یونعم تبقارم ینیلاب همانرب کی هئارا

2

تیونعم فیراعت

5

تیونعم فیراعت

ف یرعت تیونعم دنچ اب ره طابترا ،تسا رد هک یناهج یلکشم هدیدپ ).

6 ( کی درادن تیونعم  یناهج زا یدحاو فیرعت ،تاعلاطم رد هک تسنیا دراد دوجو ).

7،8 ( تسا هدشن مهارف تیونعم 6

رد اه ن ا زا یخرب هب هک دنا هدومن هئارا یدایز فیراعت ناققحم و نادنمشناد ،تیونعم فیرعت رد : تسا هدش هراشا لیذ

یارب درف یوجتسج یانعم هب ار تیونعم ) 2009 ( ناراکمه و ناد



رب زکرمت ، یگدنز رفس ،نتفای یرترب یارب درف ی یاناوت ،تاسدقت طی حم و نارگید ،دوخ اب کیدزن طابترا ،یگدنز رد فده و انعم 8 ( دننک یم فیرعت

،یتملاس هدنهد ءاقترا ناونع هب تیونعم ) 2006 ( ازموگلایو هاگدید زا ،ین اور عیاقو یارب یلئاح و ناسنا رگید داعبا یلصا نایرش و گرهاش  ن ا ه لیسوب ناسنا هک یا هقیرط و یرامیب اب طبترم یمسج و یفطاع یاه یرامیب رد ار دوخ یتسه فده و دزاس یم یگدنز عیاقو زا ار شساسحا .) 6 ( تسا هدش فیصوت ؛دبای یم ،تایح هدننک دیدهت

).

14 ( تسا هدم ا یگدنز رد یهاگ ا و فده ،انعم ،یژرنا ناونع هب تیونعم  و قیم ع کرد ،یگدنز فده و انعم نتفای یارب موادم یوجتسج ،تیونعم یاهروا ب ماظن و دوجوم یعیبط یاهورین ،ملاع تعسو ،یگدنز شزرا یافرژ  ).

14 ( تسا یصخش 9

درکیور اب ینیدارف تیونعم خنس هب تبس ن تیساسح شرورپ تهج رد رد رت قیقد یشلات « و رت عماج ناونع هب ار اتبسن فیرعت کی رد تیونعم ،یتخانش ناور یارب ه چن ا تهج رد یواکودنک ای ،ادخ و یناسناریغ تادوجوم ،نارگید ،نتشیوخ لماک تیناسنا هب ندیسر یارب ی یوجتسج و تسا زاین دروم ندش ناسنا ).

5،14 ( » دنا هتسناد

 10

هدننك ينيب شيپ دور يم رامش هب ،تاقيقحت ناور يخرب تملاس ساسا هدنهدءاقترا رب و ،تيونعم ديما يوق

.

) Davis 2006; Moss & Dobson 2006 (  11

گرزب قباطت یرییغ ت هب ک ای مک مغ یارب ،نادقف یونعم ،داح عبانم یرامیب هک زا اهن ا و یماگنه دارفا تسا راذگ ریث ات قباطت دننک یگنوگچ یم هبرجت رب ار تیونعم



یگدنز رد

2009, p.446-447 Potter & (

یگدنز رد یمهم شقن دننک تیونعم هک یم هدافتسا تسا دقتعم دوخ یونعم ) 2010 ( یاهزاین یکسیکاپ اتسار ندرک نیا هدرو ارب رد

) Perry

ای .

دنک یم یزاب گرم لاح رد و میخو یاه یرامیب هب لاتبم نارامیب

12

؟تهابش ای توافت : بهذم و تیونعم

13

:

ن یا هب رجنم ،تیونعم دروم رد دوجوم یاه ثحب



یب طق و مهبم ،ینهذ یرما تیونعم هک تسا هدش .

دوش

14

هت سیرگن دارفا مامت بهذم یارب اب فیط فدارتم رگید تیونعم یاهتنا رد هب هک ،فیط یلاح کی رد یاهتنا تسا هدش



).

41 ( دور یم راک هب ،زین ادخ هب داقتعا دقاف

ز ا بهذم و تیونعم هک دنا هتفایرد اریخا



.) 9 ( دنتوافتم رگیدکی

و کی دزن طابترا رد جیار تروصب تیونعم عقاو رد



ن یا تقیقح رد اما ،دریگ یم رارق بهذم رانک رد .) 42 ( دنتسین رگیدکی یانعم مه هژاو ود

دوش راهظا یبهذم لامعا و تاداقتعا رد ،دناوت یم تیونعم دنچ ره



کی دشا ب یا ادخ اب ) یگنهرف طابترا لماش یاه نمجنا ( و رت عیسو عماوج ای یلیخ دناوت یم ،هداوناخ اب ای تیونعم رترب اما تردق ).

35 (

مه هب یانعم هب Religar Spiritualitas نیتلا نیتلا هشیر زا هشیر تیونعم زا بهذم .

تسا هملک نتسویپ



روط هب و دراد بهذم زا رت عیسو یموهفم و تسا سفنت یانعم هب ).

44 ( تسا یبرجت و یصخش ،ایوپ دنور کی هیلوا

19

هک تف گ ناوت یم یساسا و یلوصا فیرعت کی ناونع هب



هلسلس ک ی زا یتئیه ای هرکیپ زا تسترابع بهذم ای نید کی هچن ا دروم رد یلمع و یرظن ینابم و تاداقتعا ).

48 ( دنک یقلت سدقم و یهلا ناونع هب هعماج

و ینا هج تیونعم ،دنتسه یتنس یبهذم لامعا و تاداقتعا



ه عماج و گنهرف اب طبترم بهذم تقیقح رد .

تسا یدرف .

تسا تیونعم زا یا هعومجمریز و تسا

،یبهذم ره ،تسا بهاذم همه هتسه تیونعم هچرگ



مل ع هب هتسباو بوچراچ یاه رتماراپ ساسا رب ار تیونعم موهفم ، یبهذم لامعا و تافیرشت ،تاداقتعا فیرعت اب ،یهلا .) 31 ( تسا هدرک یزاس

یونعم تبقارم یراتسرپ رد

23

دروم یرام یب هب لاتبا نامز رد نارامیب یونعم یاهزاین هک تسا ن ا زا یکاح دهاوش



تسیلاح رد نیا

، ) Delaney & Barrere 2008 (

دریگ یمن رارق هجوت تملاس ه ب یبایتسد و یدوبهب تعرس رد ،یرتسب دارفا یونعم یاهزاین نیم ات هک درف یرافص ( تسا مهم رایسب یگدرسفا و بارطضا لرتنک و شهاک و یونعم ).

