Transcript Компьютерийн үндэс хэрэглээ

Мэдээлэл зүй
ИЗОУИС-ЖЧХС
Багш: Я.Даарийсүрэн
Email: [email protected]
Blog: www.daarii.ikhzasag.mn
ХИЧЭЭЛИЙН ЗОРИЛГО
Орчин
техник
үеийн
мэргэжлийн
технологийг
шаардлагад
ашиглаж
тохирсон
оффисын
багц
програмуудын (word, excel, power point) хэрэглээг
эзэмшүүлж, бичиг баримт боловсруулах, хүснэгтэн
мэдээлэлтэй ажиллах, илтгэл бэлтгэж боловсруулах
мэдлэг чадварыг олгоно.
ОНЦЛОГ:
Онолын болон програм хангамжийн
талаар цогц мэдлэг өгч, дадлага
ажлыг тодорхой жишээн дээр
оюутан бүрээр хийлгэнэ.
ДҮГНЭХ ХЭЛБЭР
Улирлын шалгалтын оноо-40
Суурь оноо-60
Үүнд:
 Лекцийн
тэмдэглэл– 4 хүртэл
 Семнарын оролцоо – 7 хүртэл
 Бие даалт, реферат-12 хүртэл
 Ирц -12 хүртэл
 Улирал дундын шалгалт– 25 хүртэл
ЛЕКЦ №1
Компьютерийн хөгжил, бүтэц,
МS-Windows –програмын
тухай үндсэн ойлголт
ДЭД СЭДВҮҮД:
Компьютерийн хөгжлийн үе шат
 Компьютерийн дотоод бүтэц, зохион байгуулалт
 МS-Windows –програмын тухай үндсэн ойлголт
 Програм болон нэмэлт төхөөрөмжүүдийг
ажиллуулах тохиргоог хийх

КОМПЬЮТЕРИЙН ХӨГЖЛИЙН ҮЕ ШАТ (1)

Компьютер гэдэг нь өгөгдлийг /мэдээллийг/
богино хугацаанд боловсруулж үр дүнг гаргах
машин юм.

Орчин
үеийн
компьютерийн
эхлэл
Английн математикч Чарльз Бэйббиж (Charles
Babbage)
1820-иод
оны
эхээр
Дифференс
Энжийнь (Difference Engine) хэмээх механик
компьютер зохиосон бөгөөд 10тын 20 оронтой
тоог нэмж хасах чадвартай байжээ.

Тэрээр
уг
машинаа
сайжруулж
Аналитик
Энжийнь (Analytical Engine)
гэдэг машин зохиож байсан ч
дуусгаж чадаагүй байна. Энэ
төсөл нь анхны программын
дагуу
ажилладаг
байснаараа
жинхэнэ
машин
компьютерийн
өвөг
тооцогддог байна.
эцэгт
– хүртэл 4 аргын тооцоолох үйлдлийг
 1820
бүрэн
алдааүй
хурдацтай
хийж
чадаагүй
байсаар Францын эрдэмтэн Томас Де Колмар
анхны 4 аргын үйлдлийг хийдэг механик тооны
машин хийгджээ.
 1822
– 20 оронтой тоог нэмж хасаж минутын
дотор үр дүнг гаргадаг машин зохиожээ.
 1936
– Английн математикч Alan Turing анхны
дижитал компьютерийн санааг гаргажээ.
 1953
– он гэхэд дэлхийг хэмжээнд 100 компьютер
ашиглагдаж байжээ.
 1974
– анхны хэрэглэгчдэд зориулагдсан
компьютер үйлдвэрлэгдсэн
 1976
- 1977 – Apple корпораци байгуулагдан зах
зээлд Apple 1 компьютерийг нийлүүлсэн. /Стефан
Жобс/
 1980
– оноос MSDOS үйлдлийн систем хөгжиж
эхэлсэн.
 1985
– Windows үйлдлийн систем хөгжиж эхэлсэн
ТООЛЛЫН СИСТЕМ
 Компьютерт
бүх
мэдээлэл
нь
тоогоор
дүрслэгддэг бөгөөд тоог дүрсэлж бичих болон
үйлдэл
хийж,
боловсруулах
дүрмүүдийн
нэгдлийг тооллын систем гэж нэрлэдэг.

