Transcript lecture-12 - musteconomics

lecture-12
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ
ǯÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
Микро эдийн засаг
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
ժĪË̪ÐÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
 Íýã õóâüñàã÷òàé áàéõ íºõöºë äýõ íººöèéí ýðýëò
 ¯éëäâýðëýëèéí íººöèéí ýðýëòèéí ìóðóé äîîøîî ÷èãëýñýí áàéíà. (á¿òýýãäýõ¿¿íèé
ýðýëòèéí ìóðóéòàé íýãýí àäèë) Õýðýãëýã÷äèéí á¿òýýãäýõ¿¿í áà ¿éë÷èëãýýíèé
ýðýëòýýñ ÿëãàãäàõ ÿëãàà íü ¿éëäâýðëýëèéí íººöèéí ýðýëò íü (æèø íü.
Õºäºëìºðèéí ýðýëò) ¿éëäâýðèéí ýðýëò áàéíà. Ó÷èð íü ¿éëäâýðëýëèéí òîî
õýìæýýíýýñ áà íººöèéí çàðäëààñ (öàëèíãèéí õýìæýýíýýñ) õàìààðíà.
 Áèä ôèðì íü õºäºëìºð áà êàïèòàë ãýñýí õî¸ð íººöèéã àøèãëàæ á¿òýýãäýõ¿¿í
¿éëäâýðëýíý ãýæ ¿çýýä :
 Êàïèòàëûã – Ê
 Õºäºëìºðèéã – L
 Êàïèòàëûí ò¿ðýýñèéí òºëáºð – r
 Öàëèíãèéí òàðèôò õýìæýý – w ãýæ ¿çüå.
Микро эдийн засаг lecture-12
i
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
 Ôèðì íü òîäîðõîé õýìæýýíèé àæèëëàã÷äûã àâñàí áà íýìýëò íýã àæèë÷èí àâàõ
õýðýãöýýòýé ýñýõýý øèéäýõ õýðýãòýé áîëæýý. Ãýâ÷ àõèóö îðëîãî íü öàëèíãèéí
çàðäëûí àõèóö õýìæýýíýýñ èõ áàéãàà òîõèîëäîëä л ýíý íü ó÷èð óòãàòàé áàéíà.
 Íýìýëò íýãæ õºäºëìºðººñ áèé áîëæ áàéãàà îðëîãûí õýìæýýã õºäºëìºðèéí àõèóö
îðëîãî ãýæ íýðëýýä MRPL ãýæ òýìäýãëýíý.
 MRPL – èéã ÿàæ õýìæèõ âý?
 Ýíý íü íýìýãäýë íýãæ õºäºëìºð àøèãëàñíààð áèé áîëîõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé ãàðöûí
õýìæýýã, íýìýãäýë íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿íýýñ áèé áîëîõ íýìýãäýë îðëîãûí õýìæýýãýýð
¿ðæ¿¿ëñýíòýé òýíö¿¿. ¯éëäâýðëýëèéí íýìýãäýë õýìæýý íü àõèóö
á¿òýýãäýõ¿¿íýýð - MPL , íýìýãäýë îðëîãûã – MR ãýâýë:
MRP
Микро эдийн засаг lecture-12
L
  MP L    MR

¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
 Ýíý òýíöýòãýë íü á¿õ ë ºðñºë人íò íººöèéí çàõ çýýëèéí õóâüä áèåëýãäýíý.
 Òºãñ ºðñºë人íò çàõ çýýë äýýð áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íýý Ð ãýñýí çàõ çýýëèéí ¿íýýð
áîðëóóëäàã.
MRP   MP    MR    MRP    P 
L
L
L
Öàãèéí
õºëñ
Б¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðñºë人íò
çàõ çýýë
MRPL = (MPL ) (Ð )
ìîíîïîëü
çàõ çýýë
MRPL = (MPL ) (MR )
Àæèëëàõ öàã
Микро эдийн засаг lecture-12
Зураг 12.1
Бүтээгдэхүүний ахиуц орлого
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
 Äýýäõè ìóðóéí õóâüä õºäºëìºðèéí öàã t íýìýãäýõ òóтàì õºäºëìºðèéí àõèóö
á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýìæýý (àøãèéí áóóðàõ õóóëèéí äàãóó) áóóð÷ áàéíà. ¯íý
ººð÷ëºã人ã¿é áàéãàà õýäèé ÷ õºäºëìºðèéí àõèóö îðëîãûí ìóðóé óðóóäñàí áàéíà.
 Ýíäýýñ ôèðì íü àøãàà õàìãèéí èõ áàéëãàõûí òóëä óðüä àøèãëàñàí íýãæ íü íèéò
çàðäëûã áóñ, õàðèí íèéò îðëîãûã ºñãºæ áàéõ õ¿ðòýë òóõàéí íººöèéí äàðààãèéí
íýìýãäýë íýãæèéã àøèãëàæ áàéõ ¸ñòîé.
 Äîîðõ ìóðóéí õóâüä ôèðì íü ìîíîïîëü ýðõòýé áºãººä áîðëóóëàëòûíõàà õýìæýýã
èõýñãýõèéí òóëä á¿òýýãäýõ¿¿íèéõýý ¿íèéã áóóðóóëæ áîëíî. ¯¿íèé ä¿íä àõèóö
îðëîãî íü ¿ðãýëæ ¿íýýñ äîîãóóð áàéíà. (MR < P ) Èéìýýñ àõèóö îðëîãî íü
á¿òýýãäýõ¿¿íèé ãàðö íýìýãäýõ òóñàì áóóð÷ áàéäàã.
 Á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàõ çýýë äýýð àõèóö çàðäàë íü àõèóö îðëîãîòîéãîî òýíö¿¿
MR  MC
 áàéäãûí íýãýí àäèë íººöèéí çàõ çýýë äýýð
MRP
Микро эдийн засаг lecture-12
L
 w
áàéíà.
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
 MRPL íü íººöèéí ýðýëòèéí ìóðóéã ¿ç¿¿ëäýã. Ôèðì íü ºðñºë人íèé íºõöºëä
àæèëëàäàã áîë öàëèí õºëñíèé õýìæýý w - íü MRPL - òýé òýíö¿¿ áàéõ õ¿ðòýë
àæèë÷èí õºëñºëæ àâ÷ áîëíî ãýäãýýñ MRPL ãðàôèêèéí öýã á¿ð ôèðìèéí öàëèí
õºëñíèé ò¿âøèí á¿ðò àâàõ áîëîìæòîé àæèë÷äûí òîîã õàðóóëíà. Ýíäýýñ
õºäºëìºðèéí ýðýëòèéí ãðàôèê ãàð÷ èðíý.
Õºäºëìºðèéí
ºðòºã
w*
MRPL = DL
Õºäºëìºðèéí òîî, õýìæýý
Микро эдийн засаг lecture-12
Çóðàã 12.2
Õýäýëìºðèéí ýðýëòèéí
ãðàôèê
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
 ªÐѪËĪªÍÒ ÇÀÕ ÇÝÝËÈÉÍ ¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ
 Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÒÝÍÖÂÝÐ
 ªðñºë人íò çàõ çýýë äýýð òýíöâýðæèëò áèé áîëíî ãýäýã íü ¿éëäâýðëýëèéí
íèéë¿¿ëýëòèéí õýìæýý íü ýðýëòèéí õýìæýýòýé òýíöýæ áàéõ ¿åèéí ¿íý á¿ðýëäýõ
àñóóäàë þì. Äàðààõè çóðàãò õºäºëìºðèéí çàõ çýýë äýýðõ èéì òýíöâýðæèëòèéã
¿ç¿¿ëæýý.
öàëèí
SL= AE
 Á¿òýýãäýõ¿¿íиé ºðñºë人íò çàõ çýýë
Wc
A
DL = MRPL
Lc
Микро эдийн засаг lecture-12
àæèë÷èäûí òîî
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
öàëèí
SL= AE
Wc
A
DL = MRPL
Lc
Here comes your footer  Page 8
àæèë÷èäûí òîî
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
 ªðñºë人íèé íºõöºëä áèäíèé çàãâàðààð á¿õ àæèë÷èä àäèë õýìæýýíèé öàëèí àâàõ
áà òýäíèé àõèóö îðëîãûí õýìæýý ìºí àäèë áàéíà. Õýðýâ á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàõ çýýë
òºãñ ºðñºë人íòýé ãýæ ¿çâýë ¿éëäâýðëýëèéí íººöèéí ýðýëòèéí ìóðóé íü
¿éëäâýðëýëèéí ¿éë àæèëëàãààíä àøèãëàæ áóé íýìýëò íýãæ íººöººñ àâàõ
àøãèéã õàðóóëíà. Õàðèí öàëèí õºëñíèé õýìæýý íü íýìýëò íýãæ ¿éëäâýðëýëèéí
íººöèéã àøèãëàñíààð áèé áîëîõ çàðäëûã õàðóóëíà. Èéíõ¿¿ çóðàã äýýðõ À öýã íü
àæèë÷íû íýã öàãèéí õºäºëìºðèéí àõèóö îðëîãî íü àõèóö çàðäàëòàé òýíö¿¿ áîëîõûã
èëýðõèéëæ áàéíà.
MRP
 W
MRP

