Transcript دانلود
(J.E. / J.C.) ارزش بندی مشاغل/ طبقه بندی مشاغل: فصل سوم
- Definition
- Theories Related to J.E.
- Method of J.E.
1- Point Method
امتیازی
2- Factors Comparison
Method
مقایسه عوامل
3- Grade System
درجه بندی
4- Ranking Method رتبه بندی
5- Maturity Curve Method
منحنی رشد
طبقه بندی مشــــاغل ؟
)1تعیین اهمیت نسبی مشاغل و طبقه بندی کردن آنها بر حسب درجه اهمیت
که مفهومی شناخته شده است .
J.C. )2یعنی قرار دادن چیزهای مشابه در جای خودش .
)3دسته بندی یا گروه بندی مشاغل در داخل طبقات مختلف به گونه ای کــه
رابطه ی صحیح و منظمی بین میزان اختیارات و مسئولیت شرایط احــــراز
مشاغل و حقوق و دستمزد پرداختی وجود داشته باشد .
بنابراین در J.C.بیشتر پرداختهای یکسان در مقابل کارائیهای یکسان مطرح است .
نظریات مربوط به طبقه بندی مشاغل :
اول :تطبیق شاغل با شغل :در این روش ابتدا شغل را تعریف و تجزیه و
تحلیل می نمائیم و ظایفی که شاغل بر عهده دارد را مشخص میکنیم و بیشتر
برای پست های رده پائین استفاده می شود .
دوم
:تطبیق شغل با شاغل :در زمـــانی است که فرد در سازمان وجود
دارد ،با توجـــه به توانایی هـــــای فرد وظایف را به فرد محول می کنیم که
بیشتر برای رده های باالی مدیریتی استفاده می شود .
مشاغل مدیران عالی سازمان را نمیتوان با روشهای معمـــــولی که بقیه
مشاغل ارزیابی میشود مورد سنجش و مطالعه قرار داد .
چــــــــرا ؟؟؟
زیـــرا در اینچنین مشاغــــل ابتکار ،نوآوری ،قــدرت اخذ تصمیم و کیفیت
رهبری است که نقش ایفا میکند و از اهمیت برخوردار است .
مشاغل مدیران عالی بطور جداگانه و از روشهای دیگری استفاده میگردد.
-1روش امتیازی
Point Method
این روش در جهار مرحله انجام میگیرد که عبارتند از :
-1تنظیم آئین نامه امتیـازات
قـــــدم اول :انتخاب عوامل اصلی مشاغل
قـــــدم دوم :انتخاب عوامل فرعی مشاغل
عوامل اصلی
-1مهارت
-2تـــالش
-3مسئولیت
-4شرایط محیط کار
عوامل فرعی
تحصیالت – تجربه کار – ابتکار و خالقیت
تالش جسمـــانی و فـــکری
حفظ و نگهداری تجهیزات و وسایل – حفظ مواد
اولیه و محصوالت – سالمت کارکنان
درجه دشواریکار و میزان خطرات در کار
قــدم ســوم :انتخاب مجموع امتیازات
قدم چهارم :تعیین درجات مختلف برای هر عامل
قــدم پنجـم :تخصیص امتیاز برای هریک از درجات و عوامل شغلی
مثال برای نحوه ی تخصیص امتیاز
عوامل اصلی
عــوامــل فـــــرعی
مهـــارت
تحصیالت تجــربــه
150
200
مسئولیت
سرپرستی مـــالی حفظ مواد حفظ وسایل ایمنـي
50
40
50
75
85
فـــکری جســـمی ــــــــــ ـــــــــــــ ــــــــــ
75
100
شرایط کار
ــــــــــ
تالش
محیط کار
100
ــــــــــ
خطرات ــــــــــــ
75
ـــــــــــ
جمع امتیاز
ــــــــــ
350
ــــــــــــ
300
175
175
قدم ششم :تنظیم آئین نامه امتیازات
-2تنظیم مختصات شغـــــل
این مشخصات بر مبنای شرح شغل و شرایط احراز شغل تنظیم میگردد.
-3تخصـــیــص امتـیــــــاز
به هریک از عوامل در هر شغل با استفـاده از آئین نـامه امتیازات ،امتیــاز
داده میشود و مجموع آنها تعیین کننده امتیاز آن شغل است .
-4تعیین نــــرخ حقـــــــوق
موقعیت نسبی هر شغل نسبت به سایر مشاغل تعیین میگردد و در صورتیکه
تعداد مشاغل زیاد باشد ،آنهایی که امتیاز نزدیک به هم دارند در گروههـای
مشـــابه همدیگر قرار میگیرند .
Advantages of P.M.
مزایای روش امتیازی :
-1از دقت و اعتبار قابل قبولی برخوردار است .
-2با استانداردهای تعیین شده صورت میگیرد .
-3بدون در نظر گرفتن نرخ حقوق و دستمزد و کمی بودن آن صورت میگیرد.
-4نسبت به روشهای دیگر آسانتر است .
-5انعطاف پذیر است .
معایب روش امتیازی :
Disadvantages of P.M.
-1برای اجرای آن به کارشناسان ورزیده نیاز است .
-2نسبت به روشهای دیگر به زمان بیشتری نیاز دارد .
-3حجم کاری زیاد و در نتیجه هزینه زیادی نیاز دارد .
