Transcript ადრეულ ასაკში ბავშვის სიცოცხლისა და განვითარების კონცეფცია

ადრეულ ასაკში
ბავშვის სიცოცხლისა
და განვითარების
კონცეფცია, როგორც
სიღარიბის და
უთანასწორობის
შემცირების
საშუალება
მტკიცებულებათა სიმრავლე
• ჯანმრთელობის, განათლების, ფსიქოლოგიის,
ნეირომეცნიერებებისა და ადამიანური კაპიტალის
ფორმირების ეკონომიკის სფეროებიდან
• ბავშვთა ადრეულ ასაკში ჯანსაღი განვითარება
მნიშვენლოვან გავლენას ახდენს –
– ჭარბწონიანობის /ზრდაში
ჩამორჩენის პრევენციაზე
–წიგნიერებისა და მათემატიკური
აზროვნების უნარზე
– ფსიქიკურ ჯანმრთელობაზე
– გულის დაავადებების პრევენციაზე
– დანაშაულის, ძალადობის პრევენციაზე
– ეკონომიკურ მონაწილეობის ზრდაზე
– კეთილდღეობაზე
ბავშვთა ადრეული ასაკი
განვითარების ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაზა ცხოვრებაში
ადრეული გამოცდილებისა და
გენების გამოხატვის
ინტერაქტიური გავლენა
ზემოქმედებას ახდენს
მომწიფებადი ტვინის
არქიტექტურაზე.
ადრეული გარემო პირობები,
დეპრივაცია, სტრესი,
ურთიერთობები, ენა პირდაპირ „ძერწავს“
განვითარებად ტვინს
ტვინის არქიტექტურა აგებულია “ქვევიდან ზევით”
თანმიმდევრობით: უფრო მაღალი უნარები უფრო რთულად
ვითარდება, თუ უფრო დაბალი უნარები სათანადოდ არ
ჩამოყალიბდა
სინაფსური სიხშირე
დაბადებისას
6 წლის ასაკში
14 წლის ასაკში
შესაძლებლობების ფანჯარა ადრეულ ასაკში ბავშვთა განვითარება
ენა
უფრო მაღალი
შემეცნებითი ფუნქცია
გრძნობის უნარები
(მხედველობა, სმენა)
-6
-3
0
თვეები
3
6
9
1
ასაკი
4
8
12
16
წლები
არსებობს კრიტიკული ან მგრძნობიარე პერიოდები,
რომელთა განმავლობაშიც აუცილებელია გარკვეული
ტიპის სტიმულების მიღება
C. Nelson, in From Neurons to Neighborhoods, 2000
ტვინის უჯრედები
სტაბილიზდება ასაკთან ერთად
და სულ უფრო მეტად რთულდება
მათი შეცვლა
3 წლის ბავშვები
ნორმა
უკიდურესი
უგულველყოფა
სწორი კვება და მდიდარი
გამ,ოცდილება გავლენას ახდენს
ტვინის განვითარებაზე
უთანასწორობა იწყება ადრეულ
ასაკში და პროგრესულად ღრმავდება
ოპტიმალური
ქცევითი
კომპეტენტურობის
ტრსექტორიები
ოპტიმალური
განკურნება
პოტენციალზე ნაკლები
კარგი კვება
გულისხმიერი აღზრდა
უსაფრთხო და
მასტიმულირებელი
გარემო
ჯანმრთელობის დაცვა
(პრენატალური, დედათა,
ახალშობილთა, ჩვილთა)
ოჯახის ადეკვატური
შემოსავალი
დამცველი >
რისკფაქტორები
რისკფაქტორების შემცირება,
დამცველი ფაქტორების ზრდა, ან
ინტერვენცია მგრძნობიარე
პერიოდში
ტვინის
ფუნქციონირება
პოტენციალზე
ნაკლები
დამცველი ფაქტორები
ბიოლოგიური რისკები
კვების ქრონიკული
დეფიციტი
რკინისა და იოდის
დეფიციტი
საშვილოსნოს შიგნით
ზრდის შეფერხება
აივ ინფექცია
ფსიქოსოციალური რისკები
არასათანადო ურთიერთობა
რისკფაქტორები > დამცველი
ფაქტორები
პრენატალური
ახალშობილი
ბავშის
ადრეული
ასაკი
Lancet, 2011
მოზარდობა ზრდასრულო
ბა
მზრუნველსა და ბავშვს
შორის
დედის დეპრესიულობა
ინსტიტუციური აღზრდა
ძალადობის მსხვერპლობა
ცუდი სასწავლო გარემო
მცირეწლოვანი ბავშვი და ოჯახი ბავშვის უფლებათა კონვენცია
საქართველომ განახორციელა გაეროს ბავშვის უფლებათა კონვენციის რატიფიკაცია
•
მუხლი 5 მონაწილე სახელმწიფოები პატივს სცემენ მშობელთა პასუხისმგებლობებს,
უფლებებსა და მოვალეობებს...
