Transcript ศูนย์สารสนเทศ

ห้องสมุดก ับการเรียนรู ้
สารสนเทศ
รหัส 3000-1601
ประภัสสร
่
่
ความรู ้ทัวไปเกี
ยวกับ
ห้องสมุดและแหล่ง
่
สารสนเทศอืนๆ
่
ห้องสมุด คือ แหล่งสารสนเทศทีรวบรวมทร
ัพยากร
่
่
สารสนเทศประเภทต่าง ๆ เพือให้
บริการต่อผู ใ้ ช้ ซึงได้
้
่ พม
บันทึกไว้ในหลายรู ปแบบ ทังในรู
ปวส
ั ดุทเป็
ี่ นสิงตี
ิ พ์
และไม่ใช่สงตี
ิ่ พม
ิ พ ์ ห้องสมุดแบ่งออกเป็ น 4 ประเภท
ได้แก่ ห้องสมุดเฉพาะ ห้องสมุดประชาชน ห้องสมุด
โรงเรียน ห้องสมุดวิทยาลัยและมหาวิทยาลัย ห้องสมุดมี
่ ข่าวสาร
ความสาคัญต่อสังคม เพราะเป็ นแหล่งทีให้
ความรู ้ ส่งเสริมการศึกษาค้นคว้าตลอดชีวต
ิ ถ่ายทอด
วัฒนธรรม ปลู กฝั งนิ สย
ั ร ักการอ่าน ส่งเสริมการพัฒนา
ศู นย ์สารสนเทศ
ศู นย ์สารสนเทศ
่ งขึ
้ั นเพื
้
่ า
เป็ นหน่ วยงานทีต
อท
่
่
หน้าทีตอบสนองความต้
องการเฉพาะด้าน เพือสนั
บสนุ น
การศึกษาค้นคว้าวิจ ัยของนักวิจยั นักวิชาการ หรือผู ใ้ ช้ใน
องค ์กรต้นสังกัด มีการเผยแพร่ สารสนเทศในรู ปแบบต่าง ๆ
ด้วยเทคโนโลยีสารสนเทศใหม่ ๆ ศู นย ์สารสนเทศมีหลาย
ประเภท เช่น ศู นย ์สารสนเทศเฉพาะด้าน ส่วนแหล่งสารสนเทศ
่ ๆ เรียกก ันตามลักษณะของข้อมู ล เช่น ศู นย ์ข้อมู ล
อืน
หน่ วยงานสถิต ิ บริษท
ั ด้านสารสนเทศ หอจดหมายเหตุ เป็ นต้น
ห้องสมุด (Library)
ห้องสมุด (Library) หมายถึง แหล่งสารสนเทศ ที่
่ นวส
รวบรวมสารสนเทศ ทีเป็
ั ดุสงพิ
ิ่ มพ ์และไม่เป็ นว ัสดุ
่ มพ ์ เช่น โสตทัศนวส
้ อบนว
่
สิงพิ
ั ดุตา
่ ง ๆ และทังสื
ัสดุ
อิเล็กทรอนิ กส ์ เป็ นต้น
องค ์ประกอบสาคัญของห้องสมุด
*อาคาร สถานที่ และวัสดุครุภณ
ั ฑ์
่ พม
*ทร ัพยากรสารสนเทศ เช่น สิงตี
ิ พ ์ หนังสือตวั เขียน
โสตทัศนว ัสดุ ว ัสดุย่อส่วน ข้อมู ลจาก
คอมพิวเตอร ์ เป็ นต้น
*บรรณาร ักษ ์และเจ้าหน้าที่
ความสาคัญของ
ห้องสมุด
ความสาค ัญของห้องสมุด
่ กษา ค ้นคว ้า วิจยั ทังในและนอกระบบ
้
เป็ นสถานทีศึ
เป็ นสถานทีร่ ักษา ถ่ายทอด และสะสมวิวฒ
ั นาการของมนุ ษย ์
่ กฝังนิ สยั ร ักการอ่าน
เป็ นสถานทีปลู
่ งเสริมและพัฒนาอาชีพ
เป็ นสถานทีส่
่ งเสริมการใช ้เวลาว่างให ้เกิดประโยชน์
เป็ นสถานทีส่
่ งเสริมประชาธิปไตยให ้บุคคลรู ้จักสิทธิและหน้าที่
เป็ นสถานทีส่
ของตนเอง
่ ้างเสริมความคิดสร ้างสรรค ์และจรรโลงใจ
เป็ นสถานทีสร
้ั องสมุด
ว ัตถุประสงค ์ของการจัดตงห้
้ั องสมุด
ว ัตถุประสงค ์ของการจัดตงห้
่
้ั
**เพือการศึ
กษา (Education) ของทุกระดบ
ั ชน
่
**เพือให้
ความรู ้ข่าวสาร (Information)
่
**เพือการค้
นคว้าวิจย
ั (Research)
่
**เพือให้
ความจรรโลงใจ (Inspiration)
่ นทนาการ (Recreation)
**เพือนั
ประเภทของห้องสมุด
ห ้องสมุดเฉพาะ (Special Libraries) เป็ นห ้องสมุดที่
