Transcript Slide 1
Интернэт Компьютерийн сүлжээ гэдэг нь байгууллага, хувь хүмүүс, улс орны хооронд мэдээллийг нэг ИНТЕРНЭТ компьютерээс нөгөөд хурдан шуурхай, найдвартай дамжуулах, хадгалах зорилгоор хэд хэдэн компьютерийг бүлэглэж холбосоныг хэлнэ. Сүлжээ нь хоёр буюу түүнээс дээш тооны компьютерүүдээс тогтдог. Сүлжээнүүдийг хооронд нь холбосноор сүлжээнүүд хоорондоо харьцах боломжтой болдог. Ийм хамгийн том сүлжээ бол "Internet" юм. Сансрын холбооны төхөөрөмжийг ашиглан тив дэлхийн улс орнуудын компьютерууд өөр хоорондоо холбогдон мэдээлэл дамжуулах, хүлээн авах, солилцох боломжтой сүлжээг Интернэтийн сүлжээ гэнэ. ИНТЕРНЭТИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ World Wide Web буюу WWW Электрон шуудан Email (Electronic Mail) Chat Messenger Mailing List E- Shop Бусад үйлчилгээнүүд WWW WWW – World Wide Web Вэб нь Интернэтийн эх vvсвэрvvд рvv хандах, хайж олоход зориулагдсан гипертекcт дээр суурилагдсан систем юм. Нэг баримтан дотор байгаа онцолсон vг буюу зурган дээр дарахад задраад нэмэлт мэдээлэл гардаг бvтэцтэй баримтыг гипертекcтэн баримт (hyper text) гэж нэрлэдэг. Вэб мэдээлэл сервер буюу сvлжээний тєв компьютер дээрээ HTML форматтай байна. HTML нь Hyper Text Mark up Language буюу гипертекст бvрдvvлэх хэл гэсэн vг юм. WWW ИНТЕРНЭТИЙН ХАЯГ Мэдээлэл үзэхэд тухайн мэдээллийн Интернэтэд байрлаж байгаа хаяг буюу URL (Uniform Resource Locator)-ийг мэдэж байх шаардлагатай. URL нь дараах хэлбэртэй байна. Вэбийн төрөл http://www.msue.edu.mn Байгууллагын нэр Улсын нэр .jp – Japan .kp -North Korea .kr - South Korea .kz – Kazakhstan .mn - Mongolia .mx - Mexico .my – Malaysia .de - Germany .dk – Denmark .il - Israel .in - India .iq - Iraq .ir - Iran .th – Thailand .tw - Taiwan .ua - Ukraine .uk - United Kingdom .us - United States .uz – Uzbekistan .ae - United Arab Emirates .af – Afghanistan .ca – Canada .cn – China ИНТЕРНЭТИЙН ХАЯГ http://www.msue.edu.mn http://www.pmis.gov.mn http://www.soros.org.mn http://www.yahoo.com http://www.dornod.mn http://gate1.pmis.gov.mn/bayan-ulgii/ .edu - Education буюу боловсрол .gov - Government засгийн газар .org - Organization олон улсын болон олон нийтийн байгууллага .com - Commercial буюу худалдаа, бизнес http://www.owc.org.mn/arkhangai/bcol_inde x.htm http://www.mol.mn http://www.un.org http://www.hawaii.edu ИНТЕРНЭТИЙН ХАЯГ http:// - Hyper Text Transfer Protocol гэсэн үгийн товчлол. Вэб мэдээллийг дэлхий нийтээр цацах Интернэтийн сүлжээний үндсэн стандарт юм. .edu - university. Education буюу боловсрол гэсэн үгийн товчлол. Уг мэдээллийн сан нь боловсролын аль нэгэн салбарт хамаарагдана. .com - commercial enterprise or business. Commercial буюу худалдааны гэсэн үгийн товчлол. Өөрөөр хэлбэл уг мэдээллийн сан нь ашиг орлогын төлөө үйлчилнэ .gov - government. Government гэсэн үгийн товчлол. Тухайн улсын засгийн газартай холбоотой мэдээллийн сан. .org - non-profit organizations. Organization гэсэн үгийн товчлол бөгөөд олон улсын болон олон нийтийн байгууллагын мэдээллийн санд ордог. .mil - military. Цэрэг, батлан хамгаалах байгууллагын холбоотой мэдээллийн сан. ВЭБ БРАУЗЕР Ямар програм ашиглах вэ? Вэб болон Интернэтийн мэдээллvvдтэй ажиллахад зориулагдсан программуудыг Web browser (Вэб браузер) гэж нэрлэдэг. Internet Explorer, Netscape Communicator ХАЙЛТЫН ТУХАЙ Хэрэв бидэнд хэрэгтэй