Transcript گردش شغلي
اهداف سازمان وطراحي مشاغل اهــداف يادگيري: - 1چگونه کار وفعاليت از هدف ها زايش مي يابند؟ 2ـ شناسايــي انگيزش دروني در تحليل مشاغل 3ـ شناخت فنون طراحي مشاغل 4ـ اگاهي به تحليل فنون طراحي مشاغل 5ـ بررسي وشناخت فرايندهاي حلقه کيفي مقدمه دراين فصل چگونگي واگذاري کار و شکل گيري مشاغل مورد تحليل قرار مي گيرد. تاکيد اساسي مديريت منابع انساني وامــور کارکنان براين حقيقت است که چه کسي بايد چه ک ـ ــاري را انجام دهد و جهت نيل به اهداف چگونه وظايف و مسوئليت ها بايد سازماندهي شوند،خطوط ارتباط کـدام است و ابـ ـ ـزار ان چيست؟ وسرانجام چگونه کارکنان بايد نقش خود را دريابند؟ تاثير اهداف بر ايجاد کار طراحي کار ووظايف سازمان از امور کلي اغ ــاز وبه مــوارد ويژه وخاصي منجر مي گردد. بر اين مبنا سازمان مجموعه اي است که با انديشه وبه قصد تحقق اهداف معيني طراحي مي شود . از اين رو در مطالعه سازمان بايد اهداف ان را شنــاخت و ساختار و مشاغل ان را با توجه به اهداف مورد قضاوت قرار داد. اهداف از طريق فعاليتهاي افراد،يا کارکرد ماشين ها تحقق مي يابند. در سازمانهاي يک نفره تمامي امور توسط شخص و احدي که مالک کــار نيز مي باشد ،انجام مي شود، يعني همان شخصي کـه توليد مي کند ،مي فروشد،خدمات ارائه مي دهـ ــد و منابع مالي را تامين مي کـ ــند. . به واسطه افزايش بازار وحجم فعاليتها تقسيم وظايــف در دوجهت عمودي وافقي صورت مي گيرد ونتيجه ان در ه ـ ـ ــر دو صـ ــورت تخصصي تــر شدن وظ ــايف است. در مقطعي از فرايند تقسيم کــار وتفکيک وظايف مالک يا مديــر سازم ــان با يکي از اصــول مه ــم سازماندهي به نام اصل حيطه نظارت مواجه مي شود . طبق اين اصل قابليت انسان براي کنترل و سرپرستي اثر بخش نيروي انساني نامحدود نيست . حيطه کنترل :تفکيک وظيفه اي عمودي :تخصصي شدن عمليات و افزايش سطوح سازمان قانون رشد کارکردي (وظيفه اي) :تفکيک وظيفه اي افقي :تخصصي شدن مديريتي و ايجاد ستاد بارشد وتوسعه سازمان ،تخصص گرايــي در وظايف ضرورت پيدا مي کند و کمبود تخصص با قانون رشد کارکــردي يا وظيفه اي به معني اينکه پيچيدگي وظايف سازمان هميشه سريـع تر از رشد سازمان است، ظهور مي يابد. بنابراين بايد مديريت را از طريـ ــق تخصصي کردن وظايف ياري داد ،به اين منظور وظايف معيني از سلسله مراتب عمودي جدا ش ــده وبه صورت افقي گسترش مي يابند. در هر سازمان متاثر از اهداف ،فعاليت هاي بسياري شکل مي گيرند که عبارتند از: جزء شغلي :کوچک ترين بخش از واحد کار است ،مثل گذاشتن گوجه در ساندويچ. وظيفه :يک فعاليت مشخص کاري جهت نيل به هدف مثل تايپ يک نامه و يا اماده کردن سخنراني است. وظايف :متشکل از تعدادي وظيفه است ،مثل مشاوره يا کارشناس حسابداري که وظايف چندي مثل اماده کردن صورتحساب در امد ماهانه وتوزيع حقوق هفتگي را عهده دار مي باشد پست :عبارتست از مجموعه وظايفي که براي انجام کار در سازمان به يک نفر واگذار مي گردد. شغل:هر شغل به صورت يک پست در سازمان به شمار مي ايد. شغل عبارتست از مجموع وظايف و مسوئليت هاي مستمر و مرتبطي که دريک سازمان به عنوان يک کار واحد شناخته مي شود. . گروه شغلي :عبارتست از دو يا چند شغل که با ويژگي هاي مشابه يا با کار هاي موازي به صورتي که در تحليل شغلي دسته بندي شده اند ،مشخص مي شود. مانند مشاغل مکانيکي ،برق ،حسابــداري و مهندسي. دوره خدمتي :يک دوره خدمتي توالي پست ها ،مشاغل يا حرفه هايــي را که يک شخص در زندگي کاري طي مي کند ،مي نماياند ط ـ ـراحي مشاغــل : طراحي مشاغل:عبارتست از يکي کردن محتواي کار (وظايف ،روابط،رفتارها ،کارکردها ،مسوئليت ها وجبران