Transcript مديريت انر‍‍ژي با محوريت CNG در ايران

2
‫مقدمه‪:‬‬
‫در کشورهای توسعه یافته به دلیل توازن بین قیمت انرژی با دیگر خدمات‪ ،‬صنایع در جهت بهینه سازی مصرف انرژی به‬
‫طور طبیعی پیش رفته اند و الگوهای مصرف منطقی انرژی نیز جایگاه اجتماعی خود را یافته اند‪ .‬اما در کشورهای ی مانند‬
‫ایران که خود دارای منابع عظیم انرژی می باشند‪ ،‬به دلیل قیمت ارزان حامل های انرژی در مقایسه با دیگر خدمات‬
‫اقتصادی‪ ،‬فرهنگ مصرف منطقی انرژی از جایگاه مناسبی برخوردار نگردیده است و همچنین صنایع نیز بهینه سازی در‬
‫مصرف حامل های انرژی در تولیدات خود را از اولویت های فرایندهای تولیدی قرار نداده اند‪.‬از طرفی‪ ،‬اثرات زیست‬
‫محیطی مصرف بی رویه و احتراق ناقص سوخت های فسیلی نیز عرصه طبیعی زندگی را تنگ تر از گذشته کرده است و‬
‫الودگی هوا امروز از مسائل عمده شهرهای بزرگ شناخته می شود‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫تعریف مدیریت انرژی‪:‬‬
‫مدیریت ان رژی ب ه موموع ه روا ه ا و اق داماتی گ یت ه م ی ش ود ک ه در سیس تم ه ای م تل ب ا ه دف مص رف‬
‫صحیح انرژی و حداک ثر نمودن منافع یا حداقل سازی هزینه ها بدون کاهش کیییت محصوالت یا خ دمات‪،‬‬
‫انو ام م ی ش ود‪.‬م دیریت ان رژی همچن ین نظ ارت ب ر حس ن انو ام فعالی ت ه ای اجرای ی و م دیریتی مص رف‬
‫منطقی انرژی را عهده دار است‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫تعریف مدیریت انرژی‪:‬‬
‫در واقع می توان گ یت مدیریت انرژی روشی برای اطمینان خاطر از کاربرد منطقی انرژی در یک سیستم است‪ .‬توربه نشان داده‬
‫است که اغلب شرکت ها با اعمال مدیریت انرژی مستمر و مداوم می توانند در سال اول اجرای برنامه‪ ،‬مصرف انرژی را بین ‪۱۰‬‬
‫تا ‪ ۱۵‬درصد و حتی بیشتر کاهش دهند‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬مدیریت انرژی یعنی طراحی‪ ،‬نظارت و اجرای برنامه های ی که منور به‬
‫استیاده منطقی از انرژی می شوند‪ .‬مدیریت انرژی هم شامل تغییر در تکنولوژی است و هم یک ابزار مدیریتی می باشد‪.‬مدیریت‬
‫انرژی مبتنی بر اطالعات‪ ،‬اگاهی و برنامه ریزی می باشد‪ ،‬جهت نیل به اگاهی از چگونگی مصرف انرژی در یک صنعت خاص‪،‬‬
‫ابتدا بایستی اطالعات صحیح به دست اورد‪ ،‬سپس انها را تحلیل نمود و در پایان جهت مصرف منطقی انرژی راه حل ارائه نمود‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫اهداف مدیریت انرژی‪:‬‬
‫مدیریت انرژی در هر سیستم به دنبال دستیابی به اهداف زیر است‪:‬‬
‫‪ -1‬بهبود کارای ی (بازده) انرژی‪ ،‬کاهش مصرف انرژی و در نتیوه کاهش کلیه هزینه ها‬
‫‪ -2‬ایواد گسترا ارتباطات صحیح میان ب ش های م تل در امور انرژی‬
‫‪ -3‬توسعه روا های مؤثر اطالع رسانی‪ ،‬گزارا دهی و مدیریتی برای استیاده معقول و منطقی از انرژی‬
‫‪6‬‬
‫اهداف مدیریت انرژی‪:‬‬
‫‪ -4‬جست وجوی روا های بهینه برای افزایش بازده سرمایه گذاری های انرژی از طریق تحقیق و توسعه‬
‫‪ -5‬افزایش منافع و ت صیص ان به برنامه مدیریت انرژی‬
‫‪ -6‬کاهش اثرات ناشی از کمبود یا وقیه در عرضه انرژی بر روی عملکرد سیستم‬
‫‪ -7‬کاهش الودگی های محیط زیست ناشی از مصرف انرژی‬
‫‪7‬‬
‫اصول مدیریت انرژی شامل موارد زیر است‪:‬‬
‫‪‬تامين تمام انرژی مورد نیاز با کمترین قیمت ممکن (مثال ‪ :‬خرید از منابع اصلی ‪ ،‬بررسی شرایط خرید)‬
‫‪‬استیاده از مدیریت انرژی در باالترین راندمان انرژي (مثال‪ :‬اصالح راندمان انرژي در مراحل ذخيره‪ ،‬انتقال و توزيع انرژي)‬
