Transcript BASAMAKLI ÖĞRETİM.

BASAMAKLI
ÖĞRETİM
Fatma ERLEBLEBİCİ
EĞİTİM PROGRAMLARI ve ÖĞRETİM
TEZSİZ YÜKSEK LİSANS
Bilgi toplumunun eğitimde yeniden
yapılanması sürecine bağlı olarak geliştirilmiştir.
Buna göre öğrenci bilgiyi alan bir durumdan
çıkarılarak bilgiye ulaşan, gerekli olanları alan ve
yeni bilgiler üreten bir durumda ele alınmaktadır
Basamaklı öğretim programı
Öğrenenlerin farklı öğrenme yollarına ve
farklı ilgi alanlarına sahip oldukları varsayımına
dayanarak,
öğrenenlerin ;
bireysel sorumluluklar üstlenerek bilgiyi edinme,
edinilen bilgileri problemlerin çözümünde kullanma
ve veriler ışığında olayları analiz etme, eleştirel
düşünme, yeni fikirler ortaya koyma anlayışıyla
öğretimi düzenleme yoludur.
Her bir birey farklı olduğundan modelin
anlayışına göre herkese uygun tek bir yöntem ya da
teknik bulunmamaktadır.
Öğrenme ortamlarında çeşitli yöntem ve
teknikler uygun biçimlerde kullanılmalıdır. Diğer bir
deyişle bu modelde güdülenme düzeyi, öğrenme stili
gibi farklılıklar dikkate alınmaktadır.
Basamaklı öğretim programı öğrencilerin
farklı ilgi ve yetenek alanlarına, farklı öğrenme
yollarına sahip olduğu düşüncesi ile C, B ve A
basamaklarında belirlenmiş olan bilgi edinme,
bilgileri farklı problem durumları üzerinde
kullanarak görevler belirlemesi ve bu görevleri
başarması esasına dayanan bir öğretme öğrenme düzeneğidir.
Bu Basamaklar
C Basamağı: Temel bilgi ve becerileri kazanma
B Basamağı: uygulama, problem çözme
A Basamağı: Eleştirel düşünme, analiz etme,yeni fikir
üretme
A
B
c
Modelle ilgili önemli noktalar şu şekilde
özetlenebilir
Tüm yaştaki öğrencilere yönelik öğretim
etkinliklerinin planlanmasında kullanılabilecek
olan bu model aslında ilk şekliyle daha çok
yükseköğretim dikkate alınmış, daha sonra
güncelleştirilmiş biçimde ilköğretim ve
ortaöğretim öğrencilerine yönelik hazırlanmıştır.
Öğrenci merkezli bir model olan
modelin en önemli noktası A, B ve C
düzeylerinden oluşan üç basamaklı bir
sistemi temel almış olmasıdır.
Bir basamağı başarıyla
tamamlayan öğrenci üst basamağa
geçebilmektedir.
Basamaklı öğretime başlanmadan
önce hedefler, yapılacak öğretim
etkinlikleri ve etkinliğin tamamlanması
durumunda alınacak puanlar öğrencilere
bildirilmektedir. Bu etkinliklerden bazıları
zorunlu olmakta bazıları ise öğrencinin
tercihine bırakılmaktadır.
İlk basamak C basamağıdır. Burada verilen
öğretim hizmeti temel bilgilere yönelik olmaktadır. C
basamağında,
Bloom Taksonomisindeki bilgi ve kavrama düzeyine
denk gelen öğrenmelerin gerçekleşeceği söylenebilir.
Bu basamağa C basamağı adı verilmesinin sebebi
basamağı tamamlayan bir öğrencinin not olarak
en fazla C almasıdır.
Bir sonraki basamak olan B basamağında
öğrencileri daha üst düzeye taşıyabilecek etkinliklere yer
verilmektedir.
Bu basamakta öğrencilerin uygulama, problem
çözme, karşılaştırma, bulma gibi hedeflere ulaşması
beklenmektedir.
B basamağındaki etkinlikler daha çok Bloom
taksonomisindeki orta düzey hedeflere yöneliktir.
Son basamak olan A basamağında ise
öğrencileri sorgulama yapmaya, eleştirel
düşünmeye, analiz etmeye yöneltecek etkinliklere
yer verilmektedir.
