Transcript Öğretim Araçları ve Etkili Kullanımı

Öğretim Araçları ve Etkili Kullanımı
Bayram Güzer
Öğretim Araçları ve Etkili Kullanımı
• Öğretim araç-gereçlerini öğretme-öğrenme
sürecini oluşturan diğer unsurlardan bağımsız
olarak düşünmek mümkün değildir.
• Bütün öğrenme-öğretme durumlarında
kullanılabilecek tek bir araç-gereçten
bahsedilemez.
• Kimi durumlarda bazı araç-gereçler diğerlerine
göre ilgili konuların öğretilmesi ve
öğrenilmesinde daha etkilidir.
2
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Özellikle ilköğretimde öğretmenlerin en çok
yararlandıkları araçlar gerçek eşyalar ve
modellerdir.
– Toplama, çıkarma gibi basit matematik işlemlerinin
öğretiminde fasulye, portakal, elma gibi
nesnelerden faydalınılır.
– İnsan kulağının iç ve dış yapısını göstermek için
plastik bir kulak modelinden faydalınılır.
3
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Özellikle ilköğretimde öğretmenlerin en çok
yararlandıkları araçlar gerçek eşyalar ve
modellerdir.
– Resim dersinde çizim alıştırmaları için çiçek,
manzara, saksı gibi gerçek eşyalardan faydalınılır.
– Yaratıcı hikayeler yazdırmak için müze veya çevre
gezilerinden yararlanırlar.
4
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Gerçek eşyalar, öğrencilere somut ve kalıcı
öğrenmeler sağlar.
• Öğrenilenlerin genellenmesini kolaylaştırır.
• Her bireyin, kendi yeteneği ölçüsünde bireysel
olarak eğitim görmesine yardım eder.
5
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Ancak, gerçek eşyalar bazen sınıf ortamına
getirilemeyecek kadar büyük, gözlenemeyecek
kadar küçük, satın alınamayacak kadar pahalı, çok
kirli, çok tehlikeli ya da çok hassas olabilir.
• Bazı durumlarda ise, eşyanın gösterilmek istenen
özellikleri açık olmayabilir ya da bir ilke bazı
materyallerle daha iyi öğretilebilir.
• Bu durumda, model ya da resim, şema, grafik gibi
görsel materyallerin kullanımı öğretme ve
öğrenme açısından daha pratik ve anlamlı olabilir.
6
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Modeller, bir gerçek eşyanın üç boyutlu
temsilleridir.
• Modeller, asıl cisimden daha büyük, daha
küçük olabildiği gibi temsil ettiği gerçek eşya
ile aynı büyüklükte ve yapıda da olabilir.
– Üç boyutlu insan modelleri, atom ve molekül
modelleri, güneş ve çevresindeki gezegenler
modeli, yapılması tasarlanan bina ve uçak
maketleri örnek olarak sayılabilir.
7
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Özellikle söküp takılabilen, bundan
dolayı iç detayların görünebilmesini
sağlayan, önemli detayların renk
kullanılarak vurgulandığı modeller
öğrencilere, gerçek eşyaların
sağlayamayacağı öğrenme tecrübeleri
sağlayabilir.
8
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Gerçek eşyalar ve modeller, mesajların
sunulmasında üçüncü boyut, şekil, iç yapı,
renk ve uygulamanın önemli olduğu
durumlarda kullanılır.
• Eğer bunlar önemli değil ya da cisim iki
boyutlu olarak yeterince temsil edilebilecekse,
bir resim ya da grafik materyalleri de gerçek
eşyalar ya da modeller kadar etkili olabilir.
9
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Yapılan birçok araştırmada belirli durumlarda bir
görseldeki gerçeklik derecesinin ya da ayrıntıların
iletilmek istenen mesajın kavranmasını zorlaştırdığı
veya engellediği bulunmuştur.
• Bir görseldeki önemli öğeleri önemsizlerden ayırt
edebilmek bazı öğrenciler için zor olmaktadır.
• Gerçeğe yakın bir görseldeki ayrıntılar öğrencilerin
dikkatlerinin dağılmasına, dikkatlerinin konu dışı
ayrıntılar üzerinde yoğunlaşmasına neden
olabilmektedir.
10
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Hem modeller hem de görsel materyaller gereksiz
detaylar atılarak daha açık hale getirilmelidir.