4 5 .

ص .

ص ، 1378

24

ریذپان ی یادج

ءزج یونعم تبقارم



Taylor et al. (

تسا

یراتسرپ تبقارم

.) 2008, p.1094

25

یاه ل دم تیرث کا .

تسارگ لک تبقارم زا یتمسق یونعم تبقارم کش نودب



نیاربانب ،دش اب تسرد رظن نیا رگا .

دننک یم دیکات رگن لک درکیور رب یراتسرپ تسا یسا سا نیاربانب ، دنراد یم ناونع ار تیونعم موهفم یراتسرپ یاهوگلا بلاغ ، 1386 یهللا میر ک ( دنهد هئارا دوخ ینیلاب درکلمع رد ار یتبقارم نینچ ناراتسرپ هک ).

4 5 .

ص .

ص

26

و دنشا ب دهعتم رگن لک تبقارم موهفم هب هک دوش یم هتساوخ ناراتسرپ زا



را یونعم و یعامتجا ،یفطاع ،یناور ،یمسج یاه هبنج هب هجوت تیمها اه تبقار م رد و هدش هتخانش ،لوا زاین راهچ هک دهد یم ناشن دهاوش .

دنسانشب هدی دان اررکم هک تسا یا هطیح ،یونعم تبقارم هطیح اما ،دوش یم ارجا زین

Mc sherry 2006

دوش یم هتفرگ

27

،ینیلا ب درکلمع یاهدرادناتسا نایب رد ،اکیرما ناراتسرپ نمجنا



و رتشیب نموی ن .

تسا هدرک ،یب لوارت ناونع لثم ریخا یراتسرپ یاه یسررب لاس رد لقث زکرم یراتسرپ ار یونعم نازادرپ هیرظن دعب دنا هدرک هجوت یونعم دعب هب دوخ

.

)

یاه هتشون رد نستاو

Lemmer 2002 (

28

ار » یون یدن ب عم هقبط سرتسید ماظن و « یلامش تسا یاکیرم هتخانش ا یراتسرپ یراتسرپ صیخشت صیخشت نمجنا



یعون هب ار یونعم تیامح و » یونعم دشر لیهست « ،یراتسرپ تلاخادم دوخ هینایب نارامیب یارب رد زین و ار تسا هدرک یونعم یحارط تبقارم دیاب یراتسرپ ناراتسرپ تلاخادم هک تسا ناونع هدرو ا

) Jain 2001 (

دنرو ا مهارف دوخ

29

هداد ر وتسد هتفریذ پ ناراتسرپ یراتسرپ یاه هب اکیرما تیلاعف زا هدحتم یمهم تلاایا هبنج رد رضاح ناونع هب دوخ هنازور تبقار م هک دنک یم یاه هفاضا تیلاعف هب و دنیازفیب ار یونعم دوخ تبقارم هک تیلاعف زا هدش یشخب ناونع هب لاحرد



یونعم ا هناتسرامیب دنهد هئا را هكنیا یونعم یارب برغ تبقارم رد نارامیب رضاح هب دیاب لاح رد

.

)

تسا هدش

Wensley 2004 ( 30

ت بقارم لدم یحارط ناونع اب دوخ همان نایاپ رد ) 1386 ( یهلا میرک



زا ی کی هک دنک یم هراشا بلطم نیا هب ناریا یراتسرپ رد یونعم نیا د روخ یم مشچ هب ناریا رد یراتسرپ هفرح رد هک یئاه ینارگن ).

34 ص ( تسا یفاکان نارامیب هب یونعم تبقارم هئارا هک تسا

31

تبقارم تاقوا ،ناراتسرپ بلغا هجیتن تسا رد و دنا دقعم هدرک ) 2001 کرد ( ناراکمه فیعض رایسب و ار یلزیرگ یونعم عقاو تلف غ دروم ،یتملاس یاه تبقارم نتم رد یونعم یاهزاین ن ا زا یونعم و مهارف تبقارم ار یونعم هک ی یاهن ا یاه و تبقارم دنتسه هک تیلقا یناراتسرپ رد دننک یم .

دوش یم تیامح دننک یمن تبث ار ن ا دنهد یم هئارا

• 32

یرتش یب هجوت هک دروم نیا رد ،یراتسرپ رد تروص ره رد



دریگب تروص اه تبقارم نتم رد درف یونعم داعبا هب دیاب رد ی کدنا تاقیقحت هک دنچ ره ،دراد دوجو یمومع قفاوت ،تسا هدش ماجنا ن ا دروم

33

و ،نارامی یرا میب ب هب یونعم صاخ تبقارم طیارش لیلد هئارا هب هنیمز هک رد نمزم هک تسا نارامیب یلاحرد همه زا نیا شیب



یونع م تاعوضوم تمس هب ناوارف شیارگ ناشیرامیب ندوب نمزم دنری گ یم رارق تیمها تسخن هجرد رد ،دننک یم ادیپ یبهذم

.

) Wensley 2004 (

و

34

ینغ ،یونعم ی ثاریم رگناشن خیرات لوط رد یراتسرپ هفرح تفرشیپ هعلاطم ار تبقارم راتسرپ ، ) رگن لک تبقارم ( هبناج همه یراتسرپ رد .

تسا قیمعو هدرو ارب بجوم و د.

زاس یم مهارف زین وجددم هدش یو جنر شهاک حور یارب هکلب نهذ و مسج یارب اهنت هن بجوم رامیب یونعم یاهزاین نتخاس ).

2،3 ( ددرگ یم ) یناور ( ینهذ و یمسج یدوبهب • 35

نیا زا هدافت سا اب .

حور ،نهذ ،مسج : دننیب یم لک کی ناونع هب ار نارامیب ناراتسرپ و ، 6 ار نهذ ، 5 ، 4 ( ،حور دن اریز ک یم ،دراذگ یم ذوفن درف درف یگدنز تملاس رب یتبثم هب تیونعم نیاربانب ریث ات تیونعم ،دنک یم لرتنک ،رگن لک ار ندب لدم نهذ هجوت رامی ب هب رگن لک تروص هب یراتسرپ تبقارم رد میریذپب هک یماگنه ).

8 ، 7 ).