‫‪‬استیاده مودد و بازیافت انرژی (مثال ‪ :‬بازيافت انرژي حرارتي تل شده)‬
‫‪‬استیاده از مناسب ترین فن اوری (انت اب تكنولوژي با حداقل سرمايه گذاري بمنظور رفع نياز حاضر با لحاظ شرايط‬
‫زيست محيطي)‬
‫‪‬كاهش زيان هاي قابل اجتناب (استیاده از زباله های تولید شده در گیاهان به عنوان منابع انرژی و کاهش ب شی از‬
‫سوخت خریداری شده و صورت حساب)‬
‫‪8‬‬
‫استراتژی مدیریت انرژی در شركت ها‪:‬‬
‫‪‬انت اب یک رویکرد استراتژیک براي شرکت‬
‫‪‬انت اب مدیر انرژی‬
‫‪‬پياده سازي سیستم نظارت بر انرژی و گزارا گيري‬
‫‪‬انوام ممیزی انرژی‬
‫‪‬نهادينه كردن سياست هاي مديريت انرژي‬
‫‪‬اماده سازی و انوام پروژه اجرای طرح تیصیلی‬
‫‪‬پیاده سازی برنامه اموزشی در راستاي اگاهی ها كاركنان‬
‫‪‬بازنگري ساالنه‬
‫‪9‬‬
‫نتايج حاصل از اعمال مديريت انرژي در صنعت‪:‬‬
‫با اعمال مدیریت انرژی در یک کارخانه یا صنعت می توان به نتایج زیر دست یافت‪:‬‬
‫‪ ۱‬کاهش هزینه های انرژی‬
‫‪ ۲‬بهینه سازی تولید و مصرف انرژی‬
‫‪ ۳‬ارائه تصویری دقیق از وضعیت مصرف انرژی به مدیران‪ ،‬کارکنان‪ ،‬مشتریان و سهامداران‬
‫‪ ۴‬حیظ محیط زیست و کاهش الودگی های ناشی از مصرف انرژی‬
‫‪ ۵‬مشارکت بیشتر کارکنان شرکت در مسائل انرژی‬
‫‪10‬‬
‫مدیریت انرژی به ما می گوید‪:‬‬
‫‪‬چقدر مصرف کنیم؟‬
‫‪ ‬چه میزان باید مصرف کنیم؟‬
‫‪ ‬تا مصرف ایده ال چقدر فاصله داریم؟‬
‫‪ ‬تا چه حد می توانیم صرفه جوی ی در مصرف انرژی داشته باشیم؟‬
‫‪11‬‬
12
‫مدیریت انرژی در ایران‪:‬‬
‫بر اساس امار‪ ،‬اطالعات و تحلیل های ارائه شده در خصوص مدیریت انرژی در کشور و در مقایسه با متوسط دنیا‪ ،‬نتایج‬
‫و جمع بندی زیر در سطوح کالن و ب شی قابل تامل می باشد‪.‬‬
‫به رغم اینکه امروزه مزیت های ی چون برخورداری از منابع طبیعی جای خود را به بهره مندی از فناوری دادهاند‪ ،‬اما به‬
‫علت مزیت کشور از نظر منابع متنوع انرژی به ویژه منابع نیت و گاز و اتکای توسعه کشور به این منابع و تصور اینکه‬
‫توسعه و گسترا منابع متنوع انرژی تا سال های قابل پیشبینی در افق چشم انداز ‪ 20‬ساله همچنان باعث توسعه‬
‫زیربنای ی و اقتصاد کشور خواهد بود‪ ،‬لذا مدیریت جامع انرژی از بعد عرضه و تقاضا نقشی اساسی و تعیینکننده از جهت‬
‫تحقق اهداف سند چشم انداز ایران ‪ 1404‬برخوردار خواهد بود‪.‬‬
‫‪13‬‬
‫محور های اصلی انرژی در سند چشم انداز در افق ‪: 1404‬‬
‫‪ -1‬اول‬
‫‪ -2‬دوم‬
‫ین تولیدکنن‬
‫ین تولیدکنن‬
‫دهی محص‬
‫دهی نی‬
‫ت در اپ‬
‫والت پتروش‬
‫کب‬
‫ا رفی‬
‫یمی در منطق‬
‫ه از لح‬
‫ت ‪ %7‬از تقاض‬
‫ای ب‬
‫‪ -3‬سومین تولیدکنندهی گاز در جهان با سهم ‪ %10-8‬از توارت جهانی گاز و فراوردههای گازی‬
‫‪ -4‬دارای جایگاه اول فناوری نیت و گاز در منطقه‬
‫‪14‬‬
‫اظ ارزا‬
‫ازار جه‬
‫انی‬
‫محور های اصلی انرژی در سند چشم انداز در افق ‪: 1404‬‬
‫بدون مدیریت جامع انرژی با رویکرد اصالح الگوی مصرف به خصوص در ب ش عرض ه و تقاض ا تحق ق اه داف ف وق‬
‫امکان پذیر نب وده و در نتیو ه ایو اب م ی کن د ک ه هم ه ب ش ه ا از س ازوکارهای الزم ب رای گس ترا و توس عه در هم ه‬
‫زمینه ها برخوردار باشد‪ .‬با توجه به موارد و مطالب یاد شده‪ ،‬بر این اساس اجرا و تدوین طرح جامع انرژی کشور ب ا‬
‫هدف مدیریت انرژی و به وی ژه بهب ود ش دت ان رژی از طری ق اف زایش ک ارائی و ب ازده ان رژی ب ا اس تیاده از فن اوری ه ای‬
