Transcript دانلود
بنام خدا کارگاه درمان شناختی -رفتاری گروهی )(Cognitive Behavioral Group Therapy دانشگاه آزاد اسالمی تربت جام 12و 13بهمن 91 آشنایی اعضای گروه با هم و معرفی برنامه کارگاه • لطفا خیلی کوتاه خودتان را معرفی کنید و هدف تان از شرکت در این کارگاه را بیان کنید. • در مورد درمان شناختی رفتاری گروهی چه می دانید؟ سرفصل: نحوه اجرای مداخله های شناختی رفتاری در برنامه های پژوهش ی گروه درمانی شناختی رفتاری :تعاریف ،تاریخچه و مفاهیم اساس ی عوامل گروهی در نظریه یالوم و گروه درمانی شناختی رفتاری فرایند گروهی در درمان شناختی رفتاری گروهی آماده سازی گروه جهت اجرای بر نامه گروه درمانی اصول پایه در شناخت درمانی چارچوب شناخت درمانی فنون شناخت درمانی جلسات اول تا دوازدهم درمان منابع: • • • • • • • گروهدرمانگري شناختي -رفتاري -تاليف پيتر جي .ايلينگ ،رندي اي .مك كب ،مارتين ام .آنتوني - ترجمة دكتر محمد خداياريفرد و دكتر ياسمين عابديني-انتشارات دانشگاه تهران.1389- شناخت درمانی گروهی :تالیف مایکل فری ترجمه علی صاحبی و همکاران – انتشارات دانشگاه فردوس ی مشهد.1382- شناخت درمانی :مبانی و فراتر از آن ،جودیت بک ترجمه دکتر الدن فتی و دکتر فرهاد فرید حسینی. نشر دانژه – 1390 روان درمانی گروهی – تالیف اروین د.یالوم و مولين لشچ –ترجمه مهشید یاسایی-ویراست پنجم – نشر دانژه 1389- گروه درمانی –تالیف ماریان اشنایدر کوری و جرالد کوری ترجمه حمید رضا شاهی برواتی و همکاران-نشر روان1382 موهبت روان درمانگری – تالیف اروین د.یالوم –ترجمه مهشید یاسایی –نشر ققنوس 1387 راه و رسم درمانگری –تالیف الدن فتی و فرشته موتابی بخش اول: نحوه اجرای مداخله های شناختی رفتاری در برنامه های پژوهش ی نحوه اجرای مداخله های شناختی رفتاری در برنامه های پژوهش ی • • • • مداخله روانشناختی آموزش شناختی رفتاری گروهی گروه درمانی شناختی رفتاری طرح پژوهشی )Pre… (intervention Post…. …Pre -------------Post…. R R • EG • CG نحوه اجرای مداخله های شناختی رفتاری در برنامه های پژوهشی ادامه... • • • • • • نحوه انتخاب و جایگزینی تصادفی نمونه( روشها و ابزارها -مالکهای ورودی و خروجی) طرحریزی مداخله( انتخاب پروتکل درمانی –مکان –زمان –جلسات -محتوی و ساختار جلسات) درمانگران اجرای پیش آزمون و پس آزمون برنامه پیگیری تحلیل آماری دادها بخش دوم: آشنایی با گروه درمانی و فرایند گروهی آشنایی با گروه درمانی و فرایند گروهی • گروه درمانی شناختی رفتاری :تعاریف ، تاریخچه و مفاهیم اساس ی گروه درمانی شناختی رفتاری :تعاریف ،تاریخچه و مفاهیم اساس ی تاریخچه گروه درمانی شناختی –رفتاری درمان شناختی رفتاری الف -شرطی سازی کالسیک پاولوف شرطی سازی کنشگر – ثرندایک ،توملن و گاتری (قانون اثر) واتسون -پاسخ اضطرابی دهه– 1950ولپه حساسیت زدایی منظم و بازداری متقابل اسکینر -رفتارکنشگر 1950به بعد –ایزنک انتقاد از روانکاوی دهه -1970ظهور کامل رفتار درمانی و شروع نارضایتی ها تاریخچه گروه درمانی شناختی –رفتاری ب -تلفیق رویکرد شناختی رفتاری جذب دیدگا ههای شناختی به وسیله رفتار درمانی بندورا -یادگيری مشاهده ای – -1975تعلیم خود آموزی دهه 50و اوایل دهه 60ظهور شناخت درمانی بک 1962درمان عاطفی عقالنی الیس ظاهر شدند ادامه... تاریخچه گروه درمانی شناختی –رفتاری ادامه... ج -رویکردهای جدید شناخت درمانی مبتنی بر حضور ذهن(سگال ،ویلیامز،تیسدیل.)2002، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد(هيز)1999، درمان فراشناختی(ولز.)2002، رفتار درمانی دیالکتیک(لینهان)1993، طرحواره درمانی(یانگ)2003، تاریخچه گروه درمانی شناختی –رفتاری • گروه درمانی دهه – 1940مطرح شد • گروه درمانی :گروههای درمانی گروه درمانی های اختصاص ی در حوزه اختالالت روانی ، اختالالت جسمی مزمن،اختالالت روانپریش ی. • رویکرهای گروه درمانی فرم و محور اصلی یالوم :گروه درمانی در کار درمان در اینده بسیار تاثير خواهد داشت.کربرد گروههای درمانی رور به روز بیشتر خواهد شد ادامه.... دالیل توجه به گروه درمانی ایا گروه درمانی بر درمان انفرادی برتری دارد؟ • • • • • • بعض ي از صاحبنظران دريافتهاند گروهدرمانگريها از نظر زماني كه درمانگران صرف ميكنند ،در 50درصد موارد كارايي بيشتري نسبت به درمانهاي فردي دارند (( 2001 ، .Morrison, کاهش هزینه درمانی کارایی واثربخش ی درمان انتخابی برای تعدادی از اختالالت شباهت به درمان فردی تاثير گروه • • • • • • ادامه( ...سواالت قابل طرح) وقتي همة اعضاي گروه به غير از يكي از آنها نكتهاي را در مورد جمعآوري شواهد و مدارك درك نكند ،چه بايد كرد؟ وقتي عضوي از گروه بازخوردي غيرسازنده يا حتي همراه با تضعيف روحيه به ديگر اعضاي گروه ميدهد ،چه بايد كرد؟ وقتي كل گروه به اين دليل كه دو نفر از اعضاي گروه هيچ وقت تكاليف منزل خود را انجام نميدهند ،نسبت به انجام تكاليف خانه بيتفاوت شوند ،چه بايد كرد؟ چگونه ميتوان عضوي از گروه را كه هرگز در گروه اظهار نظر نميكند ،فعال كرده و وارد بحث و گفتوگو كرد؟ وقتی دو نفر از افراد گروه ،به اختاللهاي ديگري مبتال هستند و دربارة نشانگان خود صحبت ميكنند و هيچ يك از افراد ديگر گروه مبتال به اين نشانگان نيستند ،چه جهتگيري و مسيري را بايد برگزيد؟ آيا بايد به عضوي از گروه كه خوب كار نميكند و پيشرفت خوبي ندارد، رويكرد بديلي را پيشنهاد كرد؟ عوامل گروهی ( عناصر درمانی)در نظریه یالوم و گروه درمانی شناختی رفتاری عوامل گروهی در نظریه یالوم(:)1995 .1 .2 .3 .4 .5 .6 .7 .8 .9 القاء و ایجاد روحیه امیدواری فراگير بودن ارایه اطالعات نوعدوستی یادگيری بين فردی اجتماعی شدن و جامعه پذیری رفتار تقلیدی انسجام یا همبستگی گروهی تخلیه و پاالیش هیجانی عوامل گروهی در نظریه یالوم( :)1995ادامه... .1 القاء و ایجاد روحیه امیدواری اهمیت حیاتی امید ایجاد انتظار و انگيزه اثر دارو نما توجه به ایجاد امید و نتایج مثبت داستانهای موفقیت اعضاء .2فراگير بودن دیگران هم مشکالت مشابهی دارند. ما همگی در یک قایق هستیم .3ارایه اطالعات دستور العمل آموزش ی در گروههای مختلف ارایه مطالب آموزش ی:ماهیت اختالل،طرح درمان دریافت اطالعات از گروه عوامل گروهی در نظریه یالوم( :)1995ادامه... .4نوعدوستی کمک متقابل اعضا به همدیگر -گاهی اثر گروه مهمتر از درمانگر است همدلی،حمایت و راهنمایی گروههای خود یاری -نوعدوستی بسیار مهم معنای زندگی چطوری کوری عصا کش کوری دگر شود؟ .5یادگيری بين فردی یادگيری اعضاء گروه از همدیگر ارایه و دریافت بازخورد نیاز های بين فردی چیست؟ .6اجتماعی شدن و جامعه پذیری کسب مهارتهای اجتماعی گروه به عنوان خانواده :نقشهای والدینی – خواهر برادری –همسری –فرزندی جلب توجه –وابستگی یا تنفر از رهبر یا گروه عدم ارتباط عوامل گروهی در نظریه یالوم( :)1995ادامه... .7رفتار تقلیدی یادگيری مشاهده ای :چگونه دیگران بر مشکل غلبه کرده اند تقلید از درمانگر .8انسجام یا همبستگی گروهی جذابیت هر عضو گروه برای دیگران و برای گروه ایجاد شرایط امن در گروه انسجام از ابعاد فرایند گروهی است .9تخلیه و پاالیش روانی مدل گروهی بورلینگام،مک کینز و استراس .1نظریه تغیير رسمی .2فرایند در گروهای کوچک .3درمانجویان .4ساختار گروه .5رهبر/درمانگر .6شبکه های ارتباطی بين دیگر مولفه ها عوامل مؤثر بر نتايج و پيامدهاي درماني در روانشناس ي گروهي، برگرفته از بورلينگام ،مك كنيز و استراس ()2004 کاربردعامل های مطرح شده توسط یالوم در گروه درمانی شناختی رفتاری الف – القاء امیدواری ارایه مدلی از مشکالت که بر امکان تغیير تاکید دارد موارد مشابه نوشته،فیلم وکتاب ب -فراگير بودن تاکید بر ابراز مشکالت بویژه در اختالالت خاص ج -ارایه اطالعات مفهوم پردازی فردی مفهوم پردازی شناختی ج -نوعدوستی پرسیدن سوال از یکدیگر ارایه راه حل کاربردعامل های مطرح شده توسط یالوم در گروه درمانی شناختی رفتاری ادامه... د -جامعه پذیری و رفتار تقلیدی نقش الگوهای موفق ارایه همفکری ازمایش های رفتاری ه -انسجام گروهی دقت د رانتخاب گروه و ترکیب ان تشویق توجه بی قید و شرط خود فاش سازی احساس صمیمیت و اعتماد جلوگيری از تنهایی و -تخلیه هیجانی و باز سازی هیجانی زیاد مهم نیست کاربرد مدل بورلینگام و همکاران در درمان شناختی رفتاری گروهی الف -ساختار جلسات ساختار مشخص و از قبل تعیين شده تاکید بر محتوی تا فرایند ب -ویژگیهای درمانجویان مساله تناسب برنامه درمانی با درمانجویان انگيزش درمانجو پرتکل های درمانی برای اختالل های خاص ج -درمانگران نقش اصلی دارد ویژگی های همدلی ،تجربه مشارکتی،کشف هدایت شده از راه گفتگوی سقراطی رهبر ارکستر یا کارگردان توجه عادالنه فرایند گروهی در گروه درمانی شناختی رفتاری تعریف فرایند گروهی(:)Group Process تعامل های موجود بين فردی در میان اعضاء گروه و بين اعضاء گروه و رهبر یا رهبران. گروه :ساختار ()structure فرایند()process گروه های فرایندی یالوم( :)1995فرایند شامل تعامالت اینجا واکنون بين اعضای گروه درمانگر و خود آن گروه گروه های ساختار یافته فرایند گروهی در گروه درمانی شناختی رفتاری ادامه.... • فرایند گروهی در مدل :CBT بورلینگام و همکاران( :)2004شرایط در حال تغیير درگروه مانند تحول و توسعه گروه ،عوامل درمانی،اندازه