9 ( دریگ رارق تلفغ دروم دناوت یمن یونعم تاهجوت ،مییامن • 36

روطچ ن ا هک دنا هدیمهف هب طوبرم یراتسرپ و هتفایرد صیخشت ار تیونعم دنرداق و شزرا دنیامن ،رگن یسررب ار لک تبقارم ناشنارامیب هئارا ناراتسرپ یونعم تملاس به یبایتسد یارب ار یراتسرپ تلاخادم و میظنت ار فادها و هدومن صخشم ار یونع م تبقارم یاهزاین دنناوت یم و تی ونعم درک اعدا هبرجت ناوت یم اب ناراتسرپ نیا هکیروطب ،دنیامن .

دننک مهارف مهارف یتحار هب یونعم تملاس ار ناشنارامیب ).

10 ( تسا هدش هدینت رامیب و راتسرپ تلاماعت حلاطصا رد یراتسرپ • 37

هب ، یونعم یاهورین هب هجوت هک تسا ن ا زا یکاح ایوق ریخا ههد رد تاقیقحت نازادرپ هیر ظن هجوت دروم دشخب یم طاشن و ورین ،شمار ا نارامیب هب هک یزاین ناونع ).

1 ( تسا هدوب یراتسرپ • ،حلا صا هیام دناوت یم هک تساجن ا هب ات اهورین نیا یشخب رثا ،دندقتعم اه ن ا ، ) 2 ( ددرگ یدرف نیب طباور رد یتیصخش ناوت شیازفا و یرامیب یدوبهب • 38

دنيارف ل وط رد هک دنتسه يمهم يراگزاس عبانم ،ناراميب يارب يونعم عبانم اذل ،دوخ يگدن ز زا درف يدنم تياضر اب عبانم نيا .

دنريگ يم رارق هدافتسا دروم يراميب ).

5 ، 4 ، 3 ( .

دنراد طابترا گرم زا بارطضا شهاک و درد شهاک ،رتهب يراگزاس • و یمسج تملا س اب یتبثم طابترا یگدنز رد انعم نتفای هک دنا هداد ناشن تاعلاطم ).

6 ( دراد سرتسا لباقم رد یا هدننک یثنخ رثا یگدنز رد انعم و دراد یناور • 39

هب مک رایسب ،یرا تسرپ یاه لدم و اه یروئت زا یرایسب هک دنا هدیسر هجیتن نیا هب فلتخم عبانم هکنیا و رگ ن لک تبقارم موهفم نازادرپ یروئت دنچ ره ،دنا هتخادرپ یونعم تبقارم و تیونعم ).

7 ( دنا هتفریذپ ار دنراد یونعم یاهزاین دارفا • رد یونع م تبقارم و تیونعم میهافم هک دنراد یم ناعذا ،دی ا یم تسدب عبانم زا هک یدهاوش هدر و یدن ب هقبط لاح رد زونه میهافم نیا هکارچ ؛دنتسه یلماکت هلحرم رد زونه یراتسرپ ).

8 ( دنشاب یم ندش یدنب • 40

.

دوش ماجنا راتسرپ طسوت دیاب یدیلک تیلاعف هس یونعم تبقارم لامعا روظنم هب اهزا ین ای تلاکشم ریاس ای جنر ،درد هبرجت ماگنه رد ندوب رامیب اب 1 ،ی یاهنت ،مشخ ،سرت لثم رامیب تاساسحا و ینارگن هب نداد شوگ دزادنا ری خ ات هب ار تملاس هب یبایتسد دنناوت یم هک هودنا ای یگدرسفا 2 41

زا ار اه ن ا ات بل ق ترا هم ،رامیب کی مه اب یونعم مه و یفطاع ،یکیزیف روط هب مه رامیب ندرک سمل 3 و ندوب تسا هارمه رنه .

دزاس کی مه نئمطم نداد ادخ شوگ و هداوناخ ی یاناوت .

،ریاس تسا اب ناش طابترا یتشادهب تبقارم و د اه م یاش شچ قشع و اه شوگ یور زا و اب وجددم هنلادمه هب و لماک نابرهم روط هب سمل .

راتسرپ دنک هک هجوت دراد رامیب زاین هب و ینتخوم ا زاب ینهذ ).

23 ( دشاب یراتسرپ یونعم تبقارم زا دعب نیرت مهم • 42

: لماش یراتسرپ یگدیسر تهج هدش نییعت شیپ زا یراتسرپ تلاخادم یونعم تیامح ندومن مهارف و یبهذم تافیرشت رد تکرش ای رامیب طسوت یملاک تروص هب تبثم ماجنا لیهست ،لاعف نداد شوگ ،روضح ،سمل تاساسحا لماش راظتنا دروم جیاتن .

دشاب یم ).

24 ( دشاب یم ...

و یونعم یاه تیلاعف ،تسا هت فرگ رارق ثحب دروم یراتسرپ تلااقم رد ،یونعم تبقارم زا ینوگانوگ یاه شور دنچ ره دننک یم ه عجارم یراتسرپ دنیارف هب ،تبقارم نیا یزاس موهفم یارب ،تلااقم نیا زا یرایسب ).

25 ، 24 ( 43

یونعم تبقارم نیم ات یارب زاین دروم یاه تراهم یدرف نیب طابترا یاه تراهم هجوت اب نداد شوگ یملاک ریغ تاطابترا دامتعا شرتسگ تیساسح تقادص یهاگ ا دوخ یعاسم کیرشت یبهذم یاهزاین ) 26 ( دوخ یاه تیدودحم تخانش • • • • • • • • • • 44

یونعم تبقارم راتخاس

ناو نع اب یهللا میرک مناخ یرت کد هلاسر زا هک تسا ریز دراوم لماش : تسا هدم ا تسدب ) 1386 ( ناریا رد یونعم تبقارم لدم یحارط

) یونعم طیحم یونعم عبانم راتسرپ رامیب (

یونعم تبقارم ءازجا

 ) طیحم هب طوبرم عناوم رامیب هب طوبرم عناوم راتسرپ هب طوبرم عناوم (

یونعم تبقارم عناوم

 45

عفر تیاه نیب قارم ن رد هک طسوت ددرگ و هدش یم یسررب یونعم نارامیب سرتسید یونعم عفر هب یاهزاین رجنم دیاب اهزاین یونعم نیا عفر تبقارم .

ددرگ .

درو ا یم ناغمرا هب نارامیب یارب ار یونعم یتملاس رد دوخ ،ن ا مها هک دراد دوجو نارامیب رد یونعم سرتسید داجیا یارب یفلتخم عبانم .

دشاب یم ناتسرامیب رد ندش یرتسب و یرامیب

46

ماجنا نیح هک درک ه دهاشم ناوت هدرو ا ریز رد لودج هک رد تسا یتارهاظت یم نیبقارم ریاس ازجا نیا دشاب لماش یم و یونعم راتسرپ نداد شوگ تبقارم طسوت یاهدومن یونعم تبقارم ،یدردمه لماش .