• Öğrencinin dikkatleri problemle ilgili noktalara ya
da verilmek istenen mesaja çekilmelidir.
– Örneğin, anatomi dersleri kemikler, organlar, kan
dolaşımı, sinir sistemi vs., gösteren ayrı ayrı resimlerin
üretilmesiyle basitleştirilebilir.
– Bütün bu detayların bir resimde sunulması kavramayı
zorlaştırabilir.
– Sonraki aşamada, takıp sökülebilen bir model
kullanmak, farklı alt sistemlerin uyumu ve
etkileşimlerini göstermek açısından yararlı olabilir.
11
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Bazen öğretmen, elektrik veya başka bir enerji
ile çalışan bir eşya veya model de kullanmak
isteyebilir, öğretmen, bu tür eşya ve modelleri
sınıfta kullanmadan önce nasıl
çalıştırıldıklarını, yapılabilecek hata ve
meydana gelebilecek aksaklıkların neler
olabileceğini çok iyi biliyor olması gerekir.
12
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Öğretim amaçlı kullanılacak nesneler sınıfın
tamamınca görülebilecek büyüklükte olmalı,
fakat dikkatleri başka yöne çekecek büyüklükte
ve ağırlıkta da olmamalıdır.
• Eşya veya model, sadece üzerinde açıklama
yapılacağı zaman gösterilmeli, diğer zamanlar
üzeri kapatılmalı veya görüş alanı dışına
çıkarılmalıdır.
13
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Konu ile o anda ilgisi olmayan bir nesne
öğrencilerin ilgilerini çekerek dersten
uzaklaşmalarına neden olur.
• Modelin temsil ettiği nesnenin gerçek rengini
göstermek için renkli bir slayt veya resim ve
boyutunu göstermek için bir ölçek kullanılabilir.
• Ders öncesi veya sonrasında öğrencilerin modeli
ellemesi ve kullanması teşvik edilmelidir.
14
Gerçek Eşyalar ve Modeller
• Genellikle, tek bir nesnenin ders sırasında sınıftaki
öğrencilere elden ele dolaştırılarak incelettirilmesi
doğru değildir.
• Bu durum hem zaman alır, hem de öğrencilerin o
an devam eden diğer öğrenme-öğretme
etkinliklerinden uzaklaşmalarına neden olur.
• Bunun yerine, öğretmenin nesneyi kendisi sınıfta
dolaşarak kısa açıklamayla her öğrenciye
göstermesi daha yararlı olacaktır.
15
Tepegöz Projektörleri
• Tepegöz projektörleri
metin, çizim, grafik ve
resim gibi önceden
saydam bir materyal
üzerine renkli ya da
siyah-beyaz olarak
hazırlanmış bilgilerin
ekrana büyütülerek
yansıtılması için
kullanılır.
16
Tepegöz Projektörleri
• Ayrıca, ders sırasında
doğrudan üzerine
yazılıp çizilerek ve
gerektiğinde silinerek
saydam bir yazı tahtası
gibi kullanılabilen çok
yönlü bir araçtır.
17
Tepegöz Projektörleri
• Tepegöz projektörleri
büyük, parlak ve net
görüntü sağlarlar.
• Tepegöz saydamlarını
(ayrıca transparan,
asetat, folye gibi
terimlerle de ifade
edilmektedir),
hazırlamak oldukça
kolaydır.
18
Tepegöz Projektörleri
• Yaklaşık bütün konu
alanlarında büyük
gruplara kavramların,
işlemlerin ve diğer
bilgilerin görsel olarak
sunulmasını sağlarlar.
19
Tepegöz Projektörleri
• Tepegözlerin değişik
model ve türleri olmakla
birlikte tipik bir tepegöz
projektörü dört temel
öğeden meydana
gelmektedir:
1.
2.
3.
4.
Işık kaynağı,
Ayna veya reflektörler,
Mercekler ve
Soğutucu.
20
Tepegöz Projektörleri
21
Tepegöz Projektörlerinin Avantajları
• Yüz yüze İletişim
– Tepegöz projektörlerinin en önemli avantajlarından
biri, öğretmene dersini yüzü öğrencilere dönük alarak
işleyebilmesine imkan tanımasıdır.