خدمات به صورت مالي و غير مالي) و کيفيت مورد نياز جهت انجام کار(مهارت ها ،توانايــي ها،تجربه و دانش ) براي هر شغل به گونه اي که نيازهاي کارکنان و سازمان بر اورده شود. هدف ها واهميت طراحي مشاغل: هدف هاي متعددي در طراحي مشاغل مطرح شده که مهم ترين ان ها عبارتند از: کارايــي و يافتن بهترين روش توليد محصول يا ارائه خدماتبهر ه وري و استفاده مطلوب تر از منابع انساني و ماديتفوق بر رقيبان ،بهتر از رقيب بودنتعيين هويت جهت نيروي کارافزايش انگيزه کارکنان و انجام مسوئليت هاي اجتماعي سازمان براي کارکنان از طريق بهبود شرايطکار - عوامل موثر بر طراحي مشاغل: فرايند ايجاد انگيزه ناشي از ويژگي هاي شغليويژگي هاي ساختار کار و اجراي فعاليت هاي گروهي -ويژگي ها ،شغل ،وظايف و مقاصد فنون طراحي مشاغل 1ـ ساده كردن كار اين شيوه به تخصصي شدن مشاغل منجر مي گردد .از مزاياي اين روش مي توان به اموزش کم تر در بعضي از مشاغل ويا اموزش با هزينه کم به افراد در جهت يافتن .مهارت و همچنين افزايش سرعت کار اشاره کرد گردش شغليگردش شغلي عبارتست از جابجاي ي کارکنان در مشاغل مشابه و در زمان مشخص است .گردش شغلي معموال به منظور افزايش روحيه و کاهش نارضايتي در مشاغل .ساده به کار گرفته مي شود.از مزاياي ديگر اين روش ايجاد انعطاف پذيري در سازمان و اموزش نيروي کار مي باشد -3توسعه شغلي بر اساس اين نظريه شمار عمليات در يک شغل افزايش مي يابد و اين امر به جهت تنوع ايجاد شده در کار و معني يافتن کار در نيروي انساني موجب کاهش احساس خستگي مي شود. -4تقويت شغل تقويت شغل به مفهوم گسترش عمودي کار بر اساس افزايش مسئوليت مي باشد. از طريق تقويت شغلي ،استقالل ،مسئوليت و خود کنترلي بيشتر امکان پذير خواهد بود.اين روش به احساس رضايت،اانگيزش بيشتروافزايش بهره وري منجر مي شود تقويت شغل زياد جبران مسئوليت زيادـــــــــــــــــــــــــــــــتعداد وظايف در يک سطح ــــــــــــــــــــــ کم نمودار مقايسه دوشيوه توسعه و تقويت شغلي در طراحي شغل کم چگونگي تقويت مشاغل: .1ترکيب کارها .2شکل گيري طبيعي واحد کار .3ايجاد رابطه با ارباب رجوع .4گسترش عمودي مشاغل .5ايجاد مجاري بازخورد نظريات طراحي شغلي: در سال هاي اخير نظريات متعددي در زمينه طراحي شغل توسط صاحب نظران بيان گرديده که برخي عبارتند از: 1ـ مديريت عملي : تيلور معتقد بود که مشاغل بايد بر ا ساس تقسيم کار طراحي و تفکيک و بر ا ساس زمان و حرکت جهت تعيين موثر ترين و سريعترين روش تحليل شوند. 2ـنظريه روابط انساني: در اين نظريه بيشتر به رعايت روابط انساني و اجتماعي و کم تر به جنبه فني کار تاکيد شده است. 3ـ نظريات ويژگي شغلي: نظريه دو عاملي هرزبرگ مبتني بر نياز هاي انگيزا ننده ونگهدارنده و نظريه نياز هاي سه گانه مک کللند که مبتني بر نياز کسب موفقيت ،نياز بکسب قدرت و نياز تعلق مي باشد ،جزو نظريه هاي ويژگي شغلي تعريف مي شوند . برخي ديگر از نظريات مطرح در زمينه طراحي مشاغل عبارتند از: کار: ضرورت اسنادبابه ويژگيريه الفيه) نظ نس در اواسط دهه 1960مطرح شد .ان ها جهت سنجش تاثير مشاغل بر رضايتمندي و هاي والر تحقيقات ترنر انتشار هاي شغلي ننظر غيبت کارکنان روش تحقيق خاصي را ارائه دادند .ان ها تصور کردند که کارکنان مشاغلي را مي پسندند که ازمودني و پيچيده باشد و در اين رابطه شش ويژگي -1تنوع کار -2 ،استقالل کار -3مسوئليت -4،دانش و مهارت -5 ،روابط متقابل اجتماعي مورد نياز و -6روابط متقابل .