•
მუხლი 9 1. მონაწილე სახელმწიფოები უზრუნველყოფენ, რომ ბავშვი არ დაშორდეს
თავის მშობლებს ...
•
მუხლი 18 1. ...ორივე მშობელს აქვს საერთო პასუხისმგებლობა ბავშვის აღზრდასა და
განვითარებაზე. 2. მონაწილე სახელმწიფოებმა სათანადო დახმარება უნდა გაუწიონ
მშობლებს... თავიანთი მოვალეობის შესრულებაში, აღზარდონ ბავშვი...
•
მუხლი 24 (ე) ...მშობლები...ინფორმირებულნი არიან, ხელი მიუწვდებათ განათლებაზე
და სარგებლობენ დახმარებით ბავშვთა ჯანმრთელობისა და კვების შესახებ საბაზისო
ცოდნის გამოყენებისათვის (ვ) მითითებები მშობლებისათვის
•
მუხლი 27 2. ...მშობელს (მშობლებს) ... ეკისრებათ ძირითადი პასუხისმგებლობა
უზრუნველყონ ბავშვის განვითარებისათვის საჭირო ცხოვრების პირობები . 3. მონაწილე
სახელმწიფოები... აუცილებელ ზომებს იღებენ იმისათვის, რათა დახმარება გაუწიონ... და
აუცილებლობის შემთხვევაში მატერიალურად ეხმარებიან და თანადგომას უწევენ
პროგრამებს, უწინარესად საკვებით, ტანსაცმლითა და საცხოვრებლით უზრუნველყოფის
თვალსაზრისით.
მშობელთა პასუხისმგებლობები –
ზოგადი კომენტარი #7
ბავშვის უფლებათა
რეალიზაცია ადრეულ ასაკში
•
•
•
•
მშობლები არიან ვალდებულებების
ძირითადი მატარებლები
მათ შესაძლოა სჭირდებოდეთ დახმარება
თავიანთი პასუხისმგებლობის
შესრულებისათვის
მცირეწლოვანი ბავშვები განსაკუთრებით
მოწყვლადნი არიან დაშორების
უარყოფითი შედეგების მიმართ
მცირეწლოვანი ბავშვები არასოდეს უნდა
იყვნენ მოთავსებულნი ინსტიტუციაში
მხოლოდ სიღარიბის, ქრონიკული
დაავადების, ან შეზღუდული
შესაძლებლობების ქონის გამო
მცირეწლოვანი ბავშვები ინსტიტუციებში
• იშვიათად აქვთ შესაძლებლობა განავითარონ
მიჯაჭვულობა მშობლის / მზრუნველის მიმართ
• აქვთ ნაკლები დრო და საშუალება თამაშის,
სოციალური ურთიერთობისა და ინდივიდუალური
ზრუნვისათვის, ვიდრე ოჯახში მცხოვრებ ბავშვებს
• შესაძლოა ემუქრებოდეთ ზიანი და მოწყვლადობის
გაზრდილი რიკსი
• მიჯაჭვულობის დარღვევა
• ჩამორჩენა განვითარებაში, მათ შორის ნერვული
ატროფია, რომელიც ზეგავლენას ახდენს შემეცნებით,
სოციალურ, ემოციურ და ფიზიკურ განვითარებაზე
ადრეულ ასაკში ბავშვთა განვითარების
პროგრამები
ხელშემწყობი,
პრევენციული და
განკურნებაზე
ორიენტირებული ჯანდაცვა
და ადეკვატური და