تسا هدش • 47

:

یونعم تبقارم ءازجا

یونعم زاین

یونعم یتملاس یونعم سرتسید عبانم یونعم تبقارم یاهدومن 48

: یونعم تبقارم عناوم

: دشاب طیحم ای راتسرپ رامیب دوخ هب طوبرم دناوت یم هک دراد دوجو یعناوم یونعم تبقارم ماجنا یارب •

یگرمزور ساسحا نتسناوتن ساسحا رامیب زا لااب راظتنا یدتبم راتسرپ راتسرپ یگتسخ یهاگ ادوخ یهاگ ا مدع لمات مدع راتسرپ تردق مدع راتسرپ یدیما ان راتسرپ یمسج یناوتان راتسرپ هب طوبرم عناوم

رامیب هب طوبرم عناوم طیحم هب طوبرم عناوم 49

ناونع هب راتسرپ هلیسو : نارامیب رد یونعم تبقارم یوگلا افش ناونع هب ادخ یلصا هدنهد ناونع هب نارامیب ضیف هطساو یونعم طیحم 50

یونعم تملاس

: یونعم تبقارم یوگلا یازجا

یونعم تبفارم انعم هب کمک یبای تدابع لیهست یونعم تیامح شزوم ا 51

یرتسب نارامیب رد یونعم تبقارم راتخاس تبقارم راتخاس یونعم تبقارم عناوم یونعم طوبرم عناوم رامیب هب تبقارم ناکرا یونعم طیحم یونعم راتسرپ طوبرم عناوم راتسرپ هب طوبرم عناوم طیحم هب رامیب یونعم عبانم تبقارم ازجا یونعم یونعم یاهزاین سرتسید عبانم یونعم یاهدومن یونعم تبقارم 52

یونعم تبقارم همانرب

تسد هس و حی بست ،ادخ اب طابترا بات ک ،حیتافم ، ن ارق ،نز نارامیب یارب زامن رداچ ،زامناج و رهم ( رامیب رایتخا رد تدابع تاناکما نداد رارق فرصم رابکی سابل رامیب نیلاب رب رامیب هارمه هب میرک ن ارق یناوخور ،لسوت یاعد ندناوخ ی یاهر یاه هار ،اه یت خس لمحت یورخا رجا ،اه یراتفرگ هفسلف نوماریپ تبحص ،رامیب تلااوس هب خساپ لماش ( رامیب نیل اب رب یناحور روضح رامیب یارب اعد و ) تایاور و تای ا رب هیکت اب بئاصم زا : یتیامح درکیور اب رامیب نیلاب رب روضح رگ شهوژپ دزن رد اه تبحص یمامت ندنام هنامرحم رب ینبم رامیب هب نانیمطا نداد رامیب اب یملا ک ریغ و یملاک طابترا قیرط زا دراوم نیا یمامت هب نداد شوگ و رامیب یاه ینارگن و اهزاین ،تاساسحا نایب هب رامیب قیوشت نامرد دنور و یرامیب دروم رد رامیب تلااوس هب خساپ و یتبقارم ، ینامرد لحارم حورشم حیضوت هنیمز نیا رد دوجوم یاه ینارگن عفر و یرامیب زا یشان ضراوع نوماریپ رامیب تاماهبا هب خساپ یو اب ندرک تبحص نامز رد رامیب تسد نتفرگ یتیامح درکیور کی اب رامیب سمل لاعف نداد شوگ یرواد شیپ نودب رامیب شریذپ ندیشخب دیما و نداد یرادلد ) ندرک یشاقن نتشون قیرط زا ( دوخ تاساسحا نایب هب رامیب قیوشت یبهذم کسانم زا تیامح هنارگتیامح روضح تعاس کی تدم هب رامیب نیلاب رب هداوناخ یاضعا زا یکیروضح ناکما ندومن مهارف یتیامح یاه متسیس زا هدافتسا

یراتسرپ رد تیونعم یاهدربراک

یدرکلمع هت شر کی یراتسرپ اریز ،تسا مهم یراتسرپ یارب یناسنا یتملاس یونعم هبنج کرد .

دراد هجوت یناسنا لئاسم هب هک تسا  هک دنک ی م داهنشیپ تاقیقحت ،تسا مهم ناراتسرپ یارب یونعم تبقارم ندرک مهارف هچرگا ،یفاکان یمل ع یگدام ا دننام دنتسه هجاوم تبقارم نیا ندرک مهارف یارب یدایز عناوم اب ناراتسرپ .

ن ارامیب هرواشم یارب تولخ نادقف و یفاکان لنسرپ و تقو ،تمدخ نمض شزوم ا نادقف  54

ار یونعم عو ضوم کی یونعم تبقارم یونعم ددرگ تبقارم یلمع هک ناتسرامیب هاگدید نیا نایناحور اب ناراتسرپ هلیسوب هک زا یرایسب تسا رتهب نینچمه و تسا ).

2001 زنوا و یموزانایاران ( دنزادنا یم شوگ تشپ  .

دنرادن ار یو نعم تبقارم تبقا رم و یونعم دشر ندرک مهارف یگدام ا ،تیونعم هب طوبرم هک دننک یم روصت ناراتسرپ زا یشزوم ا یاهلوجام تسا مزلا یرایسب نیاربانب .

دوش هئارا یراتسرپ یزیر همانرب رد یونعم 

،دشاب هتشا د دوجو یراتسرپ یلعف یسرد یاه همانرب رد دیاب یراتسرپ نایوجشناد یونعم دشر تبقارم ندر ک مهارف یارب ی یاناوت .

تشاد دوجو لگنیتیان یراتسرپ یشزوم ا لدم رد هک روطنامه .

دریگ یاج یراتسرپ یا هفرح شقن لماکت رد و دوش هتخوم ا دناوتیم یونعم  زا هک تسا کم ( دن شاب مزلا هتشاد دنوش هتفرگ یهاگ ا رظنرد یونعم بسانم یونعم تبقارم تلاخادم و هدننک مهارف ناونع یونعم تبقارم هب ناراتسرپ ،نارامیب هکنیا یارب یونعم یاهزاین ).

1998 رپارد و یرش  56

یونعم تبقارم هئارا هنیمز رد ام تاعلاطم

57

A BSTRACT

 Background: Leukemia is the most common and fatal cancer among young adults. Among all malignancies, it has the greatest effects on emotional and mental aspects of the patients. While 25-33% of patients with non-hematological malignancies suffer from anxiety disorder, some studies have reported the rate among patients with leukemia as high as 50%.