‫نوین که از عوامل مهم در تحقق چشم انداز بیست ساله انرژی کشور می باش د‪ ،‬ب ه عن وان ی ک ض رورت مل ی مط رح‬
‫است‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫سهم انواع انژری در تولید‪ ،‬واردات و صادرات در سال ‪88‬‬
‫‪1585,2‬‬
‫نفت خام و‬
‫فرآوردههاي نفتي‬
‫‪1600,0‬‬
‫(ميليون بشكه معادل نفت خام)‬
‫‪1200,0‬‬
‫‪977,1‬‬
‫گازطبيعي‬
‫‪866,2‬‬
‫‪800,0‬‬
‫ساير‬
‫‪400,0‬‬
‫‪42,7 3,7‬‬
‫‪36,5‬‬
‫‪79,6‬‬
‫‪4,3‬‬
‫‪15,8‬‬
‫‪0,0‬‬
‫صادرات‬
‫واردات‬
‫مأخذ‪ :‬ترازنامه انرژي سال ‪ 1388‬وزارت نيرو‬
‫‪16‬‬
‫توليد‬
‫سبد مصرف انواع انژری سال ‪88‬‬
‫‪400,0‬‬
‫(ميليون بشكه معادل نفت خام)‬
‫‪296,6‬‬
‫‪287,3‬‬
‫‪300,0‬‬
‫نفت خام و فرآوردههاي نفتي‬
‫‪200,0‬‬
‫‪159,0‬‬
‫گازطبيعي‬
‫‪111,2‬‬
‫ساير‬
‫‪42,5‬‬
‫‪16,2‬‬
‫‪21,7 0,2‬‬
‫‪34,1‬‬
‫‪64,5‬‬
‫‪57,7‬‬
‫‪75,5‬‬
‫‪100,0‬‬
‫‪0,0‬‬
‫ساير مصارف‬
‫حمل و نقل‬
‫مأخذ‪ :‬ترازنامه انرژي سال ‪ 1388‬وزارت نيرو‬
‫‪17‬‬
‫صنعت‬
‫خانگي‪ ،‬عمومي‬
‫و تجاري‬
‫بخش ساختمان‬
‫در ب ش س اختمان و مس کن ب ه عن وان بزرگ ت رین ب ش مص رف کنن ده ان رژی‪ ،‬در س ال ‪ 86‬رش د مص رف ان رژی نس بت ب ه‬
‫سال قبل در حدود ‪ 8.1‬درصد بوده است که رقم بسیار باالی ی است و نشان میدهد به رغم تالاهای مراجع مرب و‪ ،،‬در‬
‫این ب ش همچنان رشد مصرف و شدت مصرف ان رژی بس یار ب االتر از اس تانداردهای جه انی اس ت‪ .‬اق دامات ص ورت گرفت ه‬
‫در ای ن ب ش‪ ،‬در زی رب ش تو اری م ؤثرتر ب وده و رش د مص رف را تقریب نا کنت رل ک رده اس ت‪ ،‬ول ی همچن ان ب ه دلی ل‬
‫گس تردگی‪ ،‬ع دم اج رای کام ل ق وانین و مق ررات و همچن ین قیم ت بس یار پ ایین ان رژی‪ ،‬رش د مص رف در زی رب ش خ انگی‬
‫بس یار ب اال میباش د ک ه نیازمن د برنام هریزی و ت دابیر ج دیتر جه ت کنت رل مص رف ان رژی در ای ن زی رب ش اس ت‪ .‬تقاض ای‬
‫انرژی به خصوص گاز طبیعی در این ب ش به شدت افزایش یافته است‪.‬‬
‫‪18‬‬
‫بخش حمل و نقل‬
‫ب ش حمل و نقل به عنوان دومین ب ش بزرگ مصرف کننده ان رژی از نظ ر مق دار و بزرگ ت رین ب ش مص رفی‬
‫از نظر ارزا‪ ،‬در سالهای اخی ر دس ت وا تح والت ج دی ش ده اس ت‪ .‬مش کالت ای ن ب ش از جمل ه ق دیمی‬
‫ب ودن تکنولوژیه ای خودروه ای س بک و س نگین‪ ،‬ع دم وج ود سیس تمهای حم ل و نق ل عم ومی مناس ب در‬
‫کش ور‪ ،‬فرهن گ نادرس ت اس تیاده از خ ودرو در ب ین اقش ار جامع ه و همچن ین قیم ت بس یار پ ایین س وخت‪،‬‬
‫هزینههای یارانهای سنگینی را بر اقتصاد کشور تحمیل کرده است‪.‬‬
‫‪19‬‬
‫بخش حمل و نقل‬
‫از طرف دیگر نیز با وجود تدوین استانداردها و معیارهای مصرف سوخت برای کلیه وسایل نقلیه‬
‫تولیدی‪ ،‬به دلیل فقدان بازوی اجرای ی مناسب و قدرتمند در کشور‪ ،‬متاسیانه به نظر میاید در‬
‫ن‬
‫ژی‬
‫سالهای اینده نیز همچنان با رشد باالی مصرف و متعاقبا افزایش یارانههای انر این ب ش مواجه‬
‫باشیم و یا در صورت افزایش قیمت انرژی یا سهمیهبندی ان‪ ،‬به دلیل نبود سیستمهای مناسب‬
‫حمل و نقل عمومی‪ ،‬اثرات عدم برنامهریزی مناسب و اجرای نادرست قوانین متوجه مردم و به ویژه‬
‫اقشار اسیبپذیرتر گردد‪.‬‬
‫‪20‬‬
‫بخش صنعت‬
‫سومین ب ش مصرف کننده انرژی در کشور ب ش صنعت میباشد ک ه در س الهای اخی ر ب ا رش د ب االی مص رف ان رژی مواج ه ب وده‬
‫اس تا ای ن رش د عم ن‬
‫دتا مرب و‪ ،‬ب ه رش د مص رف گ از طبیع ی اس ت‪ .‬البت ه ای ن ب ش رش د اقتص ادی قاب ل قب ولی وج ود داش ته و در‬