სათანადო კვება
ადრეული
ურთიერთობები
ოჯახის
მხარდაჭერა
ჯანმრთელობა
და კვება
ჩამორჩრნისა და
შეზღუდული
შესაძლებლობების
ადრეული გამოვლენა და
ინტერვენცია; ძალადობისა
და უგულველყოფისაგან
დაცვა
პროგნოზირებადი,
გულისხმიერი და
მოსიყვარულე ზრუნვა;
უსაფრთხო მიჯაჭვულობა;
ურთიერთობა და
კომუნიკაცია
დაცვა და
ინკლუზიურობა
ბავშვთა ჯანმრთელობისა და
განვითარების შესახებ ცოდნის
ხელმისაწვდომობა; საოჯახო და
ბავშვთა დახმარება; განსახლება,
დასაქმება...
ყველა ოჯახს სჭირდება
გარკვეული დახმარება
ზოგიერთ ოჯახს სჭირდება
მეტი დახმარება
ჯანდაცვის სექტორი
ჩვეულებრივ ერთადერთია,
რომელსაც შეხება აქვს
აბსოლუტურად ყველა
მცირეწლოვან ბავშვთან
და ოჯახებთან
ცოტა
ინტენსიური
მრავალდისციპლინური
საქმისწარმოება
გაფრთხილება
დაკავშირება
რამდ
/რეფერალი ენიმე
გაძლიერებული
იდენტიფიცირება • კონსულტაცია
• დაკავშირება სხვა
სკრინინგი
მომსახურებასთან
მონიტორინგი
მხარდაჭერა
კონსულტაცია ყველა
საყოველთაო
რჩევა
• ჯანმრთელობის ხელშეწყობა
აღზრდა
ინფორმირება •• ბავშვის
ბავშვის განვითარების
•
მონიტორინგი
შეღავათების, მომსახურების
ხელმისაწვდომობა
განვითარების გამოწვევების პრიორიტიზირება
ეკონომიკური კრიტერიუმების მიხედვით
კოპენჰაგენის კონსენსუსი: გლობალური განვითარების 10 გამოწვევა
განხილული ნობელის პრემიის ლაურეატ ეკონომისტთა კოლეგიის მიერ
დაავადებები
კვების დეფიციტი და შიმშილი
ჰაერის დაბინძურება
სანიტარული პირობები და წყალი
კონფლიქტები
განათლება
გლობალური დათბობა
სუბსიდიები და ვაჭრობის ბარიერები
ტერორიზმი
როგორ დავხარჯოთ 50
მილიარდი დოლარი ისე,
რომ მსოფლიო უკეთესი
ადგილი გახდეს
ქალები და განვითარება
ნობელის პრემიის ლაურეატი ეკონომისტები:
ფინ კაიდლენდი, რობერტ მანდელი, დაგლას ნორთი, თომას შელინგი,ვერნონ ლ. სმითი
კოპენჰაგენის კონსენსუსი: სარგებლისა და ხარჯების
მაღალი ფარდობა
გადაჭრის გზა
გამოწვევა
1
საკვები მიკროელემენტების დანამატები
ბავშვთათვის (A & Zn)
კვების
დეფიციტი
2
დოჰას განვითარების პროგრამა
ვაჭრობა
3
საკვები მიკროელემენტებით ფორტიფიკაცია
კვების
დეფიციტი
4
ბავშვთა იმუნიზაციის დაფარვის გადართოება
დაავადებები
5
ბიოფორტიფიკაცია
კვების
დეფიციტი
6
დეჰელმინიტიზაცია, კვების სხვა პროგრამები