Anxiety leukemia.

can negatively affect other important characteristics and parameters in patients with cancer.

Furthermore, cancer increases the patients’ spiritual needs.

Therefore, spirituality has a significant role in adapting to leukemia and coping with its consequent mental disorders such as anxiety. This study was hence performed to determine the effects of a spiritual care program on anxiety of patients with

Iranian Journal of Nursing & Midwifery Research

 Methods: This randomized clinical trial was conducted in Sayyed-Al-Shohada Hospital affiliated to Isfahan University of Medical Sciences (Isfahan, Iran) in 2012.

Sixty four adult patients with leukemia were randomly divided into the experiment and control groups. The spiritual care program including supportive presence and support for religious rituals was implemented for 3 days. Anxiety subscale from the 42-item depression, anxiety and stress scale was completed before and after the intervention for both groups. Data was analyzed using descriptive and inferential statistical methods (Chi-square, paired and independent t-tests) in SPSS 18 .

Iranian Journal of Nursing & Midwifery Research

  

Results:

There control group.

was no significant difference between the two groups before the intervention.

However, after the intervention, mean score of anxiety were significantly lower in the experiment group than in the control group (P < 0.01). There was also a significant difference in the scores of the experiment group before and after the intervention (P < 0.01). Such a difference was absent in the Conclusions: Our spiritual care program could successfully decrease anxiety levels in patients with leukemia. Therefore, in cases of refractory diseases such as cancer, nurses have to apply a holistic care approach with emphasis on spiritual care.

Key words: Anxiety, Iran, leukemia, nursing, spirituality

Iranian Journal of Nursing & Midwifery Research

بلق هژیو یا ه تبقارم شخب رد یرتسب یبلق کیمکسیا نارامیب یونعم تملاس رب یونعم تبقارم ریث ات یسررب 1389 لاس رد ) س ( ءارهزلا ناتسرامیب یدباع یلعردیح ،یفسوی هلا تجح ،ینموم هرهاط ،ینیعم نیهم : ناگدنسیون : فده و هنیمز اه ن ا یارب یونعم تبقارم هک تسا یرورض نیاربانب .

دریگ یم رارق دیدهت دروم یرامیب نارحب لیلد هب ،هژیو یاه تبقارم شخب رد یرتسب دارفا رد هژیوب یقورع یبلق یاه یرامیب هب لاتبم نارامیب یونعم تملاس .

د شاب یم ) س ( ءارهزلا ناتسرامیب هژیو یاه تبقارم شخب رد یرتسب یبلق کیمکسیا نارامیب یونعم تملاس رب یونعم تبقارم همانرب ریث ات نییعت هعلاطم نیا فده .

دوش ماجنا : راک شور همان رب دنتفرگ رارق لرتنک هلخادم ماجنا زا دعب و لبق و نومز ا هورگ ود رد یفداصت یونعم تملاس همانشسرپ و تروص تفریذپ هب ماجنا هژیو یاه تبقارم شخب رد یرتسب زور 3 تدم هب دوب یتیامح یاه متسیس یبلق کیمکسیا زا هدافتسا و رامیب رامیب 64 .

دشاب یم یبهذم تافیرشت روکوس کی زا هدش یفداصت تیامح ،هنایارگ تیامح ینیلاب ی یامز اراک روضح لماش هک کی ،هعلاطم یونعم تبقارم نیا دش هدافتسا تاعلاطا لیلحت و هیزجت تهج جوز یت و لقتسم یت ،رئوکسا یاک یاه نومز ا و سا سا ی پ سا یرام ا رازفا مرن زا .

دیدرگ لیمکت هورگ ود ره رد : جیاتن رد .

، p > یبهذم 001/0 دیدرگن دعب اب یونعم تملاس هدهاشم نیگنایم یراد ینعم رد یلو .

یلک هرمن توافت تشاد p نیگنایم = 17/0 یراد ینعم و p = 001/0 اب یونعم تملاس یدوجو دعب نیگنایم ).

P= 84/0 ( تشادن یراد ینعم توافت هورگ ود رد هلخادم ماجنا زا لبق یونعم تملاس هرمن نیگنایم اب هلخادم توافت ماجنا هلخادم زا ماجنا دعب زا و دعب لبق نومز ا لرتنک و هورگ نومز ا رد یونعم تملاس هورگ رد یبهذم دعب نیگنایم رد یلو .

تشاد p= 01/0 اب ).

p= یونعم تملاس 25/0 ( دیدرگن یلک هرمن هدهاشم نیگنایم یراد ینعم یراد ینعم و توافت p= 01/0 اب توافت هلخادم هلخادم ماجنا یونعم تملاس ماجنا زا دعب زا هورگ دعب و لبق یدوجو دعب ود رد نومز ا هرمن هورگ نیگنایم یونعم تملاس : یریگ هجیتن و ثحب یونعم تملاس ءاقترا تهج دنناوت یم ناراتسرپ و داد ءاقترا یلک یونعم تملاس و یونعم تملاس یدوجو دعب رد ار یبلق کیمکسیا نارامیب یونعم تملاس ،یونعم تبقارم همانرب هک داد ناشن هعلاطم جیاتن .

دنیامن هدافتسا یونعم تبقارم همانرب زا نارامیب 61

عبانم

62

 .

50 55 ص ، 1387 ، 2 هرامش ،مراهچ هرود ،ناگرگ هیوب ییامام و یراتسرپ هدکشناد یملع هلجم ،

هیداجس هفیحص رد

)

ع

(

داجس ماما یاهاعد رب دیکأت اب یتخانش تلاخادم رد یونعم درکیور کی ناونع هب

.

1387 ،نارهت ،لوا پاچ ،یشخبناوت و یتسیزهب مولع هاگشناد .

1377 ،مهدجه پاچ ،اردص تاراشتنا ،

لماک ناسنا

،یضترم ،یرهطم

اعد زا هدافتسا

،همطاف ،یردیح ،دیمح ،شیاسآ .

28 29 تایآ ،

تارجح هکرابم هروس ،میرک نآرق

تاراشتنا ،

ینامرد تیونعم و یونعم تبقارم ،تیونعم

،رینم ،یرهاظم ،دوعسم ،بانکشخ یحلاف .