‫عین حال شدت انرژی در سالهای اخیر کاهش یافته است‪ .‬از دالیل عمده بهب ود نس بی ب ش ص نعت در س اله ای اخی ر از نظ ر‬
‫اقتصادی‪ ،‬راهکارهای تاکید شده در برنامه سوم جهت حمایت از ب ش های تولیدی مانند ساز وکارهای وجوه اداره ش ده‪ ،‬ت امین‬
‫منابع مالی جهت اجرای طرح ضربتی اش تغال‪ ،‬اعط ای تس هیالت ارزی‪ ،‬اس تیاده از تس هیالت فاین انس خ ارجی‪ ،‬اس تیاده از یاران ه‬
‫سود تسهیالت در ب ش بهینهسازی مصرف سوخت و انرژی الک تریکی میباشند‬
‫‪21‬‬
‫بخش صنعت‬
‫تدوین استانداردها و مقررات کاهش مصرف سوخت در این ب ش در سالهای اخیر سرعت خوبی‬
‫داشته و نسبت به ب شهای دیگر مؤثرتر نیز بوده است‪ .‬با این حال در این ب ش به دلیل عدم‬
‫رعایت کامل معیارهای مصرف در برخی از صنایع و قیمت بسیار پایین انرژی و کمبود بازوهای‬
‫تشویقی و تنبیهی الزم‪ ،‬هنوز مصرف انرژی صنایع م تل با الگوهای جهانی فاصله زیادی دارد‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫موانع عمده و راهبردهای کالن مدیریت انرژی در کشور‬
‫موانع‪:‬‬
‫‪ .1‬عدم همگرای ی و دخالت سازمانهای م تل در تصمیمگیری برای مدیریت انرژی کشورا‬
‫‪ .2‬عدم رعایت مصوبات و معیارهای كميته مصرف انرژی بر طبق قانون تبصرههای بودجه مولس شورای اسالمی در‬
‫ب شهای م تل اقتصادی‪ -‬اجتماعیا‬
‫‪ .3‬لزوم سرمایه گذاری مورد نیاز برای نوسازی و بازسازی سیستمهای انرژی کشورا‬
‫‪ .4‬عدم اگاهی عمومی از فواید اجرای قوانین و مصوبات کاهش مصرف انرژیا‬
‫‪ .5‬راندمان پایین پروسه سیستمهای انرژی در کشورا‬
‫‪23‬‬
‫راهبردها‪:‬‬
‫‪ .1‬ایواد سیستم متمرکز مدیریتی برای ب ش انرژی کشورا‬
‫‪ .2‬رعایت معیارهای مصوب مصرف حامل های انرژی در ب ش های م تل اقتصادی اجتماعیا‬
‫‪ .3‬جایگزینی توهیزات و تاسیسات قدیمی و فرسوده ب ش های م تل مصرف انرژیا‬
‫‪ .4‬بهینه سازی مصرف انرژی در کل سیستم انرژی کشور(ذخيره‪ ،‬انتقال و توزيع انرژي)ا‬
‫‪ .5‬کاهش شدت انرژی در واحدها و سیستمهای مصرف انرژیا‬
‫‪ .6‬اموزا و اطالع رسانی ملیا‬
‫‪ .7‬تدوین طرح جامع انرژی کشورا‬
‫‪ .8‬اصالح الگوی مصرف‪.‬‬
‫‪24‬‬
‫عالوه بر توسعه سریع مطابق با استانداردهای بینالمللی در حمل و نقل عمومی (به ویژه ریلی)‪ ،‬به دلیل‬
‫هزینه نسبتا پایین و وجود منابع سرشار گاز طبیعی در کشور‪ ،‬استیاده از گاز طبیعی فشرده (‪)CNG‬‬
‫در ب ش حمل و نقل یک گزینه مناسب برای مهار رشد بیرویه مصرف فراوردههای نیتی در این ب ش‬
‫میباشد‪ .‬با این حال به دلیل مشکالت متعدد از جمله سیاستهای نامش ص و متغیر‪ ،‬عدم تعامل مناسب‬
‫نهادهای مربو‪ ،‬در ساخت جایگاههای سوختگیری ‪CNG‬و ‪ ...‬هنوز استیاده از این سوخت‬
‫نتوانسته است به میزان قابل توجهی از مصرف فراوردههای نیتی در ب ش حمل و نقل بکاهد‪.‬‬
‫‪25‬‬
‫جنبه های زیست محیطی‬
‫امنیت انرژی‬
‫ایمني‬
‫‪‬‬
‫الزامات پیچیده و گرانتر براي زیر ساخت هاي صادرات گاز طبیعي ‪‬‬
‫امكان رشد صادرات فراورده هاي نفتي با افزایش استفاده داخلي از گاز طبیعي ‪‬‬
‫‪26‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
20-25% CO2
20-25% CO2
50-70% NOX
20-50% NOX
10-15% CO
70-90% CO
5-10% NMHC
80-95% NMHC
80-90% PM
Gasoline
CNG
Diesel
CNG
27
28
‫ کشور عمده جهان‬10 ‫سهم ذخائرتثبیت شده گاز‬
Venezuela; 2,9%
United Arab Emirates;
3,2%
Russian Federation
Iran
Nigeria; 2,8%
Algeria; 2,4%
US; 4,1%
Qatar
Russian Federation;
23,9%
Saudi Arabia; 4,3%
Turkmenistan
