Transcript MODÜL Dış Kalite Değerlendirme (DKD) Isınma Sorusu Aşağıdakilerden hangisi DKD yöntemi değildir? a) yeterlilik testi b) bir dış birimden yerinde değerlendirme c) kantitatif testlerin kalite kontrolü d)

MODÜL
13
Dış Kalite Değerlendirme
(DKD)
Isınma Sorusu
Aşağıdakilerden hangisi DKD yöntemi değildir?
a) yeterlilik testi
b) bir dış birimden yerinde değerlendirme
c) kantitatif testlerin kalite kontrolü
d) yeniden test ya da yeniden kontrol
numunelerinin laboratuvarlar arası değişimi
Isınma Sorusu
Laboratuvarınız bir Dış Kalite Değerlendirme (DKD) kuruluşundan
boyanmamış bir kan yayması almıştır. Yaymadan malaria parazit
incelenmesi istenmektedir. Numunenin doğru raporlanacağından
emin olmak için, yapmanız gerekenler nelerdir?
a) Taze boya ile boyayın, uzmana incelemesi için verin
b) Taze boya ile boyayın ve tüm çalışanlara bunun malaria olup
olmadığını sorun, sonra yanıtları kıyaslayın
c) Boyayın ve en başarılı çalışanınıza inceletin, yakındaki
laboratuvarları arayarak sonuçları doğrulayın
d) Hasta numulerine kullandığınız rutin yöntemle preparatı
inceleyin
Isınma Sorusu
DKD kalite yönetiminin neden önemli bir bileşenidir?
a) hastaların günlük sonuçlarının doğruluğunu
garanti eder
b) her zaman iş-akışındaki ön-inceleme, inceleme,
inceleme sonrası aşamaları yönetir
c) özel DKD numuneleri için kalite testleri hakkında
müşterilere bilgi sağlar
d) laboratuvarda test kalitesi derecesini objektif
değerlendirme yoludur.
Öğrenim Hedefleri
Katılımcılar bu modülün sonunda :
• Laboratuvarın test sonuçları kalitesinin
iyileşmesinde DKD programının önemini
tartışabilecekler,
• Avantajları ve dezavantajları ile birlikte en az
üç DKD metodunu tanımlayabilecekler,
• Uygun olmayan DKD sonuçlarını araştırmak
için yöntem belirleyebileceklerdir.
Senaryo
• Yeni görevlendirilmiş laboratuvar sorumlusu,
geçmiş DKD sonuçlarını incelemeye
başladığında Gram boyama çalışmalarının
hatalı olduğunu gözlemiştir.
• “Bu sorunu laboratuvar nasıl araştırmalı?”
6
Kalite Yönetim Sistemi
Organizasyon
Personel
Ekipman
Satın alma
ve Stok
Yönetimi
Süreç
Kontrolü
Bilgi Yönetimi
Doküman
ve Kayıtlar
Olay
Yönetimi
Değerlendirme
Süreç
İyileştirilmesi
Müşteri
Hizmetleri
Tesisler ve
Güvenlik
Dış Kalite Değerlendirmesi (DKD)
Bir dış kuruluş aracılığı ile laboratuar performansının
objektif olarak değerlendirildiği sistem
DKD
Metotları
Yeterlilik
Testi
Yeniden
KontrolYeniden
Test Etme
Yerinde
Değerlendirme
DKD’nin Yararları
• farklı laboratuarlarda yapılan testlerin sonuçlarının
ve performasının karşılaştırması
• sistematik problemlerde erken uyarı
• test kalitesi için objektif kanıt sağlanması
• iyileştirilmesi gereken alanların saptanması
• eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi
DKD’ nin Yararları
Laboratuvara
yönelik amaçlar
Halk sağlığına yönelik
amaçlar
Gizlilik
Ücretsiz/
Ücretli
Tanınma/Eğitim
DKD
Zorunlu/
Gönüllü
Tek/Çok
Bölgesel/
Ulusal/
Uluslararası
DKD
• Laboratuar performansının bir ölçütü olduğu
için kalite yönetim sisteminin iyileştirilmesinde
önemlidir.
Yeterlilik Testi Tanımı
ISO/IEC Kılavuz 43-1:1997
“Yeterlilik testi (YT) programları, analitik laboratuvarların
performansını ve personelin yetkinliğini değerlendirmede
kullanılan ve düzenli olarak organize edilen laboratuarlar
arası karşılaştırmalardır.”
Yeterlilik Testi Tanımı
CLSI GP27-A2 27:8
“Numuneler, bir program dahilinde katılımcı
laboratuvarlara analiz ve/veya tanımlama için
gönderilir; her bir laboratuvarın sonucu gruptaki diğer
laboratuvarların sonuçları ve/veya atanmış bir değerle
karşılaştırılır, değerlendirme sonuçları rapor halinde
laboratuvarlara gönderilir.”
YT Süreci
Laboratuvar
YT organizasyonu /sağlayıcı
analiz
YT numunelerin
gönderilmesi
sonuçların
gönderilmesi
değerlendirme
YT raporunun
alınması
YT performans raporu
Düzeltici Faaliyetler
16
YT: Laboratuvarın Rolü
ISO 15189
YT numunesi
Laboratuvar 1
Laboratuvar 2
Laboratuvarlar
arası paylaşım
yok
Hasta
numunesi
Aynı personelle, aynı yolla
analiz et
Final YT
raporunun
alınışı
iyileştirme
YT sonuçları,
laboratuvarda iyileştirmeye yönelik
kullanılmadığı sürece tam bir yarar
sağlanamaz.
YT
sonuçları
18
YT Sınırlamaları