სკოლაში
კვების
დეფიციტი
7
სწავლის ხარჯების შემცირება
განათლება
8
გოგონების სკოლაში სწავლის რაოდენობის
გაზრდა და გაუმჯობესება
ქალები
9
სათემო ნუტრიციული პროგრამები
კვების
დეფიციტი
სტატუს ქვო: კვების 8 ინდიკატორის მიმოხილვა - საქართველო
ნუტრიციული
ინდიკატორი
ზრდაში ჩამორჩენა
მცირე წონა
დაბადებისას
ანემია
არასაკმარისი ძუძუთი
კვება
დეფექტი დაბადებიდან
(ნერვული მილის
რისკ ჯგუფი
ეროვნული
პრევალენტობა
შემთხვევები
რისკი ან დეფიციტი
ბავშვი < 5 წელი
11.3%
31,102
განვითარება და სწავლა
ჩვილები
5.4%
3,412
სიკვდილიანობა,
ავადობა, ზრდა
ბავშვი < 5 წელი
22.8%
62,791
არასაპენსიო ასაკის
ქალები
24.1%
385,360
მოსწრება სამსახურში,
გამომუშავება
განვითარება და სწავლა
შობადობა ანემიის
მქონე ქალებში
25.6%
16,132
პერინატალური
სიკვდილიანობის
რისკი
0-24 თვის ასაკის
ბავშვები
45.2%
56,966
სიკვდილიანობა და
ავადობა
ყველა
ახალშობილი
2/1000
126
სიკვდილიანობა და
შეზღუდული
დაკარგული პოტენციალი
პროდუქტიულობა ბავშვის განვითარებიდან
პ
რ
ო
ფიზიკური ზრდა
დ
შემეცნებითი განვითარება
შემეცნება და ზრდა


აკადემიური მოსწრება
ჩამორჩენა < 5 წელი: 11.3% საქართველოს ეროვნული
ნუტრიციული კვლევა 2010წ.
 მომავალი პროდუქტიულობის დანაკარგი: 19.8%
ანემია < 5 წელი: 22.8% საქართველოს ეროვნული ნუტრიციული
კვლევა 2010წ.
 მომავალი პროდუქტიულობის დანაკარგი: 2.5%
უ
ქ
ტ
ი
უ
ლ
ო
ბ
ა
ეროვნული ეკონომიკური ტვირთის მიმოხილვა:
$115.7 მილიონი წელიწადში (მიმდინარე წმინდა მაჩვენებელი
3%)
პერინატალური
სიკვდილიანობა
მიმდინარე
მიმდინარე
წმინდა
წმინდა
მაჩვენებელი @ მაჩვენებელი @
3%
3%
სიკვდილიანობა დაკარგული
დაკარგული
მომავალი
შრომითი ძალა პოტენციალი
5.35
დაკარგული
მიმდინარე
წარმოება
ზრდასრულები
ჯანდაცვის
ნამეტი ხარჯი
სულ
მილიონი $
5.35
არასაკმარისი ძუძუთი კვება
3.38
3.78
7.16
მცირე წონა დაბადებისას
2.05
7.05
9.09
მცირეწონიანი
0.46
ნერვული მილის დეფექტი
0.13
0.46
1.09
7.39
8.62
ჩამორჩენა განვითარებაში
44.60
44.60
რკინადეფიციტური ანემია
0-5 წლამდე
რკინადეფიციტური ანემია
ზრდასრულებში
17.42
17.42
23.05
23.05
კვების მწვავე დეფიციტის 10 წლიანი ტვირთი :
$1.35 მილიარდი/წელიწადში უმოქმედობის
ხარჯი
10 წ. სულ
წ.
