Transcript นางมัณฑนา เจริญแพทย์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

รายงานผลการวิจยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
นางมัณฑนา เจริญแพทย์
สานักหอสมุดกลาง มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
ที่มาของปัญหา
- ราคาค่าบอกรับสูงขึ ้นทุกปี
- ห้ องสมุดมีปัญหาเรื่ องพื ้นที่จดั เก็บ
แม้ว่าจะ ....
- ยกเลิกบอกรับฉบับพิมพ์
อิเล็กทรอนิกส์หรื อฐานข้ อมูลออนไลน์
- ทาคลังเก็บสิง่ พิมพ์ที่มีการใช้ น้อย
- จาหน่ายออก
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
วัตถุประสงค์
1. เพือ่ ศึกษาสภาพการให้บริการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
2. เพือ่ ศึกษาวิธกี ารจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
3. เพือ่ กาหนดแนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
ความสาคัญของการวิจยั
1. ข้อมูลพืน้ ฐานเกีย่ วกับสภาพการดาเนินงานเกีย่ วกับวารสารฉบับล่วงเวลา
2. วิธกี ารจัดการ แนวทางการจัดการทีส่ ามารถนาไปขยายผลใช้ให้เหมาะสม
กับห้องสมุดแต่ละแห่ง
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
ขอบเขตของการวิจยั
ประชากร
กลุ่มตัวอย่าง
ผูบ้ ริหารห้องสมุดและหัวหน้าฝา่ ยวารสาร
ของห้องสมุดมหาวิทยาลัยของรัฐ
ผูบ้ ริหารห้องสมุดและหัวหน้าฝา่ ยวารสาร
โดยสุม่ แบบเฉพาะเจาะจงจากห้องสมุด
มหาวิทยาลัยของรัฐทีเ่ ป็ นสมาชิก
กลุม่ คณะทางานฝา่ ยวารสารฯ
25
แห่ง
23
แห่ง
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
นิยามศัพท์เฉพาะ
- สภาพการให้บริการวารสารฉบับล่วงเวลา
สภาพเป็ นจริงเรือ่ งรูปแบบและนโยบาย วิธกี ารจัดการ
ข้อมูล : การสัมภาษณ์หวั หน้าฝา่ ยวารสาร
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
นิยามศัพท์เฉพาะ
- วิธีการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลา
วิธกี ารในการจัดการเรือ่ งนโยบายการจัดการ การบอกรับ
การจัดเก็บ การแปลงรูปวารสาร
ข้อมูล : การสัมภาษณ์หวั หน้าฝา่ ยวารสาร
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
นิยามศัพท์เฉพาะ
- แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลา
แนวทางเรือ่ งนโยบายการจัดการ การดาเนินงาน
วิธกี ารและปญั หาการจัดเก็บในรูปแบบต่างๆ
แนวโน้มของการจัดการ เช่น การแปลงรูป การจัดทาคลังสิง่ พิมพ์รว่ มกัน
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
นิยามศัพท์เฉพาะ
- หัวหน้ าฝ่ ายวารสาร
บรรณารักษ์ทเ่ี ป็ นหัวหน้าฝา่ ยวารสาร
หรือผูท้ ไ่ี ด้รบั มอบหมายให้รบั ผิดชอบงานวารสาร
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
เครื่องมือที่ใช้ในการวิจยั
แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง 2 ชุด
- ผูบ้ ริหารห้องสมุด
- หัวหน้าฝา่ ยวารสาร
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
ขัน้ ตอนของการสร้างเครื่องมือ