L
 MP L  -òýãøèòãýë
P
íü õºäºëìºðèéí ºðñºë人íò
L
̺í áèäíèé ºìíº ¿çñýí
çàõ çýýëèéí ìåõàíèçìèéí ¿ð àøèãòàé áàéõ çàéëøã¿é íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëíý.
¯¿íèéã íýìýãäýë íýãæ õºäºëìºðèéã àøèãëàñíààð áèé áîëîõ íýìýãäýë îðëîãî íü
íýìýãäýë íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿íèé ãàðöààñ àâàõ íèéãìèéí àøèãòàé òýíö¿¿ ãýæ
îéëãîæ áîëîõ þì. Õýðýâ á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàõ çýýë íü òºãñ ºðñºë人íò áóñ áóþó
ººðººð õýëáýë:
MRP L   MP L    P 
 íºõöºë õàíãàãäàõã¿é íºõöºëä  MP L    P – ìóðóé íü
ìóðóéãààñ äýýã¿¿ð îðøèíî. (Çóðàã12.1 )
 Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ìîíîïîëü çàõ çýýë
Микро эдийн засаг lecture-12
 MP L    MR –
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
öàëèí
SL= AE
VM
WM
Â
MPL*Ð
DL = MRPL
LM
Микро эдийн засаг lecture-12
àæèë÷èäûí òîî
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
  öýã íü òýíöâýðò õºäºëìºðèéí íèéë¿¿ëýëò LM , òýíöâýðò öàëèí WM – ã õàðóóëæ
*
áàéíà.
íýìýëò íýãæ õºäºëìºðèéí
MP *  –íüPõýðýãëýã÷èä

L
L
 çàðäëààñ àâàõ õýìæèãäõ¿¿í þì. ¯¿íýýñ ¿íäýñëýí LM – òîîíû àæèë÷èäòàé áàéõ
òîõèîëäîëä ï¿¿ñèéí àõèóö çàðäàë WM – íü íèéãìèéí àõèóö îðëîãî VM – ýýñ áàãà
áàéíà.
 Á. ÌÎÍÎÏÑÎÍÈ ÍªÕÖªË ÄÝÕ ÍªªÖÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
 Çàðèì íººöèéí çàõ çýýë äýýð ÿìàð íýã õóäàëäàí àâàã÷ íü ìîíîïñîíè õýëáýðèéã
àãóóëæ áàéõ áºãººä ýíý íü ¿íýä íºëººëæ ÷àääàã ãýäãýýð èëýðíý. Æèø íü.
Àâòîìàøèíû ¿éëäâýð¿¿ä íü ìîíîïñîíè øèíæèéã àãóóëäàã. “Ôîðä” , “Êðàéñëåð”
çýðýã êîìïàíèóä íü ðàäèàòîð, äóãóé çýðýã ñýëáýãèéí çàõ çýýëä ìîíîïñîíè øèíæòýé
áàéíà.
 ÀÕÈÓÖ ÁÀ ÄÓÍÄÀÆ ÇÀÐÄÀË
 ªðñºë人íò çàõ çýýë äýýðõ ¿éëäâýðëýëèéí íººöèéí àõèóö áà äóíäàæ çàðäëûí
ìóðóéíóóä äàâõöàæ áàéäàã. Õàðèí ôèðì íü ìîíîïñîíèñò áàéâàë àõèóö áà äóíäàæ
çàðäàë íü ÿëãààòàé áàéíà.
Микро эдийн засаг lecture-12
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
Aøèãëàãäàæ áàéãàà
íýãæ íººöèéí ¿íý
àõèóö çàðäàë
SL=äóíäàæ çàðäàë
Wc
c
D=MRPL
W*
L*
Lc
Àøèãëàãäàæ áàéãàà
íººöèéí òîî øèðõýã
Микро эдийн засаг lecture-12
¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ Õ¯×ÈÍ Ç¯ÉËÑÈÉÍ ÇÀÕ ÇÝÝË
 ͺºöèéí íèéë¿¿ëýëòèéí ìóðóé (ìîíîïñîíèñòèéí) çàõ çýýëèéí íèéë¿¿ëýëòèéí ìóðóéòàé
äàâõöàíà. Ìîíîïñîíèñò íü íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿íä àäèë õýìæýýíèé ¿íý òºëäºã òóë
íèéë¿¿ëýëò áà äóíäàæ çàðäëûí ìóðóéíóóä íü äàâõöàíà. Äóíäàæ çàðäëûí ìóðóé íü
äýýø ÷èãëýñýí áàéíà.
 Ôèðì íü íººöèéã ÿìàð õýìæýýãýýð õóäàëäàí àâàõ ¸ñòîé âý?
 Àõèóö îðëîãî áà àõèóö çàðäàë òýíö¿¿ áîëîõ ¿åèéã õ¿ðòýë íººöºº íýìýãä¿¿ëæ
áîëíî.

 ÊÀÏÈÒÀË ÍªªÖ
Микро эдийн засаг lecture-12
Анхаарал тавьсанд баярлалаа
Микро эдийн засаг
End of lecture – 12