اجتماعي -اختياري را تعريف نموده اند ب)ويژگيهاي شغلي: ااين نظريه در طراحي مشاغل بر جنبه هاي رضايت شغلي يا عدم رضايت شغلي تاکيددارد _تنوع مهارتها _مشخص بودن کار _اهميت وظيفه اي يا کاري _ازادي عمل و استقالل _بازخورد . ج) ج)نظريه نظام فني ـ اجتماعي: در اين روش نظام هاي فني ،اجتماعي در طراحي مشاغل به هم پيوند مي يابند،به اين منظور گروه هاي کاري ونه مشاغل فردي ،بايد مورد مطالعه قرار گيرند .مشاغل به گونه سنتي کم تر مشاهده مي شوند ودر عوض هر فرد نقش خود را در .انجام اهداف گروهي بازي مي کند ج ) نظريه نظام هاي فني -اجتماعي در اين روش نظام هاي فني –اجتماعي در طراحي مشاغل به هم پيوند مي يابند و به اين منظور گروه هاي کاري و نه مشاغل فردي بايد مورد مطالعه قرار گيرند. کسب اهداف سازماني فقط با تمرکز بر جنبه هاي بحراني و حساس مشاغل از طريق تشکيل گروه هاي ـي کاري متشکل از اعضايــي که کيفيت الزم جهت انجام کار را دارا هستند و اختيار کار گروهي را بر اساس استقالل در انجام کار براي اداره فرايند کاري دارند ميسر مي گردد. د)نظريه پردازش اطالعات اجتماعي • در اين الگو ،تعهد ،عقالني بودن ،تفسير رفتار توسط شخص و بر جستگي اطالعات از طريق فر ايند هاي روشن زير ارا ئه مي گردد. • • • • • • انتخاب :ازادي جهت گزينش رفتارهاي مختلفقابليت تغيير :توانايــي جهت تغيير رفتارهااشتهار :درجه شناسايــي فرد براي ديگرانوضوح :توانايــي صراحت و رک بودنهنجار وتوقعات اجتماعي :اگاه بودن از انچه ديگران از شخص انتظار دارند-اموخته هاي خارجي :دريافت راهنمايــي از ديگران • . • هـ) گروه هاي کاري خودگردان گروه هاي کاري داراي مجموعه اي از وظايف هستند که چگونگي انجام کار به عهده آنها واگذار شده است. • صاحب نظران معتقدند ا يجاد گرو ه هاي کاري خودگردان سبب خواهد شد که درک جامع تري از سازمان و وظايف ان نسبت به نظريات فردي طراحي مشاغل در افراد ايجاد شود .نقطه قوت اين نظريه همانند نظريه فني – اجتماعي محاسبه تاثير عوامل اجتماعي ،گروهي و فني در انگيزش کارکنان است. ديدگاه هاي معاصر در طراحي مشاغل چند ديد گاه ديگر در دو دهه اخير به طراحي کار ومشاغل منسوب شده ا ند و با نظريه خاصي نيز مرتبط نيستند عبارتند از: الف) جدول هاي کاري کارکنان شامل: • استخدام پاره وقت: پاره وقت دائم کارکنان موقت -برنامه اشتراک در شغل • هفته کاري فشرده : • جدول هاي کاري قابل انعطاف: زمان کار تجمعي زمان کار ساعت کار متغير زمان کار بر مبناي حداکثر ساعت کار برنامه کار انعطاف پذير بر مبناي انعطاف مکاني -نوبت کاري ب) خودکاري و استفاده از ادم واره ها ورايانه ها: به کار گيري فزاينده صنايع در استفاده از ماشين هاي خود کار ،رايانه ها و ادم واره ها ،طراحي جديدي را در مشاغل موجب شده است. ج) کار از راه دور : امروزه بر اساس گسترش فن اوري ارتباطي برنامه هاي از راه دور تحقق يافته است .کارمند مي تواند در حالي که در خانه يا در حال مسافرت است ،کار اداري را انجام دا ده و داراي کار انعطاف پذير باشد. د) پويايــي نقش : نقش :رفتار و وظيفه اي است که در يک گروه کاري از فرد انتظار مي رود که ان را ايفا نمايد. ابهام نقش :نقش واگذار شده واضح و روشن نباشد-تعارض نقش :بافت وظايف و ساختار ان در تقابل و عدم تاييد با هم باشند. طراحي مجدد مشاغل طراحي مجدد مشاغل ضرورت ساختار دهي روش هاي کاري مشاغلي است که به صورت فردي يا گروهي انجام شده و نيازمند کنترل بيشتر بر چگونگي و زمان انجام شغل مي باشد. امروزه يکي از بهترين شيوه هاي بهبود کيفيت زندگي شغلي ،طراحي مجدد مشاغل مي باشد. برنامه هاي کيفيت زندگي کاري به طور کلي به تغيير در روش هاي سنتي کار اشاره دارد. که با استفاده از تيم هاي کاري خود گردان ،حلقه هاي کيفيت،نمايندگي در هيئت مديره ،کميته هاي مشترک مديريت و کارکنان ومشارکت کارکنان تحقق مي يابد