گروه،طول زمان جلسات گروهی و بازخوردهای بين فردی /عوامل مربوط به درمانگر/عوامل مربوط به بیماران /عوامل مربوط به ساختار در تعامل گروهی تعریف فرایند گروهی از دیدگاه درمان شناختی رفتاری • • • • • • • • • • • فرایند گروهی شامل مجموعهای از عوامل به شرح زیر است: تأثير نشانگان اعضاي گروه بر يكديگر؛ تأثير سبكهاي شخصيتي اعضاي گروه بر يكديگر؛ تأثيري كه بهتر یا بدتر شدن يك عضو گروه بر ديگران دارد؛ شيوههاي تعامل اعضاي گروه با يكديگر؛ روابط درماني بين درمانگر و گروه (آيا آنها به يكديگر اعتماد و عالقه دارند)؛ روابط درماني ميان افراد گروه (آيا آنها به يكديگر اعتماد و عالقه دارند). روابط درماني بين چند درمانگر كه در ادارة يك گروه همكاري ميكنند (درصورتيكه چنين وضعيتي موجود باشد)؛ آثار و عواقب افت اعضاي گروه ،غيبت و عدم شركت آنها درجلسات گروهي؛ تأثير متغيرهاي فردي برگروه؛ انتظارهاي بيمار عوامل فرایند گروهی بر اساس رویکرد شناختی رفتاری -1خوش بینی ایجاد انتظارات مثبت و احساس امیدواری تشویق اعضاء به ارایه بازخورد مثبت مثال درمانگر: بقیه افراد در مورد پیشرفت رضا چگونه فکر می کنند؟ -2فراگير بودن مشکل تشویق اعضاء به گفتگو در باره مشکالت و تجاربشان مثال درمانگر: می خواهیم ببینیم اعضای گروه در مورد نشانگان و تجارب خود چه نظری دارند؟ ....دیگران چه نظری دارند؟ عوامل فرایند گروهی بر اساس رویکرد شناختی رفتاری -3یادگيری گروه مدار یادگيری در گروه آموزش روانشناختی درمانگر باید بر :ارایه مطالب به روش تعاملی روش سقراطی توصیه به باز خورد اعضاء رفتار سرمشق گيری ( ایفای نقش) ..تاکید کند مثال سارا :در این هفته عملکرد چندان خوبی نداشتم درمانگر: شما در باره کاری که این هفته سارا انجام داد چه فکر می کنید؟ ......... درمانگر : نظرت در باره صحبت های افراد گروه چیست؟ نتیجه گيری ادامه... عوامل فرایند گروهی بر اساس رویکرد شناختی رفتاری ادامه... -4تغیير تمرکز از خود بر گروه تشویق حمایت کردن و بازخورد دادن درمانگر باید :حمایت اعضاء گروه از یکدیگر را افزایش دهد. حمایت دریافت شده از دیگران را به انان باز گرداند مثال تونی :من در این هفته تنش زیادی داشتم درمانگر: همه شما دریافتید که تونی به دلیل تنش و اضطراب شدیدی که داشته نتوانسته است بر اساس برنامه خود پیش برود .اگر شما وضعیت تونی را داشتید چگونه بر خورد می کردید؟ عوامل فرایند گروهی بر اساس رویکرد شناختی رفتاری ادامه... -5اصالح الگوهای ارتباطی سازش نایافته درمانگر باید :الگوهای بين فردی سازش نایافته(مانند پرخاشگری یا سلطه گری) را به سازش یافته ( معقوالنه انتقاد کردن) تبدیل کند. مواجه و ایفای نقش مثال -6انسجام گروهی درمانگر باید بر :افزایش همگونی اعضاء گروه شرکت منظم رازگشایی ارایه اطالعات مرتبط کردن تجارب اعضاء مشارکت در فرایند گروهی اینجا و اکنون تاکید کند عوامل فرایند گروهی بر اساس رویکرد شناختی رفتاری ادامه... -7پردازش هیجانی در موقعیت گروهی پیگيری وضعیت هیجانی اعضاء به کشف و شناسایی پیش فرضها ،باورها،رفتارها و افکار خود ایند مهم کمک می کند. منظور پیگيری چه چيزی در گروه است؟ مثال : فرض کنیم یکی از اعضای گروه در حين جلسه مشغول خط خطی کردن کاغذ روی ميزش است وبه جلسه توجهی نمی کند چه کاری می توانیم انجام دهیم؟ توجه به فرایند گروهی در ساختار درمان شناختی رفتاری ساختار جلساتGCBT -1بررس ی تکالیف منزل طرح تجارب و مهارتها و راهبردهای بکار گرفته توسط اعضاء در.......؟ ارایه بازخورد مثال: • توجه به فرایند گروهی درمانگر: کدامیک از شما می خواهد بگوید این هفته تکالیف خود را چگونه انجام داده است؟ • • • عدم توجه به فرایند گروهی درمانگر: ................. توجه به فرایند گروهی در ساختار درمان شناختی رفتاری ادامه... -2ارایه اطالعات جدید مثال: عدم توجه به فرایند گروهی درمانگر: .............................. توجه به فرایند گروهی درمانگر: خوب امروز می خواهیم در مورد مدل شناختی با هم صحبت کنیم................ توجه به فرایند گروهی در ساختار درمان شناختی رفتاری ادامه... -3تمرین مهارتهای آموخته شده پیوند زدن بين تجارب اعضای گروه -4طرح تکالیف منزل طرح تکالیف و شناسایی موانع بالقوه با کمک همدیگر توجه به فرایند گروهی در ساختار درمان شناختی رفتاری ادامه... راهبردهاي درماني مطرحشده درجلسات و در حين درمان تقسيم متعادل مدت زمان فعاليت بين اعضاي گروه و درمانگر در هر جلسه؛ اطمينان از اينكه به همة افراد گروه به يك اندازه توجه ميشود؛ رعايت تعادل در تأكيد و توجه بر فرد (بهويژه در حين كشف هدايتشده) و مطرح كردن موضوعات مهم براي گروه جهت دريافت بازخورد كلي؛ هدايت افرادي از گروه كه بهصورت منظم در جلسات شركت نميكنند و بحث در مورد تأثير منفي اين كار بر افراد گروه؛ بررس ي واقعيتهاي مرتبط با ريزش افراد گروه و علل ترك گروه و تأثيري كه اين موضوع بر احساس افراد گروه در زمينة انسجام گروهي دارد؛ راهبردهاي درماني مطرحشده درجلسات و در حين درمان ادامه... ايجاد تعادل در تعامل بين درمانگراني كه هدايت گروه را بر عهده دارند و حمايت آنها از مداخلههاي انجامشده توسط يكديگر؛ ايجاد تعامل ميان كار روي مهارتهاي آموختهشده و دستور جلسههاي خاص ،افكار و احساسات اعضاي گروه دربارة اينجا و اكنون؛ بررس ي پيشرفت گروه (افراد از اينكه درگروه هستند چه احساس ي دارند ،بهويژه در شروع درمان ،درمان چگونه پيش ميرود و غيره)؛ اجازه دادن به اعضاي گروه براي ارائة بازخورد به يكديگر يا پاسخ به سؤاالت مطرحشده توسط درمانگر؛ استفاده از پرسشهاي سقراطي و روشهاي تعاملي براي ارائة اطالعات جديد و بهدست آوردن مطالب مرتبط از اعضاي گروه بخش سوم: آماده سازی گروه جهت اجرای بر نامه گروه درمانی شناختی -رفتاری جلسه اول • خوش آمد گویی • قوانین و مقررات گروه • چارچوب درمان شناختی-رفتاری . • معرفی برنامه و آشنایی اعضای گروه با همدیگر تمرین گروهی اول • ما حدود دوماه با یکدیگر ارتباط خواهیم داشت و ناچار به تعامل با یکدیگریم برای شروع اجازه بدهید که با همدیگر بیشتر آشنا شویم. • همانطور که در جای خود نشسته اید: اسم خود و سه نکته اساس ی در مورد خود را به صورت کلی در 2دقیقه • ً بگویید مثال اسم ،تعداد فرزند و شغل و امثال این شروع کنید • ساختار جلسات هر جلسه 2/5ساعت طول می کشد و موارد زیر را شامل می شود: بررس ی و بحث در مورد تکالیف خانگی جلسه قبل درس اول :در مورد موضوع جدیدی که ارائه می شود تمرین :درباره موضوع توسط شرکت کنندگان استراحت و پذیرایی درس دوم :در مورد موضوع جدید بعدی تمرین درباره موضوع توسط شرکت کنندگان جمع بندی و تعیين تکالیف خانگی جلسه بعدی وظایف و مسئولیت های درمانگران آموزش مهارتهای مربوط به مقابله با استرس و مشکالت روانشناختی به شرکت کنندگان در جلسه حفظ اسرار و محرمانه نگه داشتن اطالعات شرکت کنندگان عدم مداخله در برنامه درمان پزشکی شرکت کنندگان و کار پزشک آنها مسئولیت ها و انتظاراتی که از شرکت کنندگان وجود دارد حضور منظم و کامل در جلسات شرکت فعال فعالیتهای میان جلسه انجام تکالیف خانگی ضروری است محرمانه نگه داشتن اطالعات دیگران داشتن روحیه حمایت گری در گروه و پرهيز از برخورد ادامه .... شروع هر کار جدیدی ،قدم اول مهم ترین قدم است. سعی کنید سخت کار کنید و خود را به گروه متعهد بدانید. قطعا وضع هیجانی شما بهبود خواهد یافت و کنترل بیشتری خواهید داشت همه ما برای آنچه هستیم و رفتار می کنیم فاقد مسؤولیت نیستیم این برنامه برای افرادی که مشکالت اضطرابی،افسردگی،و یا مشکل در کنترل خشم دارند و معتقدند که مشکالت هیجانی به دلیل نحوه تفکر شخص ایجاد شده مناسب است. این برنامه نوعی آموزش گروهی است و نه درمان اصول پایه در شناخت درمانی .1 .2 .3 .4 .5 اصل اول :شناخت درمانی مبتنی بر مفهوم سازی پویا لحظه به لحظه مشکالت مراجع در قالب شناختی ست. اصل دوم :شناخت درمانی محتاج اتحاد درمانی قوی است. اصل سوم :شناخت درمانی برهمکاری و مشارکت فعال بیمار تأکید می کند. اصل چهارم :شناخت درمانی معطوف به هدف و مسئله مدار است. اصل پنجم :بر زمان حال تأکید می کند. اصول پایه در شناخت درمانی (ادامه) .6اصل ششم :شناخت درمانی آموزش ی است و هدف آن آموزش به بیمار است که درمانگر خودش باشد تا به این ترتیب از عود جلوگيری کند. .7اصل هفتم :از نظر زمانی محدود است. .8اصل هشتم :جلسات شناخت درمانی ساختار دارند. .9اصل نهم :شناخت درمانی به بیماران آموزش میدهد که افکار و باورهای ناکارآمد خود را شناسایی و ارزیابی کرده و به آنها پاسخ دهند. .10اصل دهم :شناخت درمانی از گستره ای از فنون برای تغیير فکر ،خلق و رفتار استفاده میکند. مركز مشاوره و خدمات روانشناختي سگال چارچوب درمان شناختي رفتاري • • • • • • • ارزيابي مفهوم بندي شناختي رفتاري آشنايي با منطق درمان اجراي تکنيک هاي درماني پيشگيري از عود اختتام درمان جلسات پيگيري چارچوب جلسات درمان شناختي رفتاري اهداف جلسه اول درمان شناخت درماني • • • • • • • برقراري راپورت و اعتماد آشنا کردن بيمار با درمان شناختي -رفتاري آموزش بيمار درباره بيماري اش ،درباره مدل شناختي و در باره فرايند درمان طبيعي نشان دادن مشکالت بيمار و اميد ايجاد کردن درآوردن مشکالت بيمار و در صورت