Transcript ლექცია 4 - Grigol Modebadze

გადასახადებით ფამოწვეული
დანაკარგები
თავი 8
გრიგოლ მოდებაძე
[email protected]
გადასახადებით გამოწვეული
დანახარჯები
როგორ ახდენს გავლენას გადასახადები
საზოგადოების ეკონომიკურ
კეთილდღეობაზე?
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
გადასახადებით გამოწვეული
დანახარჯები
მნიშვნელობა არ აქვს ვისზეა გადასახადი
დაწესებული , მწარმოებელზე თუ
მომხმარებელზე, მომხმარებლის მიერ
გადახდილი ფასი იზრდება, ხოლო
მწარმოებლის მიერ მიღებული ფასი
მცირდება
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
გადასახადის ეფექტი
ფასი
მიწოდება
მომხმარებლების
გადახდილი ფასი
გადასახადი
ფასი გადასახადის
გარეშე
ფასი რომმელსაც
იღებს
მწარმოებელი
მოთხოვნა
0
რაოდენობა
რაოდენობა
გადასახადის გადასახადის
დროს
გარეშე
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
რაოდენობა
გადასახადის ეფექტი



გადასახადი იწვევს განსხვავებას მყიდველის მიერ
გადახდილ ფასსა და მწარმოებლის მიერ მიღებულ
ფასს შორის
ამიტომ განსხვავდება გადასახადის დაწესების
შედეგად გაყიდული - მოხმარებული რაოდენობა
ჩვეულებრივი საბაზრო წონასწორობის
რაოდენობისაგან
გადასახადის დაწესების გამო ამ პროდუქტის
საბაზრო წილი მცირდება
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
საგადასახადო შემოსავალი
T = გადასახადის სიდიდე
Q = გაყიდული რაოდენობა
TQ = სახელმწიფოს შემოსავალი გადასახადის
დაწესების შედეგად
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
სააგადასახადო შემოსავალი
ფასი
მიწოდება
მომხმარებლების
გადახდილი ფასი
გადასახადი(T)
საგადასახადო
შემოსავალი
(T x Q)
ფასი რომმელსაც
იღებს
მწარმოებელი
გაყიდული
რაოდენობა (Q)
0
რაოდენობა
რაოდენობა
გადასახადის გადასახადის
დროს
გარეშე
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მოთხოვნა
რაოდენობა
როგორ მოქმედებს გადასახადი
კეთილდღეობაზე...
გადასახადი ამცირებს მომხმარებლის
სარგებლიანობას (B+C)-ით და მწარმოებლის
სარგებლიანობას (D+E)-ით
ფასი
მომმხმარებლის
გადახდილი P
B
ფასი =
A
B
ფასი
გადასახადის
= P1
გარეშე
მწარმოებლის
= PS
მიერ
მიღებული
ფასი
0
მიწოდება
C
აუნაზღაურებელი დანაკარგი=
(C+E)
E
D
F
მოთხოვნა
Q2
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
Q1
რაოდენობა
კეთილდღეობის ცვლილება
გადასახადის შედეგად
გადასახადის გარეშე
გადასახადით
მომხმარებლის
სარგებლიანობა
A+B+C
A
- (B + C)
მწარმოებლის
სარგებლიანობა
საგადასახადო
შემოსავალი
მთლიანი
სარგებლიანობა
D+E+F
F
- (D + E)
none
B+D
+ (B + D)
A+B+C+D+E+F
A+B+D+F
- (C + E )
ცვლილება
ფართობი C+E გვიჩვენებს მთლიანი
სარგებლიანობის შემცირებას და მას ეწოდება
აუნაზღაურებელი დანაკარგი
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
როგორ ახდენს გადასახადი გავლენას
კეთილდღეობაზე
მთლიანი კეთილდღეობის ცვლილება მოიცავს
 მომხმარებლის სარგებლიანობაში ცვლილებას,
 მწარმოებლის სარგებლიანობაში ცვლილებას,
 საგადასახადო შემოსავალში ცვლილებას.
 მწარმოებლების და მომხმარებლების ერთობლივი
დანაკარგი არემატება სახელმწიფოს შემოსავლებს
 კეთილდღეობის შემცირებას ქვია
აუნაზღაურებელი დანაკარგი
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
აუნაზღაურებელი დანაკარგი და
სარგებელი ვაჭრობიდან
გადასახადები იწვევენ
აუნაზღაურებელი დანაკარგის
წარმოქმნას რადგან იგი ხელს უშლის
მომხმარებელს და მწარმოებელს მიიღონ
სარგებელი ვაჭრობიდან
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
აუნაზღაურებელი დანაკარგი
ფასი
გადასახადის გამო
დაკარგული
სარგებელი
ვაჭრობიდან
PB
ფასი = P1
გადასახადის
გარეშე
მიწოდება
გადასახადი
P
S
მწარმოებლების
დანახარჯი
რაც
მომხმარებლებს
უღირს
0
Q2
Q1
მოთხოვნა
რაოდენობა
გადასახადის შედეგად შემცირებული რაოდენობა
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
აუნაზღაურებელი დანაკარგის
დეტერმინანტები
რა განსაზღვრავს აუნაზღაურებელი დანაკარგის
სიდიდეს?
 აუნაზღაურებელი დანაკარგის სიდიდე
დამოკიდებულია იმაზე თუ როგორ რეაგირებს
მოთხოვნის და მიწოდების რაოდენობა ფასის
ცვლილებაზე - ე.ი დამოკიდებულია
ფასისმიერ ელასტიურობაზე
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
გადასახადი და ელასტიურობა
არაელასტიური მიწოდება
ფასი
გადასახადი
მიწოდება
როდესაც მოწოდება
არაელასტიურია მაშინ
აუნაზღაურებელი
დანაკარგი მცირეა
მოთხოვნა
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
რაოდენობა
გადასახადი და ელასტიურობა
ელასტიურიმიწოდება
გადასახადი
ფასი
როდესაც მიწოდება
ელასტიურია მაშინ
აუნაზღაურებელი
დანაკარგი დიდია
მიწოდება
მოთხოვნა
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
რაოდენობა
გადასახადი და ელასტიურობა
არაელსტიური მოთხოვან
ფასი
გადასახადი
მიწოდება
როდესაც მოთხოვნა
არაელასტიურია
მაშინ
აუნაზღაურებელი
დანაკარგი მცირეა
მოთხოვნა
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
რაოდენობა
გადასახადი და ელასტურობა
ელასტიური მოთხოვნა
ფასი
გადასახადი
მიწოდება
როდესაც მოთხოვნა
ელასტიურია
აუნაზღაურებელი
დანაკარგი იზრდება
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
მოთხოვნა
რაოდენობა
აუნაზღაურებელი დანაკარგი
რაც უფრო ელასტიურია მოთხოვნა და
მიწოდება მით უფრო
დიდად შემცირდება წონასწორული
რაოდენობა
 დიდი იქნება აუნაზღაურებელი დანაკარგი