მცირეწო
ნიანი
< 5 წ.
მცირე
წონა
დაბადებ
ისას
ორსულ
არაექსკლ
თა ანემია უზიური
ძუძუთი
კვება
დეფექტი ჩამორჩენ რკინადე
დაბადები ა
ფიციტუ
სას:
< 5 წ.
რი ანემია
ნერვული
< 5 წ.
მილის
დეფექტი
რკინადე
ფიციტუ
რი ანემია
ზრდასრ
ულები
1
0.46
9.09
5.35
7.16
8.62
44.60
17.42
23.05
115.74
2
0.47
9.40
5.53
7.40
8.91
46.11
18.01
23.84
119.68
3
0.49
9.72
5.72
7.65
9.21
47.68
18.63
24.65
123.75
4
0.50
10.05
5.91
7.91
9.52
49.30
19.26
25.49
127.95
5
0.52
10.40
6.12
8.18
9.85
50.98
19.91
26.35
132.30
6
0.54
10.75
6.32
8.46
10.18
52.71
20.59
27.25
136.80
7
0.56
11.11
6.54
8.75
10.53
54.50
21.29
28.17
141.45
8
0.58
11.49
6.76
9.04
10.89
56.35
22.01
29.13
146.26
9
0.60
11.88
6.99
9.35
11.26
58.27
22.76
30.12
151.24
10
0.62
12.29
7.23
9.67
11.64
60.25
23.54
31.15
156.38
5.3
106.2
62.5
83.6
100.6
520.8
203.4
269.2
$1,352
სტრატეგიული: სიცოცხლის ციკლის პერსპექტივა
ნუტრიციული მომსახურების ინტეგრირებული
პორტფოლიოსათვის
სეგმენტი 1: ორსულობა
დედათა საკვები მიკროელემენტების დანამატები,
ნუტრიციული განათლება
სეგმენტი 2: მშობიარობა
ძუძუთი კვების პოპულარიზაცია (ბავშვისადმი
კეთილგანწყობილი საავადმყოფოს ინიციატივა )
სეგმენტი 3: 0-6 თვე
დედათა საკვები მიკროელემენტების დანამატები.
ძუძუთი კვების ხელშეწყობა
სეგმენტი 4: 6-24 თვე
ვიტამინები და მიკროელემენტები
განათლება მცირეწლოვან ბავშვთა კვების შესახებ
სეგმენტი 5: მთელი მოსახლეობა
ფქვილის ფორტიფიკაცია, მასმედიის მხარდაჭერა
მიზნობრივი დანამატები
რკინა–ფოლიუმის მიზნობრივი განაწილება
მიმოხილვა: კვების დეფიციტის ტვირთის შემცირების
პოტენციური 10 წლიანი სარგებელი
მიმდინარე
დანაკარგი
X
X
=
ეფექტიანობა
წვდომა
სარგებელი
მცირე წონა დაბადებისას
$106.20
10%
92.7%
$9.84
პერინატალური
სიკვდილიანობა
$62.47
25%
92.7%
$14.48
ოპტიმალური ძუძუთი
კვების დეფიციტი
$83.58
50%
94.6%
$39.53
ნერვული მილის
დეფექტი
$100.60
70%
77.5%
$54.58
ჩამორჩენა
$520.75
25%
74.0%
$96.29
$203.42
40%
78.0%
$63.47
$269.20
50%
75.0%
$100.95
ინდიკატორი
რკინადეფიციტური
ანემია ბავშვებში
რკინადეფიციტური
ანემია
ზრდასრულებში
ადრეულ ასაკში ბავშვთა განვითრება –
გათანაბრების მძლავრი საშუალება
წყარო: CSDH (2008). თაობაში ნაპრალის დახურვა: ჯანდაცვის თანასწორობა ჯანდაცვის დეტერმინანტზე ქმდებებით.