لزوم تصحيح آنها جمع آوري اطالعات بيشتر درباره مشکالت بيمار استفاده از اين اطالعات براي تهيه فهرست اهداف ساختار جلسه اول درمان • • • • • • • • • • برقراري دستور جلسه چک کردن خلق و روحيه بيمار همراه با نمرات پرسشنامه ها مرور مختصر مشکل کنوني و بازنگري آن به دنبال جلسه ارزيابي شناسايي مشکالت و تعيين اهداف درماني آموزش مدل شناختي به بيمار مشخص کردن توقعات بيمار از درمان و تصحيح آنها در صورت لزوم آموزش بيمار درباره بيماري اش. تعيين تکاليف درماني خالصه کردن بازخورد کرفتن ساختار جلسه هاي دوم به بعد • • • • • • • احوالپرس ي +معاينه خلق +بررس ي تبعيت دارويي پل زدن به جلسه قبل تعيين دستور جلسه مرور تکاليف درماني کار روي موضوع يا موضوعات اصلي جلسه تعيين تکاليف درماني مربوطه خالصه سازي و بازخورد خالصه و جمع بندی نکات مهمی که در این جلسه آموختید را فهرست کنید چيزی را که می توانید در طول هفته آینده به طور متفاوتی انجام دهید یا به آن فکر کنید به عنوان نتیجه این جلسه فهرست کنید. آیا در این جلسه چيزی گفته شد که شما را سردرگم کند یا به زحمت اندازد؟ آیا از جلسه این هفته هیچ سئوال دارید؟ جلسه دوم: فنون شناخت درمانی فنون شناخت درمانی • فن :توضیح اینکه چگونه افکار احساس ها را بوحود می آورد • فن تشخیص افکار و واقعیت ها مدل شناختی رفتاری اختالالت روانی درمدل شناختیرفتاری اعتقاد بر اين است كه: .1شناختهاي انسان تعیين کننده احساس و رفتار او هستند. .2شناختها قابل بررس ي و قابل تغيير هستند. .3با تغيير شناختها ميتوان رفتار را تغيير داد. مدل شناختی رفتاری اختالالت روانی يك موقعيت فرض ي: فردی وارد یک میهمانی می شود فردی می خواهد سخنرانی کند از هفته اینده من نمی اییم واستاد دیگری می اید •چقدر بدشانسم. • سخنرانيم خراب خواهد شد. • هيچوقت شانس درست و • حسابي نداشتهام. • بدون اساليد از عهده اش • برنميآيم. • چقدر احمقم كه فكر اين را • نكردهام و يادداشتي نياوردهام. •آبرويم ميرود. • اين آخرين باري است كه •دعوتم ميكنند. اضطراب غمگيني آشفتگي در رفتار اجتناب(در آينده) •يك تصادف بود. •براي هر كس ي ممكن است اتفاق بيفتد. •من روي اين مطلب مسلط هستم. •از عهده اش برمي آيم. اطمينان رفتار عادي افكار هيجان رفتار افكار احساس رفتار آبرويم خواهد رفت پردازش اطالعات برق سالن قطع شد تمثیل چمدان :ذهن ما همچون چمدانیست که در طول سفر زندگی با خود حمل می کنیم،اشیاءمختلفی درون آن می ریزیم،اشیاءدر واقع نگرش ها و باورهای ماست ،بسیاری از آنها به کار ما نمی آیند و یا توسط دیگران همچون پدر و مادر به عنوان بار اضافی در چمدان ما قرار داده شده اند،حاال این بار اضافی چنان سنگين و پر از امکانات زائد شده است که حرکت ما را در مسير زندگی مشکل میکند گاهی ما نیاز داریم خود را از بار اضافی خالص کنیم،بسیاری از باورهای ما در برابر مشکالت ناکارآمد و اضافی هستند تکالیف خانگی ده مورد از بدترین وقایعی را که در زندگی شما رخ داده است را در جدول DTRبنویسید. يادداشت افكار اتوماتيك تاريخ 68 موقعيت هيجانها (شدت )0 -100 افكار اتوماتيك پاسخهاي جانشين پيامد (افكار اتوماتيك و هيجان) خالصه و جمع بندی نکات مهمی که در این جلسه آموختید را فهرست کنید چيزی را که می توانید در طول هفته آینده به طور متفاوتی انجام دهید یا به آن فکر کنید به عنوان نتیجه این جلسه فهرست کنید. آیا در این جلسه چيزی گفته شد که شما را سردرگم کند یا به زحمت اندازد؟ آیا از جلسه این هفته هیچ سئوال دارید؟ جلسه سوم: مدل شناختی رفتاری اختالالت روانی . • اهداف جلسه -1شرکت کنندگان بتوانند مدل شناختی –رفتاری اختالالت روانی را بشناسند. -2شرکت کنندگان بتوانند مقاومت های بالقوه خود در برابر شناخت درمانی را بشناسند و با آنها مقابله کنند. . • برنامه جلسه -1بررسی تکالیف خانگی جلسه قبل -2مدل شناختی – رفتاری اختالالت روانی -3تمرین اول :طبقه بندی باورها -4مقاومت در برابر درمان -5تمرین دوم :تشخیص مقاومت های بالقوه در برابر درمان -6تکالیف خانگی جلسه بعد مدل شناختی رفتاری اختالالت روانی ادامه... الف – اجزای رفتاری در مدل شناختی رفتاری بر طبق نظریه رفتاری : پیشایند ها و پسایند های یک رفتار می توانند فراوانی و شکل ان رفتار را تبیين کنند. اختالالت روانی شامل سه دسته هستند: -1بیش بود رفتار -2کمبود رفتار -3نا هنجاری رفتار نقش تقویت در رفتار مدل شناختی رفتاری اختالالت روانی ادامه... الگوهای رفتاری در اختالالت روانی: -1اجتناب -2رفتار ایمنی -3تکرار مدل شناختی رفتاری اختالالت روانی ادامه... ب -اجزای شناختی در مدل شناختی رفتاری: -1باورهای