1. ศึกษาข้อมูล จากเอกสาร ตาราและงานวิจยั เกีย่ วกับการจัดการ วารสารฉบับล่วงเวลา
(รูปแบบ วิธกี าร แนวทางการแก้ไขปญั หาเรือ่ งพืน้ ทีใ่ นการจัดเก็บ)
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
ขัน้ ตอนของการสร้างเครื่องมือ
2. สร้างแบบสัมภาษณ์
- หัวหน้าฝา่ ยวารสาร ข้อคาถาม : สภาพของการดาเนินงานวารสารฉบับล่วงเวลา
ทีป่ รึกษาโครงการ
- ผูบ้ ริหารห้องสมุด : ข้อมูลจากการสัมภาษณ์หวั หน้าฝา่ ยวารสาร ข้อมูลจากเอกสาร
สังเคราะห์เป็ นข้อคาถาม
ทีป่ รึกษาโครงการ
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
การเก็บรวบรวมข้อมูล
หัวหน้าฝา่ ยวารสาร : ไปรษณี ย์
ผูบ้ ริหารห้องสมุด
ไปเอง เฉพาะกทม. และปริมณฑล 11 แห่ง
ไปรษณี ย์ สาหรับต่างจังหวัด 12 แห่ง
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
การวิเคราะห์ข้อมูล
1. วิเคราะห์ขอ้ มูลจากแบบสัมภาษณ์โดยการวิเคราะห์เนื้อหา (Content analysis)
นาเสนอในรูปตาราง แสดงค่าร้อยละ
2. นาผลการวิเคราะห์ขอ้ มูลในข้อ 1 มาสรุปเพือ่ กาหนดเป็ นแนวทางการจัดการวารสาร
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
ผลการวิจยั พบว่า
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
สภาพการให้บริการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
ข้อมูลได้มาจากการสัมภาษณ์หวั หน้ าฝ่ ายวารสาร
1. รูปแบบของวารสารที่มีให้บริการ
- ห้องสมุดทุกแห่งมีวารสารฉบับพิมพ์ให้บริการ
- รองลงมาคือ รูปแบบฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
สภาพการให้บริการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
ข้อมูลได้มาจากการสัมภาษณ์หวั หน้ าฝ่ ายวารสาร
2. นโยบายการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลา
- ส่วนใหญ่ไม่มนี โยบาย มีเพียง 3 แห่งเท่านัน้ ทีม่ ี
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
สภาพการให้บริการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
ข้อมูลได้มาจากการสัมภาษณ์หวั หน้ าฝ่ ายวารสาร
3. วิธีการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาในปัจจุบนั
ประเภททีจ่ ดั เก็บมากทีส่ ดุ
- วารสารวิชาการ (ร้อยละ 69.57)
- วารสารทีท่ าดรรชนี (ร้อยละ 65.22)
- วารสารทีห่ อ้ งสมุดจัดซือ้ (ร้อยละ 47.83)
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
สภาพการให้บริการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
ข้อมูลได้มาจากการสัมภาษณ์หวั หน้ าฝ่ ายวารสาร
4. เกณฑ์ที่ห้องสมุดมหาวิทยาลัยใช้พิจารณาในการจัดเก็บ
- การกาหนดปีของวารสารทีจ่ ดั เก็บ (ร้อยละ 52.17)
- พิจารณาจากสถิตกิ ารใช้ (ร้อยละ 43.48)
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
สภาพการให้บริการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
ข้อมูลได้มาจากการสัมภาษณ์หวั หน้ าฝ่ ายวารสาร
5. วิธีการจัดเก็บวารสารฉบับล่วงเวลา
ห้องสมุดทุกแห่ง จัดเก็บวารสารตามลาดับชือ่
