Transcript Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı

ODEVVAKTİ.COM
BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM
PROGRAMLARININ GELİŞTİRİLMESİ
1
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı
(BEP) Nedir?
Bireyselleştirilmiş
eğitim
programı
özel
gereksinimli bireyin gelişim ve ona uygulanan
programın gerektirdiği disiplin alanlarında eğitsel
gereksinimlerini karşılamak üzere uygun eğitim
ortamlarından ve destek hizmetlerden en üst
düzeyde
yararlanmasını
öngören
yazılı
dokümandır.
2
Temel Kavramlar
Bireyselleştirme; Bir grup ya da bir sınıf çocuğun değil, tek bir
çocuğun eğitim gereksinimleri dikkate alma
Eğitim; özel eğitim ve destek hizmetleri içerir.
Eğitim Programı; Birey ya da grubun eğitim gereksinimlerine
cevap verecek olan amaçlar, içerik, öğrenme ve öğretme
süreçleri ve değerlendirme olmak üzere dört önemli öğesi olan
yazılı materyallerdir.
Plan; programı geliştirmek için gerekli aşamaları içerir
3
BEP’nın Temel Öğeleri
4
1.
Öğrencinin o andaki performans düzeyi
2.
Uzun dönemli amaçlar
3.
Uzun dönemli amaçlara ulaşmayı sağlayacak kısa dönemli
amaçlar
4.
Öğrenciye sağlanabilecek özel eğitim ve destek hizmetler
5.
Özel eğitim hizmetlerinin başlayış ve bitiş tarihleri ve sorumlu
olan kişiler
6.
Öğrencideki ilerlemelerin gözlenmesi ve değerlendirilmesi
BEP Nasıl Geliştirilir
5
1.
Değerlendirme öncesi çalışmalar
2.
Değerlendirme
3.
Yerleştirme
4.
Program geliştirme
5.
BEP’in izlenmesi ve değerlendirilmesi
BEP Yasal Dayanakları

1.
2.
3.
4.
5.
6.
6
ABD’de Tüm Engelli Çocukların Eğitimi Yasası’nın
Temel Öğeleri:
Parasız uygun eğitim
Nesnel değerlendirme
Bireyselleştirilmiş eğitim programı
En az kısıtlayıcı eğitim ortamı
Eğitsel kararları uygulama garantisi
Ailenin katılımı
BEP’in Türleri
Türkiye’de Yasal Dayanaklar:
573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname (1997)
Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği(2000)
Bireyselleştirilmiş Aile Hizmet Planı (BAHP); Bebekler,
okul öncesi çocuklar ve göre geliştirilen plandır.
ailelerin gereksinimlerine


7
Bireyselleştirilmiş Geçiş Planları; Öğrencinin varolan
eğitim yaşantısından daha farklı eğitsel, toplumsal ve
mesleki yaşantıya uyumunu sağlamasına yardımcı olmak
amacıyla hazırlanan plandır.
Ekip Çalışması:

8
Özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları
yapılan okul ve kurumlarda özel eğitim
gerektiren bireyler için, bireyselleştirilmiş
eğitim programının geliştirilmesi,
uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi
amacıyla birden fazla kişinin işbirliği ile
gerçekleştirdikleri çalışmalardır.
BEP’i Kimler Hazırlar?






9
Özel gereksinimli öğrencinin ailesi
Öğrencinin kendisi (uygunsa)
Özel eğitim öğretmeni
Sınıf öğretmeni(varsa)
Eğitsel tanılama, izleme ve değerlendirme
ekibi temsilcisi
Ek hizmet uzmanları
Ekip Modelleri
10

Çoklu Disiplinli Ekip Modeli

Tek Yönlü Disiplinler Arası Ekip Modeli

Çok Yönlü Disiplinler Arası Ekip Modeli
Ekip Çalışması İçin Gerekli Beceriler
11

Becerilerde birbirine bağımlılık

Ürünlerde birbirine bağımlılık

Yeterlilik
Ekip Çalışmasını Engelleyen Faktörler







12
Ekip üyelerinin rollerini bilmemeleri
Ailenin rolünü yerine getirememesi
Ekip üyeleri arasında rol dağılımının
dengesizliği
Yapılan hataları tolere edememeleri
Liderlik özelliğinin ve iletişim becerilerinin
eksikliği
Anlaşılır dil kullanmama
Toplantılara katılmama
Ekip Çalışmasında Koordinasyon

13
Ekip üyeleri arasında koordinasyonun
kurulabilmesi ve çalışmaların düzenli olarak
yürütülebilmesi için anne babanın ya da
diğer ekip üyelerinden birinin ekip
koordinatörü olarak görevlendirilmesi gerekir.
Özel Eğitimde Değerlendirme Nedir?