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
აუნაზღაურებელი დანაკარგი და
საგადასახადო შემოსავალი გადასახადის
ცვლილებისას
გადასახადის ნებისმიერი
სიდიდით გაზრდისას
აუნაზღაურებელი დანაკარგი
უფრო მეტად იზრდება ვიდრე
გადასახადი გაიზარდა.
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
აუნაზღაურებელი დანაკარგი და
საგადასახადო შემოსავალი
(a) მცირე სიდიდის გადასახადი
ფასი
მიწოდება
დანაკარგი
PB საგადასახადო შემოსავალი
PS
მოთხოვნა
0
Q2 Q1
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
რაოდენობა
აუნაზღაურებელი დანაკარგი და
საგადასახადო შემოსავალი
(b) საშუალო სიდიდის გადასახადი
ფასი
მიწოდება
დანაკარგი
PB
საგადასახადო
შემოსავალი
PS
მოთხოვნა
0
Q2
Q1
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
რაოდენობა
აუნაზღაურებელი დანაკარგი და
საგადასახადო შემოსავალი
(c) მარალი საგადასახადო ტარიფი
ფასი
მიწოდება
PB
დანაკარგი
მოთხოვნა
PS
0
Q2
Q1
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
რაოდენობა
აუნაზღაურებელი დანაკარგი და
საგადასახადო შემოსავალი

დაბალი საგადასახადო ტარიფის დროს
საგადასახადო შემოსავალი მცირეა.