-2روش مقایسه عوامل
System
Factor Comparison
- Introduction
)- Methods (Steps
مقدمـــه :
این روش برای اولین بار در سال 1926میالدی در شرکت حمل و نقـــل
سریع السیر فیالدلفیای امریکا توسط یوجیـــن بنج پیاده شد ،در این روش
که به روش سیستم مشاغل حساس معروف است به عقیده یوجین هر شغـل
از پنج عامل تشکیل شده است که عبارتند از :
مهارت ،مسئولیت ،تالش فکری ،تالش جسمی و شرایط کار
بنابراین تـمام مشاغـــل بر حسب این پنــج عامــل با یکدیگر مقایسه میشوند وهر
شغل پنج بار و در هر بار یکی از عوامل پنجگانه مورد مقایسه قرار می گیرند .
روش انجـــام :این روش را میتوان به ترتیب زیر انجام داد
-1انتخاب مشاغل حساس و نمونه ( :معموال 10الی 15شغـــل از سطوح
و تخصصهای مختلف که نماینده تمام مشاغل سازمان باشد انتخـــاب میشود
که توسط نمایندگان کــارگران ،کارفرمایان و کارشناسان مربوطه صورت
میگیرد .
-2تجزیه و تحلیل مشاغل حساس :هریک از مشاغل نمونه توسط کمیته ای
که ذکر شد (نمایندگان کــارگران ،کارفرمایان و کارشناسان مربوطه) مورد تجزیه و تحلیل
قرار میگیرد و پس از توافق بــر روی عناوین کــلیه عوامل اصلــی مشاغل
تعیین میگردد که یوجین بنج همان عاملی که در روش امتیازی استفاده کرده
برای این روش هم مناسب دانسته است .
-3تعیین اولویت بنـــدی هر شغــــل بر حسب هــر یک از عوامل :مشاغل
حســاس و نمونــه انتخاب شـــده را بر حسب هریــک از عوامل پنجگانه به
ترتیب اهمیت بصورت جدول تنظیم مینمائیم .
مثال :
تعیین اولویت سه شغل طراح ،لوله کش و مسئول موتورخانه
ردیف
مهارت
مسئولیت
تالش فکری
تالش جسمی
شرایط کار
1
طــــراح
مسئول
موتورخانه
طــــراح
لوله کش
مسئول
موتورخانه
2
مسئول
موتورخانه
طــــراح
لوله کش
مسئول
موتورخانه
لوله کش
3
لوله کش
لوله کش
مسئول
موتورخانه
طــــراح
طــــراح
-4تخصیص ارزش پول به هر یک از عوامل :به هــر یک ازعـــوامل مشاغــل نمونه
ارزش پولی مناسبی اختصاص داده میشود که معموال ارزش پولی هر یک از مشـاغـــل
را عوامل پنجگانه آن شغل تشکیل می دهد .
-5ارزشسابی سایر مشاغل با مقایسه عوامل آنها :پــس از تعیین ارزش پولی هــر یک
از عوامل مشاغل نمونه ،که ارزش پولی را تعیین میکنند سایر مشاغل با مشاغل نمونه
مقایسه و بر حسب تطبیق ارزش هریک از عوامل پنجگـانه بـا یکــی از مشاغــل نمونه
ارزش آنها تعیین میگردد .
این روش زمانی توصیه میگردد که توافـق بیشتـری بین تشکلهای کارگری وکارفرمایی
(شورای اسالمی کار) در تعیین مشــاغل حساس و نمــونه برقرار باشد.
• مزایای روش مقایسه عوامل :
-1در هر ســـازمـان ضابطه و استاندارد مناسب با ویژگیهای آن سازمان را در
اختیار میگذارد .
-2بعد از اینکه مشاغــل نمونــه ارزیابـی شـدنـد الباقـی آنهـا را میتوان به آسانی
ارزیابی نمود .
معایب روش مقایسه عوامل :
انتخاب مشـاغــل حســاس و نمــونه کاری سخت و دشـوار است و این روش
حجـــم کاری زیادی نیاز دارد .
-3روش طبقه بندی
Grade Method
در این روش معموال کلیه مشاغل بر حسب حوزه تخصصی و حرفه ی آنهــا
به چند رسته کلی تقسیم می شوند که اصطالحا دسته شغلی نامیده می شونـد و
سپــس مجمــوعه مشاغل متعلق به هر رسته بر حسب درجه اهمیت نسبی در
زیـــر یکدیگر قـــرار میگیرند ،برای مثال طرح طبقه بندی مشاغل کارکنان
دولت در ایران را با ذکر رسته آن نام می بریم :
-1رسته آموزشی و فرهنگی
-2رسته بهداشتی و درمانی
-3رسته امور اجتماعی
-4رسته فنی و مهندسی
-5رسته اداری و مالی
-6رسته کشـــاورزی
-7رسته خدماتی (فنی اداری)
-8فرآوری داده ها
در این روش مشاغل در هر دسته به طبقات شغلی تقسیم می شوند و بـــرای
هر طبقه یک شرح طبقه نوشته می شود ،آنچه که در حال حاضر در طرح
طبقه بندی مشاغل در ایران متداول است 16الی 20گروه شغلی است کــه
مشاغل هر گروه می توانند در پایه های متفاوتی قرار گیرند ،معموال تعداد
پایه های هر گروه بین 15الی 30پایه در نظر گرفته می شود .