мэдээллийн URL хаяг байхгүй бол хайлтын систем (Search Engines)-ийг ашиглах хэрэгтэй. Хайлтын системүүд нь төрөл бүрийн мэдээллийн хаягийн бааз бөгөөд эдгээрийг бид үнэгүй ашиглаж хэрэгцээт мэдээллээ олж авах бүрэн боломжтой. Эдгээр хайлтын системүүд нь бүртгэж авсан мэдээлийн сан болон бүртгэх мэдээллийнхээ агуулга зэргээрээ ялгаатай байдаг учраас нэг хайлтын системээр олдоогүй мэдээлэл нөгөө хайлтын системээр хайлгахад олдох нь бий. Тийм учаас хайлтын системээ хэр зэрэг зөв оновчтой сонгосноос бидний хайлтын үр дүн хамаарна. Интернэтээс хэрэгцээт мэдээллээ хайж олно гэдэг нэлээд хугацаа шаардсан, төвөгтэй ажил болдог. Мэдээлэл хайх арга: сэдвийн төрөл, түлхүүр үгээр хайх боломжтой байдаг. ХАЙЛТЫН ТУХАЙ Хайлгах түлхүүр үг маань олон үгээс бүтсэн тохиолдолд аль нэг үгийг нь онцлох, хасах зэрэг тодотголуудыг оруулж болно. Жишээлбэл: “математикийн хичээл” гэж хашилтанд хийж бичвэл өөр үгтэй холилдохгүй, хоорондоо ямар нэгэн үгийг оруулахгүй, урд хойноо орохгүй, бүтнээрээ тааралдана. Энэ нь мэдээлийн хайлтын үр дүнг цөөлж, чанаржуулдаг. Аль нэг үгнийх нь өмнө нэмэх тэмдгийн тавьж өгвөл олдсон мэдээллүүд дотор тодотгосон үг заавал орсон байдаг. Жишээлбэл дээрх хичээлийн шинэ мэдээлэл олох зорилгоор математикийн хичээл гэсэн түлхүүр үгийг ашигласан тохиолдолд эхлээд математикийн хичээл гэсэн үгнүүд бүтнээрээ, дараа нь ганцхан математик, хичээл гэсэн үгнүүдтэй мэдээллүүд орж ирдэг. Гэтэл бидэнд гурав дах бүлгийн буюу математиктай холбоотой харин хичээл гэсэн мэдээллүүд хэрэггүй. Энэ тохиолдолд бүх мэдээлэлд математикийн хичээл гэсэн үгийг орсон байх шаардлагыг + математикийн хичээл гэсэн тодотголтой түлхүүр үгийн тусламжтайгаар захиална. Үүний эсрэг хайж байгаа мэдээлэлд ямар нэгэн үг орохгүй байхыг хасах тэмдгээр тодорхойлж өгнө. ХАЙЛТЫН ТУХАЙ Хамгийн өргөн хэрэглэгддэг хайлтын системүүдэд: http://www.google.mn http://www.yahoo.com http://www.altavista.com http://www.mol.mn http://www.gateway.mn http://www.mobinet.mn http://www.mongolsearch.com ЖИШЭЭ http://www.mol.mn сайт дээр математикийн хичээл гэсэн түлхүүр үгээр хайж үзье. (Зураг1) Вэб хайлт талбарт түлхүүр үгээ бичээд Хай товчин дээр дарна. Нэг Вэб олдсон байна. (Зураг2) хичээл гэсэн түлхүүр үгээр хайж үзье. 4 Вэб олдсон байна. (Зураг3) http://www.yahoo.com сайт дээр математикийн хичээл гэсэн түлхүүр үгээр хайж үзье. 4 Вэб олдсон байна. (Зураг4) http://www.google.mn сайт дээр математикийн хичээл гэсэн түлхүүр үгээр хайж үзье. 157 орчим хайлт олдсон байна. (Зураг5) “математикийн хичээл” гэсэн түлхүүр үгээр хайхад 32 орчим хайлт олдсон байна. (Зураг6) Зураг 1 Зураг 2 ХАЙЛТЫН ТУХАЙ Зураг 3 Зураг 4 Зураг 5 Зураг 6 ЭЛЕКТРОН ШУУДАН гэж юу вэ? E-mail (electronic mail) áîë Èíòåðíýòèéí ò¿ãýýìýë õýðýãëýýíèé íýã áºãººä Èíòåðíýòèéí íèéò äàìæóóëàëòûí èõýíõ õóâèéã ýçýëäýã. Ýíý íü Èíòåðíåòèéí õýðýãëýã÷èä äýëõèéí àëü ÷ óëñ îðîíä áàéãàà èíòåðíåò õýðýãëýã÷ õ¿ì¿¿ñòýé çàõèäëààð õàðèëöàõ, ìýäýýëýë õ¿ðãýõ, õýëýëö¿¿ëýãò îðîëöîõ áîëîí ººðèéí ñîíèðõñîí ñýäâýýð çàõèà áè÷èæ ìýäýýëýë (ôàéë) õ¿ëýýí àâàõ áîëîìæòîé. ЭЛЕКТРОН ШУУДАН-ийн хаяг User name Хэрэглэгч @ Server name сервер [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] Ямар програм ашиглах вэ? Вэб www.yahoo.com www.mol.mn www.msue.edu.mn www.magicnet.mn … Бэлэн зориулалтын програм Outlook Express Microsoft Outlook Eudora Pro Netscape Messenger …