A basmağında öğrencilerin alan yazın taraması
yaparak eleştirel bir makale yazmaları, kendi
görüşlerini savunan bir sunum hazırlamaları gibi
etkinlikler gerçekleştirilebilir.
PROGRAMI BASAMAKLI HALE GETİRME
AŞAMALARI
1-Ödevler/İşler için seçeneklerin sunulması
Sınıfın tamamı için tek bir ödev belirleme yerine
seçenekler sunulması gerekmektedir. Öğrencilerin farklı
şekillerde öğrendikleri ve farklı ilgi alanlarının olabileceği
gerekçesinden hareketle, aralarından seçebilmeleri için
bir ödev veya işler listesi hazırlanması, öğrencilerin farklı
ihtiyaçlarına cevap verebilmek için gerekli görülmektedir.
2-Ödev seçimi için sözlü savunma istenmesi
Öğretmen öğrencilerin konuya ne ölçüde
hakim olduklarını anlama fırsatı bulur. Öğrenciler
de düşüncelerini açıklama ve savunma
sürecinde konu hakkındaki bilgilerini pekiştirip
düşüncelerini netleştirebilme fırsatı yakalar.
3-Öğretmene ait ders notlarının ve sunularının
teybe kaydedilmesi
Sunuyu destekleyecek görsel materyalin
hazırlanması veya araç gereçlerin ortamda hazır
bulundurulması, görsel veya devinişsel öğrenme
stilleri ağır basan öğrencilerin sunuyu takip
etmesini kolaylaştırır.
4- Her kavram için öğrencilerin ”yaparak
öğrenmelerine” olanak sağlayacak
etkinliklerin bulundurulması
Anısal (episodic)bellek ve anlamsal
(semantic) bellek olmak üzere iki bellek türü
vardır. Anısal bellek bilinçli olarak öğrenmek
üzere yola çıkmadığımız bilgilerin/olayların
saklandığı bölge olarak tanımlanabilir. Anlamsal
bellek ise bilinçli olarak öğrenmek üzere
yapılandırdığımız bilgilerin depolandığı yerdir.
“Yaparak öğrenmeye” fırsat verilen etkinlikler,
basamaklı programın vazgeçilmez bir öğesidir.
5-Çeşitli kaynak kitapların sunulması
Öğretmen merkezli sınıflardan
uzaklaşmanın önemli gereklerinden biri de
konuyla ilgili farklı kaynakların öğrencilerin
kullanımına açılmasıdır. Özellikle son
zamanlarda bilgisayar kullanımı ve bilgilerin
internet yoluyla paylaşıma açılması sayesinde
hemen hemen her konuda bilgiye ulaşmak
oldukça kolay olmuştur.
Basamakların tamamlanmasının ardından
öğretmen ve öğrenci öğrenilenler hakkında birebir
görüşerek tartışmaktadır.
Modelde bilgi ve iletişim teknolojilerinin
kullanımına önem verilmektedir.
Örneğin ;
Video ve ses dosyaları sunumların ve
anlatımların tekrar tekrar dinlenmesinde
kullanılabilmekte, grup önünde konuşma
yapmaktan çekinen bir öğrenci konuşmasını
kaydetme yoluna gidebilmektedir.
BASAMAKLI ÖĞRETİME ÖRNEKLER
1. ÖRNEK
C DÜZEYİ
Öğrencinin İstanbul’un fethi ile ilgili bilgi
edinmesi
B DÜZEYİ
Öğrencinin İstanbul’un fethi ile ilgili bir
slayt hazırlayıp sınıfa sunması
A DÜZEYİ
İstanbul’un fethinin çağın dünyası
açısından önemi ile ilgili bir makale
yazması
2. ÖRNEK
C DÜZEYİ
Petrolün damıtılmasını teorik olarak
öğrenmesi
B DÜZEYİ
Petrolün damıtılması deneyi
A DÜZEYİ
Damıtılmış petrolün alternatif kullanım
alanlarını oluşturma ile ilgili bir çalışma
hazırlaması
3. ÖRNEK
C DÜZEYİ
Ünite ile ilgili konuların okunması, ilgili konu
sonrasındaki değerlendirme sorularının
cevaplanması
B DÜZEYİ
İlgili konunun okunarak yorumlayıcı özetlemelerin
yapılması Konu sonundaki değerlendirme
sorularının katılımlı paylaşımı ve yeni soruların
üretilmesi
A DÜZEYİ
Konunun incelenmesi ve inceleme sonucunda
ayrıntılı bir eleştirel raporun hazırlanması
Konunun incelenmesi sonucunda belirlenen ölçütler
doğrultusunda analiz edilmesi
Bloom
bilişsel
duyuşsal
ve
psiko-motor
olmak üzere üç öğrenme türünden söz etmiştir.