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
สภาพการให้บริการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
ข้อมูลได้มาจากการสัมภาษณ์หวั หน้ าฝ่ ายวารสาร
6. การแปลงรูปวารสารฉบับล่วงเวลา
ส่วนใหญ่ไม่ได้แปลงรูป (ร้อยละ 86.95)
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
สภาพการให้บริการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
ข้อมูลได้มาจากการสัมภาษณ์หวั หน้ าฝ่ ายวารสาร
7. สถานที่จดั เก็บวารสารฉบับล่วงเวลา
ส่วนใหญ่มหี อ้ งจัดเก็บโดยเฉพาะอยูใ่ นห้องสมุด (ร้อยละ 91.30)
มีคลังจัดเก็บโดยเฉพาะและเช่าจากเอกชน อย่างละ 1 แห่ง
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
เป็ นข้อมูลที่ได้มาจากการสัมภาษณ์ผ้บู ริหารห้องสมุด
1. ความจาเป็ นของห้องสมุดในการเก็บตัวเล่มวารสารฉบับล่วงเวลา
จาเป็ นต้องเก็บตัวเล่มไว้ (ร้อยละ 66.70) เพราะ
- วารสารภาษาไทยบางรายการ ยังไม่มกี ารทาในรูปอิเล็กทรอนิกส์
- พฤติกรรมการอ่านของผูใ้ ช้ ยังชอบอ่านจากตัวเล่ม
- นโยบายของมหาวิทยาลัยให้เก็บวารสารของมหาวิทยาลัยในรูปเล่ม
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
เป็ นข้อมูลที่ได้มาจากการสัมภาษณ์ผ้บู ริหารห้องสมุด
2. กรณี ที่ต้องจัดเก็บตัวเล่มเอาไว้ ต้องมีนโยบายในการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาหรือไม่
ทุกแห่งเห็นว่า หากต้องเก็บตัวเล่ม จาเป็ นต้องมีนโยบาย
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
เป็ นข้อมูลที่ได้มาจากการสัมภาษณ์ผ้บู ริหารห้องสมุด
3. องค์ประกอบของนโยบาย
- ประเภทของวารสารทีเ่ ก็บ : วารสารวิชาการ วารสารทีท่ าดรรชนี
- รองลงมาคือ พิจารณาจากเนื้อหาของวารสารเช่น เป็ นวารสารทีท่ รงคุณค่า วารสารของมหาวิทยาลัย
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
เป็ นข้อมูลที่ได้มาจากการสัมภาษณ์ผ้บู ริหารห้องสมุด
4. ความคิดเห็นของผู้บริหารห้องสมุดที่มีต่อวิธีการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลา 3 ด้าน
4.1 ด้านการบอกรับ ทุกแห่ง
สร้างภาคีการบอกรับฐานข้อมูลวารสารออนไลน์
รองลงมา
ยกเลิกรับฉบับพิมพ์ หากมีชอ่ื อยูใ่ นฐานข้อมูล
สุดท้าย
ยกเลิกรับฉบับพิมพ์และรับรูปอิเล็กทรอนิกส์แทน
แต่ทงั ้ นี้ สานักพิมพ์บางแห่ง บังคับให้รบั ทัง้ print/online หรือติดเงือ่ นไข embarco
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
เป็ นข้อมูลที่ได้มาจากการสัมภาษณ์ผ้บู ริหารห้องสมุด
ทางเลือกของห้องสมุด : ใช้ Open Journal Systems จัดเก็บวารสารในรูปอิเล็กทรอนิกส์แทน
เช่น OJS ของ มศว /THAIJO / Directory of Open Access Journal (DOAJ)
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
เป็ นข้อมูลที่ได้มาจากการสัมภาษณ์ผ้บู ริหารห้องสมุด
4.2 ด้านสถานที่จดั เก็บ : คาถามทีเ่ กีย่ วกับแนวโน้มการพัฒนาความร่วมมือ
ส่วนใหญ่ (ร้อยละ 80.95) เห็นว่า ควรมีความร่วมมือในรูปให้หอ้ งสมุดทีม่ ี holdings สมบูรณ์