้
จัดตังในหน่
วยราชการ องค ์กร สถาบัน สมาคม บริษท
ั
หรือโรงงาน เป็ นต ้น
ห ้องสมุดประชาชน (Public Libraries) เป็ นห ้องสมุดที่
่ ๆ ภายใน
ให ้บริการหนังสือและทร ัพยากรสารสนเทศอืน
ชุมชน
ห ้องสมุดโรงเรียน (School Libraries)
ห ้องสมุดวิทยาลัย หรือมหาวิทยาลัย (College and
University Libraries)
หอสมุดแห่งชาติ (National Libraries)
บริการต่าง ๆ ของห้องสมุด
**บริการจ่ายร ับ (Circulation Services) เป็ น
บริการให้ยม
ื และคืนหนังสือ
**บริการหนังสือจองหรือหนังสือสารอง (Reserve
Book Services)
เป็ นการให้บริการในลักษณะหนังสือมีจานวนน้อย
แต่ผูต
้ อ
้ งการใช้มม
ี าก
**บริการตอบคาถามและช่วยการค้นคว้า
(Reference and Information
Services)
**บริการสอนหรือแนะนาการใช้หอ
้ งสมุด (Library
Instructional Services)
ของ
บริการจัดทาสาระสั
งเขปาง(Abstracting
คือ การ
บริการต่
ๆ
ห้อServices)
งสมุด
ทา บทความย่อทางวิชาการ
บริการจัดทาดรรชนี บทความในวารสาร (Indexing Services)
บริการรวบรวมบรรณานุ กรม (Bibliographic Services)
บริการยืมระหว่างห ้องสมุด (Interlibrary Loan)
บริการถ่ายเอกสาร (Photocopying Services)
บริการค ้นฐานข ้อมูลคอมพิวเตอร ์(Database Computer
Services)
บริการแปลเอกสาร (Translation Services)
บริการแนะนาการอ่าน (Reading Services)
บริการจัดทาหนังสือคูม
่ อ
ื การใช ้ห ้องสมุดแจกแก่ผูใ้ ช ้ (Library
Handbook Services)
บริการความรู ้แก่ชม
ุ ชน (Community Services
ระเบียบการใช้
ห้องสมุด
่ ้บริการ
• ห ้องสมุดเป็ นสถานทีให
ส่วนรวม จาเป็ นต ้องมีกฎระเบียบ
่
เพือความเรี
ยบร ้อยในการใช ้
ร่วมกัน เช่น เวลาเปิ ดให ้บริการ
์
สิทธิของผู
ใ้ ช ้ห ้องสมุด การยืม
การส่งคืนหนังสือและสารสนเทศ
่ ๆ ระยะเวลายืม การส่งคืน
อืน
มารยาทในใช้
ห้องสมุด
ปฏิบต
ั ต
ิ ามระเบียบของ
ห ้องสมุด
ไม่กอ
่ ความราคาญแก่
ผูอ้ น
ื่
การใช ้บัตรรายการและ
ทร ัพยากรสารสนเทศ
ห ้องสมุด
นย ์สารสนเทศ (Information Center)
• ศูนย ์สารสนเทศ
่
หมายถึง หน่ วยงานทีมี
่ ดหา วิเคราะห ์ จัดเก็บและให ้บริการ
หน้าทีจั
เผยแพร่ และสืบค ้นสารสนเทศเฉพาะด ้าน
หรือเรียกอีกอย่างว่า
ศูนย ์เอกสาร
(Documentation Center)
ความสาคัญของศูนย ์
สารสนเทศ
เป็ นแหล่งรวบรวมทร ัพยากรสารสนเทศ
บริการความรู ้อย่างกว ้างขวางและแบบเฉพาะ
เป็ นส่วนประกอบสาคัญในการพัฒนางานวิชาการ
ศู นย ์สารสนเทศในหน่ วยงานของ
ร ัฐ
**ศูนย ์บริการเอกสารการวิจยั แห่งประเทศไทย ในสถาบันวิจยั
วิทยาศาสตร ์และเทคโนโลยีแห่ง
ประเทศไทย
**ศูนย ์สนเทศมาตรฐานกองวิชาการและการต่างประเทศในสานักงาน
มาตรฐาน
ผลิตภัณฑ ์อุตสาหกรรม (สมอ.)
