن مكنده باشد
و در مكانهاي با غلظت باالي سیلیس در محدوده سقف با رعايت اصول
طراحي صحیح مهندسي نصب شوند.
• تهويه مكنده موضعي مجهز به هود -كانال :جمعآوريكننده يا فیلتر با
رعايت اصول طراحي صحیح مهندسي و قدرت كارآيي و اثربخشي باال
جهت مكندگي ذرات سیلیس از محیطكار.
سیستم تهويه مکنده موضعي:
هود :به شكلهاي مختلف بوده و براي دريافت آالينده مثل ذرات
سیلیس كاربرد دارد و معموال براي كنترل گردوغبار سیلیس انواع
هود سايباني يا دريافتكننده ،محصوركننده یا دستكشدار و هود
كناري كاربرد دارد.
كانال :از جنس ورقهاي فلزي مثل ورق گالوانیزه بوده و با توجه به
طراحي مهندسي داراي انشعابات گوناگون ميباشد از يک طرف
به هود و از طرف ديگر به فن يا هواكش مرتبط است.
جمعآوریكننده يا تصفیهكننده :براي جمعآوري سیلیس با توجه به
نوع كار از بگهوس – سیكلون -اسكرابر و الكتروفیلتر استفاده
ميشود.
فن يا هواكش :براي سیستم تهويه مكنده موضعي كار با سیلیس
معموال ا از هواكش سانتريفیوژي با قدرت مكش و دور در دقیقه
مناسب براساس طراحي مهندسي استفاده ميشود.
روشهای صحیح کاری:
روشهاي كنترلي مهندسي زماني ميتواند مفید باشد كه
روشهاي صحیح كاري و بهداشت فردي توسط مديران،
كارفرمايان و كارگران درمحیطكار رعايت شوند .اين روشها
عبارتند از:
•
•
•
•
•
•
•
•
حملونقل صحیح سیلیس به منظور جلوگیري از
ريختوپاش.
دفع صحیح ضايعات سیلیس.
تهیه و اجراي برنامه نگهداري تجهیزات و دستگاهها.
تعمیر و تعويض به موقع دستگاه و سیستم كنترلي جهت
جلوگیري از نشت و ريختوپاش گردوغبار.
استفاده ازروشهاي برقراري نظم و ترتیب دركارگاه.
استفاده ازجاروی تر به جاي استفاده ازجاروبكردن خشک.
منع استفاده از وسايل پمپباد جهت تمیز كردن دستگاهها
و لباس كه موجب پراكندگي گردوغبار سیلیس خواهد شد.
استفاده ازفیلترهاي با كارآيي باال معروف به هپا فیلتر.
رعایت بهداشت فردی:
•
•
•
•
دستها و صورت به طور مرتب شسته شوند.
ممنوعیت خوردن و آشامیدن و جويدن آدامس در
محیطكار با سیلیس.
ممنوعیت استفاده از دخانیات در محیطكار با
سیلیس.
طريقه صحیح استفاده از وسايل حفاظت فردي و
نحوه نگهداري صحیح و بهداشتي آن.
استفادهازوسایلحفاظتفردی:
به عنوان آخرين روش كنترلي
• لباس كار يكسره و بدون درز و جیب.
• ماسک تنفسي فیلتردار كامل صورت يا نیمهصورت.
ماسکهاي تنفسي با توجه به نوع كار و میزان غلظت گردوغبار سیلیس توسط
•
مهندسین بهداشت حرفهاي انتخاب ميشوند .اين نوع ماسكها معموال ا به صورت
يکفیلتره يا دوفیلتره با كارايي حفاظت باال و در شكلهاي مختلف مشاهده ميشود مثل
ماسک نیمهصورت كه روي صورت قرار ميگیرد و دهان و بیني را ميپوشاند و ماسک
كاملصورت كه روي صورت قرار ميگیرد و عالوه بر دهان و بیني چشمها را نیز
ميپوشاند يا نوعي از ماسک كه همراه با لباس يكسره روي سر قرار ميگیرد و عالوه بر
دهان ،بیني و چشم ،مو و سر را به طور كامل ميپوشاند و معموال ا درعملیات
سندبالستینگ در مقیاس بزرگ كاربرد دارد.
• از بین ماسکهاي تنفسي فیلتردار ماسک تنفسي ساده از نوع پنبه اي معروف به N95
كارآيي باال ،فراوان بودن ،مقرون به صرفه بودن و همچنین سبک و راحت بودن براي اغلب
آئروسلها از جمله ذرات سیلیس توصیه ميشود.
