Transcript Eğitim Psikolojisi-1

EĞİT 111
EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRETMENİN ROLÜ
VE ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN ÖZELLİKLERİ
Bölüm VI
Prof. Dr. Münire Erden
EĞİTİM SİSTEMİNDE ÖĞRETMENİN
ROLÜ
 Sizce ‘öğretmen’ kimdir ve temel görevleri
nelerdir?
 Öğretmen

Formal eğitim kurumlarında öğretim sağlayan
kişidir.

Eğitim sisteminin en önemli öğelerinden biridir.

Yerini hiçbir araç tutamamaktadır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
2
Öğretmenin yönetmeliklere göre
temel görevleri nelerdir?
Verilen dersi okutmak; uygulama ve deneyler
yapmak; eğitim-öğretim-yönetim işlerine aktif katılım;
öğrencilere kılavuzluk etmek; yasa ve yönetmeliklerle
saptanan görevleri yerine getirmek, vs.
2) Öğretim işlerine yönelik görevleri:
1)







Yıllık plan hazırlamak.
Derslere hazırlıklı girmek.
Öğrencileri kişisel çalışmalara yönlendirmek.
Zümre öğretmenleriyle işbirliği yapmak.
Ödev ve dönüt vermek.
Sınavlarda verilen görevleri yerine getirmek.
vs.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
3
3) Eğitim işlerine yönelik görevleri:

Nöbet tutmak.

Öğrenci kurullarını yönetmek.

Eğitimini üzerine aldıkları sınıfın çocuklarının okul içi ve
dışındaki durumları ve davranışlarıyla ilgilenmek.
4) Yönetim işlerine yönelik görevleri:




Disiplin, eğitim ve yönetim kurullarınca verilen görevleri
yapmak.
Öğretmenler kurulu toplantısına katılmak.
Müdürün verdiği yönetim işlerinde yardımcı olmak.
Tebliğler dergisini okumak.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
4
ETKİLİ BİR ÖĞRETMENDE BULUNMASI
GEREKEN NİTELİKLER
 Sizce ‘etkili öğretmen’ kimdir?
Öğrencilik yıllarınızda hayatınızı etkileyip sizde
olumlu yönde iz bırakan öğretmeniniz hangi
niteliklere sahipti?
 Etkili öğretmen:


Uygulanan programın hedefleri doğrultusunda
öğrencinin öğrenmesine yardımcı olan
öğretmendir.
Kişisel ve mesleki niteliklere sahiptir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
5
KİŞİSEL NİTELİKLER
 Kişisel nitelikler:


Çocuğun okula ve derse yönelik tutumlarını
etkiler.
Bu niteliklerin eğitim yoluyla değiştirilmesi
güçtür.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
6
KİŞİSEL NİTELİKLER
1) Hoşgörülü ve sabırlı olma
 Etkili bir öğretmen,




çocuklar doğru ve yanlışı seçerken ikileme
düşerlerse,
ergenlik sürecinde genç olumsuz davranışlar
gösterirse,
öğrencileri farklı görüşlerde bulunursa,
farklı yetenek ve becerilere sahip öğrencileri
olursa, sabırla ve hoşgörüyle durumu ele
almalıdır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
7
2) Açık fikirli, esnek ve uyarlayıcı olma
 Etkili bir öğretmen,




olaylara başkası açısından bakabilir.
başkalarının fikirlerine saygı duyar ve yeniliklere
açık olur.
öğrencilerin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak
eğitim programında değişiklikler yapabilir.
Vs.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
8
3) Sevecen, anlayışlı ve esprili olma
 Etkili bir öğretmen,






öğrencilerle olumlu ve destekleyici ilişki kurar.
öğrencilere adlarıyla hitap eder.
onların kişisel sorunlarıyla ilgilenir.
öğrencinin olumlu davranışına odaklanıp bol
pekiştireç verir.
espri anlayışına sahiptir.
vs.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
9
4) Yüksek başarı beklentisi
 Öğretmenin, öğrencilerden beklediği başarı
ile öğrencilerin başarıları ve akademik
benlikleri arasında yüksek ilişki vardır.
 Etkili bir öğretmen,

öğrencini başarılı olacağına inanır ve onları bu
doğrultuda destekler.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
10
5) Cesaretlendirici ve destekleyici olma
 Etkili bir öğretmen,