– Bu durum, öğrencilere kolayca not tutma; öğretmene
de öğretim sırasında öğrencileri gözlemleme,
öğrencilerle göz teması ya da sorular yoluyla doğrudan
etkileşim kurma, öğrencilerin dikkatlerini ve öğretim
akışını kontrol artında tutma olanağı sağlar.
22
Tepegöz Projektörlerinin Avantajları
• Kullanım Kolaylığı
– Tepegöz, kullanımı önceden öğrenilmiş teknik bilgi ve
beceri gerektirmeyen basit bir araçtır. Öğretmenler
kendi saydamlarını kolayca hazırlayabilirler.
• Kullanılabilen materyal çokluğu
– Tepegöz üzerinden çok değişik materyaller
yansıtılabilir.
– Bütün saydam gereçlerin yanında küçük gerçek
eşyalar, modeller, şekiller gibi saydam almayan
materyaller de siluet olarak yansıtılabilir.
23
Tepegöz Projektörlerinin Avantajları
• Kullanılan ortam zenginliği
– Tepegöz hemen hemen her türlü ortamda kullanılabilir.
– Perde olmayan yerlerde beyaz duvarlardan ve yazı
tahtalarından yararlanılabilir.
• Uyarlanabilirlik
– Sunu sırasında saydama yazı yazılıp şekil çizilebilir ve
gerektiğinde silinerek değiştirilebilir.
– Saydam üzerindeki önemli noktalar altı çizilerek ya da
renklendirilerek vurgulanabilir.
– Saydamların yansıtılma sırası sunu akışına göre önceden ya
da sunu esnasında yeniden düzenlenebilirler.
24
Tepegöz Projektörlerinin Avantajları
• Aydınlık ortam
– Kullanım esnasında karartma gerektirmez.
Yansıtılan materyaller, çok fazla olmamak
koşuluyla, ışıktan etkilenmezler.
• Önceden hazırlama
– Ders esnasında yazı tahtasına yerleştirilmek
zorunda olan bilgiler sunu için önceden
hazırlanabilir.
25
Tepegöz Projektörlerinin Sınırlılıkları
• Programlanamama
– Tepegöz projektörleri kendi kendine sunma
biçiminde programlanamazlar.
• Bireysel çalışmaya uygun değildir
– Tepegöz büyük grup sunuları için tasarlanmıştır.
Tepegöz ve tepegöz saydamları, bireysel çalışmalar
için uygun değildir.
26
Tepegöz Projektörlerinin Sınırlılıkları
• Üretim süreci gerektirmesi
– Resim, çizim, metin, grafik v.b bilgileri opak
projektörlerde olduğu gibi anında yansıtmak
mümkün değildir.
– Bu tür bilgilerin önceden saydamlar üzerine
hazırlanmaları gerekmektedir.
• Opak projektörler, yazı, resim, fotoğraf gibi saydam
olmayan materyallerin büyütülerek yansıtılması için
kullanılan araçlardır.
27
Tepegöz Projektörlerinin Sınırlılıkları
• Tepegöze bağlı kalma
– Tepegöz çok yönlü ve etkili bir araç olmakla
birlikte, sunuyu yapan kişilerin genellikle saydam
üzerindeki bilgiye bağlı kalmaları ve tekdüze
(monoton) sunum tekniklerini tercih etmeleri
tepegözü bazen sıkıcı bir eğitim aracı durumuna
getirebilir.
28
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması
• Tepegöz saydamları, kopya makinaları,
bilgisayar veya doğrudan elle hazırlanırlar.
• Elle saydam hazırlama yönteminde çeşitli yazı
ve boya kalemleri ile yapışkan renkli saydam
materyaller kullanılır.
• Tepegöz saydamları piyasada genellikle A4
boyutunda (210 mm x 297 mm) satılmaktadır.
29
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması
• Tepegöz saydamının bulunamadığı
durumlarda, dosya kapakları ve hatta yiyecek
ambalajları gibi diğer saydam (ışık geçiren)
malzemelerden de yararlanılabilir.
• Elle saydam hazırlamada mumlu, keçe uçlu ve
tüplü kalemler kullanılır.
30
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması
• Mumlu kalemler ışığı geçirmediklerinden,
renkli dahi olsalar, görüntü perdeye sadece
koyu renkli yansır ve dolayısıyla renk
öğesinden yararlanılamaz.