14
Değerlendirme çocukların akademik,
davranışsal ya da fiziksel özelliklerini
belirlemek ve bu özelliklere göre kararlar
vermek amacıyla veri toplama sürecidir.
Niçin Değerlendirme Yapıyoruz?

Tarama ve gönderme amacıyla

Tanılama ve yerleştirme amacıyla

Eğitsel programı planlama amacıyla

Öğrencilerdeki ilerlemeleri izlemek amacıyla

Öğretim programının değerlendirilmesi
amacıyla
15
Değerlendirme Sürecine Kimler
Katılmaktadır
16

Okul personeli

Anne baba ve öğrenciler

Okul destek personeli

Motor gelişim personeli

Tıbbi personel
Değerlendirme Sürecinin Aşamaları







17

Tarama/eleme amaçlı değerlendirme
Başvuru/Gönderme
Bireyselleştirilmiş değerlendirme planının
hazırlanması
Uygulama, puanlama ve yorumlama
Sonuçların rapor edilmesi
Özel eğitim için uygunluğuna karar verilmesi
BEP’nın hazırlanması
BEP’ın uygulanması için ailenin izninin alınması
Formal Değerlendirme
(Standartlaştırılmış Testler)


18
Formal değerlendirme öğrencilerin çeşitli öğretim
alanlarındaki durumlarının AYNI YAŞ grubundaki
diğer bireylere kıyasla nasıl olduğunu belirlemek
amacıyla gerçekleştirilir.
Standart testler;
-öğrencinin gelişim düzeyini açıklar,
-öğrenciyi tanılar ve bir öğretim kurumuna
yerleştirir,
-öğrencinin gelecekteki gelişim düzeyini tahmin
etmeye hizmet eder.
İnformal Değerlendirme
(Öğretmen Yapımı Araçlar)
19

İnformal değerlendirme öğrencilerin çeşitli öğretim
alanlarındaki İŞLEVDE bulunma düzeylerini
belirlemek amacıyla gerçekleştirilir.

İnformal değerlendirmeler,
 öğrencinin eğitim gereksinimlerinin belirlenmesinde,
 BEP’nın geliştirilmesinde, izlenmesinde ve
 programın değerlendirilmesinde kullanılır.
İnformal Değerlendirme Teknikleri







20

Ölçüt bağımlı değerlendirme
Programa dayalı değerlendirme
Gözlem,
İş örnekleri ve öğrenci dosyaları analizi
Beceri analizi
Kontrol listeleri,
Derecelendirme ölçekleri
Anket ve görüşmeler
Çevresel Değerlendirme

Çevresel değerlendirme, özürlü öğrencinin şu anda içinde
bulunduğu ve gelecekte içinde bulunacağı farklı ortamlardaki
gereksinimleri belirlemek ve buna dayalı öğretim programları
hazırlamak üzere geliştirilmiş bir değerlendirme yaklaşımıdır.
Toplum
Okul
Aile
Çocuk
21
Çevresel Değerlendirme Sürecinin
Aşamaları Nelerdir?
22

Program alanlarının belirlenmesi

Şu anda ve gelecekte bulunacağı ortamların
belirlenmesi

Belirlenen ortamların alt ortamlara ayrılması

Seçilen alt ortamlardaki etkinliklerin
belirlenmesi

Etkinliklerin yerine getirilmesi için gerekli
becerilerin açıklanması
Oyuna Dayalı Değerlendirme


23 
Oyuna dayalı değerlendirme, oyun sırasında bir
çocuğun gözlenmesi ve elde edilen bilgilerin analiz
edilmesini gerektirir.
Oyuna değerlendirme;
-gelişimsel,
-disiplinler arası,
-dinamik ,
-işlevsel bir değerlendirme yaklaşımıdır.
6 ay ile 6 yıl arasındaki tüm çocuklara uygulanabilir
Aile Değerlendirmesi