بنیادین()core beliefs -2باورهای میانجی()intermediate beliefs -3افکار خود آیند منفی()negative automatic thoughts -4خطاهای شناختی()cognitive errors سطوح شناخت • افکار منفی اتوماتیک • افکار واسطه ای • باورهای بنیادين باورهای بنیادین()core beliefs • طرحواره()schema • مثلث شناختی( :)cognitive triadنگرش منفی فرد به خود ” ” ” دیگران ” ” ” آینده طرحوارههاي شناختي(افکار بنيادين) ادامه... •طرحوارهه ااا س اااختارهاي ش ااناختي هس ااتند ك ااه ح اااوي اطالع ااات س ااازمانيافتهاي ميباشند. •اين اطالعات از تجارب گذشته فرد حاصل شدهاست. •طرحوارهها بر پردازش اطالعات جديد و يادآوري اطالعات قبلي تاثير ميگذارند. مثلث شناختي ديد منفي نسبت به خود بيارزشي: من خوب نیستم“. ديد منفي نسبت به آينده ناامیدي: ”بهتر نخواهم شد“ ديد منفي نسبت به دنیا درماندگي: ”من شانس ندارم مدل شناخت درماني هيجانات و افكار منفي هيجانها رفتارها باورهاي بنيادين، فرضها، باورها افكار اتوماتيك، خطاها اتفاقات مهم اجتناب ،كنارهگيري :)intermediate beliefs(باورهای میانجی )conditional assumption(فرضهای مشروط )must/shoulds(بایدها )rules(قواعد )coping strategies(راهبردهای مقابله ای • • • افکار خود آیند منفی()negative automatic thoughts • يك جريان نهان هستند كه با جريان آشكارتر فكر بهطور همزمان وجود دارند. • همه افراد اين افکار را دارند. • به زحمت از آنها آگاهيم ولي با اندک آموزش ي مي توانيم از آنها آگاه شويم. • تحت فشار شدت مييابند. ً • معموال منفي هستند. • به شناخت درماني جواب ميدهند. افکار خود آيند منفي ادامه... • يک باره برانگيخته ميشوند. • به باورهاي زيربنايي ربط دارند و شخص ي هستند. • ناراحتي ايجاد مي کنند. • خالصه و کوتاه هستند. • بيمار بيشتر از هيجان همراه آنها خبر دارد تا از خود آنها. افکار خود آيند منفي ادامه... • • • • هيجان توليد شده رابطه منطقي بافکر زيربناي آن هيجان دارد. جلااوه هاااي خاااص و نمااادين بيرون اي دارنااد و درمااانگر زماااني از آنهااا آگاااه ميش اود که از بيمار بپرسد معني رفتارش چيست. ميتوانند کالمي ،بينايي يا هردو باشند. براساس اعتبار و کاربرد آنها ميتوان آنها را ارزيابي کرد. تجارب مرتبط دوران رشد باورهاي بنيادين باورهاي واسطه اي استراتژيهاي جبراني موقعيت افکار منفي/معناي موقعيت هيجان رفتار 88 موقعیت افکار منفي/معناي موقعیت هیجان رفتار موقعیت افکار منفي/معناي موقعیت هیجان رفتار چه تجاربي در ايجاد و ابقاي باور بنيادين بيمار نقش داشتند؟ مهمترين باورهاي محوري بيمار دربارهي خودش چيست؟ چه فرضهاي مثبتي به بيمار کمک کردند تا به مقابله با باور بنيادين خود بپردازد؟ قسمت منفي اين فرضها چيست؟ چه رفتارهايي در مقابله با باور ،به بيمار کمک کردهاند؟ موقعیت مشکل آفرین چه بود؟ از ذهن وی چه گذشت؟ همعنای فکر خودآیند برای او چه بود؟ هیجانهایی با فکر خودآیند همراه بودند؟ ربیمار به دنبال این فکر چه کرد؟ 89 موقعيت افکار منفي معناي فكر هيجان رفتار موقعيت افکار منفي معناي فكر هيجان رفتار تمرين عملي • مورد سارا را بخوانید و دیاگرام آن را رسم كنید. 91 مقایسه خود با برادر بزرگتر و همساالن مادر انتقادگر من بی عرضهام (مثبت) اگر سخت تالش کنم موفق مي شوم (منفي) اگر عملکردم فوقالعاده نباشد ،شکست خورده ام پيدا کردن نقاط ضعف و اصالح آنها استانداردهاي باال به سختي تالش کردن همواره حاضر و آماده بودن صحبت با دانشجو یان جديدالورود درباره ثبت نام در واحدهاي پيشرفته همشون از من باهوشترند من بي کفايتم /بي عرضه ام غم 92 پرهيز از درخواست کمک فکر درباره پيش نيازها نمي توانم از پسش بربيام (مقاله پژوهش ي) من بي کفايتم /بي عرضه ام غم گريه برخوردن به مشکل دردرس رياض ي اين مشکل همچنان درطول ترم باقي است من بي کفايتم /بي عرضه ام غم بستن کتاب و دست از مطالعه کشيدن خالصه و جمع بندی نکات مهمی که در این جلسه آموختید را فهرست کنید چيزی را که می توانید در طول هفته آینده به طور متفاوتی انجام دهید یا به آن فکر کنید به عنوان نتیجه این جلسه فهرست کنید. آیا در این جلسه چيزی گفته شد که شما را سردرگم کند یا به زحمت اندازد؟ آیا از جلسه این هفته هیچ سئوال دارید؟ جلسه چهارم: تحریف های شناختی مدل شناختی رفتاری اختالالت روانی ادامه... • فن :طبقه بندی تحریف ها یا خطاهای شناحتی • خطاهای شناختی()cognitive error خطا های شناختی خطا های شناختی ادامه... خطا های شناختی ادامه... تمرین • -1خطاهای شناختی خود را بنویسید. • -2شناخت های مربوط به مقاومت راجع به درمان را بنویسید. • در قالب گروها کار کنید تکالیف خانگی -1جدول ( DTRحداقل ده مورد) را تکمیل کنید. -2فرم قرارداد تکالیف خانگی را پر کنید. جلسه پنجم: شناسايي افکار منفی اتوماتيک شناسايي افکار منفی اتوماتيک :پرسش ها 102 حدس ميزني در آن موقع در باره چه فكر ميكردي؟ به نظر خودت در باره چي فكر ميكردي؟ ً فكر ميكني احتماال درباره ...يا ( ....درمانگر چند احتمال مطرح ميكند) فكر مي كردي؟ آيا تصوير ذهني خاص ي داشتي يا چيزي بهخاطرت آمدكه انجام داده بودي؟ معني آن موقعيت براي شما چه بود؟ ً كال از اين موقعيت چه برداشتي داري؟ آيا فكر ميكردي ( ...درمانگر فكري درست مخالف آنچه كه انتظار ميرود را ميگويد). يادداشت افكار اتوماتيك تاريخ 103 موقعيت هيجانها (شدت )0 -100 افكار اتوماتيك پاسخهاي جانشين پيامد (افكار اتوماتيك و هيجان) معرفی افکار منفی اتوماتيک به بيمار 104 يك مثال از بيمار ميگيريم. از او ميخواهيم موقعيت را شرح دهد. هيجان همراه با آن موقعيت را شرح دهد. بگويد در آن زمان چه به ذهنش خطور كرد. ويژگی های افکار اتوماتيک را به ِبيمار توضيح می دهيم. درمان شناختی را بر اساس تغيير افکار اتوماتيک توضيح می دهيم. روي كاغذ تمرين ميكنيم. مدل شناختي را تعليم مي دهيم. معرفی افکار منفی اتوماتيک به بيمار • • • • • • • • 105 ادامه... مراحل كار با افکار را براي بيمار توضيح ميدهيم خالصه از زبان بيمار فيدبك از بيمار پاسخ به ابهامات يك مثال ديگر خالصه پايان جلسه تكليف مرور تكليف خانه به همراه بيمار 106 DTR تاريخ 107 موقعيت افکار منفی هيجانات (شدت هيجان) پاسخ های جانشين پيامد د) پرسش گری در جهت ارزشيابی افکار منفی اتوماتيک ً • به خاطر داشته باشيد هرگز بدون بررس ي كافي ،مستقيما اقدام به تغيير افكار اتوماتيك منفي نكنيد .شايد اين افكار صحت داشته باشند .بدون بررس ي كافي شما هرگز نميتوانيد بدانيد آيا افكار اتوماتيك منفي بيمار تحريف شده هستند يا خير. ً • به خاطر داشته باشيد كه هيچ فكر اتوماتيك منفي كامال غلط نيست .براي بررس ي فكر اتوماتيك به شيوه تجربهگري مشاركتي عمل كنيد. ً • به طور كلي از همان ابتدا دايما به ارزشيابي ميزان صحت و سقم افكار بپردازيد و از جلسه سوم به بعد كه بيمار نيز با اين روش آشناست با وضوح بيشتري به اين كار بپردازيد. 108 پرسش گری در جهت ارزشيابی افکار منفی اتوماتيک • • • • • • • • 109 ادامه... چه شواهدي وجود دارد؟ چه شواهدي اين ايده را تأييد ميكنند؟ چه شواهدي برعليه اين فكر وجود دارد؟ به چه نحو ديگري ميتوان اين موضوع را تبيين كرد؟ بدترين چيزي كه ميتواند اتفاق بيافتد چيست؟ واقعبينانهترين پيامد چيست؟ باور من به افكار اتوماتيك منفي چه آثاري دارد؟ اگر بتوانم فكرم را عوض كنم چه آثاري دارد؟ بايد دراين باره چه بكنم؟ اگر دوستي /ديگر در اين شرايط بود من به او چه ميگفتم؟ مدل شناخت درماني هيجانات و افكار منفي هيجانها رفتارها باورهاي بنيادين، فرضها، باورها افكار اتوماتيك، خطاها اتفاقات مهم اجتناب ،كنارهگيري مدل شناخت درماني هيجانات و افكار منفي غمگیني ،اضطراب رفتار آشفته نميتوانم.احمقم كه يادداشتهايم را نیاوردهام آبرويم خواهد رفت. اجتناب ،كنارهگيري من مايه خجالتم. من مسئول هر خطايي هستم. فقط كاري قابل قبول است كه كامل باشد. قطع برق در هنگام سخنراني مهارتهای فرایندی کالن • تجربهگري مشاركتي • گفتگوي سقراطي • اكتشاف هدايتشده جلسه ششم: سایرفنون شناخت درمانی • فن پیکان رو به پایين ) (downward arrow technique فن تحلیل سود و زیان • فن بررسی شواهد دستیابی به باورهای بنیادین • فن پیکان رو به پایين ) (downward arrow technique از این فن استفاده می شود برای دستیابی به باورهای بنیادین پيکان رو به پايين • • • • 117 (ادامه) ابتدا يک فکر منفی اتوماتيک را که احتمال می دهيم به يک باور بنيادين ارتباط دارد ،انتخاب می کنيم. اين فکر را می نويسيم. به بيمار می گوييم :فرض کنيم اين فکر درست باشد ،چه معنی خاص ی برای تو دارد؟ /چه چيز اين موضوع تو را ناراحت می کند؟ يک فلش رو به پايين زير فکر اوليه کشيده و جمله ای را که بيمار می گويد، زير فلش می نويسيم. پيکان رو به پايين (ادامه) • همان جمله را خوانده و دوباره به بيمار می گوييم :فرض کنيم اين فکر هم درست باشد ،اين موضوع چه معنی خاص ی برای تو دارد؟ /چه چيز اين موضوع تو را ناراحت می کند؟ • اين کار را آن قدر ادامه می دهيم که به جمله ای برسيم که يک باور واسطه ای يا ناکارآمد باشد .