مراقبتهایپزشکیوبهداشتی:
معاينات اولیه:
.1تكمیل پرسشنامه شامل:
سوابق و شرححال تماس با سیلیس از ديدگاه بهداشتحرفهاي
سوابق و شرححال پزشكي بررسي ريه .2آزمايش عملكرد ريه (اسپیرومتري)
.3راديوگرافي قفسهسینه (اگر فرد بیش از 12ماه با سیلیس
تماس داشته باشد و يا قبال ا با سیلیس بیش از 12ماه تماس
داشته است)
.4معاينه پزشكي با تمركز بر روي ريهها
.5آموزش در مورد خطرات و روشهاي كنترلي كار با سیلیس
سوابق و شرححال پزشكی و بهداشت
حرفهای موارد ذیل را شامل میشود:
•
•
•
•
مسائل اولیه پزشكی و بهداشت حرفهای
عادات فردی مثل کشیدن سیگار
سوابق ناراحتیهای ريوی در گذشته مثل بیماری
سل
تكرار و مدت تماس فرد با سیلیس از زمان معاينه
قبلی تاکنون
معاينات دورهای:
.1تكمیل پرسشنامه شامل:
سوابق و شرححال تماس با سیلیس سوابق و شرححال پزشكي بررسي ريه .2آزمايش عملكرد ريه (اسپیرومتري)
.3راديوگرافي قفسهسینه
.4معاينه پزشكي با تمركز بر روي ريهها
.5تهیه گزارش و ارجاع به متخصص
آزمایش PPD
براي تشخیص بیماري سل يا توبركلوزيس انجام
ميشود و در پیشگیري از سییلیكوزيس اثربخش
خواهد بود زيرا بیماري سل اثر تشديدكننده بر اين
بیماري دارد.
جدول تکرار آزمايش راديوگرافي سینه مخصوص كار
با سیلیس:
آموزش و تربیت:
سرفصلهاي مهم برنامه آموزشي و تربیتي كارگراني كه همواره در
معرض گردوغبار سیلیس قرار دارند عبارتند از:
خطرات و آسیبهاي ناشي از تماس با گردوغبار سیلیس. احتماالت خطر مربوط به تماس با گردوغبار سیلیس. عالئم و نشانههاي مربوط به بیماري تماس با گردوغبار سیلیس. روش هاي ايمن و سالم كار با گرد و غبار سیلیس شامل:استفاده صحیح ازمحفظهها و مانعها.
•
دفع صحیح زبالهها و پسماندهاي مربوط به سیلیس.
•
آلودگيزدايي فردي.
•
استفاده صحیح از ماسک تنفسي و ديگر وسائل حفاظت فردي و نحوه تمیز نگهداشتنآنها.
كاربرد سیستمهاي كنترل گردوغبار سیلیس شامل:كاربرد هواكش عمومي.
•
كاربرد سیستم مكنده موضعي .Local Exhust Ventilation
•
روشهاي تركار با گردوغبار سیلیس.
•
كمكهاي اولیه و روشهاي آشنايي با این نوع كمكها. شناخت محل و چگونگي استفاده از ايستگاه شستشوي چشم. -نحوه گزارشدهي تماس با گردوغبار سیلیس.
اشکال مختلف سیلیکوزیس کدامند؟
سیلیكوزيس به سه شكل سیلیكوزيس مزمن ،سلیكوزيس حاد و
سیلیكوزيس شتابان يا تسريعشونده روي بیمار اثرگذار است:
• سیلیکوزيس مزمن :بعد از ده سال يا بیشتر در اثر تماس
با غلظت پايین سیلیس بوجود ميآيد.
• سیلیکوزيس حاد :بعد از 4تا 5سال و بعد از تماس با
سیلیس با غلظت باال ايجاد ميشود.
• سیلیکوزيس شتابان(تسريعشونده) :بعد از 5تا
16سال و بعد از تماس اولیه با سیلیس با غلظت باال ايجاد
ميشود.
در نزد افرادي كه در معرض سیلیس و بیماري ريوي
سیلیكوزيس قرار دارند در ابتدا عالمتي ديده
نميشود و در پیشرفت بیماري عالئم ذيل مشاهده
ميشود:
• تنگينفس
• سرفه شديد
• كم شدن اشتها
• ضعیف شدن
جدول مقدار حد مجاز سیلیس در تماس شغلی با توجه به سازمان مرجع و نوع سیلیسو م
کاربردهای عملیات سندبالستینگ کدامند؟
•
•
•
•
•
زنگبرداري و رنگبرداري سطوح داخلي و خارجي قطعات
به ويژه قطعات فلزي.