67 86 ص ، 1387 ، 1 هرامش ، 1 هرود ،یتلود تیریدم هیرشن ،

نارهت هاگشناد نانکراک یزاسدنمناوت رد یونعم یربهر شقن

،دیعس ،یناهفصا یغابیآ ،سابع ،نایسگرن ،قداص دمحم ،یئایض   Villagomeza, LR, Mending Broken Hearts, the Role of Spirituality in Cardiac Illness:a Research Synthesis,1991-2004, Holistic Nursing Practice, Volume 20, Issue 4, 2006, pp:169-185.

                     Brady, MJ, Peterman, AH, Fitchett, G, A Case for Including Spirituality in Quality of Life Measurment in Oncology, Psycho-Oncology Volume 8, 1999, pp:417-428.

Dunn, L, Handley, MC, Dunkin, JW, The Provision of Spiritual Care by Maternal- Infant Unit, Journal of Holistic Nursing, Volume 27, Issue1, 2009, pp:19-28.

Goodall, MA, The Evaluation Of Spiritual Care in a Dementia Care Setting, dementia, Volume 8, Issue 12, 2009, pp:167-183.

79 ص ، 1390 ، 19 هرامش ،مجنپ هرود ،راتفر و هشیدنا ،

ناتسپ ناطرس هب لاتبم نانز رد ناور تملاس و دیما یاقترا رب یهورگ هویش هب یونعم ی‌هلخادم یشخب رثا

،لیعامسا ،یربکا ،یدهم ،یوسوم ،اضریلع ،نیدلاریهظ ،هبوبحم ،یناتساد ،دمحم ،یرازلگ ،هلحار ،حلاف .

65    .

129 144 ص ، 1387 ، 3 هرامش ، 4 هرود ، ) س ( ءارهزلا هاگشناد یتخانش ناور تاعلاطم هلجم ،

نایوجشناد نایم رد یونعم یتسیزهب سایقم یجنسناور تایصوصخ یسررب

،دومحم ،یفجن ،یسیع ،یرفعج ،زرمارف ،یبارهس ،اضرملاغ ،یریشهد Narayansamy, A, The Impact of Empirical Studies of Spirituality and Culture on Nurse Education, Journal of Clinical Nursing, 851.

Volume 15, Issue 7, 2006,    pp: 840–    O'Brien, ME, Spirituality in Nursing Standing on Holy Ground, Jones and Bartilett Publishers, Third Edition, Massachusetts, 2008.

.

1 24 ص ، 1385 ، 20 هرامش ،مهدزیس لاس ،روشناد ،

نانکراک تیونعم رب ینتبم یشزیگنا لدم نیودت و هئارا

،یلع سابع ،راگتسر ،ربکا یلع ،یگنهرف   Newlin, k, Knafl, k, Melkus, G, African American spirituality: A concept analysis, Adv nur sci, Volume 25, Issue 2, 2002, pp: 57–70.

Krebs, W, The spiritual aspect of caring: An integral part of health and healing, Gastroenterology nursing, Volume 26, Issue 5, 2003, pp: 212–214.

  Bauman, L S, Englert, R A, Comparison of three views of spirituality in oncology nursing , Nursing science quarterly, Volume 16, Issue 1, 2003, pp: 52–59.

Nolan, P, Crawford, P, Towards a rhetoric of spirituality in mental health care, Journal of Advanced Nursing, Volume 26, 1997, pp: 289–294.

63 Kennedy, JE, Anne, MA, Rosenberg, BS, Changes in Spirituality and Well being in a Retreat Program for Cardiac Patients, Alternative Therapies in Health and Medicine, Volume 8, Issue 4, 2002, PP: 64-73 

       Dealeman, TP, Kuckelman, A, Frey, BB, Spirituality and Well-Being: an Exploraty Study of the Patient Prespective, Social Science& Medicine Volume 53, Issue 11, 2001, pp:1503-1511.

Garland, ShN, Carlson, LE, Cook, S, Lansdell, L, Speca, M, A non- Randomized Comparision of Mindfulness- Based Stress Reduction and Healing Artts Programs for Fecilitating Post- Traumatic Growgh and Spirituality in Cancer Outpatients, Support Care Cancer, Issue 15, 2007, pp: 949-961.

Bekelman, DB, DY, SM, Becker, DM, Wittstein, IS, Hendricks, DE, Yamashita, TE, et al, Spiritual wellbeing and Depression in Patients with Heart Failure, journal of general internal medicine, Volume 22, Issue 4, 2007, pp:470-477.

Como, JM, Spiritual Practice: A Literature Review Related to Spiritual Health and Health Outcomes, Holistic Nursing Practice, Volume 21, Issue 5, 2007, p:224-236.

       ، 68 هرامش Breitbart, W, Rosenfeld, B, Christopher, G, Pessin, H, Poppito, Sh, Nelson, Ch, et all, Meaning-Centered Group Psychotherapy for Patients with Advaced Cancer: a Pilot Randomized Controlled Trial, Psycho-Oncology,Volume 19, 2010, pp:21-28.

Como, JM, Spiritual Practice: A Literature Review Related to Spiritual Health and Health Outcomes, Holistic Nursing Practice, Volume 21, Issue 5, 2007, p:224-236.

Shirley, R, Incorporating Spirituality in to Home Care at the End of Life, J Home Health Care Nurse, Volume 26, Issue 3, 2008, pp:158-163.

.

99 114 ص ، 1385 ، 4 و 3 هرامش ، 2 هرود ،ءارهزلا هاگشناد یسانشناور و یتیبرت مولع هدکشناد یتیبرت نیون یاه هشیدنا ،

یونعم شوه

،نیورپ ،یدمص ، 20 .

144 152 ص هرود ،یتشهب ، 1389 دیهش هاگشناد ، 38 یپایپ ییامام و 2 هرامش یراتسرپ ، 12 دلج ،شموك هدکشناد ،

تباید

یشهوژپ یملع

هب لاتبم ناوجون نارتخد

هیرشن ،

یسرد یزیر هاگدید زا همانرب يفیك هعلاطم یارب یشلاچ كی

:

يگدنز

:

یراتسرپ رد تیفیك یونعم و يونعم تبقارم و تاداقتعا

،هرینم

تیونعم شزومآ

،هشونا ،دمحا ،هلا لضف ،یدمحا ،هموصعم ،یدزیا ،هدیرف ،ییامغی ،کاپ کلسم یتمه ،اللهدبع .

41 ،یناکرام 49 ص یمرخ ، 1389      .

1386 ،ییامام و یراتسرپ هدکشناد ،ناهفصا .