Saudi ArabiaTurkmenistan; 4,3%
US
Qatar; 13,5%
United Arab
Emirates
Venezuela
Iran; 15,8%
Nigeria
Algeria
source: http://www.bp.com/
29
‫ کشور عمده جهان‬10 ‫سهم تولید گاز‬
Indonesia; 2,6%
Saudi Arabia; 2,6%
Norway; 3,3%
US
Algeria; 2,5%
China;
3,0%
US; 19,3%
Russian
Federation
Canada
Qatar; 3,6%
Iran
Iran; 4,3%
Qatar
Russian Federation;
18,4%
Norway
China
Saudi Arabia
Canada; 5,0%
source: http://www.bp.com/
30
‫ کشور عمده جهان‬10 ‫سهم مصرف گاز‬
Germany; 2,6%
US
Italy; 2,4%
Saudi Arabia; 2,6%
Canada; 3,0%
United
Kingdom; 3,0%
Russian
Federation
Iran
US; 21,7%
Japan;
3,0%
China
Japan
United Kingdom
Canada
Saudi Arabia
China;
3,4%
Russian Federation;
13,0%
Iran; 4,3%
Germany
source: http://www.bp.com/
31
‫‪0,0%‬‬
‫‪2,0%‬‬
‫‪4,0%‬‬
‫‪6,0%‬‬
‫‪8,0%‬‬
‫‪10,0%‬‬
‫‪12,0%‬‬
‫‪14,0%‬‬
‫‪16,0%‬‬
‫مقایسه میزان ذخائر‪ ،‬تولید و مصرف گاز ایران در جهان‬
‫سهم از کل‬
‫ذخائر جهان‬
‫سهم از کل‬
‫ذخائر جهان; ‪%15,8‬‬
‫سهم از کل‬
‫تولید جهان; ‪%4,3‬‬
‫سهم از کل‬
‫تولید جهان‬
‫سهم از کل‬
‫مصرف جهان; ‪%4,3‬‬
‫سهم از کل‬
‫مصرف جهان‬
‫‪http://www.bp.com/‬‬
‫‪32‬‬
‫‪source:‬‬
‫‪35%‬‬
‫نرخ رشد تولید گاز طی ‪ 10‬سال گذشته ایران و قطر‬
‫‪30%‬‬
‫‪25%‬‬
‫‪20%‬‬
‫‪15,8%‬‬
‫‪15%‬‬
‫‪10%‬‬
‫‪5%‬‬
‫‪7,3%‬‬
‫میانگین رشد‬
‫سالیانه‬
‫‪7,3%‬‬
‫‪15,8%‬‬
‫‪0%‬‬
‫‪2010‬‬
‫‪2009‬‬
‫‪2008‬‬
‫‪2007‬‬
‫‪2006‬‬
‫‪2005‬‬
‫‪2004‬‬
‫‪2003‬‬
‫‪2002‬‬
‫‪2001‬‬
‫‪6%‬‬
‫‪31%‬‬
‫‪13%‬‬
‫‪16%‬‬
‫‪4%‬‬
‫‪22%‬‬
‫‪3%‬‬
‫‪25%‬‬
‫‪5%‬‬
‫‪11%‬‬
‫‪22%‬‬
‫‪17%‬‬
‫‪4%‬‬
‫‪25%‬‬
‫‪9%‬‬
‫‪6%‬‬
‫‪14%‬‬
‫‪9%‬‬
‫‪10%‬‬
‫‪14%‬‬
‫‪http://www.bp.com/‬‬
‫‪33‬‬
‫‪source:‬‬
‫‪Iran‬‬
‫‪Qatar‬‬
‫سرمایه گذاری دولت و بخش خصوصی در ‪CNG‬‬
‫‪‬ایران با در اختیار داشتن دومین رتبه ذخایر گازی جهان و شبکه گسترده خطوط لوله گاز‪ ،‬بستری‬
‫مناسب برای استفاده از گاز طبیعی را در بخش حمل و نقل دارا می باشد‪ .‬این رویکرد اولین بار در‬
‫سال ‪ 1356‬در شهرهای مشهد و شیراز مورد توجه قرار گرفت و متعاقب ان از سال ‪ 1379‬با جدیت‬
‫بیشتری و در سطح کالن به مرحله اجراء گذاشته شد‪.‬‬
‫‪34‬‬
‫سرمایه گذاری دولت در صنعت ‪CNG‬‬
‫‪‬در همین راستا تاکنون دولت بالغ بر ‪ 2/7‬میلیارد دالر برای ساخت و توسعه صنعت ‪CNG‬‬
‫سرمایه گذاری کرده و زیرساختهای مناسبی نظیر کارخانجات تولید تجهیزات جایگاههای‬
‫سوختگیری‪ ،‬انواع کیت و مخزن و همچنین امکانات تولید کارخانه ای خودروهای دوگانه سوز و‬
‫تبدیل کارگاهی خودروها ایجاد شده است‪.‬‬
‫‪35‬‬
‫تحقیقات در صنایع خودروسازی‬
‫‪36‬‬
37
38
Production Line of bi-fuel ZAMYAD Pick up
bi-fuel SAMAND vehicle
39
40
CNG BUSES
41
TEHRAN
42
43
44
45
46
47
Gas quality
ISO 15403- Designation of the quality of natural gas for use as compressed fuel for
vehicles
CNG on –board storage cylinders
ISO 11439 –High pressure cylinder for on –board storage of natural gas as fuel for
automotive
CNG kit components
ISO 15500,pt 1-19 Compressed Natural Gas fuel system components


Vehicles conversion
For vehicle installation the ISO 15501 has been established. This is divided into two
main parts, ISO 15501-1 – Safety requirements and ISO 15501-2 – Test methods.