24
Özel gereksinimli çocuklar için hazırlanacak
programların aile odaklı olması gerekir.
Aile değerlendirilmesinde;
-anne-baba ve çocuk etkileşimlerini etkileyen
özellikleri,
-Aile ve çocuk etkileşimleri,
-Aile gereksinimleri,
-Çocuğun gelişimindeki önemli olaylar ve
-Ailenin güçlü ve zayıf yönler belirlenmelidir.
Ünite 5 Varolan Performans Düzeyinin
Belirlenmesi ve Yazılması

25
Varolan Performans Düzeyi
Ayrıntılı değerlendirme sonuçlarına dayalı
olarak hazırlanan, öğrencinin
yapabildiklerini ve yapamadıklarını
tanımlayan özet ifadelerdir.
Performans Düzeyi İfadelerinde Yer
Alması Gereken Bilgiler

26
Öğrenci Performans Düzeyi İfadelerinde;
-akran grubu ile ilgili,
-yapabildikleri ve yapamadıkları becerilere
ilişkin, ve
-eğitim programına katılım düzeyine ilişkin
bilgiler yer almalıdır.
Öğrencinin Performans Düzeyini
Yazarken Kullanılacak Bileşenler



27
Özürün, eğitim programına katılımına etkisi,
Özür nedeniyle gerçekleştirmediği beceri
alanları,
Öğretimsel amaçlara hizmet eden mantıksal
ipuçları
Performans Düzeyi İfadesi Yazılırken
İzlenmesi Gereken Kurallar

28
Performans düzeyi ifadeleri;
-BEP’nın diğer öğeleri ile ilgili olmalı,
-öğrencinin yapabildikleri ve yapamadıklarına
ilişkin ifadeleri kapsamalı,
-öğrencinin özürünün eğitsel performansına
olan etkisini belirtmeli,
-güncel bilgileri içermeli,
-açık ve anlaşılır bir dille yazılmalı
Öncelikli Becerilerin Seçimi
Öncelikli olarak:
 Öğrenci için işlevsel olan ve sık kullanılan
beceriler;
 Çeşitli ortamlarda gerçekleştirilen beceriler,
 Gözleyerek öğrenebileceği beceriler,
 Kendine güvenini artırmasını sağlayacak
beceriler
 Önkoşul özelliği olan beceriler tercih edilmelidir.
29
Program Alanları






30
İletişim ve sosyal beceriler
İşlevsel akademik beceriler,
Motor beceriler,
Özbakım becerileri,
Bilişsel beceriler
İş ve meslek becerileri
Ünite 6 Amaçları Belirlemenin ve
Yazmanın Nedenleri




31
Özel gereksinimli öğrencilerin öğretimi
üzerinde odaklaşabilmek
Öğrencinin performansındaki ilerlemeleri
izlemek
Anne-baba, öğretmen ve diğer ekip üyeleri
arasında iletişim kurabilmek
Yasal gereklilik
Uzun Dönemli Amaçlar ve Yazımı



32
Uzun dönemli amaçlar uzun bir zaman sonunda
edinmesini istediğimiz davranışlardır.
Amaç seçiminde; öğrencinin başarısı, performans
düzeyi, tercihleri, öncelikli gereksinimleri,
amaçların uygulanabilirliği ve ayrılan zaman
dikkate alınmalıdır.
Uzun dönemli amaçlar öğrencinin var olan
performans düzeyi ile ilgili olmalı, kısa dönemli
amaçları kapsamalı, ölçülebilir gözlenebilir ve
anlamlı olmalıdır.
Uzun Dönemli-Kısa Dönemli ve Öğretimsel
Amaçlar Arasındaki İlişki
Uzun Dönemli Amaçlar
Kısa Dönemli
Amaçlar
33
Öğretim Amaçları
Kısa Dönemli
Amaçlar
Kısa Dönemli
Amaçlar
Öğretim Amaçları
Öğretim Amaçları
Kısa Dönemli Amaçlar ve Yazımı
34

Kısa dönemli amaçlar, öğrencinin var olan performans
düzeyi ile uzun dönemli amaç arasında kalan ve daha
kısa sürede kazandırılabilen alt amaçlardır.