**ศูนย ์สารสนเทศทางเกษตร ในสานักงานหอสมุด
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร ์
**ห ้องสมุดและศูนย ์เอกสารแห่งภูมภ
ิ าค ในสถาบันเทคโนโลยีแห่ง
เอเชีย (AIT)
**สานักงานสารสนเทศแห่งชาติ สานักงานคณะกรรมการการศึกษา
แห่งชาติ
ศู นย ์สารสนเทศ
เอกชน
นย ์ข ้อมูลทางเทคโนโลยี บริษท
ั ปูนซีเมนต ์ไทย จาก
ศูนย ์เทคโนโลยีสารสนเทศ ธนาคารไทยพาณิ ชย ์
ศู นย ์สารสนเทศ
เฉพาะด้
า
น
**ศูนย ์บริการสารสนเทศทางเทคโนโลยีหรือทีแอท
(Technical Information Access Center - TIAC)
สังกัดสานักงานพัฒนาวิทยาศาสตร ์และเทคโนโลยี
แห่งชาติ เน้นบริการค ้นคืนสารสนเทศ และบริการ
่
่
เอกสารทุกรูปแบบจากทัวโลกโดยเน้
นบริการทีรวดเร็
ว
่ เทคโนโลยี ให ้บริการค ้น
**บริษท
ั เอ็นพีจ ี อินฟอร ์เมชัน
่
คืนสารสนเทศออนไลน์เชิงพาณิ ชย ์ ภายใต ้ชือ่ “เนชัน
ออนไลน์” (Nation On - line)
แหล่งสารสนเทศ
่
ศู
น
ย
์สารสนเทศ
(Information
อืน ๆ
Center)
่ หน้าที่
ศูนย ์สารสนเทศ หมายถึง หน่ วยงานทีมี
จัดหา วิเคราะห ์ จัดเก็บและให ้บริการเผยแพร่ และสืบค ้น
สารสนเทศเฉพาะด ้าน หรือเรียกอีกอย่างว่า ศูนย ์เอกสาร
(Documentation Center)
ความสาคัญของศูนย ์สารสนเทศ
เป็ นแหล่งรวบรวมทร ัพยากรสารสนเทศบริการความรู ้
อย่างกว ้างขวางและแบบเฉพาะเป็ นส่วนประกอบสาคัญใน
การพัฒนางานวิชาการ
หน่ วยงานสถิต ิ
(Statistic
**ศูนย ์สถิตก
ิ ารพาณิ
ชย ์ กรมเศรษฐกิจการพาณิ ชย ์
Department)
แหล่งรวบรวมสถิติ
ทางการค ้า การนาเข ้าและส่งออก
ข ้อมูล
เศรษฐกิจการพาณิ ชย ์
เป็ นต ้น
**สถาบันประชากรศาสตร ์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
**สานักงานสถิตแิ ห่งชาติ เป็ นข ้อมูลสถิตใิ นการจัดทา
สามะโนคร ัวประชากร
บริษท
ั ค้า
สารสนเทศ
่
เป็ นบริษท
ั ทีรวบรวม
วิเคราะห ์ ประมวลผล
่
ข ้อมูลต่าง ๆ เพือขายข
้อมูลให ้กับบริษท
ั ที่
ต ้องการนาไปใช ้ เช่น ขายข ้อมูลให ้กับ
บริษท
ั จัดฝึ กอบรมและสัมมนา เป็ นต ้น
หอ
จดหมาย
เหตุ
เป็ นหน่ วยงาน
สารสนเทศที่
รวบรวมจดหมาย
เหตุทเป็
ี่ นเอกสาร
สาคัญ เช่น เอกสาร
ทางประวัตศ
ิ าสตร ์
หลักฐานการ
ค้นคว้าวิจยั
จดหมายเหตุส่วน
่
ภู มภ
ิ าคและท้องถิน
เป็ นต้น
พิพธ
ิ ภัณฑ ์
พิพธ
ิ ภัณฑ ์