زبركردن سطوح قطعات (با استفاده از سايندههاي
مخصوص) جهت بهینه انجام شدن عملیات لعابكاري و
تفلونكاري براي نگهداري و كیفیت بهتر.
آماده كردن سطوح قطعات فلزي براي انجام انواع
آبكاريهاي صنعتي و تزئیني يا رنگ.
صیقلكاري مات و تمیزكاري انواع قالبهاي صنعتي به ويژه
قالبهاي ريختهگري.
حکكردن نوشتهها و شكلهاي مختلف و برجستهكاري بر
روي سطوح فلزي ،شیشهاي ،چوبي ،كاشي و سرامیک
به منظور انجام كارهاي هنري ،تبلیغاتي و تجاري.
عوامل اصلی عملیات سندبالست:
-
مواد ساينده مثل سیلیس
كمپرسور هواي فشرده و مخازن
نازل دستگاه
نوع عملیات سندبالست
كارگر سندبالستکار (سندبالستر)
محیطكار
راههای پیشگیری و کنترل خطرات بهداشتی
عملیات سندبالست:
•
•
•
•
•
•
جایگزینی مواد
حذف يا كنترل مواجهه با سیلیس
استفاده از سیستم سندبالست تر
نظارت بر كمپرسور هوای فشرده و مخازن
نظارت بر نازل سندبالست
انتخاب بهترين نوع عملیات سندبالست با توجه به
نوع كار
جایگزینی مواد:
اکسید آلومینیوم
پالستیک مالمین
ساچمه آلومینیومی
کربید سیلیسیوم
پلیکربنات
خردههای فوالد
هسته آلبالو و گیالس
ساچمههای فوالدی
خردههای پوستگردو و چوب ذرت
بادام
سمباده
سبوس غالت
لعل(نوعی سمباده)
اکسید آلومینیوم سفید مهرههای شیشهای
زيرکون
مواد چاقو تیزکنی
خاكاره (چوب گردو)
توصیههای مهم در مورد سندبالست:
•
استفاده از كابینت سندبالست
•
استفاده از اتاقک مخصوص برای سندبالست
قطعات بزرگتر از اتاقک مخصوص
•
عملیات سندبالست قطعات خیلي بزرگ
•
•
استفاده از دستگاههای بالست مدرن
استفاده از دستگاههای ربوت
•
استفاده از وسايل حفاظت فردی مناسب:
بهترين وسیله حفاظت فردي مناسب براي عملیات سندبالستینگ،
شاتبالستینگ و ابرسیوبالستینگ ماسک تنفسي كامل صورت مجهز
به شیلنگ هوا يا كپسول اكسیژن ميباشد و به اسامي كاله خود،
هود ،ماسک اكسیژندار و همچنین به سیستم Self Contained
) Breathing Apparatus(SCBAو Compressed Air Breathing
) Apparatus(CABAمعروف است .اين نوع ماسكها از قسمتهاي
ذیل تشکیل شدهاند:
• پايه ماسک :قسمت اصلي ماسک ميباشد و روي صورت قرار ميگیرد
و قاب مجهز به فیلتر روي آن نصب ميشود و دريچههاي آن ميبايستي به طور
مرتب مورد بازديد قرار گیرد.
• فیلترماسک :از الیاف بخصوص مثل پنبه با ريزي و مش بسیار كوچک با
كارآيي بسیار باال بافته شده (هپا فیلتر) و به صورت يک فیلتره يا دو فیلتره در
قاب پايه ماسک جاسازي ميشود .فیلترها ميبايستي به طور مرتب تمیز شده
و به مشخصات فني و تاريخ مصرف آن نیز توجه شود.
• شلنگ هوا :به صورت خرطومي از جنس پلياتیلن مقاوم ميباشد از
يک طرف به پايه ماسک و از طرف ديگر به منبع تغذيهكننده هوا متصل
است .الزم است به طور مرتب مورد بازديد قرار گیرد.
• منبع هوا :با توجه به نوع کار انتخاب ميشود .اگر هواي محیطكار زياد آلوده
نباشد ميتوان از هواي طبیعي استفاده نمود و اگر غلظت آلودگي بیشتر باشد
از هواي فشرده استفاده شود و در صورت وجود آلودگي باال حتماا از كپسول
اكسیژن استفاده شود.