Öğrenme düzeylerini temele alarak bu alanları alt
başlıklara ayırmıştır.
YENİLENMİŞ BLOOM TAKSONOMİSİ
DEĞERLENDİRME
YARATMA
SENTEZ
DEĞERLENDİRME
ANALİZ
ANALİZ ETME
UYGULAMA
UYGULAMA
KAVRAMA
ANLAMA
BİLGİ
HATIRLAMA
İSİM FORMDAN
FİİL FORMA
Bu boyut, Bloom sınıflamasının bazı
değişiklikler yapılmış şeklidir. Bu boyutta,
zihinsel etkinliklere dayalı birbirini izleyen altı
farklı basamak vardır.
Bunlar;
Bilgi olarak adlandırılan basamak hatırlama
Kavrama olarak adlandırılan basamak anlama
Uygulama basamağı aynı şekliyle korunmuş
Analiz olarak adlandırılan basamak çözümleme
Sentez olarak adlandırılan basamak yaratma
• Fiil genellikle söz konusu bilişsel süreci
belirtir. Ad da genellikle öğrencilerin
öğrenmeleri veya oluşturmaları beklenen
bilgiyi belirtir.
Örneğin;
• Öğrenci konfederal, federal, ve üniter
hükümet sistemlerini (bilgi), birbirinden
ayırmayı (bilişsel süreç) öğrenecek.
Taksonomi yaklaşımı öğretmenlere,
gerçekten neleri başarmaya çalıştıkları
konusunda karşılaştırmalar yapmak için
standartları yaygınca kullanılan bir dille
çevirmelerinde yardımcı olacak ve
üzerinde düşünmeleri için onlara çeşitli
olasılıklar sunarak öğretim programı ile
ilgili kararlarda rehberlik edecek bazı bakış
açıları sağlayabilecektir.
Program geliştirmede
taksonomi
İstendik davranışların basitten
karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta,
birbirinin önkoşulu olacak şekilde sıralanmasıdır.
Bu bağlamda, aralarında yatay ve dikey sıkı bir
ilişki olan öğrenilmiş davranışların
sınıflandırılmasında taksonomi kullanılır.
Öğrencinin bir üsteki basamağa
geçebilmesi için bir alttaki basamağı ya da alttaki
tüm basamakları öğrenmiş olması gerekmektedir.
Taksonominin ana fikri, öğretmenlerin
öğrencilerden neyi bilmelerini istediklerinin
(öğrenme hedeflerinin) basitten karmaşığa,
aşamalı bir şekilde sıralanmasıdır.
Örneğin;
• Hayal ile gerçeği birbirinden ayırt
edemeyen okul öncesi eğitim dönemindeki
bir çocuğa uçmak kavramı öğretilmeden,
uçarak güç durumdaki insanları kurtaran
bir çizgi film kahramanı izlettirdiğimizde,
insanların uçabileceğine ilişkin yanlış bir
öğrenme oluşturabiliriz.
Bloom’un revize edilmiş taksonomisinin özellikleri
BİLİŞSEL SÜREÇ BOYUTU
Hatırlama
BİLGİ
BİRİKİMİ
BOYUTU
OLGUSAL
BİLGİ
KAVRAMSAL
BİLGİ
İŞLEMSEL
BİLGİ
ÜST BİLİŞSEL
BİLGİ
Anlama Uygulama Çözümleme Değerlendirme
Yaratma
1- Sınıflamada, bilgi boyutu ve bilişsel süreç boyutu
olmak üzere iki farklı boyut ortaya konmuştur.
Bu iki boyut birbiriyle ilişkili olup öğrenci, bilişsel
süreç boyutunun herhangi bir aşamasında bilgi
boyutundaki dört çeşit bilgiyi de kullanabilmektedir.