یکشزپ 261 مولع 278 ص هاگشناد ، 1384 ، 1386 ، 3 لاس هرامش ، 9 هرود رد یراتسرپ ،يسانشناور هلجم ،

نایوجشناد

(PHD) یصصخت یرتکد هجرد

يونعم

تفایرد

تایبرجت

تهج

سایقم تخاس

ینایاپ هلاسر ،اضردمحم

،ناریا

،يدمحم

یراتسرپ رد

،دوعسم ،يناساول

یونعم تبقارم

يلعملاغ

لدم یحارط

،رقاب ،بانب ،هروصنم يرابغ ،یهللا میرک     64

                   Melanie, MCE, Spiritual Nursing Care: State of the Art, Holistic Nursing Practice, Volume 19, Issue 4 , 2005, pp:161-168 .

Puchalski, ChM, Beverly, L, Mary, H, Tamara, R, Interdisciplinary Spiritual Care for Seriously Ill and Dying Patients: A Colaborative Model, Cancer Journal: Volume 12 ,Issue 5 ,2006, pp: 398-416.

Wall, RJ, Engelberg, RA, Gries, CJ, Galva, B, curtis, R, Spiritual Care of Families in the Intensive Care Unit, Critical Care Medicine, 2007, Volume 35, Issue 4, pp:1084-1090.

Pesut, B, Sawatzky, R, To Describe or Prescribe: assumptions Underlying a Prescriptive Nursing Process Approach to Spiritual Care, Nursing Inguiry, Volume 13, Issue 2, 2008, pp:127-134.

Puchalski, ChM, Spirituality and End-of-Life Care: A Time for Listening and Caring, Journal of Palliative Medicine, Volume 5, Issue 2, 2002, pp:289-294.

.

61 73 ص ، 1387 ، 2 هرامش ،موس هرود ،رصاعم یسانش ناور ،

نارهت رهش ناراتسرپ رد یلغش تیاضر و ینامزاس دهعت ،یلغش سرتسا ،تیریدم

،ادن ،دنمجرا ،دمحم ،هداز ناویک ،دوعسم ،یناساول یلعملاغ .

8 17 ص ، 1387 ،لوا هرامش ،لوا لاس ،ینآرق یا هتشر نایم یاه شهوژپ یصصخت همانلصف ،

اه‌شلاچ و میهافم ؛یونعم تملاس

،هدیپس ،یراودیما     Taylor, C, Lillis, C, Lemone, P, Lynn, P, Fundamentals of Nursing, LWW, Lippincott Williams& Wilkins, Sixth Edition, 2008 .

Berman, A, Snyder, SJ, Kozier, B, Erb, GL, Fundamental of Nursing, Eight Edition, Pearson Education, 2008.

.

26 36 ص ، 1389 ، 5 هرامش ،موس هرود ،یکشزپ خیرات و قلاخا هلجم ،

ناریا ناراتسرپ یا هفرح درکلمع رد تایقلاخا

،هرهز ،یکنو ،الله لضف ،یدمحا ،نیسح ،هداز بیبح Smith, J, McSherry, W, Spirituality and child development: a concept analysis, Journal of Advanced Nursing, Volume 45, 2004, pp: 307-315.

Carpener, K, Girvin, L, Kitner, W, Spirituality: A Dimention of Holistic Critical Care Nursing, Dimensions of Critical Care Nursing, Volume 27, Issue 1, 2008, pp: 16-20.

 Brady, MJ, Peterman, AH, Fitchett, G, A Case for Including Spirituality in Quality of Life Measurment in Oncology, Psycho-Oncology Volume 8, 1999, pp:417-428.

 65  

  Mueller, PS, Plevak, DJ, Rummans, TA, Religious involvement, spirituality, and medicine: Implications for clinical practice, Mayo Clinic Proceedings, Volume 76, 2001, pp: 1225-1235.

  Mytko, JJ, Knight, S J, Body, mind and spirit: towards the integration of religiosity and spirituality in cancer quality of life research, Psycho-Oncology, Volume 8, Issue 5, 1999, pp: 439–450.

  Shirley, R, Incorporating Spirituality in to Home Care at the End of Life, J Home Health Care Nurse, Volume 26, Issue 3, 2008, pp:158-163.

  Hollywell, C, Walker, J, Private Prayer as a Suitable Intervention for Hospitalised Patients: a Critical Review of the Literature, Journal of Clinical Nursing, Volume 18, 2008, pp:637-651.

 و یراتسرپ هدکشناد ناهفصا یکشزپ مولع هاگشناد ، 1378 یراتسرپ دشرا یسانشراک همان نایاپ ،

ناهفصا یکشزپ مولع هاگشناد هب هتسباو یاه ناتسرامیب رد یرتسب نارامیب هب یبهذم یاه تبقارم هئارا عناوم یسررب

،کنارف .

،درف 1378 یرافص ،ییامام    Datta, NU, Nandan, D, Importance of Spiritual Health in Puplic Health Systems of India, Health and Population, Perspectives and Issues, Volume 31, Issue 3, 2008, pp:204-208.

  Koenig, HG, Spirituality, Wellness, and Quality of Life, Sexuality, Reproduction& Menopause, Volume2, Issue2, 2004, pp:76-82.

  Cotton, S, Larkin, E, Hoopes, A, Cromer, BA, Rosenthal, SL, The impact of adolescent spirituality on depressive symptoms and health risk behaviors, Journal of Adolescent Health, Volume 36, 2005, pp: 529 -529.

 ،نارهت ،لوا پاچ ،نابلگ تاراشتنا ،تحلام ،ناور کین شیاریو ،امیس ،یهوبنا یرهز ،دیهان ،ییازخ ،ابیز ،یناهارف یدابآزرب ،نازورف ،هدیروش هداز شتآ همجرت ،

یراتسرپ رب عماج یشرگن

:

رامیب زا تبقارم لوصا

،ریتویلروب ،ساگود .

1382  .

1384 ،لوا پاچ ،نارهت ،یرشب تاراشتنا ،

) 1 (

ناور تشادهب ؛یراتسرپ ناور

،دیعس ،یناجاقآ یجاح ،ادیش ،یدیما ،یلع دمحا ،یباقون یدسا    .

1378 ،لوا پاچ ،نارهت ،یرشب تاراشتنا ،

) 1 (

ناور تشادهب ؛یراتسرپ ناور

،یلع دمحا ،یباقون یدسا ،دیعس ،یناجاقآ یجاح .

1383 ،لوا پاچ ،نارهت ،عیفر هشیدنا تاراشتنا ،

) 1 (

ناور تشادهب ؛یراتسرپ ناور

،دیعس ،یعقاو ،نسحم ،ناشوک     .