Filling stations
GE 1-118 Argentinean standard for CNG filling stations
Refueling coupling
ISO FDIS 14469 – Road vehicles- compressed natural gas fuelling connectors
Retesting of CNG vehicle
ISIRI 9747 - CNG fuelled vehicles – Periodic inspection & ISIRI 9426- Gas cylinders Inspection of the cylinder installation and requalification of high pressure cylinders for
the on-board storage of natural gas as a fuel for automotive vehicles

48
‫وضعیت ایستگاه های ‪ CNG‬و تعداد خودرو های دوگانه سوز در کشور‬
‫‪ ‬در حال حاضر با نصب و راه اندازی یکهزار و ‪ 700‬جایگاه ‪CNG‬در مجموع به طور متوسط روزانه بیش از ‪ 17‬میلیون متر‬
‫مکعب گاز به خودروهای دوگانه سوز تحویل می شود که قرار است تا اسفند ماه سال ‪ 90‬تعداد کل جایگاههای ‪CNG‬‬
‫کشور به ‪ 2000‬باب افزایش یابد‪.‬‬
‫‪ ‬در شرایط فعلی نزدیک به ‪ 9‬هزار و ‪ 500‬نازل عرضه سی‪.‬ان‪.‬جی در سطح کشور فعال است‪.‬‬
‫‪ ‬پتانسیل مصرف ‪CNG‬در سبد سوخت خودروهای کشور به حدود ‪ 28‬درصد افزایش یافته است‪ .‬در صورتیکه مصرف گاز‬
‫طبیعی حدود ‪ %22‬می باشد‪.‬‬
‫‪ ‬هم اکنون حدود ‪ 2‬میلیون و ‪ 400‬هزار دستگاه خودروی دوگانه سوز در سطح کشور تردد می کنند و از این منظر‬
‫تعدادخودروهای گازسوز ‪ %15‬کل خودروها می باشد‪.‬‬
‫‪49‬‬
‫اشتغال در صنعت ‪CNG‬‬
‫‪ ‬بر اساس بررسی های صورت گرفته با ایجاد کارخانجات تولید تجهیزات جایگاههای سوختگیری‪ ،‬کیت و مخزن ‪ ،CNG‬احداث‬
‫و راه اندازی حدود ‪ 1700‬جایگاه سوختگیری ‪ ،CNG‬فعالیت حدود ‪ 300‬کارگاه تبدیل و همچنین امکانات ایجاد شده در‬
‫شرک تهای خودروسازی برای تولید انواع خودروهای دوگانه سوز (خودروهای سبک) و تک سوخت گاز طبیعی (خودورهای‬
‫سنگین) حدود ‪ 100‬هزار شغل (مستقیم و غیر مستقیم) ایجاد شده است که با توسعه این صنعت در کشور قطعا از این تعداد‬
‫فراتر خواهد رفت‪ .‬افزایش ایستگاههای سوختگیری‪ ،‬افزایش تعداد کارگاههای مجاز تبدیل و خدمات فنی ‪ ،‬توسعه مراکز معاینه‬
‫فنی‪ ،‬افزایش ظرفیتهای تولیدی تجهیزات مرتبط شامل کیت ‪ ،‬مخزن و ایستگاههای سوختگیری پتانسیل های قابل توجهی در‬
‫ایجاد اشتغال دارند که بخش عمده ای از ان بدون نیاز به سرمایه گذاری دولتی و تنها با حمایت های نرم افزاری و تسهیالت زود‬
‫بازده قابل دستیابی هستند‪.‬‬
‫‪50‬‬
‫جایگاه ‪CNG‬در اقتصاد ملی‬
‫‪ ‬اهمیت موضوع مصرف بنزین و موضوعات مرتبط با ان از قبیل مصرف بی رویه‪ ،‬نحوه تامین‪ ،‬هزینه های‬
‫سنگین واردات‪ ،‬قاچاق سوخت ‪ ،‬نحوه توزیع یارانه ها‪ ،‬طرح افزایش تولید بنزین و ‪ ...‬از بحثهای مهم روز‬
‫کشور است که به اختصار به ان اشاره می شود‪.‬‬
‫‪51‬‬
‫روند تولید ومصرف بنزین در ‪ 10‬سال گذشته‬
‫‪30 000‬‬
‫‪23 650‬‬
‫‪25 000‬‬
‫‪20 000‬‬
‫‪15 000‬‬
‫تولید بنزين‬
‫‪10 000‬‬
‫‪5 000‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1388‬‬
‫‪52‬‬
‫‪1387‬‬
‫‪1386‬‬
‫‪1385‬‬
‫‪1384‬‬
‫‪1383‬‬
‫‪1382‬‬
‫‪1381‬‬
‫‪1380‬‬
‫‪source: http://www.niordc.ir/‬‬
‫میلیون لیتر‬
‫مصرف بنزين‬
‫‪15 766‬‬
‫روند تولید ومصرف نفت گاز در ‪ 10‬سال گذشته‬
‫‪40 000‬‬
‫‪33 841‬‬
‫‪32 000‬‬
‫‪32 376‬‬
‫‪24 000‬‬
‫‪16 000‬‬
‫تولید نفت گاز‬