ჯანდაცვის სოციალური დეტერმინანტების კომისიის საბოლოო ანგარიში. ჟენევა, ჯანმო
ეკონომიკური არგუმენტი ბავშვთა
კეთილდღეობის სასარგებლოდ
“ამონაგები ადრეული ასაკის კარგად შედგენილ
ინტერვენციებზე ინვესტიციებიდან მნიშვნელოვნად
აღემატება როგორც მათ ღირებულებას, ისე საბაზრო
მოგებას 1”:
– საერთაშორისო დონეზე (ძირითადად ამერიკაში) - $1.26 – 17.92
თითოეულ ინვესტირებულ დოლარზე
– გაერთიანებულ სამეფოში – £1.37 - £9.2 თითოეულ
ინვესტირებულ ფუნტზე
– მოგების მომტანი პროგრამები აქცენტს აკეთებენ
ოჯახების ყოვლისმომცველ დახმარებაზე
(ვიზიტები სახლში, განათლება ბავშვის აღზრდის
შესახებ და დახმარება, სოციალური დაცვა და სხვ.)
1 Wave Trust (2012) Tackling the roots of disadvantage – Conception to age 2 – the age of opportunity
ბავშვის აღმზრდელობითი და გულისხმიერი ზრუნვის
მნიშვნელობა
• ფაქტორები, რომლებიც ზეგავლენას ახდენენ
ბავშვის აღზრდის უნარზე
 სიღარიბე, უმუშევრობა, მარტოხელა მშობელი, დიდი ოჯახები, ცუდი
საცხოვრებელი პირობები, რთული ბავშვი, მშობლის (ფსიქიკური)
ავადმყოფობა, ნარკოტიკების/ალკოჰოლის არასათანადო მოხმარება,
ძალადობა ოჯახში
 თუმცა სიღარიბე არ არის ერთადერთი/მთავარი ფაქტორი
გაერთიანებული სამეფოს კოჰორტის ათასწლეულის კვლევა: ბავშვთა %, რომლებიც 5 წლის
ასაკში სათანადოდ არიან განვითარებულნი
სიღარიბის გარეშე
მუდმივი სიღარიბე
ბავშვის სათანადო აღზრდა
73%
58%
-15%
ბავშვის ცუდი აღზრდა
42%
19%
-23%
ბავშვის ცუდი აღზრდის
გავლენა
-31%
-39%
-19%
-35%
მუდმივი სიღარიბის გავლენა
“იშვიათია საჯარო პოლიტიკის ისეთი ინიციატივა, რომელიც
განამტკიცებს სამართლიანობასა და სოციალურ სამართლიანობას და
ამავდროულად , ხელს უწყობს პროდუქტიულობას ეკონომიკაში და
ზოგადად საზოგადოებაში. სოციალურად დაუცველ მცირეწლოვან
ბავშვებში ინვესტირება სწორედ ამგვარ პოლიტიკას წარმოადგენს.”
ჯეიმს ჯ. ჰეკმანი,
ნობელის ლაურეატი ეკონომისტი
ადრეულ ასაკში ბავშვის განვითარებაზე ფოკუსირებული
პოლიტიკა საქართველოში
• ხუთ წლამდე ბავშთა სიკვდილიანობის მაჩვენებელი –
20.5/1000
• ზრდაში ჩამორჩენა ხუთ წლამდე ბავშვებში – 11.3/1000
(31 102)
• სკოლამდელ საგანმანათლებლო დაწესებულებებში
ჩარიცხვის წმინდა მაჩვენებელი – 46%
• ბავშვები ინსტიტუციებში – 400 ყოველწლიურად
• უკიდურეს სიღარიბეში მცხოვრები ბავშვები – 77000
• ფარდობით სიღარიბეში მცხოვრები ბავშვები – 205 000
მადლობა