Kısa dönemli amaçların yazımında dikkat edilecek
öğeler:
1. Öğrenciyi belirlemek
2. Ölçülecek davranışı belirlemek
3. Davranışın hangi koşullarda gerçekleşeceğini
açıklamak
4.Kabul edilebilir davranış için ölçüt belirleme
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarında
Kısa Dönemli Amaçların Düzenlenmesi




35
Davranış ya da performans öğesinin tek başına
yazılması
Davranış öğesinin, koşulla ve ölçütle birleştirilerek ifade edilmesi
Kısa dönemli amaç ifadesinin tüm öğelerini bir
arada kullanarak amaç yazma
Kısa dönemli amaç yazımını tablo içinde
gösterme
Ünite 7 Kavram ve Beceri Analizi



36
Beceri (sembolik olmayan bilgi): Bireyin sahip
olduğu yeterliklerine dayalı olarak yapabileceği
tahmin edilen veya yaptığı etkinliklerdir.
Kavram (sembolik bilgi): Bireylerin ortak tepki
vermesine yol açan ilişkili uyaranlardır.
İçerik (beceri ve kavram) Analizi: Çocuklara
güçlük yaratan yapıların daha kolay anlaşılabilen
parçalara ayrılmasıdır.
Beceri Analizi ve Beceri Analizinde
Benimsenecek Yaklaşımlar
Beceri analizi: Bir becerinin daha küçük parçalara
ayrılmasıdır.
Beceri Analizi Türleri:
 Yapılış sırasına göre beceri analizi
 Gelişimsel aşamaya göre beceri analizi
 Güçlük düzeyine göre beceri analizi
 Becerinin yapısal analizi;
–
–
–
–
37
–
–
Yönergelere göre
Sunum şekline göre
Tepki şekline göre
Gerekli görülen niteliklere göre
Yeterli görülen süreye göre
Doğruluk düzeyine göre
Kavram Analizinin Önemi ve Yapılışı
38

Kavram analizi, kavramın tüm ilişkili ilişkisiz niteliklerinin,
taksonomik düzeyinin ve kurallarının belirlenerek, tüm ilişkili
niteliklerin ayırt edilmesini ve kurallarının anlaşılmasını
sağlamak için yapılacak uygulamanın aşamalandırılmasıdır.

Bilişsel davranışların (sembolik bilginin) analizinde
yaralanılabilecek sınıflandırmalar;
 Bloom(1956); bilme, kavrama, uygulama, analiz,
sentez ve değerlendirme
 Gagne(1985)zihinsel becerileri;ayırt etme, kavram
öğrenme, kural öğrenme ve problem çözme
Kavramın Yapısına İlişkin Özellikler


39
Kavramın yapısında var olan ve bir kavramı diğer
kavramlardan ayıran özelliklerdir.
 Kavramın İlişkili niteliği: kavramın yapısında
vardır ve kavramı tanımlarlar.
 Kavramın İlişkisiz niteliği: kavramın yapısında
vardır, fakat kavramı tanımlamaz.
Örnek
 Kavram: Üçgen
 İlişkili nitelik: Üç kenarı ve üç açısı olması
 İlişkisiz nitelik: Büyük-küçük olması, rengi,
kullanılan malzemesi
Kavramın Sunulmasına İlişkin
Özellikler
40

Kavramın olumlu ve olumsuz örneklerinin birlikte
sunulması öğrenmeyi kolaylaştırır.
 Olumlu Örnekler; kavramı örnekler
 Olumsuz Örnekler; kavrama örnek olmayanları
örnekler

Örnek:
 Kavram :Üçgen
 Olumlu Örnek: Eşkenar üçgen, ikizkenar üçgen,
çeşitkenar üçgen…
 Olumsuz Örnekler: Kare, daire, dikdörtgen….
Ünite 8 Tüm Hizmet Planı
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı


41
Tüm Hizmet Planının;
 Birinci kısmı: Bireyselleştirilmiş Eğitim
Programından,
 İkinci kısmı: Bireyselleştirilmiş Öğretim
Planından oluşur
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı: Bireyselleştirilmiş eğitim programı ekibinin ürettiği
bilgilere göre geliştirilen genel bir plan olup,
öğrenciler için konulan yıllık amaçları ve ilişkili
kısa dönemli amaçları içerir.
Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı








42
Öğrencinin kimlik bilgileri ve tıbbi bilgileri,
Performans düzeyi,
Uzun dönemli amaçları ve kısa dönemli amaçları,
Program sorumluları,
Amaçların başarım tarihleri,
Sunulacak eğitim ve özel eğitim hizmetleri,
Aile onayı,
BEP geliştirme ekibinin adı soyadı ve imzalarına
ilişkin bilgileri kapsar.
Ünite 9 Bireyselleştirilmiş Öğretim
Planları

43
Bireyselleştirilmiş öğretim planı (uyarlamaları),
özel gereksinimli öğrenciler için bireyselleştirilmiş
eğitim programında yer alan kısa dönemli
amaçların nasıl gerçekleştirileceğinin
uygulamaya aktarılmasıdır.
Günlük Rutinlerin Önemi ve
Oluşturulması


Günlük rutin, günlük yaşam etkinliklerinin
yapılması için izlenen sıra-düzendir.
Günlük plan etkinlikleri:







44

Selamlaşma, yoklama
Serbest oyun, müzik
Küçük grup etkinlikleri
Temizlik, yemek
Masal, teneffüs
Sanat etkinlikleri
Okuldan ayrılış hazırlıkları
Okuldan ayrılış
Okulöncesi Dönemde Oyunun Önemi
ve Oyun Rutinleri



45
Oyun ve oyun aracılığı ile öğretim hem normal
hem de özel gereksinimi olan çocuklar için
önemlidir.
Her oyunun kendi içinde belli bir sıra düzeni ve
içerdiği roller vardır. Oyun aracılığı ile öğretim
süreci iyi bir planlama yapılmasını gerektirir.
Oyunun amacı, bilinen ve aşina olduğumuz
sıra ve roller içerisinde bazı becerileri
kazandırmaktır.
Fiziksel Çevrenin Düzenlenmesi
46

Fiziksel çevre, özellikle özel gereksinimli
çocukların öğrenme ve sosyal etkileşim
fırsatlarını yakalamaları açısından önemlidir.

Kaynaştırma sınıflarındaki etkinlik köşeleri
düzenlemeleri, özel gereksinimi olan öğrencinin
diğer akranları ile uzun süre çalışmasına izin
verir.
Yetişkin-Çocuk İletişimi Stratejileri

Dili kullanma stratejileri;
 Nesne
ya da eylemleri isimlendirmek
 Sözcükleri abartılı bir şekilde tekrarlamak
 Rutinleri oluşturmak
 Anlamlı bilgi sağlamak
 Çocuk dilini kullanmak
 Sıra alma becerilerini geliştirmek
47
Akademik Becerilerin Öğretimi


Özel gereksinimli öğrenciler, yetersizlikten
etkilenme derecesine ve yetersizlik türüne bağlı
olarak küçük düzenlemelerle akranları gibi temel
becerileri öğrenebilirler.
Bu amaçla;
 Önkoşul
becerilerin belirlenmesine,
 Örneklerin seçimi ve sıralanmasına gerek vardır.
48
Öğretim Teknikleri


Özel gereksinimi olan öğrencilere bir beceri ve
kavramı öğretirken, kullanılan öğretim
tekniklerinde uyarlamalar yapmayı gerektirebilir
Kullanılabilecek öğretim teknikleri;
 Yanlışsız
49
öğretim teknikleri
 Doğal öğretim teknikleri
 Fırsat öğretimi
 Yetişkin tarafından yaratılan fırsatlar
 Tepki için fırsat verme
 Milieu tekniği
Özel Eğitimde Ek Hizmet Türleri


Ek Hizmetler, özel gereksinimi olan bireylerin
özel eğitim dışındaki gereksinimlerini karşılamak
üzere, ek hizmet personeli tarafından sağlanan
hizmetlerdir.
Ek Hizmet Türleri;
 Ulaşım
50
terapisi,
 Konuşma terapisi,
 Fiziksel terapi,
 İş ve Uğraşı Terapisi
 Danışmanlık ve Sağlık Hizmetleri gibi.
Ek Hizmetlerin Gerekli Olup Olmadığını
Belirleme