• Piyasada saydamlar için üretilmiş özel
kalemlerde dahil olmak üzere çok çeşitli keçe
uçlu kalem bulunmaktadır.
31
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması
• Normal suda çözülebilir keçeli kalemler
saydama tam yapışmadıklarından, boya
dağılarak damlacıklar halinde görülebilir.
• Bu nedenle, "tepegöz projektör kalemi" etiketi
bulunan kalemler kullanılmalıdır.
• Uzun süre silinmesi istenmeyen yazılar ve
çizimler için suda çözülmeyen kalemler
kullanılır.
32
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması
• Bu kalemlerle yazılan yazıların silinebilmesi
için özel silgiler bulunmaktadır.
• Ancak, suda çözülmeyen boya uçlu
kalemlerden sadece tepegöz projektörleri için
üretilen kalemlerle yazılıp çizilenler renkli
yansır.
• Diğer türler sadece siyah yansıyabilir ve hatta
saydama zarar verebilir.
33
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması
• Tepegöz saydamları termal kopya ve fotokopi
makinaları ile de üretilebilir.
• Her iki işlemde de saydam üzerine
kopyalanacak materyal önce bir kağıt üzerinde
hazırlanır ve bu makinalar kullanılarak ısıya
duyarlı özel saydamlara kopyalanır.
34
Tepegöz Saydamlarının Hazırlanması
• Günümüzde saydamlar genelde
bilgisayarlardan yararlanarak hazırlanmaktadır.
• Herhangi bir kelime işlemci ya da grafik
programı ile orijinal hazırlanarak doğrudan
yazıcıdan saydam üzerine çıktısı alınır ya da bir
kağıda bastırılarak fotokopi yoluyla hazırlanır.
35
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı
• Projektör üzerinde saydam materyalin konulduğu
alan genelde yaklaşık 25 x 25 cm, standart
tepegöz saydamları ise 21 x 29 cm boyutundadır.
• Bu ölçü, saydamların yansıtılan alanı tam
kaplamadığı anlamına gelir. Yaklaşık 4 cm'lik
kapsanmayan boş alan, özellikle renkli saydamlar
kullanırken, ekranda izleyenlerin dikkatlerini
dağıtabilecek geniş bir ışık şeridinin oluşmasına
neden olur.
36
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı
• Bu problem, saydamlar çerçevelenerek
giderilebilir.
• Ayrıca, sunuda öğretmene yardımcı olabilecek
saydamla ilgili notlar, bu çerçeveler üzerine
yazılabilir.
• Eğer saydamlar çerçevelenmemişse, saydam
konulduktan sonra projektör üzerinde açıkta
kalan 4 cm'lik boş alan, kağıt gibi opak bir
materyalle kaplanmalıdır.
37
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı
• İzleyenlerin dikkatlerini çekmek açısından
renkli görseller kullanılabilir. Ancak, yansıtılan
görsellerde zemin (fon) ile şekil (figür) arasında
zıtlık olmasına dikkat edilmelidir.
• Bilgiler tepegöz saydamları üzerine, yatay ya
da dikey formatta hazırlanabilir.
38
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı
• Ancak, saydamların hem yatay hem de dikey
formatlarda karışık olarak hazırlanması,
izleyenlerin özellikle grafik materyallerindeki
oranları farklı algılamalarına sebep olabilir.
• Her bir saydamda tek bir kavram ya da fikir
verilmelidir.
39
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı
• Saydam üzerinde yazılar normal okuma
biçimine uygun -soldan sağa- yerleştirilmelidir.
• Birbiri üstüne yığılmış gibi görünen karmaşık,
dikey ve süslü yazıları okuması zordur.
• Bu nedenle ikiden fazla olmayan basit yazı
karakterleri (Arial, Times gibi) kullanmalı, eğik
ya da süslü yazılar gerekmedikçe (dikkatleri
bunlar üzerine çekmek gibi) kullanılmamalıdır.
40
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı
• Saydamda süslü kenarlar, gereksiz detaylar ve
genel olarak üzerinde durulan kavramın
açıklığa kavuşmasına yardımcı olmayan öğeler
bulundurulmamalıdır.