در اين شرايط معموال بيمار ديگر نمی تواند به اين کار ادامه دهد ،يعنی به جمله ای می رسيم که به خودی خود ناراحت کننده است و الزم نيست که برای بيمار معنی خاص ی داشته باشد. 118 فن پیکان رو به پایين ) (downward arrow technique ادامه... • تمرین :1یکنفر نمونه ای از جدول DTRخودش را بنویسد و از فن پیکان رو به پایين استفاده کند. • تمرین :2یک پیکان رو به پایين را با استفاده از جدول DTRخود انجام دهید. تکالیف خانگی • 5مورد از روش پیکان رو به پایین را برای جدول DTR خودتان بنویسید. جلسه هفتم: فن پیکان رو به پایين پیشرفته فن پیکان رو به پایين پیشرفته • اهداف جلسه -1تسلط بر فن پیکان رو به پایين پیشرفته -2شناسایی باورهای بنیادین منفی • موضوعات جلسه -1مرور تکلیف خانگی جلسه قبل -2فن پیکان رو به پایين پیشرفته -3تمرین پیکان رو به پاییين -4انواع باورها -5طبقه بنی باورها -6تکلیف خانگی جلسه بعد مرور تکالیف خانگی جلسه قبل • جدول DTRبررس ی شود • پیکانهای رو به پایين بررس ی شود درس اول :پیکان رو به پایين پیشرفته ادامه ... درس اول :پیکان رو به پایين پیشرفته ادامه ... • تمرین :چند پیکان رو به پایين دیگر در مورد افکار خود آیند خود انجام دهید طبقه بندی باورها طبقه بندی باورها ادامه ... تمرین :طبقه بندی باورها • تمام باورهایی را که تا کنون پیدا کرده اید طبقه بندی کنید تکالیف خانگی • پیکان های رو به پایين را برای تمام افکار خود آیند قبلی ادامه دهید. • طبقه بندی باورها را ادامه دهید. جلسه هشتم: باورهای اصلی و نقشه های شناختی باورهای اصلی و نقشه های شناختی • اهداف جلسه: • تهیه فهرست باورهای اضلی • تهیه نقشه های شناختی • موضوعات جلسه: • • • • • • مرور تکالیف خانگی درس اول :فهرست اصلی باورها تمرین :تهیه فهرست اصلی باورها درس دوم :نقشه های شناحتی تمرین :تهیه نقشه های شناختی تکالیف خانگی مرور تکالیف خانگی • پیکان های رو به پایين را برای تمام افکار خود آیند قبلی ادامه دهید. • طبقه بندی باورها را ادامه دهید. درس اول :فهرست اصلی باورها • باورهای بنیادین • باورهای مشروط فهرست اصلی باورها ادامه... فهرست اصلی باورها ادامه... تمرین :تهیه فهرست اصلی باورها • تمرین :به اجرای پیکانهای رو به پایین ادامه داده و فهرست اصلی باورها را مشخص کنید. درس دوم :نقشه های شناحتی • تهیه نقشه های شناختی روش سازماندهی به باورهای بنیادین است. • گاهی پیکان های رو به پایینی که رسم میکنیم دو یا سه تا از انها به باور بنیادین یکسانی می رسند .وقتی این اتفاق می افتد شما می توانید نقشه های شناختی را رسم کنید نقشه های شناختی ادامه... نقشه های شناختی ادامه... تمرین :تهیه نقشه های شناختی • نقشه های شناحتی مربوط به باورهای بنیادین خودتان را ترسیم کنید جلسه نهم: آزمون باورها و تغیير پذیری آنها آزمون باورها و تغیير پذیری آنها باورها می توانند تغیير کنند • تمرین گروهی :باورهایی که تغیير کرده اند -1فهرست باورهای تاریخی و فرهنگی که عوض شده اند. -2فهرست باورهای زندگی خودتان که عوض شده اند -3دالیلی که باعث این تغیير شده اند آزمون باورها و تغیير پذیری آنها تحلیل کارآمدی باورها سواالت قابل طرح: -1آیا باور مورد نظر موجب می شود که احساس بهتری داشته باشم -2آیا باور مورد نظر به من کمک می کند تا به اهدافم برسم -3آیا باور مورد نظر به من کمک می کند تا با دیگران بهتر کنار بیایم آزمون باورها و تغیير پذیری آنها تحلیل هماهنگی سواالت قابل طرح: -1آیا در موقعیت های مشابه همیشه اینطور فکر می کنم؟ -2آیا دیگران در موقعیت های مشابه همیشه اینطور فکر می کنند؟ آزمون باورها و تغیير پذیری آنها • • • • • • • فن تحلیل سود و زیان مراحل: -1ابتدا باور مورد نظر راتعیين می کنیم -2صفحه را به دو قسمت سودها و زیان ها تقسیم میکنیم -3سپس با کمک بیمار سودها و زیانهای باور او را در می آوریم و در ستون مربوطه می نویسیم -4جمع سود و زیان و کم کردن سودها از زیان ها -5فکر جایگزین را در جدول باال قرار می دهیم .سود و زیان های را محاسبه می کنیم فن تحلیل سود و زیان • • • • • مثال: -1فکر ناکارآمد: اگر به آن مهمانی بروم کسی تجویلم نمی گیرد -2فگر جایگزین: نباید در باره نظر مردم نسبت به خودم اهمیتی بدهم آزمون باورها و تغیير پذیری آنها • • • • فن بررسی شواهد مانند فن تجلیل سود وزیان عمل می کنیم اما در یک ستون شواهد تایید کننده و در ستون دیگر شواهد رد کننده را می نویسیم ودر پایان هر ستون درصد تایید کننده و درصد رد کننده را می نویسیم و از هم می کنیم مثال: من آدم ناموفقی هستم جلسه دهم و یازدهم: تعیين افکار جایگزین( مخالف ورز) فنون رفتاری درمان جلسه دوازدهم: • مرور برنامه و جمع بندی • دریافت بازخورد • مراسم اختتامیه جمع بندی از این كارگاه چه آموختید؟ چه احساسي دارید؟ پایان