2- Bilgi boyutu orijinal taksonominin bilgi basamağının
alt basamaklarına benzemektedir. Bilgi boyutu,
daha çok, kazanımların isim ya da ad öbekleri
boyutunu ifade etmektedir
Bu boyut bilimsel düşüncede bilgi ile ilişkilendirilen
sınıflandırmalara-bilgi türlerine- dayandırılan dört ana alt
boyuttan oluşmaktadır.
1- Olgusal bilgi: Terminoloji bilgisini ve özel detay ve öğeler
bilgisini içerir.
2- Kavramsal bilgi: Daha karmaşık ve organize edilmiş bilgi
formlarının bilgisidir ve sınıflamaları, kategorileri, ilkeleri,
genellemeleri, kuram, model ve yapıları içerir.
3- İşlemsel bilgi: Bir şeyin nasıl yapılacağı bilgisidir. Beceri ve
algoritmaları, yöntem ve teknikleri, özel alanlardaki ve
disiplinlerdeki ölçütleri içerir.
4- Üstbilişsel bilgi: Bilişle ilgilidir ve bireyin stratejik bilgisini,
bilişsel görevlerle ilgili bilgisini, bağlamsal ve koşullu bilgiler
ile bireyin kendi hakkındaki bilgisini içerir.
Bunlar kazanımların eylem boyutunu ifade etmektedir.
Yenilenmiş sınıflamada, en alt basamak olan
bilgi basamağı : hatırlama -öğrenciden bilgiyi hatırlaması ya da
tekrar etmesi istenir- olarak değiştirilmiştir.
Kavrama basamağı ; anlama öğrenci kavramları açıklar ya da
tanımlar- olarak değiştirilmiştir.
Uygulama basamağı; (isim formu) bilgiyi yeni bir durumda kullanma
anlamında olan uygulama (eylemsel) ifadesine dönüşmüştür.
Analiz basamağı; (isim formu)-öğrenciden farklı bileşenler ya da
ilişkiler arasındaki farklılıkları ortaya koymaları,kıyaslama ve
karşılaştırma yeteneklerinin gösterebilmeleri anlamına gelenÇözümleme (eylemsel) ifadesine dönüşmüştür.
Bu dört basamak Bloom ve arkadaşlarının orijinal sınıflaması ile
aynıdır.
SONUÇ OLARAK
Öğretmenler öğrencilere hangi olguları, kavramları
ve işlemleri öğretmeleri konusunda gerekli olan süreçleri
taksonomi uygulamaları ile kolayca belirleyebileceklerdir.
Basamaklı öğretim modeli çağdaş öğrenme
kuramlarının tamamını etkileyerek, yaşam boyu
öğrenmeyi sağlamaktadır.
Hayatımızın tüm evrelerinde süreç olarak karşımıza
çıkan bu yaklaşım, insan dünyaya geldiği andan itibaren
öğrenmeye başlar ve devam eder. Belli bir oluşumdan
sonra ürün, öğrenme, hedeflenmiş öğretim dünyaca
kabul görmüş Bloom Taksonomisi uygulamaları
sonucunda ancak gerçekleşir.
KAYNAKÇA
Kathie F. Nunley's Website for Educators.
http://www.help4teachers.com
Yorulmaz, A. (2011). Öğretmen Adayları için KPSS Eğitim Bilimleri.
Zambak Yayınları,. l İstanbul.
(Sönmez, 20007, 37-38, 33).
(Ayvacı ve Türkdoğan,2010).
(Taşkıran,2011).
(Anderson ve diğerleri, 2010,s. xxi-xxiii).
(Anderson ve diğerleri, 2010; Ayvacı ve
Türkdoğan, 2010; Köğce, Aydın ve Yıldız, 2009;
Yüksel, 2007; Başbay, 2007).
(Huitt, 2009).
Anderson ve Krathwohl, (akt. Özçelik, 2010, s. iv),
Krathwohl, 2002, s. 216.
http://www.kpssdershanesi.com/basamakli-ogretimprogrami.html
ceit610.wikispaces.com/file/view/Basamaklı+Öğretim+Programı.ppt
www.cimenwd.com/.../Ali_cimen_Basamaklı-ÖğretimProgramıyla-...
TEŞEKKÜRLER