‫‪8 000‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1388‬‬
‫‪1387‬‬
‫‪1386‬‬
‫‪1385‬‬
‫‪1384‬‬
‫‪1383‬‬
‫‪1382‬‬
‫‪1381‬‬
‫‪1380‬‬
‫‪source: http://www.niordc.ir/‬‬
‫‪53‬‬
‫میلیون لیتر‬
‫مصرف نفت گاز‬
‫امنیت تامین سوخت‬
‫‪ ‬با توجه به شرایط کشور و تحریمهای یکجانبه اعمال شده از طرف امریکا و اروپا همواره تامین بنزین به‬
‫عنوان ابزاری در دست دشمنان برای فشار بیشتر به کشور تبدیل شده است‪ .‬قطع هر چه بیشتر این‬
‫وابستگی دشمنان را در دستیابی به اهداف خود نا امید خواهد ساخت‪ .‬گاز طبیعی با توجه به ظرفیتهای‬
‫تولید ‪ ،‬شرایط اب و هوای ی کشور ‪ ،‬شبکه توزیع گسترده در کشور پتانسیل بسیار مناسبی برای قطع یا‬
‫کاهش وابستگی کشور به بنزین داراست و استفاده از این فرصت منافع بزرگ اقتصادی را برای کشور‬
‫بدنبال خواهد داشت‪ .‬هم اکنون با مصرف روزانه ‪ 17‬میلیون متر مکعب گاز طبیعی در بخش حمل و نقل‬
‫همین مقدار از نیاز کشور به بنزین کاسته شده است‪.‬‬
‫‪54‬‬
‫صرفه جوی ی ارزی ناشی از مصرف ‪CNG‬‬
‫‪‬در حال حاضر بیش از ‪ 2،400،000‬خودروی دوگانه سوز در سطح کشور وجود دارند که به‬
‫طور متوسط روزانه حدود ‪17‬میلیون متر مکعب گاز طبیعی (معادل ‪17‬میلیون لیتر‬
‫بنزین)صرفه جوی ی می گردد‪.‬‬
‫‪55‬‬
‫ترکیب مصرف گاز در سال ‪88‬‬
‫‪0%‬‬
‫حمل و نقل; ‪%4‬‬
‫‪8%‬‬
‫‪57%‬‬
‫خانگي‪ ،‬عمومي و تجاري‬
‫‪31%‬‬
‫صنعت‬
‫حمل و نقل‬
‫كشاورزي‬
‫ساير‬
‫مأخذ‪ :‬ترازنامه انرژي سال ‪ 1388‬وزارت نيرو‬
‫‪56‬‬
‫ارزش افزوده کاربری های گاز طبیعی‬
‫‪ ‬هر متر مکعب گاز طبیعی فشرده که تقریبا معادل لیتر بنزین است قیمت تمام شده ای معادل ‪ 300،4‬لاير* شامل‬
‫قیمت فروش گاز ایران بعالوه هزینه های فشرده سازی و‪ .....‬دارد که جایگزین یک لیتر بنزين سوپر بدون سرب با‬
‫قیمت تمام شده ‪ 11.800‬ریال می گردد یعنی مصرف هر مکعب گاز طبیعی صرفه جوی ی معادل ‪ 7.500‬ریال برای‬
‫کشور بهمراه خواهد داشت که بنا به نحوه قیمت گذاری از هزینه های دولت یا مصرف کننده خواهد کاست‪.‬‬
‫*قيمت تمام شده بر اساس خط لوله‪/‬بازار ‪ ICE‬مي باشد‬
‫‪http://www.nioc-intl.com/Publication/PDF/NAFT.pdf‬‬
‫‪57‬‬
‫شاخص های توسعه ای ‪CNG‬‬
‫‪ ‬تدوین استانداردها‬
‫‪‬داخلی سازی تجهیزات‬
‫‪‬احداث ایستگاههای سوختگیری‬
‫‪ ‬تولید و تبدیل خودروهای گاز سوز‬
‫‪58‬‬
‫تعداد خودروهای دوگانه سوز در کشورهای مختلف‬
NGV Population
3 000 000
2 740 000
As at December 2010
2 500 000
2 000 000
1 954 925
1 901 116
1 664 847
1 500 000
1 000 000
500 000
340 000
193 521
140 400
103 712
101 352
10 600
-
source: http://www.iangv.org/
59
‫تعداد ایستگاههای سوختگیری در کشورهای مختلف‬
Refuelling Stations
3 500
3 285
As at December 2010
3 000
2 500
2 000
1 878
1 725
1 574
1 500
1 000
1 350
1 000
900
790
614
571
500
-
source: http://www.iangv.org/
60
‫نسبت تعداد خودروهای دوگانه سوز به ایستگاه های سوخت گیری در کشورهای مختلف‬
2000
1891
1800
As at December 2010
1600
1400
1242
1200
1012
1000
965
924
834
800
554
600
400
333
200
112
102
United
States
Germany
0
Pakistan Argentina
Brazil
Iran
China
source: http://www.iangv.org/
Italy
Colombia
India
61
‫تعداد خودروهای دوگانه سوز در مناطق مختلف دنیا‬
12 000 000