เป็ นผูเ้ ก็บ มี ILL และมีบริการ DDS
แต่เงือ่ นไข ระเบียบการให้บริการต้องชัดเจน ละเอียดรอบคอบ
เพือ่ ให้หอ้ งสมุดทีเ่ ป็ นสมาชิกได้รบั บทความฉบับเต็มตลอดไป
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
เป็ นข้อมูลที่ได้มาจากการสัมภาษณ์ผ้บู ริหารห้องสมุด
ส่วนใหญ่ (ร้อยละ 80.95) เห็นว่า ควรทาคลังปญั ญา (Institutional Respiratory)
เพือ่ เก็บเฉพาะสิง่ พิมพ์ วารสารของมหาวิทยาลัยของตน
และไม่จดั เก็บวารสารรายการนัน้ ในรูปเล่ม
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
เป็ นข้อมูลที่ได้มาจากการสัมภาษณ์ผ้บู ริหารห้องสมุด
ทางเลือก ซื้อฐานข้อมูลวารสารภาษาต่างประเทศ เช่น JSTOR
เพื่อแทนการเก็บตัวเล่ม เนื่ องจากสามารถเลือกได้ตามสาขาวิชา
และความต้องการของผู้ใช้
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
เป็ นข้อมูลที่ได้มาจากการสัมภาษณ์ผ้บู ริหารห้องสมุด
4.3 ด้านการแปลงรูป
ส่วนใหญ่ (ร้อยละ 95.24) เห็นด้วยกับการแปลงรูปฉบับพิมพ์ให้อยูใ่ นรูปดิจติ อล
และหากไม่มปี ญั หาเรือ่ งลิขสิทธิ ์ ไม่จาเป็ นต้องเก็บตัวเล่ม
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
เป็ นข้อมูลที่ได้มาจากการสัมภาษณ์ผ้บู ริหารห้องสมุด
ควรมีตวั แทนเป็ นคนกลางเจรจาขออนุญาตจากสานักพิมพ์ทเ่ี ป็ นหน่วยงานราชการ
และเอกชนทีไ่ ม่หวังผลกาไร ให้หอ้ งสมุดสามารถแปลงรูปได้โดยไม่ผดิ กฎหมาย (ร้อยละ 85.71)
ตัวแทน : คณะทางานฝา่ ยวารสารและเอกสาร หรือสานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (สกอ.)
หรือทีป่ ระชุมอธิการบดีแห่งประเทศไทย (ทปอ.)
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้องสมุดมหาวิทยาลัย
เป็ นข้อมูลที่ได้มาจากการสัมภาษณ์ผ้บู ริหารห้องสมุด
วารสารทีม่ ปี ญั หาเรือ่ งลิขสิทธิ ์ ควรเก็บในรูปซีดรี อมและอนุญาตให้ใช้ภายในห้องสมุดเท่านัน้
หรือเป็ น intranet ใช้เฉพาะในมหาวิทยาลัย (ร้อยละ 80.95)
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
ปัจจัยที่จะทาให้ความร่วมมือเพื่อช่วยให้การจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาประสบผลสาเร็จ
อันดับแรก : การทีผ่ บู้ ริหารห้องสมุดมองเห็นถึงความสาคัญของการสร้างความร่วมมือ
รองลงมา : ความพร้อมของแต่ละห้องสมุด (ร้อยละ 95.24)
การกาหนดเงือ่ นไขหรือกลไกการให้บริการ (ร้อยละ 90.48)
และงบประมาณในการลงทุน (ร้อยละ 85.71)
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
ผลการนางานวิจยั ไปใช้
ได้นาเสนอในที่ประชุมความร่วมมือด้านประกันคุณภาพการศึกษาของห้องสมุด 5 สถาบัน
และเริ่มดาเนินการในปี 2556
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
ผลการนางานวิจยั ไปใช้
แนวทางคือ
การพัฒนาความร่วมมือในการจัดเก็บสิ่งพิมพ์แบบไม่ซา้ ซ้อนกัน มีบริการ ILL และ DDS
รายงานผลการวิ จยั เรื่อง
แนวทางการจัดการวารสารฉบับล่วงเวลาของห้ องสมุดมหาวิ ทยาลัย
ขอบคุณค่ะ