10-тийн тооллийн систем

2-тийн тооллийн систем

8-тийн тооллийн систем

16-тийн тооллийн систем

Компьютерт хадгалагдаж байгаа өгөгдлүүд нь 0,1
гэсэн хоёртын тоон кодоор хадгалагддаг.

Мэдээллийн хамгийн бага нэгжийг бит (bit) гэнэ.

8 бит нийлж 1 байт болдог. (byte)

Бит байтаас гадна килобайт (KB), мегабайт (MB),
гегабайт (GB) гэсэн нэгжүүд бий.

8 bit = 1 Byte

1024 Byte = 1 KB

1024 KB = 1 MB

1024 MB = 1 GB
МS-WINDOWS –ПРОГРАМЫН ТУХАЙ ҮНДСЭН
ОЙЛГОЛТ
Windows програм нь PC-ыг өргөн ашиглах
боломжийг
горимд
олгодог
ажиллах
зургийн
ба
чадвартай
графикын
системийн
програм юм. Windows програм дээр нэгэн
зэрэг олон програмууд нээн ажиллуулж болох
ба ажиллуулсан програм бүр цонх хэлбэрээр
харагддаг
нэрлэсэн.
тул
цонхнууд
/Windows/
гэж
Өөрөөр хэлбэл цонх бол Windows
програмын мэдээллийг харуулах
үндсэн хэрэгсэл юм. Цонхон дотор
текст, зураг, файлууд гэх мэт ямар ч
төрлийн мэдээлэл байж болно.
Хэрэв цонхонд байгаа мэдээллийн хэмжээ
цонхны
хэмжээнээс
их
байвал
түүнийг
харуулахын тулд цонхны доод хэсэгт эсвэл
баруун талд нь гүйлгэх мөр /Scroll bar/
ашиглана.
мэдээллийг
Уг
мөрний
харах
товчийг
боломжтой.
өөрийнхөө шаардлагад нийцүүлэн
дурын байдлаар тохируулах
гүйлгэн
Хэрэглэгч
цонхыг
бололцоотой.
Цонх нь хэд хэдэн хэсгүүдээс тогтоно. Үүнд:
ГАРЧГИЙН МӨР /TITLE BAR/
Цонх бүрийн хамгийн дээд талд байрлах мөр
бөгөөд цонх
удирдах товчлуур /цонх
удирдах цэсний командуудын дүрс/,
програмын
нэр байрлана. Мөн програмын
нэрийн урд буюу цонхны зүүн дээд буланд
цонх удирдах цэс /control menu box/ байрлана.
Гарнаас Alt +Space товчлуурыг хослуулан
дарж сонгоно.
ЦЭСНИЙ МӨР /MENU BAR/
Командуудыг агуулсан цэсүүд, нээсэн
файлыг
хаах
товч,
тусламж
авах
командын дүрс байрлана. Цэсний болон
командын
нэрний
ямар
нэг
үсэг
нь
доогуураа зураастай байдаг. Alt товчийг
доогуураа
зураастай
үсэгтэй
дарахад цэс болон команд нээгдэнэ.
хамт
ХЭРЭГСЛИЙН МӨР /TOOLBAR/
 Хэрэглэгчийн
ажиллагааг
хялбарчлах
үүрэгтэй цэсний мөрийн доор байрлах
командуудын дүрсийг агуулсан мөрийг
хэлнэ.
Хэрэгслийн
мөрийг
ямар
програмын хувьд View цэснээс сонгодог.
ч
АЖЛЫН МӨР БУЮУ TASKBAR
 Windows-н
дэлгэцийн доод хэсэгт орших Start
цэсийг агуулсан зурвасыг ажлын мөр буюу
Taskbar
гэнэ.
Уг
зурваст
хэрэглэгчийн
ажиллуулсан нээлттэй байгаа програмуудын
нэр
харагдаж
байдаг.
Нээлттэй
байгаа
програмын нэрэн дээр хулганы баруун товчийг
дарвал цонх удирдах цэсний командуудыг
агуулсан хураангуй цэсийг нээдэг.
КОМПЬЮТЕРИЙН ТӨРӨЛ
 Үндсэн
4 төрлийн компьютер байна.