• Eğer bir kavram ya da fikirle ilgili çok miktarda
bilgi vermek gerekiyorsa bu bilgilerin hepsini
tek bir saydamda vermek saydamları üst üste
ekleyerek yerine, iki, üç ya da daha fazla
saydam kullanılmalıdır.
41
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı
• Aynı kullanma şekilde, karmaşık bir resim, şekil
ve grafik türü görsel, bir temel saydam üzerine
aşamalı olarak yeni saydamlar ekleyerek
sunulmalıdır.
• Bu, konunun basitten karmaşığa giden bir
biçimde verilmesini sağlar.
42
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı
43
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı
• Sabit sıralı katlama
tekniğinde çerçeve
üzerine sabitleştirilmiş
saydamlar üst üste
getirilerek kullanılır.
• Seçmeli katlama
tekniğinde ise, çerçevenin
dört kenarına yapıştırılan
saydamlar anlatım
sırasına göre tek tek ya da
üst üste getirilerek
kullanılır.
44
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı
• Yansıtılan bilgiler, okunabilir büyüklükte
olmalıdır.
• Okunabilirliği, en iyi saydamı yerdeki beyaz bir
sayfa üzerine koyarak ölçebilirsiniz. Eğer
saydam üzerindeki bilgiler ayakta rahatça
okunabiliyorsa, izleyenlerde bunları
yansıtıldıklarında okuyabilirler.
45
Tepegöz Saydamlarının Tasarımı
• Yansıtılan bilgilerin sınıfın her tarafından
rahatlıkla okunabilmesi için, yazılar en az 18
punto büyüklüğünde olmalıdır.
• Her satırda en fazla altı kelime ve her
saydamda en fazla altı satır bulunmalıdır.
• Sunulan bilgilerin hatırlanmalarını
kolaylaştırmak için tam cümleler yerine
anahtar kelimeler kullanılmalıdır.
46
Tepegöz Kullanımına Yönelik Öneriler
• Aşırı kullanılarak öğretmenin yerini
almamalıdır.
• Yüzünüzü perde yerine izleyenlere dönün.
• Görüntü üzerinde işaret edilmek istenen
noktalar perde üzerinde değil, bir kalem ya da
işaret çubuğu ile saydam üzerinde
gösterilmelidir.
47
Tepegöz Kullanımına Yönelik Öneriler
• Parlak yüzeyleri (metal beyaz tahtalar gibi)
ekran olarak kullanmaktan kaçının.
• Belirli açıdaki izleyiciler yansıtılan materyali
göremezler.
• Bir saydamda 20-25'den fazla kelime
kullanmayın.
48
Tepegöz Kullanımına Yönelik Öneriler
• Sunu hızını kontrol etmek ve izleyenlerin
dikkatlerini sadece o anda vurgulanan noktaya
çekmek için saydam üzerindeki diğer bilgiler
kapatılarak ekrana sadece o anda üzerinde
durulan bilgiler yansıtılmalıdır.
• Bu amaçla, bölge kapama, akordeon kapama,
şerit kapama ve kaydırma kapama teknikleri
kullanılabilir.
49
Tepegöz Kullanımına Yönelik Öneriler
50
Tepegöz Kullanımına Yönelik Öneriler
51
Tepegöz Kullanımına Yönelik Öneriler
• Perde, izleyicilerin
hepsinin rahatça
görebileceği bir yere
yerleştirilmelidir.
• Perde tepegözün
konulduğu yerden daha
yüksekte olmalıdır.
• Tepegöz ise izleyicilerin
görüş açısını
engellemeyecek
konumda olmalıdır.
52
Tepegöz Kullanımına Yönelik Öneriler
• Salondaki pencere durumu da dikkate alınmalı
ve perdeye pencereden doğrudan ışık
gelmemelidir.
• En yakın izleyicinin perdeye uzaklığı perdede
oluşacak görüntü yüksekliğinin iki katından az
olmamalıdır.
• En uzak mesafede oturacak izleyicinin perdeye
uzaklığı ise perdedeki görüntü yüksekliğinin 6
katından fazla olmamalıdır.
53
Tepegöz Kullanımına Yönelik Öneriler
• Tepegöz çalışır durumda iken sarsılmamalı, temizlik
yapılmamalı, çok kısa mesafeye de olsa taşınmamalıdır.