1388 ، 14 هرامش ،مراهچ لاس ،یملاسا مولع یشهوژپ یملع همانلصف ،

نآرق رد ییارگ تیونعم

،داوج دمحم ،رگدور   Talor, L, Lemon, L, Fundamentals of Nursing the Art and Science of Nursing Care, Seven Edition, Lippincott Williams& Wilkins, London, 2011.

66

   Berman, A, Snyder, SJ, Kozier, B, Erb, GL, Fundamental of Nursing, Eight Edition, Pearson Education, 2008.

 .

26 36 ص ، 1389 ، 5 هرامش ،موس هرود ،یکشزپ خیرات و قلاخا هلجم ،

ناریا‌ناراتسرپ‌یا‌هفرح‌درکلمع‌رد‌تایقلاخا

،هرهز ،یکنو ،الله لضف ،یدمحا ،نیسح ،هداز بیبح   Adolphs, R, Tranel, D, Damasio, AR, Dissociable neural system for recognizing emotions. Brain and Cognition, Brain and Cognition,Volume 52, Issue 1, 2003,pp:61- 69.

    Watson, J, Art, care, spirituality and humanidity. In: Farmer, E(ed)Exploring the spiritual dimensionof care, Quaty Books, Lancaster, 1996.

Dowling, E, Structural relations among spirituality, religiosity, and thriving in adolescence, Applied Developmental Sciences, Volume 8, Issue 1, 2004, pp: 7- 16.

.

 1388  ، 14 هرامش ،مراهچ لاس ،یملاسا مولع یشهوژپ یملع همانلصف ،

نآرق‌رد‌ییارگ‌تیونعم

،داوج دمحم ،رگدور   Krebs, W, The spiritual aspect of caring: An integral part of health and healing, Gastroenterology nursing, Volume 26, Issue 5, 2003, pp: 212–214.

  Grdeau, D, whitly, Lesperance, F, Kirmayer, LJ, Spirituality Reconfiguration of Self after a Myocardial Infarection, Influence of Culture and Place, Health& Place, Volume 16, 2010, pp:853-860.

  Pesut, B, Sawatzky, R, To Describe or Prescribe: assumptions Underlying a Prescriptive Nursing Process Approach to Spiritual Care, Nursing Inguiry, Volume 13, Issue 2, 2008, pp:127-134.

 67

‌هاگشناد‌ی اه‌ناتسرامیب‌یناور‌یاه‌شخب‌رد‌یرتسب‌نادنملاس‌رد‌یونعم‌یشخبناوت‌یاه‌تبقارم‌هئارا‌تیفیک‌یسررب

،یدابآرصن تخبکین ،اضردمحم ،یرقوم .

121 126 ص ، 1382 ،مود هرامش ،مود لاس ،شیاپ همانلصف ،

نارهت‌یکشزپ‌مولع

    Eugene, B, Ross, L, Fagerburge, I, Commentary, Religion, Spirituality and Mental Health, The Journal of Nervous and Mental Disease, Volume 10, 2002, pp:697-704.

    یشهوژپ .

41 49 یملع هیرشن ،

یسرد‌یزیر‌همانرب‌یارب‌یشلاچ

:

یراتسرپ‌رد‌یونعم‌تبقارم‌و‌تیونعم‌شزومآ

ص ، 1389 ، 68 هرامش ، 20 هرود ،یتشهب دیهش هاگشناد ییامام و یراتسرپ هدکشناد ،دمحا ،یدزیا ،هدیرف ،ییامغی ،اللهدبع ،یناکرام یمرخ   Meraviglia, M, Effects of Spirituality in Breast Cancer Survivors, Oncology Nursing Forum Volume 33, Issue 1, 2006, pp:1-6.

 Tatsumura, Y, Maskarinec, G, Shumay, DM, Kakai, H, Religious and spiritual resources, Alternative Therapies in Health and Medicine, Volume 9, 2003, pp: 64-71.

 Krebs, W, The spiritual aspect of caring: An integral part of health and healing, Gastroenterology nursing, Volume 26, Issue 5, 2003, pp: 212–214.

 Melanie, MCE, Spiritual Nursing Care: State of the Art, Holistic Nursing Practice, Volume 19, Issue 4 , 2005, pp:161-168 .

  Mcsherry, W, Making Sense of Spring in Nursing Practice: An Interactive Approach, UK: Churchill Livingstone, 2000.

  Riege, LS, Mason, CH, BC, MA, Preston, K, Spiritual Care: Practical Guidelines for rehabilitation nurses, Rehabilitation Nursing, Volume 31, Issue 6, 2006, pp:249.

.

یگنهرف و یملع یاه شهوژپ داینب ،نارهت ،لوا پاچ ، 8 ص ، 1382 ،ءایفصلاارون

ناسنا‌حور‌و‌سفن‌تقیقح‌تخانش‌رد‌نامیا‌حور‌

،یبنلادبع خیش جاح یقارع  .

212 ص ، 1376 ،نیمسای تاراشتنا ، نارهت ،مود پاچ ،تخدناروت ،ندمت همجرت ،

ینامرد‌تبثم

،تنسنیو نمرون لیپ     Krebs, W, The spiritual aspect of caring: An integral part of health and healing, Gastroenterology nursing, Volume 26, Issue 5, 2003, pp: 212–214.

  Cavendish, R, Konecny, L, Mitzeliotis, C, Russo, D, Spiritual care activities of nurses using nursing interventions classification (NIC) labels, International Journal of Nursing Terminologies and classifications, Volume 14, 2003, pp:111-120.

 ، 1387 ،لوا هرامش ،لوا لاس ،ینآرق یا هتشر نایم یاه شهوژپ یصصخت همانلصف ،

اه شلاچ‌و‌میهافم‌؛یونعم‌تملاس

،هدیپس ،یراودیما .

8 17 ص   Mueller, PS, Plevak, DJ, Rummans, TA, Religious involvement, spirituality, and medicine: Implications for clinical practice, Mayo Clinic Proceedings, Volume 76, 2001, pp: 1225-1235.

 هدكش ناد هلجم ، .

33 39

ينامرد‌يمیش‌تحت‌ناطرس‌هب‌لاتبم‌نارامیب‌رد‌يونعم‌تملاس

ص ، 1387 ، 4 و 3 هرامش ، 14 هرود ، ( تایح ،همطاف ،ینیسح ،همیعن ،یمطاف دیس ،هبوبحم ،ییاضر ) نارهت يكشزپ مولع هاگشناد يیامام و يراتسرپ   