Transcript Document
Аддзел адукацыі, спорту і турызму Любанскага райвыканкама Дзяржаўная ўстанова адукацыі «Ямінская сярэдняя школа Любанскага раёна» Мультымедыйная прэзентацыя ўрока беларускай мовы ў 7 класе па тэме «Дзеепрыметнік як асобая форма дзеяслова» Падрыхтавала:Прушак Таццяна Федораўна, настаўнік беларускай мовы і літаратуры Ямінск, 2013 Задачы ўрока: фарміраваць уменні і навыкі знаходзіць у сказах і тэкстах дзеепрыметнікі на аснове іх марфалагічных прымет і сінтаксічных асаблівасцей; вызначаць сэнсава-граматычную і стылістычную ролю дзеепрыметнікаў; садзейнічаць развіццю маўлення; пашыраць слоўнікавы запас мовы вучняў; прывіваць любоў да роднага краю. 1. Работа з тэкстам. Над вёскай, у полі была імглістая, зажураная смуга, быў прыхаваны смутак, няўлоўны нейкі і незразумелы, як настрой то сцішанага, шумліва-порсткага, роспачна-вяселага, нават аж зіхоткага ўваччу і ўсе адно цемнага ветру. Гэта нельга было выказаць словамі: ён хлопчык бачыў сябе жаўтлява-светлай саломінкай, вытыркнутай са страхі, - яна трымцела, грала,смуткавала і гарэзіла разам з ветрам; вецер шкуматаў яе, але ўсе адно любіў, і яна любіла яго, і баялася, і не баялася ягонай моцы (М.Стральцоў). Пытанні і заданні: o Да якога стылю адносіцца тэкст? o Вызначце тып тэксту. o Якая асноўная думка тэксту? o Назавіце часціны мовы, ужытыя аўтарам. o Ці ёсць у тэксце невядомыя часціны мовы? o Да якой часціны мовы адносяцца словы прыхаваны (смутак) і цёмны (вецер). 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 1 2 3 4 5 6 7 ... ... ... ... ... ... ... 1.Што рабіць? і інш. 2.Асоба. 3.Лік. 4.Род. 5.Трыванне. 6.Час. 7.Пераходнасць. 8.Лад. 9.Стан. 10.У сказе бывае выказнікам. 1.Які? 2.Род. 3.Лік. 4.Змяняецца па склонах 5.Мае поўную і кароткую форму. 6.Паясняе назоўнік. 7.У сказе -азначэнне і выказнік ПРЫМЕТЫ ДЗЕЕПРЫМЕТНІКА 1.Які? 2.Род. 3.Склон. 4.Поўная і кароткая формы. 5.Лік. 6.Паясняе назоўнік 7.Трыванне. 8.Стан. 9.Час (цяперашні і прошлы) 10.У сказе выконвае ролю азначэння або выказніка Зробім вывад • Што такое дзеепрыметнік? • Што абазначае дзеепрыметнік? • Якім членам сказа з’яўляецца? • Якую часціну мовы паясняе? •Граматычная работа. Прачытайце словы, запісаныя групамі. Размяркуйце іх у адпаведныя слупкі табліцы Прыметнік Дзеяслоў Дзеепрыметнік чырвоны пачырванець пачырванелы Абноўлены, новы, абнавіць. Памаладзелы, памаладзець, малады. Упрыгожыць, упрыгожаны,прыгожы. Асветлены, асвятліць, светлы. Праверым Прыметнік Дзеяслоў Дзеепрыметнік чырвоны пачырванець Пачырванелы новы абнавіць абноўлены малады памаладзець памаладзелы Прыгожы упрыгожыць упрыгожаны светлы асвятліць асветлены Складанне фармулёўкі Дапоўніце фармулёўку. Дзеепрыметнік - _________ форма _______, якая абазначае________________ і адказвае на пытанні__________________. Праверым Дапоўніце фармулёўку. Дзеепрыметнік – асобая форма дзеяслова, якая абазначае прымету паводле дзеяння і адказвае на пытанні які? якая? якое?. Праца з вучэбным дапаможнікам Пісьмовае выкананне практ.40 (з прапанаваных слоў неабходна выпісаць дзеепрыметнікі). Праверым: пачырванелы, напісаны, акружаны, расквечаны, выраблены, пазелянелы, пашыраны, прывезены, разгледжаны, зачараваны, пачарнелы, закінуты. зжаўцелы, пасівелы, На зарадку ўставайце. Рукі ўгору падымайце. Апусціце да плячэй. Зноў – уверх, уніз хутчэй. Улева галаву схіліце. Управа тое ж паўтарыце. Ды так некалькі разоў Паўтарайце зноў і зноў. А цяпер пара сядаць. Будзем дружна працаваць. Знайдзіце і адзначце словазлучэнні “дзеепрыметнік +назоўнік”: а) роўненькая сцяжынка; б)казачны лес; в)выраўненая кладка; г) бялявы хлопчык; д) ссінелая рука; е)Перафарбаваны плот; ё)стаць спінай. Цікава ведаць! Запішыце тэкст. У дужках пастаўце пытанні да дзеепрыметнікаў. Падкрэсліце іх як члены сказа. Знойдзены пры раскопках на мяжы Перу і Бразіліі незвычайна вялікі чэрап кракадзіла віду пурусаўрус дазволіў узнавіць знешні выгляд гэтага кракадзіла, які жыў каля 8 мільёнаў год назад. Даўжыня яго была не менш за 12 метраў , а вышыня -2,5 метры, што можна параўнаць з тралейбусам-гармонікам (З газеты). • Растлумачце правапіс выдзеленых літар. • Дайце загаловак тэксту. Вызначце адрасата, тэму тэкста, мэту і тып маўлення. Тэст-лато Паважаныя вучні, перад вамі бланкі адказаў.На слайдзе будзе з’яўляцца пытанне і 5 варыянтаў адказаў. Вам неабходна выбраць правільны варыянт і запісаць яго нумар у бланк. ЖАДАЮ ПОСПЕХАЎ! 1. Дзеепрыметнік — гэта ... 1. 2. 3. 4. Самастойная часціна мовы. Форма дзеяслова. Службовая часціна мовы. Форма прыметніка. 2. На пытанні якой часціны мовы адказвае дзеепрыметнік? 1. 2. 3. 4. назоўніка дзеяслова; прыметніка; прыслоўя. 3. Якім членам сказа з’яўляецца дзеепрыметнік? 1. 2. 3. 4. азначэнне; дапаўненне; акалічнасць; дзейнікам. 4. Што абазначае дзеепрыметнік? 1. 2. 3. 4. прымету дзеяння; дадатковае дзеянне; прымету паводле дзеяння; дзеянне. 5. Сярод пералічаных слоў знайдзіце дзеепрыметнік. 1. 2. 3. 4. сіні; сінець; пасінець; пасінелы. 6. Якое слова не адносіцца да дзеепрыметніка? 1. 2. 3. 4. праслаўлены; пасівелы; светлы; упрыгожаны. 7. Сярод пералічаных слоў знайдзіце дзеепрыметнік жаночага роду. 1. 2. 3. 4. абяцанае; пужаны; хвалёны; адрэзаная. 8. Сярод пералічаных слоў знайдзіце дзеепрыметнік прошлага часу. 1. 2. 3. 4. Рунеючае збожжа; Разамлелае сонца; Квітнеючы сад; Цвітучая сенажаць. 9. Сярод пералічаных словазлучэнняў знайдзіце дзеепрыметнік незакончанага трывання? 1. 2. 3. 4. Сінеючая даль; Забытая песня; Зроблены шалаш; Вышыты рушнік. 10. Якое слова абазначае прымету прадмета паводле дзеяння ў сказе? На галлі алешын з пупышак выглядалі вострыя зяленыя лісточкі, акропленыя ранішняю расою. 1. 2. 3. 4. зялёныя; акропленыя; вострыя; ранішняю. Праверце адказы 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 Д/з: Пр. 43. Выпісаць выдзеленыя словы, размеркаваўшы іх па слупках: у 1 слупок – прыметнікі, у 2-і – дзеепрыметнікі. П а § 5 падрыхтаваць па 3 пытанні. Рэфлексія Мяне ў дадзенай тэме ўрока больш за ўсе хвалюе… Да пачатку ўрока я думаў(ла), што …, а цяпер думаю, што … На ўроку мяне асабліва здзівіла і ўразіла, што… Як мне працавалася на ўроку? Што мне даў сённяшні дзень? Дзякуй за плённую працу!