საგადასახადო ტარიფის ზრდასთან ერთად
საგადასახადო შემოსავალიც იზრდება

მაგრამ გარკვეული სიდიდის ტარიფის
შემდეგ საგადასახადო შემოსავალი იკლებს
რადგან ძალზედ მაღალი საგადასახადო
ტარიფი იწვევს ბაზრის ზომის შემცირებას
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
აუნაზღაურებელი დანაკარგი და
გადასახადის სიდიდე
აუნაზღაურებელი
დანაკარგი
(a) აუნაზღაურებელი დანაკარგი
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
გადასახადის სიდიდე
აუნაზღაურებელი დანაკარგი და
საგადასახადო შემოსავალი
საგადასახადო
შემოსავალი
(b) საგადასახადო შემოსავალი
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
გადასახადის სიდიდე
ლაფერის მრუდი
ლაფერის მრუდი გვიჩვენებს
დამოკიდებულებას საგადასახადო
განაკვეთის სიდიდესა და საგადასახადო
შემოსავალს შორის
 მიწოდების ეკონომიკა - დაკავშირებულია
ლაფერის და რეიგანის შეხედულებასთან,
რომ საგადასახადო განაკვეთის შემცირება
გამოიწვევს საგადასახადო შემოსავლის
ზრდას

Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
შეჯამება
 გადასახადი
ამცირებს მომხმარებლის და
მწარმოებლის კეთილდღეობას.
მომხმარებლსი და მწარმოებლის
სარგებლიანობის შემცირება უფრო მეტია
ვიდრე საგადასახადო შემოსავალი
 გადასახადები
იწვევენ დანაკარგებს
რადგან ისინი აიძულებენ
მომხმარებლებს მოიხმარონ ცოტა და
მწარმოებლებმა აწარმოონ ნაკლები
რაოდენობის პროდუქტი.
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
nayinis fasi
myidvelebze 50 TeTris sididis gadasaxadis dawesebis efeqti
S1
fasi romelsac
myidvelebi ixdian
fasi, gadasaxadis
gareSe
3.30
3.00
2.80
fasi, romelsac
gamyidvelebi iReben
wonasworoba gadasaxadis gareSe
gadasaxadi (50)
wonasworoba gadasaxadiT
D1
D2
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
90 100
nayinis raodenoba
nayinis fasi
gamyidvelebze 50 TeTris sididis gadasaxadis dawesebis efeqti
fasi romelsac
myidvelebi ixdian
3.30
fasi, gadasaxadis
gareSe
S2
wonasworoba gadasaxadiT
3.00
2.80
gamyidvelebze dawesebuli gadasaxadi
gadaadgilebs miwodebis mruds zustad im
sididiT ra sididisac aris gadasaxadi (50
Teri).
S1
gadasaxadi (50)
wonasworoba gadasaxadis
gareSe
fasi, romelsac
gamyidvelebi iReben
D1
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
90 100
nayinis raodenoba
elastiuri miwodeba da araelastiuri moTxovna
fasi
1. rodesac miwodeba ufro elastiuria...
fasi, romelsac
momxmareblebi ixdian
miwodeba
gadasaxadi
2. maSin gadasaxadi ufro
metad awveba
momxmarebels
fasi, gadasaxadis gareSe
fasi, romelsac gamyidveli iRebs
3. vidre mimwodebels moTxovna
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
raodenoba
elastiuri moTxovna da araelastiuri miwodeba
fasi
1. rodesac moTxovna ufro elastiuria
fasi, romelsac
momxmareblebi ixdian
miwodeba
3. vidre momxmarebels
fasi, gadasaxadis gareSe
gadasaxadi
fasi, romelsac gamyidvelebi
iReben
0
Harcourt, Inc. items and derived items copyright © 2001 by Harcourt, Inc.
moTxovna
2. gadasaxadis tvirTi ufro metad
awvebaT mimwodeblebs
raodenoba