YT’ler laboratuar kalitesinin değerlendirilmesinde tek
başına yeterli değildir
YT sonuçları, hasta numunesi ile ilgili olmayan
değişkenlerden (numune hazırlanması, matriks, kayıt
işleri, istatistiksel metotlar vb.) etkilenir
YT, laboratuardaki tüm problemlerin- özellikle analiz
öncesi ve sonrasına ait problemlerin- tespitine yönelik
değildir
Diğer DKD Yöntemleri
Yeniden değerlendirme/Yeniden inceleme
Laboratuvar
Referans
laboratuvarı
Yeniden kontrol
Yeniden inceleme/değerlendirme
DOĞRULAMA AMACIYLA
(YENİDEN İNCELEME)
• Genellikle alanda pozitif
çıkmış HIV test sonucunun
doğrulanması amacıyla
uygulanır.
• Alanda çalışılan örnek
referans laboratuvara
gönderilir.
• Referans lab aynı numuneyi
farklı yöntemlerle çalışır.
DIŞ DEĞERLENDİRME YÖNTEMİ
(YENİDEN DEĞERLENDİRME)
• Genellikle ARB sonuçlarının
değerlendirilmesinde
kullanılır.
• Rastgele seçilen ARB
pozitif/negatif preperatlar
referans laboratuvar
tarafından yeniden
değerlendirilir.
• Kör çalışılması önerilir.
ARB için, sonucu bilinen ve rastgele seçilmiş kör preparatların
yeniden değerlendirilmesi: karşılaştırmalı sonuçlar
Martinez A, et al. Int J Tuberc Lung Dis 2005;9(3):301-5.
Ölçülen performans
özellikleri
Körlenmemiş
(1998)
(%)
Rastgele körlenmiş
(2002)
(%)
A Eyaleti - duyarlılık
99.7
86.7
B Eyaleti - duyarlılık
98.9
84.7
A Eyaleti - özgüllük
B Eyaleti - özgüllük
99.8
99.9
99.1
99.7
Yerinde Değerlendirme
• Genellikle ARB boyama ve HIV hızlı tanı testlerini
kullanan laboratuvarların gerçek durumlarının
denetlenmesi için yapılır
• Süreçlerin iyileştirilmesi için laboratuvara bilgi
sağlanır
• Eğitimin planlanması ve uygulanması, izlenmesi,
düzeltici faaliyetler ve sorunlu alanlar ile ilgili bilgi
toplanır.
Periyodik ziyaretler
Dış grup ya da DKD sağlayıcıları
Laboratuvar
Yerinde değerlendirme öncesi ve sonrasında ARB
mikroskopi performansının karşılaştırılması
ÖNCE (%)
SONRA(%)
Kum kovası olmaması
96
27
Balgam kaplarına dekontaminasyon yapılmaması
60
23
Dezenfektan olmaması
31
4
Biyo-tehlike atık kabı (kapaklı) bulunmaması
48
8
Laboratuvar giysileri olmaması
48
46
Teknisyenlerin ellerini yıkamaması
17
4
Sarf malzemelerin eksikliği
75
27
Uygun olmayan balgam toplanması
60
31
Lab. kayıtlarının uygun doldurulmaması
29
4