• Hazırlanan saydam üzerine sadece o sunu için geçerli
yeni bilgi eklemek gerektiğinde, bilgiler bu saydam
üzerine boş bir saydam koyarak eklenebilir. Böylece,
saydamın orijinalliği zarar görmemiş olur.
• Saydam üzerindeki bilgileri doğrudan okumayın. Mesajı
özetleyin ya da farklı cümlelerle açıklayın.
• Yansıtılan materyal, izleyenlerin en az iki kere gözden
geçirebileceği kadar kalmalıdır.
54
Slaytlar
• Slaytlar (dia) 35 mm'lik fotoğraf makinesiyle
çekilmiş pozitif filmin banyo edilerek teker
teker yansıtılmak üzere kesilip plastik veya
karton çerçevelere yerleştirilmesiyle elde
edilen küçük, saydam fotoğraflardır.
55
Slaytlar
• Slaytları yansıtmak için kullanılan araca da
slayt projektörü denir. Ayrıca, bilgisayar
ortamında grafik görüntülerini içeren slaytlar
üretmek mümkündür.
• Yüksek kalitesi, üretim kolaylığı ve kullanım
esnekliği bilgisayarda üretilmiş slaytları
popüler hale getirmiştir.
56
Slaytların KullanımınınAvantajları
• Yeni konuları tanıtmak, konuyla ilgili ön
bilgileri hatırlatmak, konuları gözden
geçirmek, ilgi uyandırmak ve dikkat çekmek
için kullanılırlar.
• Bir sürecin aşamalar halinde öğretilmesinde
yardımcı olurlar.
• Küçük cisimlerin büyük olarak, orijinal
nesnelerin gerçek görüntü ve doğal renkleriyle
incelenmesine imkan sağlar.
57
Slaytların Kullanımının Avantajları
• Küçük ve büyük grup eğitimleri için kullanışlıdır.
• Üretimi kolay ve maliyeti düşüktür, öğretmen ve
öğrenciler kaliteli bir kamerayla kolayca ve yüksek
kalitede kendi slaytlarını üretebilirler.
• Kolaylıkla taşınır ve saklanabilirler, özel
kutularında saklandığı zaman yıllarca
kullanılabilirler.
• İstenildiğinde çoğaltılabilirler ve slaytlar yeniden
düzenlenebilir, yenileri eklenebilir, çıkarılabilir
veya güncelleştirilmiş resimlerle değiştirilebilirler.
58
Slaytların Kullanımının Avantajları
• Detaylandırılacak ana noktalarla ilgili basit ifadeler
yansıtılabilir.
• Ses bantları ile eşzamanlı hale getirilip (senkronize)
konuşma, müzik ve ses efektleri ile desteklenerek sesli
slayt programları yapılabilir.
• Yansıtma zamanı öğrencilerin algılama hızına ve
öğretmenin uyguladığı öğretim yöntemine göre
ayarlanabilir.
• Üretimi, taşınması ve kullanımının kolay olması, farklı
ders ve öğretim amaçlarına uygun özel slayt
koleksiyonu oluşturulmasını da kolaylaştırmaktadır.
59
Slaytların Kullanımının Dezavantajları
• Fotoğrafçılık becerisi gerektirir.
• Slaytlar, film şeritlerinden farklı olarak, teke
tek kullanıldıklarından kolayca düzeni
bozulabilir.
• Slaytlar tepsilerine yerleştirildiklerinde dahi,
eğer kapama düğmesi gevşemişse kolayca
dağılabilirler.
60
Slaytların Kullanımının Dezavantajları
• Slaytlar toz ve el izlerini kolayca çeker;
dikkatsiz saklama ya da elleme slaytlara zarar
verebilir.
• Sunu sırasında iyi bir karartmanın yapılması
gerekmektedir.
61
Slaytların Kullanımına Yönelik Öneriler
• Sunuya konuyu özetleyen ve hedefleri
gösteren bir başlık slaydıyla başlayın.
• Kısa ve öz olun. Her slaytta bir ana nokta
üzerinde durun.
• Zemin ve şekil arasında zıtlık olmalıdır.
• Konuşurken slaytlardaki terimlerin aynılarını
kullanın, ancak konuşma üslubuyla ve tam
cümleler kurarak.