เป็ นแหล่งรวบรวมศิลปวัตถุ
โบราณสถาน เช่น พิพธิ ภัณฑ ์สถานแห่งชาติใน
ส่วนภูมภ
ิ าค
และพิพธิ ภัณฑ ์ทางด ้าน
ประวัตศ
ิ าสตร ์ท ้องฟ้ าจาลองกรุงเทพ เป็ นต ้น
ทร ัพยากรสารสนเทศ
ทร ัพยากรสารสนเทศ
หมายถึง วัสดุหรือเอกสารเพือ่
่ ้องสมุดได ้
การศึกษาค ้นคว ้าทีห
รวบรวมจัดเก็บไว ้ให ้ผูส้ นใจ
ศึกษาค ้นคว ้าตามต ้องการ
สารสนเทศนั้นอาจจะอยู่ในรูป
ของกระดาษ ฟิ ล ์ม เทปแม่เหล็ก
หรือแผ่นพลาสติก เป็ นต ้น
ความสาคัญของทร ัพยากร
่
เป็ นมรดกและรากฐานทางปั
ญญา ทีบอกถึ
งกระบวนการ
สารสนเทศ
สร ้างสรรค ์วัฒนธรรม อารยธรรม ของสังคมโลก จาก
อดีตจนถึงปั จจุบน
ั ทาให้คนรุน
่ หลังนาไปพัฒนา
คุณภาพชีวต
ิ และสังคม
ช่วยการตัดสินใจในการแก้ปัญหาได้อย่างถู กต้อง
สารสนเทศช่วยทาให้เจริญทางสติปัญญาและจิตใจ
ทาให้เพลิดเพลินในทางศิลปะ และควบคุมอารมณ์ได้ด ี
เกิดประสบการณ์จากข้อมู ลเดิม
เกิดประโยชน์ตอ
่ การเรียนการสอน และการค้นคว้าหา
่
ความรู ้เพิมเติ
ม
นาความรู ้ไปใช้ในการวิจยั และนาไปปร ับปรุงแก้ไขงาน
ช่วยอนุ ร ักษ ์และส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม
บริการทางวิชาการแก่ชม
ุ ชน
ประเภทของทร ัพยากร
วัสดุตพ
ี ม
ิ พ์
ได้แก่
หนังสือ (Books)
วารสาร (Journals) หรือนิ ตยสาร (Magazine)
หนังสือพิมพ ์ (Newspaper)
จุลสาร (Pamphlets หรือ Booklets)
กฤตภาค (Clippings)
วิทยานิ พนธ ์ (Thesis หรือ Dissertations)
หนังสือตวั เขียน (Manuscript)
สิทธิบต
ั ร (Patents)
มาตรฐาน (Standards)
ว ัสดุไม่ตพ
ี ม
ิ พ ์ (Non
printed Materials)
โสตวัสดุ (Audio Materials)
ทัศนวัสดุ (Visual Materials)
โสตทัศนวัสดุ (Audio Visual
Materials)
วัสดุย่อส่วน (Micrographic)
หรือ
ไมโครฟอร ์ม (Microforms)
่
หนังสือ
*หนังสืออ้างอิง ( Reference Books)
่
อเท็จจริงจาก
คือ หนังสือทีรวบรวมข้
่ อได้
แหล่งต่าง ๆ มีความถู กต้องเชือถื
*หนังสือตาราวิชาการ (Textbook)
เช่น หนังสือเรียน ตาราเรียน
*หนังสือสารคดี (Non-Fiction) คือ
่ ยนขึนจากความเป็
้
หนังสือทีเขี
นจริง
*หนังสือบันเทิงคดี (Fiction) คือ
่ ยนขึนจากประสบการณ์
้
หนังสือทีเขี
และจินตนาการของผู เ้ ขียน
ทร ัพยากรสารสนเทศประเภทวัสดุไม่ตพ
ี ม
ิ พ์
โสตวัสดุ
*โสตวัสดุ (Audio Materials) คือ ว ัสดุทใช้