Bir öğrencinin ek hizmetlere gereksinimi olup
olmadığına bir ekip karar verir.
Ekip de sınıf öğretmeni, özel eğitim öğretmeni,
ailesi ve ilgili diğer uzmanlar bulunur.
Özel eğitim kurumları;
 Özel
eğitim kurumları


Yatılı özel eğitim kurumları
Gündüzlü özel eğitim kurumları
 Normal
51
eğitim kurumları
En Az Kısıtlayıcı Eğitim Ortamı
52

En az kısıtlayıcı eğitim ortamı; çocuğun
gereksinimlerini en iyi şekilde karşılayan ve
normal akranları ile en üst düzeyde paylaşımını
sağlayan yönetsel düzenleme türüdür.

En az kısıtlayıcı eğitim ortamı her öğrenci için
bireysellik göstermektedir.
Ek Hizmetlerin Kapsamı ve Süresi
Öğrencinin özelliklerine ve gereksinimlerine bağlı olarak
öğrenciye sağlanacak olan ek hizmet türleri;
 ne zamanlar,
 nerede,
 kimin tarafından ve
 ne kadar süreyle sağlanacağı belirlenmelidir.
Bu bilgilerin bireyselleştirilmiş eğitim programında yer alması
özel gereksinimi olan öğrencinin ailesine, öğretmenine ve ek
hizmet personeline kolaylık sağlayacaktır.
53
Hizmet Sunma Modelleri
Doğrudan hizmet; en az kısıtlayıcı eğitim
ortamında doğrudan öğrenciye verilen
hizmetlerdir.
Dolaylı hizmet; özel gereksinimli çocukla ilişkisi
olan anne babaya, öğretmene, yardımcı personele
ve okul yöneticisine verilen hizmetlerdir.
54
Verilen Hizmetler Arasında
Koordinasyon
55

Hizmetler arası koordinasyon:
Özel gereksinim olan öğrencilere daha iyi bir
eğitim hizmeti sunabilmek ve başarıya
ulaşmalarını sağlayabilmek için, BEP’nın
geliştirilmesi ve uygulanması aşamalarında
görev alan kişi ve kurumlar arasında etkili bir
işbirliğinin kurulmasıdır.

Özel gereksinimi olan öğrenciye sunulacak
hizmetler bir bütünlük içinde sunulmalıdır.
Gelişimin Kaydedilmesi ve Öğretimin
Gözlenmesi
BEP’ında kayıt tutmanın amaçları;
 İlk değerlendirme bilgileri kullanılarak geliştirilen
amaçların uygunluğuna ilişkin bir sonuca varmak,
 Zaman içinde çocuğun gösterdiği performansı ortaya
koymak,
 Uygulama planında herhangi bir değişiklik ya da
uyarlamaya gereksinim duyulup duyulmadığını ortaya
koymak,
 Çocuğun ilgi alanlarını belirleyerek ortaya koymak.
56
Kaydetmeye İlişkin Genel Görüşler





57

Kaydetme etkinlikleri BEP’ında belirlenen uygulama
planına uygunluk göstermelidir.
Kaydetme etkinliklerinde çocuğun davranışlarına ilişkin
çeşitli alanlarda bilgi toplanmalıdır
Kaydetme etkinlikleri sırasında öğretmen, kayıt tutmayı
etkileyebilecek olası çevresel durumları belirlemelidir.
Kaydetme etkinliklerinde diğer kişilerin görüşlerinin de yer
almasına özen gösterilmelidir.
Kaydetme etkinlikleri düzenli aralıklarla ve sıklıkla
yapılmalıdır.
Çocuğun öncelikli amaçlarına daha çok dikkat edilmelidir.
Kaydetme Türleri



Betimleme, gözlem bilgilerine dayalı olarak çocuğun
performansının ifade edilmesidir.
İş örneklerive Öğrenci Dosyası İncelenmesi, öğrencinin
sınıfta, okulda ve evde yaptığı ürünleri içeren bir tür süreç
gelişim dosyasıdır.
Doğrudan gözlem tekniği, davranış gerçekleştiğinde kayıt
tutulmasıdır.