62
Slaytların Kullanımına Yönelik Öneriler
• Varsa uzaktan kumanda aracı kullanın. Bu pozisyonda
hem slaytları, hem de izleyicileri gözleyebilirsiniz.
• Slaytlarınızın doğru sıralandığından ve numaralanmış
köşesinin sağ üst köşeye gelecek şekilde
yerleştirildiklerinden emin olun.
• Görsel çeşitlilik sağlayın. Sözel başlık slaytları kullanarak
sunuyu kısımlara ayırın.
• Her bir slayt ile ilgili açıklama ya da tartışmayı kısa
tutun. Üzerinde durulan slayt çok karmaşık değilse, bir
dakikalık konuşma bile izleyenler için sıkıcı olabilir.
63
Slaytların Kullanımına Yönelik Öneriler
• Sununuza bir fon müziği ile başlayabilirsiniz. Bu,
hoş bir ortamın oluşmasına ve izleyenlerinin
dikkatlerinin çekilmesine yardım eder. Fakat,
konuşma yaparken fonda müzik çalmamalıdır.
• Sununuza siyah bir slaytla başlayın ve bitirin. Sunu
başlangıcında ve sonunda ekranda beyaz bir
parlaklığın olması izleyenleri rahatsız eder.
• Eğer slayt programının süresi 20 dakikadan fazla
ise izleyicilerin ilgisi dağılabilir. Program 50 slaytı
ve 20 dakikayı geçmemelidir
64
Televizyon ve Video
65
Televizyon ve Video - Avantajları
• Hareket
– Hareketin öğrenme açısından önemli olduğu durumlarda
(örneğin bir makinenin çalıştırılması), kavramların
öğretilmesi ve öğrenilmesinde hareketli filmler diğer görsel
materyallere göre daha etkilidir.
• Süreç
– Üretim aşamaları ya da fen deneyleri gibi aşamalı
hareketlerin önemli olduğu operasyonlar hareketli
resimlerle daha etkili olarak gösterilebilir.
• Güvenli gözlem
– Video ve film kayıtları, öğrencilere güneş tutulması,
yanardağ ya da savaş gibi doğrudan gözlenmesi tehlikeli ya
da mümkün olmayan olayları gözleme imkanı sağlar.
66
Televizyon ve Video - Avantajları
• Beceri Öğrenme
– Psikomotor beceriler en iyi gözlem ve alıştırma yoluyla
öğrenilir. Psikomotor bir davranışın videoya çekilmesi
öğrencinin davranışı tekrar tekrar gözlemesine imkan tanır.
• Dramatizasyon
– Hareketli resimler, insan ilişkilerine yönelik problemleri
gözleme ve analiz etme fırsatı tanır.
• Duyuşsal öğrenme
– Duygusal etkilerinden dolayı filmler bireysel ve sosyal
tutumların şekillenmesinde etkili olabilir. Belgesel ve
propaganda filmlerinin genelde izleyenler üzerinde önemli
etkilerinin olduğu tespit edilmiştir.
67
Televizyon ve Video - Avantajları
• Problem çözme
– Açık uçlu dramatizasyonlar genelde çözülmeyen
çatışmaların farklı yönlerini izleyenler arasında
tartışmaya açmak için kullanılır.
• Ortak tecrübe oluşturma
– Farklı gruplar film ya da video programlarını
birlikte izleyerek, bir sorunu etkili olarak tartışmak
için ortak bir tecrübe kazanabilirler.
68
Televizyon ve Video - Sınırlılıkları
• Sabit adım
– Video, izleme sırasında tartışma için durdurulabilir,
ancak bu grup gösterimlerinde pek yapılmaz. Program
sabit bir hızda çalıştığından, bazı izleyiciler bir sonraki
aşama için sabırsızca beklerken bazıları da geride
kalabilir.
• Hareketsizlik
– Film ve video, hareket içeren konuların sunulmasında
etkili olmakla birlikte, tek bir görsel (harita, örgüt
şeması, diyagram gibi) üzerinde detaylı olarak
durulması gereken konular için uygun değildir.
69
Televizyon ve Video - Kullanımı
• Ön inceleme:
– Film ve video kasetler, içerik ve teknik kalitesi
yönünden incelenerek seçilmeli ve sınıfta kullanmadan
önce kontrol edilmelidir.