ี่ เสียง
่
เป็ นสือในการถ่
ายทอดความรู ้ ได้แก่ แผ่นเสียง
เทปบันทึกเสียง แผ่นซีด ี
*แผ่นเสียง (Phonodisc หรือ Phonorecords) มี
่ บ
ลักษณะเป็ นแผ่นพลาสติกกลม มีรอ
่ งเล็ก ๆ ซึงเก็
เสียงอ ัดไว้
*เทปบันทึกเสียง (Audio tape) คือ ว ัสดุท ี่
บันทึกเสียงลงบนเทปแม่เหล็กจะบรรจุลงในตลับ
หรือกล่อง *แผ่นซีด ี (Compact Disc) เป็ นแผ่นไฟเบอร ์ที่
บันทึกสารสนเทศ รหัสดิจต
ิ อล (Digital) เวลาเล่น
่
ต้องใช้เครืองอ่
านรหัสด้วย แสงเลเซอร ์ (Laser)
คือ วัสดุทถ่
ี่ ายทอดความรู ้ความคิดผ่านทางตา บางชนิ ด
ทัศ้อุปนวั
สดุ
ต ้องใช
กรณ์
เป็ น (Visual Materials)
่
เครืองฉายช่
วยจึงจะมองเห็นได ้ ได ้แก่ แผนภูมิ
แผนภาพ กราฟ รูปภาพ
เป็ นต ้น
*แผนภูมิ (Chart) เป็ นการอธิบายข ้อมูลด ้วย
สัญลักษณ์
่ ยนขึนเพื
้ อ
่
*แผนภาพ (Diagrams) เป็ นภาพทีเขี
แสดงให ้เห็นลักษณะของ
รูปร่าง เช่น แผนภาพ
วงจรไฟฟ้ า หรือพิมพ ์เขียว
งานก่อสร ้าง
่ ้จุด
*กราฟ (Graph) เป็ นแผนสถิตห
ิ รือแผ่นภาพทีใช
หรือเส ้นเป็ นสัญลักษณ์
แทนข ้อมูล
โสตทัศนวัสดุ (Audio – Visual
Materials)
*ภาพยนตร ์ (Motion Picture or Films)
เป็ นภาพแสดงการ
่
เคลือนไหวอย่
างต่อเนื่ อง
*เทปวีดท
ิ ศ
ั น์ (Videotape) อาจเรียกอีก
อย่างว่า เทปโทรทัศน์
บันทึกภาพและเสียงไว ้ในเส ้น
เทปแม่เหล็กไฟฟ้ า
มีชนิ ดม้วน ตลับ และกล่อง
*แผ่นเลเซอร ์ (Laser Disc) เป็ นแผ่น
บันทึกภาพและเสียง มี
วิธรี ะว ังร ักษาวัสดุสารสนเทศ
ใช้มอ
ื สะอาดหยิบหนังสือทุกครง้ั
่
เมือหยิ
บหนังสือควรหยิบตรงสันกลาง
้ นให้
้ั
การเก็บหนังสือขึนช
เอาสันออกมาข้างนอก
การอ่านหนังสือไม่ควรกาง 180 องศา
ไม่เขียนหรือขีดข้อความใด ๆ ลงในหนังสือ
ถ้าอ่านหนังสือยังไม่จบ ไม่ควรนาปากกา ยางลบ หรือไม้บรรทัด
่ั
คนไว้
ถ้าง่ วงนอนอย่านอนฟุ บบนหน้าหนังสือ
ไม่ใช้หนังสือนั่งแทนเก้าอี ้
้
ไม่ใช้หนังสือรองจาน ถ้วย ชาม อาจทาให้สกปรก อ ับชืนได้
เวลาอ่านหนังสือไม่ควรร ับประทานอาหาร อาจทาให้เศษอาหาร
ตกลงบนตัวหนังสือเสียหายได้
ถ้าต้องการภาพหรือข้อความในหนังสือไม่ควรฉี กหรือตด
ั ควร
นาไปถ่ายเอกสาร
้ อาจทาให้หนังสือ
ไม่วางหนังสือไว้ใกล้มอ
ื เด็กและสัตว ์เลียง
ประภัสสร อุยวัฒน
ครู ชานาญการ