10 000 000
WORLDWIDE
ASIA-PACIFIC
8 000 000
EUROPE
6 000 000
NTH
AMERICA
LATIN
AMERICA
AFRICA
4 000 000
2 000 000
0
2000
2001
2002
2003
source: http://www.iangv.org/
2004
2005
2006
2007
2008
2009
62
‫ سال اخیردر مناطق مختلف دنیا‬10 ‫میانگین رشد تعداد خودروهای دوگانه سوز طی‬
60,0%
50,0%
ASIA-PACIFIC
EUROPE
NTH
AMERICA
LATIN
AMERICA
AFRICA
40,0%
30,0%
20,0%
27,5%
ASIA-PACIFIC; 51,0%
WORLDWIDE
23,5%
19,2%
15,8%
10,0%
-0,1%
0,0%
Average growth in past 10 years
-10,0%
source: http://www.iangv.org/
63
‫‪‬حمايت از توليد كنندگان داخلي به منظور بومي سازي صنعت ‪CNG‬در كشور‪.‬‬
‫‪‬احداث جايگاه هاي عرضه گاز طبيعي فشرده بر اساس برنامه هاي مصوب شده‪.‬‬
‫‪‬ايجاد زمينه مشاركت بخش خصوصي در احداث و بهره برداري جايگاه هاي ‪CNG‬‬
‫‪‬تمركز زداي ي در اجراي طرح ملي ‪CNG‬و واگذاري مسوئليت هاي اجراي ي به مناطق شركت ملي پخش فراورده‬
‫هاي نفتي جهت تسريع در امور‪.‬‬
‫‪‬ايجاد راه كارهاي مناسب جهت راه اندازي و نصب جايگاه هاي ‪CNG‬متوسط براي واحدهاي دولتي و‬
‫مجتمع هاي عمومي‪.‬‬
‫‪‬ايجاد بستر مناسب جهت تربيت نيروي انساني متخصص در زمينه هاي نصب‪ ،‬نگهداري و تعميرات جايگاه هاي‬
‫‪ ،CNG‬با مشاركت بخش خصوصي‪.‬‬
‫‪64‬‬
‫‪‬احداث و بهره برداري از ‪ 1700‬جايگاه ‪CNG‬تا کنون‪.‬‬
‫‪‬تدوين استانداردهاي مرتبط با صنعت ‪CNG‬با مشاركت سازمان استاندارد‪.‬‬
‫‪‬توليد و تبديل ‪ 2،400،000‬خودرو به سيستم دوگانه سوز‪.‬‬
‫‪‬ايواد زيرساخت هاي الزم جهت توليد قطعات كيت ‪CNG‬توسط شركت هاي داخلي ‪.‬‬
‫‪‬اموزا افرادمت صص جهت انوام خدمات پس از فروا‪ ،‬تعميرات‪ ،‬عيب يابي و ‪ ...‬در خصوص خودروهاي دوگانه سوز و‬
‫انوام بازرسي هاي دوره اي و ن‬
‫نتيوتا ايواد اشتغال در اين زمينه‪.‬‬
‫‪ ‬فعال سازي بيش از ‪300‬كارگاه تبديل و خدمات پس از فروا در سراسر كشور تحت استانداردهاي ملي تدوين شده‪.‬‬
‫‪65‬‬
‫‪ ‬طراحي و توليد موتور ملي گازسوز بر اساس اخرين تكنولوژي هاي روز در شركت ايران خودرو با حمايت مالي به عمل‬
‫امده‪.‬‬
‫‪ ‬طراحي‪ ،‬ساخت و راه اندازي خط توليد پژو ‪ 206‬صندوقدار با موتور دوگانه سوز ‪TUSG‬در خط توليد شركت ايران‬
‫خودرو با حمايت مالي بعمل امده‪.‬‬
‫‪ ‬طراحي‪ ،‬ساخت و راه اندازي خط سمند سورن با موتور پايه گاز سوز ‪EF7 .‬‬
‫‪ ‬فعال سازي تعدادي از نمايندگي هاي مواز شركت هاي خودرو ساز داخلي در سراسر كشور جهت ارائه خ دمات پس از‬
‫فروا و بازرسي هاي ادواري خودروه اي دوگانه س وز كارخانه اي‪.‬‬
‫‪ ‬حمايت از احداث و راه اندازي كارخانه هاي توليد م زن ‪CNG‬در داخل كشور‪.‬‬
‫‪66‬‬
‫چالشهای صنعت ‪ CNG‬در ايران‬
‫‪‬عدم طرح جامع براي صنعت ‪ CNG‬در كشور(عدم انتشار ان ؟)شامل‪:‬‬
‫‪ ‬تعيين استراتژي ها و راهكارها براي نگهداري و توسعه اين صنعت تا سال ‪1404‬‬
‫‪ ‬عدم قيمت جذاب براي مصرف كننده‬
‫‪ ‬تعيين تكليف شركت هاي مرتبط توليد كننده تجهيزات مربوطه‬
‫‪ ‬اجباري نمودن بازرسي ادواري خودروهاي موجود‬
‫‪67‬‬
‫راهكارها‬
‫‪ ‬تصويب برنامه جهت دستيابي به اهداف و اجراي استراتژي ها توسط مراجع ذيصالح‬
‫‪ ‬اجراي كامل برنامه هاي مصوب و نظارت بر انها‬
‫‪ ‬تعيين قيمت جذاب براي مصرف كننده‬
‫‪ ‬اجراي بازرسي ادواري بصورت جدي‬
‫‪68‬‬
69