Preparatların/kapların uygun etiketlenmesi
31
13
Aziz, M. and G. Bretzel, Int J Tuberc Lung Dis 2002:6(4):340-349.
YT, YK ve YD’nin Karşılaştırılması
Yeterlilik Testi (YT)
• objektif performans ölçümü
sağlar
• geniş uygulama alanı vardır
• ekonomiktir
Yeniden İnceleme / Değerlendirme
(Yİ/D)
• tek kullanımlık -tekrarı mümkün
olmayan numuneler için uygundur.
• pahalıdır ve süreç uzundur.
Yerinde Değerlendirme (YD)
• laboratuvarın gerçek durumunu ortaya
çıkarır
• iyileştirmeler için fırsattır
• yüksek maliyet ve uzun süre gerektirir
DKD’e Katılım
• Bütün laboratuarlara
önerilir
• Hastane Hizmet Kalite
Standartları (HKS) ve ISO
gerekliliğidir
• Laboratuar
performansının bir
ölçütüdür
• Akreditasyon için
gereklidir
ISO 15189
26
Hizmet Kalite Standartları
DKD Yönetim Süreci
 numuneler deftere işlenmeli, uygun şekilde
hazırlanmalı ve saklanmalı
 numunelere rutin analiz süreci uygulanmalı
 performans iyileştirilmelerinde kullanılmak üzere DKD
uygulamaları kaydedilmeli, izlenmeli ve saklanmalı
 yetersizlikler araştırılmalı, performans kabul
edilmemeli ve düzeltici faaliyetler yapılmalı
 Çıktılar yönetime ve tüm laboratuvar personeline
duyurulmalı
DKD sonuçları
Düzeltici
faaliyetler
28
DKD performans problemleri
Numune Yönetimi
Problemler
Analiz öncesi
Analiz
YT TEDARİKÇİSİ
Rapor
Analiz sonrası
DKD Faaliyetlere Yönlendirmelidir
DKD
Sorunları
tanımla
Düzeltici
faaliyet
Yap
Özet

DKD, dış kuruluş tarafından laboratuvar
performansının tarafsız olarak kontrol
edildiği bir sistemdir

tüm laboratuvarlar DKD’ye katılmalıdır

çeşitli DKD yöntemleri vardır, en çok
tercih edilen metot geleneksel metotdur

DKD numuneleri, hasta numuneleri ile
aynı şekilde (rutin) işlem görmelidir
Anahtar Mesajlar
 DKD için kaynak harcandığından katılımcı
laboratuar tarafından DKD sonuçları en iyi
şekilde değerlendirilmeli,
 DKD, cezalandırıcı olmamalı
 DKD, öğretici olarak görülmeli
 DKD, iyileştirme aracı olarak kullanılmalı
 DKD, kalite yönetim sisteminin kritik bir
unsurudur
Kalite Yönetim Sistemi
Organizasyon
Personel
Ekipman
Satın alma
ve Stok
Yönetimi
Süreç
Kontrolü
Doküman
ve Kayıtlar
Olay
Yönetimi
Değerlendirme
Süreç
İyileştirilmesi
Müşteri
Hizmetleri
Tesisler ve
Güvenlik
Bilgi Yönetimi
Soru?
Katkı?