Micro computer буюу персональ компьютер

Main frame computer

Mini computer

Super computer

Micro computer буюу персональ компьютер
Микропроцессор дээр суурилагдсан хувь хүн
ашиглахад
зориулсан
жижиг
хэмжээний
компьютерийг хэлнэ.

Main frame computer
Овор хэмжээгээр том, асар олон хэрэглэгч нэгэн
зэрэг хандаж ажиллах боломжтой компьютер юм.
Ихэвчлэн IBM пүүс үйлдвэрлэдэг бөгөөд нисэх
буудал,
банк,
санхүүгийн
байгууллагууд,
сургуулиуд толгой компьютерээр ашигладаг.
их
 Mini
computer
Хэмжээгээрээ
микро
компьютер,
main
frame
компьютер хоёрын завсрын компьютер юм.
 Super
Асар
computer
том
хэмжээтэй
ба
ихэвчлэн
эрдэм
шинжилгээний зориулалтаар ашигладаг. Үүнийг
тусгай
зориулалтын
агааржуулах
системтэй
өрөөнд байрлуулах бөгөөд ердийн персональ
компьютерээс 5000 дахин илүү хурдтай.
 Персональ
компьютерийг дотор нь дараах
байдлаар хуваана.

Desktop – ширээний компьютер

Laptop - Notebook

Palm
 Palm
– Энэ нь сүүлийн үед өргөн хэрэглэж
байгаа Personal Digital Assistant (PDA) буюу
жижиг хэмжээний тоон системийн төхөөрөмж
юм. Энэ төхөөрөмжинд гар байдаггүй бөгөөд
ямар
нэг
үйлдэл
тэмдэгтүүдийг
хийх,
бичих
үсэг,
тоо
тохиолдолд
зэрэг
тусгай
зориулалтын үзгийг хэрэглэдэг. Үүнийг grafitti
гэж нэрлэдэг.
 Компьютерийг
програм
хангамжийн
хэсэг
/software/, техник хангамжийн хэсэг /hardware/
гэсэн хоёр хэсэгт хувааж үзнэ.
 Бүх
компьютер техник хангамж гэж нэрлэгдэх
олон тооны хэсгүүдээс бүрдэнэ. Нүдээрээ харж
гараараа барьж байгаа компьютерийн хэсгүүд
нь техник хангамжийн хэсэгт хамаарна.
 Компьютерийг
ажиллуулахын
тулд
техник
хангамж нь програм хангамж (software)-ийг
хэргэлдэг.
 Програм
хангамж
нь
программууд
гэж
нэрлэгдэх ямар нэгэн үйлдлийг хийх заавруудын
бүрдэл юм.
 Программууд
мэдээллийг
хөрвүүлдэг.
нь
бидний
компьютерийн
компьютерт
өгсөн
ойлгодог
хэлрүү
 Програм
хангамж
нь
operating
systems
[үйлдлийн системүүд] ба application programs
[хэргэлээний программууд] гэж хуваадаг.
 Үйлдлийн
түүний
удирдаж
систем нь компьютерийг ажилуулах
бүрэлдэхүүн
хэрэглээний
суурь болж өгдөг.
хэсгүүдийн
ажиллагааг
программын
ажиллах
 Үйлдлийн
систем нь хэрэглэгч компьютер 2-ыг
хооронд нь холбох үүрэгтэй.
 Хамгийн
өргөн хэрэглэгддэг үйлдийн систем нь
windows юм.
 Давуу
тал

Хэрэглэхэд хялбар энгийн бүтэцтэй

Бусад төхөөрөмжүүдтэй зохицон ажиллах чадвартай

Ихэнх өргөн хэрэглээний програм хангамжууд windows
үйлдлийн системд зориулагдсан байдаг.
 Компьютерийн
техник хангамж нь
дараах 5 хэсэгт хуваагддаг:
- Input (оролтын)
- Processing (боловсруулалт хийх)
- Storage (мэдээлэл хадгалах)
- Output (гаралтын)
- Communications (xолболтын)
INPUT (ОРОЛТЫН)

Оролтын
төхөөрөмжийн
цуглуулж,
компьютерт
гол
- Гар

- Хулгана

- Микрофон
нь
боловсруулах
болгон хөрвүүлэх явдал юм.