58
Doğrudan gözlem teknikleri iki grupta toplanır:
Kesin kayıt teknikleri: Olay Kaydı, Süre Kaydı ve Bekleme
Süresi Kaydı
Yaklaşık kayıt teknikleri: Zaman aralığı kaydı, Anlık Zaman
Örneklemi Kaydı
Öğretimin Gözlenmesi



59
Öğretimin Gözlenmesi; BEP’nın uygulanmasında kullanılan öğretim yöntemi, öğretim ya da
uygulama paketinin planlandığı gibi kullanılıp
kullanılmadığının da gözlenmesi sürecidir.
Öğretim gözlenirken uygulama güvenirliği analizi
yapılırsa öğretimin planlandığı gibi gerçekleştirilip
gerçekleştirilmediği incelenir.
Uygulama güvenirliği, öğretmenin uygulamayı
planlanan basamaklara göre yapmasıdır.
Ünite 12 Bireyselleştirilmiş Geçiş
Planları-I





60
Geçiş, bir çocuğun bir hizmet ortamından ya da
programdan diğerine geçme sürecidir.
Okulöncesi dönemde özel gereksinimi olan çocuklar biri
3 yaşında diğer ide 6 yaşında olmak üzere iki geçiş
yapmaya gereksinimleri vardır.
3 yaşında gerçekleşen geçiş erken özel eğitim
hizmetlerinden okulöncesi eğitim kurumlarına,
6 yaşlarındaki geçiş ise anasınıflarına ya da ilköğretim
kurumlarına geçişi kapsar.
Geçiş süreci aileler, çocuklar ve hizmet verenler için
sıkıntılı olabilir.
Erken Çocuklukta Geçiş ve Önemi



61
Her aile yetersizliği ya da riskli olan bebekler için gerekli
düzenlemeleri sürekli olarak izlemeli ve sorumluluklarını
yerine getirmelidir.
Erken çocukluk dönemi geçiş planlaması, bireyselleştirilmiş aile hizmet planını bir parçasıdır.
Hastaneden eve geçişte aileler;
 bebeğin durumunu anlamaya çalışmalı,
 temel bakım sorumluluklarını yerine getirmeli,
 kendine güven ve saygı duymalı,
 gerçekleştirilecek hizmetleri yerine getirmelidir.
Okulöncesi ve İlköğretime
Programlarına Geçiş


62
Okulöncesi ve ilköğretim eğitim ortamlarına geçişte en
çok dikkati çeken konular; hizmetlerin devamlılığı,
değişikliğe uyum, yeni programın beklentilerine
karşılamaya çalışmaktır.
Bu konularla ilgili olarak özel gereksinimli çocuklara ve
ailelerine yardımcı olabilmek için;
 anne-babanın gereksinimleri belirlenmeli,
 anne-baba eğitimine,
 geçiş planlama sürecine ve
 destek hizmetlere yer verilmelidir.
Geçişi Etkileyen Faktörler

63
Bir programdan başka bir programa geçişi etkileyen pek
çok faktör bulunmaktadır. Bunlar;
 Aileye verilen desteğin niteliği ve yoğunluğu,
 Geçişin gerçekleştirildiği yaş,
 Ulaşım hizmetleri,
 Kurumlar arası koordinasyon,
 İletişim ve
 BEP’in uygulanması gibi konular geçiş planlaması
için önemli faktörlerdir.
 Ayrıca ailenin sosyo-kültürel özellikleri de geçiş
sürecini etkileyen faktörler arasında bulunmaktadır.
Geçiş Planlarının Geliştirilmesi
64
Özel gereksinimi olan çocuğu bir programdan bir başka
programa geçiş sürecinde;
 Öncelikle, geçiş planlama ekibinin oluşturulması,
çocuğu ve ailenin gereksinimlerini belirlenmeli ve
Bireyselleştirilmiş Geçiş Planı hazırlanmalıdır.
 İkinci adımda çocuğun halihazırda devam ettiği
kurumun üyeleri, anne-baba ve diğer üyeler çocuğu
yeni kuruma hazırlamalıdır.
 Üçüncü adımda, çocuğun yeni kuruma geçiş
yapması sağlanmalıdır.
 Son olarak yeni kurumda destek hizmetlerinin
verilmesi, çocuğun izlenmesi ve geçiş programı
değerlendirilmesidir.
Ünite 13 Bireyselleştirilmiş Geçiş
Planları-II
65
Özel Gereksinimi Olan Bireyler;
 Bağımsız olarak yaşamlarını sürdürebilmeleri ,
 Toplumsal yaşama başarılı bir geçiş yapabilmeleri,
 İş ve meslekler için gerekli becerileri edinebilmeleri,
 İş ve meslek edinmede karşılaşılan güçlükleri
azaltabilmek,
 Gerekli destek hizmetleri sağlayabilmek,
 İş ve meslek ortamlarındaki bireyleri bilgilendirebilmek
için Bireyselleştirilmiş Geçiş Planlarının bir ekip
yaklaşımı ile geliştirilmesinde yarar vardır.
Geçiş Planı İle Eğitim Planı Arasındaki
Farklılıklar
66