– Ayrıca, kasetin tamamının mı yoksa belli kısımlarının
mı gösterileceği kararlaştırılmalı, video makinası ders
başlamadan önce çalıştırmaya hazır duruma
getirilmelidir.
– Eğer aynı kasetin farklı yerlerinden kısımlar göstermek
gerekecekse, zaman kaybını ve izleyenlerin
dikkatlerinin dağılmasını önlemek için:
70
Televizyon ve Video - Kullanımı
• Ön inceleme:
• Gösterilecek kısımların başlangıç ve bitiş zamanları not
edilerek ilgisiz kısımlar sunu sırasında hızlıca atlanabilir,
• Herbir kısım ayrı bir kasete kaydedilebilir,
• Sadece gösterilecek kısımlar yeni bir kasete
kaydedilebilir.
71
Televizyon ve Video – Çevreyi Düzenleme
• Çevreyi Düzenleme
– Öğrencilerin TV/video sunusundan yararlanabilmeleri
açısından öğrencilerin oturma düzeni ve araç
yerleştirileceği konum önemlidir.
• Oturma düzeni:
– Ekrana en yakın mesafede oturan öğrencilerin ekrana
uzaklığı en az 2 m. olmalıdır.
– Ekrana en uzak mesafede oturacak öğrencilerle ekran
arasındaki mesafe en fazla ekran büyüklüğünün 12 katı
kadar olmalıdır, örneğin, 60 ekranlık bir TV'u izlemek
için oturulacak en uzun mesafe 60 * 12 = 7,2 m.
olmalıdır.
72
Televizyon ve Video – Çevreyi Düzenleme
– Ancak, eğer görüntüdeki küçük ayrıntılar önemli
ise bu mesafe en fazla ekran büyüklüğünün 6-7
katı kadar; normal görüş için ise en fazla ekran
büyüklüğünün 9-10 katı kadar olmalıdır.
– Öğrenciler TV karşısında ters V şeklinde, TV
merkez ekseninden en fazla 45 derecelik bir açıyla
yerleştirilmelidirler.
– TV, herhangi bir öğrencinin normal göz hizasının
en fazla 30 derece yukarısına denk gelecek bir
yüksekliğe yerleştirilmelidir.
73
Televizyon ve Video – Çevreyi Düzenleme
74
Televizyon ve Video – Öğrencinin
Hazırlanması
• Videoyu kısaca tanıtın.
• Sonra, neden bu video-teybi seçtiğinizi
açıklayın.
• Öğrencilerinizin kaseti izlerken özellikle dikkat
etmeleri gereken kavram, kısım ya da önemli
noktalar varsa bunları açıklayın ve tahtaya
yazarak öğrencilerin hatırlamasına yardımcı
olun.
75
Televizyon ve Video – Öğrencinin
Hazırlanması
• Son olarak, videoda dikkatleri temel mesajdan
başka noktalara çekebilecek uyarıcıların olup
olmadığını açıklayın, öğrencileri sorular
sorarak meraklandırın ve konu hakkında
cevaplanmasını istedikleri soruları varsa
bunları açıklığa kavuşturun.
• Açıklanması gereken yeni kelime ve kavramları
önceden açıklamayı unutmayın.
76
Televizyon ve Video - Sunu
• İyi tasarlanmış bir film/video sunusu etkin
öğrenci katılımını gerektirir, öğrencileriniz sizin
materyale yönelik tutumunuzu gözleme ve
buna göre hareket etme eğilimindedirler.
• Öğrenci reaksiyonlarını rahatlıkla
gözleyebileceğiniz bir yerde durun.
• Zorlanma ya da sıkılma durumlarını gösteren
ipuçlarını yakalamaya çalışın.
77
Televizyon ve Video – Öğrencilerin
Katılımını Sağlama
• Eğer video/film programı öğrencilerin aktif
katılımını gerektirmiyorsa, öğrenci tepkilerini
alma işlemini sunu sonrasına bırakmak daha
yararlıdır.
• Videoyu izlettikten sonra, sorular yoluyla, videoteypde vurgulanan önemli noktaları çıkarmaya
çalışın ve bunları tahtaya not edin.
• Alternatif olarak, bütün öğrencilerin aktif
katılımını sağlamak için öğrencilerden önemli
noktaları yazmaları istenebilir.
78