үүрэг
өгөгдлийг
боломжтой
PROCESSING (БОЛОВСРУУЛАЛТ ХИЙХ)

Боловсруулалт хийх төхөөрөмж нь компьютерийн
программ хангамжаас ирж буй командыг хүлээн
авч, гүйцэтгэх үүрэгтэй. Жишээ нь хүснэгтэн
мэдээлэл дээрх мөнгөний дүнг нэгтгэж гаргах гэх
мэт.
- Central Processing Unit (CPU)
- Random Access Memory(RAM)
БОЛОВСРУУЛАХ ХЭСЭГ
 Микропроцессор
Unit)
Тодорхой
– CPU (Central Processing
үр
дүнд
хүрэхийн
тулд
биелүүлэх үйлдлүүдийн дараалалыг программ
гэнэ. Тэгвэл программын үйлдлүүдийг алхам
бүрээр нь биелүүлдэг компьютерийн хэсгийг
микропроцессор
гэнэ.
Өөрөөр
хэлбэл
компьютерийн үйлдэл, боловсруулалт хийдэг
хэсэг нь юм.
 Процессорт
олон
компьютерийн ажиллагааг хангах
тооны
төхөөрөмжтэй
микро
холбох,
элементүүд,
мэдээлэл
гадна
хадгалах
төхөөрөмж зэргийг байрлуулсан байдаг.
 Төв
процессор

Удирдах хэсэг

Санах ой

Арифметик логик үйлдлийн хэсгээс бүрдэнэ.
 Компьютерээр
боловсруулах бүх төрлийн
мэдээллийг санаж хадгалахад зориулагдсан
компьютерийн хэсгийг санах ой гэнэ.
 Санах
ойг

Тогтмол санах ой ROM

Шуурхай санах ой RAM гэж 2 ангилна
STORAGE (МЭДЭЭЛЭЛ ХАДГАЛАХ)

Мэдээлэл хадгалах төхөөрөмжийн үүрэг
нь
өгөгдөл, программ хангамж зэрэг бүх төрлийн
мэдээллийг
удаан
хадгалах үүрэгтэй.
- Уян диск
- Хатуу диск
- Zip диск
- Tape төхөөрөмж
болон
түр
хугацаагаар
OUTPUT (ГАРАЛТЫН)

Гаралтын төхөөрөмжийн үүрэг нь компьютер дээр
боловсруулсан
мэдээллийг
хэрэглэгчдэд
ямар
нэгэн байдлаар хүргэх явдал юм. Жишээ нь дэлгэц
дээр харах, цаасан дээр хэвлэх, дуу сонсох г.м
- Дэлгэц
- Принтер
- Чанга яригч
COMMUNICATIONS (XОЛБОЛТЫН)

Холболтын
төхөөрөмжийг
нөгөө
холбогдон
рүү
ашигладаг.
- Модем
- Кабель
нэг
компьютерээс
мэдээлэл
солилцоход
BIOS ГЭЖ ЮУ ВЭ?
 Энэ
нь basic input/output system буюу
орчуулбал оролт гаралтын үндсэн систем
гэсэн утгатай BIOS нь микросхем дээр
тусгайлан бичсэн программ бөгөөд персонал
компьютер
компьютерийг
дахь
микропроцессор
асаасны
дараа
ачаалахад BIOS-г ашигладаг.
нь
системийг
BIOS ГЭЖ ЮУ ВЭ?

Мөн компьютер дэхь үйлдлийн систем болон
компьютерт
холбогддог
дагалдах
төхөөрөмжүүдийн (хатуу диск, видео адаптер,
гар хулгана боон принтер) хоорондох өгөгдлийн
дамжуулалтыг зохицуулдаг байна.
BIOS ЯМАР ҮҮРЭГТЭЙ ВЭ?
 Компьютерыг
асаахад системийн үндсэн санах
ой хоосон байх бөгөөд нэн түрүүнд бүх
дагалдах төхөөрөмжүүдийг шалгаад дараа нь
үйлдлийн системийг хатуу диск эсвэл бусад
дискний
төхөөрөмжөөс
дуудан
уншиж
motherboard дээр суурилагдсан тогтмол санах
ой болох (RAM)-д ачаалдаг. Энэ үйлдлийг Boot
гэнэ.
DDRAM
SDRAM
CPU Cooler
SATA HADR DRIVE CALBE
IDE
ATA HADR DRIVE CALBE
IDE