Bireyselleştirilmiş geçiş planı özel gereksinimli
öğrencinin okul sonrası yaşayacağı, iş yapacağı,
dinleneceği ortamlara başarılı bir geçiş yapmasına
ilişkin planlama hizmetleri üzerinde yoğunlaşır.

Bireyselleştirilmiş eğitim planı, bir öğretim yılı
boyunca özel gereksinimi bir öğrenci için okulda
gerçekleştirilecek özel eğitim ve destek hizmetlerin
planlanması üzerinde yoğunlaşır.
Özel Gereksinimli Bireyler İçin Toplumsal
ve Mesleki Yaşam Düzenlemeleri
67
Özel gereksinimi olan öğrenciler, yetişkinliğe geçiş
sürecinde toplumsal yaşam için gerekli olan çeşitli geçiş
düzenlemeleri ile karşı karşıya kalmaktadır. Örneğin;
 İstihdam
 yaşam düzenlemeleri,
 toplumsal ortamda hareketlilik,
 mali bağımsızlık, arkadaş edinme,
 cinsellik ve kendine saygı,
 eğlenmeye ve dinlemeye yönelik yaşam düzenlemeleri
yer almaktadır.
Türkiye’de Özel Gereksinimi Olan Bireyler
İçin Mesleki Yasal Düzenlemeler ve
Eğitim Ortamları
68

573 Sayılı KHK: Özel eğitim gerektiren bireylere iş ve
mesleğe hazırlamak , temel yaşam becerilerini
geliştirmek için özel eğitim kurumlarının açılabileceğini
belirtmektedir.

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği; İş ve mesleğe
hazırlamak amacıyla, farklı konu ve sürelerde ,
çevrenini olanakları ve gereksinimleri doğrultusunda
yaygın eğitim programları düzenlenir denilmektedir.
Okuldan İş ve Mesleki Yaşama Geçişte
Bireyselleştirilmiş Geçiş Planlarının
Geliştirilmesi








69

Geçiş planlama ekibinin oluşturulması
Öğrencinin gereksinimlerini belirlenmesi
Uzun ve kısa dönemli amaçların hazırlanması
Bireyselleştirilmiş geçiş etkinliklerinin yürütülmesi
Geçiş planlarının geliştirilmesi
İşe yerleştirme çalışmaları
İş yerinin seçimi ve iş ortamlarının analizi
Yerleştirme ve iş yerinde destekleme
Etkinlik boyunca izleme
Önerilen Kaynaklar
70

Fiscuss, E.D. ve C.J.Mandell. Bireyselleştirilmiş Eğitim
Programlarının Geliştirilmesi. (Edi. G.Akçamete, Çev:H.GünayerŞenel, E. Tekin).Özkan Matbaacılık, Ankara, 1997.

Gürsel, Oğuz.(Editör). Bireyselleştirilmiş Eğitim Programlarının
Geliştirilmesi. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1484, Açıköğretim
Fakültesi Yayını No: 794, Eskişehir, 2003.

M.E.B.Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel
Müdürlüğü. Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Yol Haritası. 4.
Akşam Sanat Okulu Matbaası, Ankara, 2004.

Özyürek, Mehmet Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı “Temelleri
ve Geliştirilmesi” Kök Yayıncılık, Ankara, 2004.