öğrenciyi öğrenmeye karşı cesaretlendirmeli ve onlara
destek olmalıdır.
öğrencilerin yeteneklerine güvenir ve onlara saygı
duyar.
öğrencilerini destekleyerek onların kendilerine
güvenmelerini ve akademik benliklerinin gelişmesini
sağlar.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
11
MESLEKİ NİTELİKLER
1) Genel kültür
 Etkili bir öğretmen,



içinde yaşadığı toplumun kültürel özelliklerini
bilmelidir.
öğrencilerin yerel kültürünü bilip onları inanç
ve değerler doğrultusunda yönlendirmelidir.
Örneğin: kan davası
güncel olayları bilmelidir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
12
2) Konu alan bilgisi
 Etkili bir öğretmen,


verdiği dersin konularını iyi bilmeli ve konu
alanındaki gelişmeleri takip etmelidir.
öğrencilerden gelen soruları yanıtlamak için
gerekirse araştırma yaparak bilgisini
geliştirmelidir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
13
3) Mesleki beceri ve yeterlilikler
a.
Öğretim sürecini planlama

İyi bir ders planının giriş, gelişme ve değerlendirme olmak
üzere üç aşaması vardır.

Giriş



Gelişme



Öğrencinin dikkati yeni öğrenilecek materyal üzerine
toplanır.
Hedefler verilip, konuyla ilgili ön bilgiler hatırlatılır.
Yeni kavram ve fikirler sunulur.
Hedefler doğrultusunda davranış değişikliği yaratılır.
Değerlendirme

Hedeflere ulaşma derecesi saptanır ve öğrenme eksikleri
giderilir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
14
b.
Çeşitlilik getirebilme

Etkili bir öğretmen,


sınıf ortamını ve kendini tekdüzelikten kurtarması gerekir.
sınıf ortamında, ödev türlerinde, öğretim yaklaşımında ve
materyallerinde açık ve yaratıcı olmalıdır.
c.
Öğretim sürecini etkili kullanma

Etkili bir öğretmen,


ders saatini etkili kullanarak öğretim hedeflerine ulaşır.
akademik öğrenme süresini uzatmak için derse planlı ve
zamanında gelir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
15
d.
Katılımcı öğretim ortamı düzenleme

Etkili bir öğretmen,


öğrencinin öğretim sürecine aktif katılımını sağlar.
öğrencinin aktif katılımını sağlayacak yöntem ve
teknikleri kullanıp öğrenciyi düşündürmeye
çalışmalıdır.
e.
Öğrenci gelişimini izleme

Etkili bir öğretmen,

öğrencilerin anlama ve kavrama düzeylerini dikkatle izler,
eksikliklerini giderir ve başarılarını ödüllendirir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
16
Tartışma: Aşağıdaki durumlardaki öğretmeni hangi yönlerden
sorgulardınız? (Kişisel ve mesleki niteliklere göre tartışınız.)
 Ali, kendini derse veremiyor ve ders sırasında sürekli





dışarısını seyrediyor.
Mine, öğretmen kendisine soru yönelttiği zaman ödü kopuyor.
Sınıf genelinin Türkçe dersindeki dönem sonu başarısı 52’dir.
Sınıf 6A: Dışardan bakan bir gözlemci sınıfta silgiyle oynayan,
dışarısını izleyen, birbirlerine not yazıp atan öğrencileri
görüyor.
Ahmet kompozisyon yazmayı hiç sevmiyor. Çünkü öğretmeni
her yazdığı kompozisyona “Yine kötü yazmışsın.’’ diye
yazıyor.
Gül, nedense dersde bir türlü kendisini rahatca ifade
edemiyor ve öğretmen her soru sorduğunda kekeliyor. Bu da
onun motivasyonunu olumsuz yönde etkiliyor
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
17
ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN
ÖZELLİKLERİ
 Sizce öğretmenlik bir meslek mi? Meslek ise, meslek kavramını
tanımlayınız.
 Sizce hangi ölçütler onu meslek kategorisinde yer almasını rol
oynar?
 ‘Meslek’ nedir? Ne zaman ortaya çıkar?
 Yaşamsal etkinlik olgusudur.
 Sosyal, ekonomik, teknolojik yapının gerektirdiği iş
bölümü,
 bireyin ilgi ve kabiliyetleri,
 sosyal etkinliklere katılma gereksimi, ve
 bireyin sosyal ve ekonomik yaşamda sorumluluk
yüklenmesi neticesinde ortaya çıkar.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
18
 ‘Profesyonel Meslek’ nedir?



Özel uzmanlık bilgi ve becerisini içeren,
uzun ve yoğun bir akademik çalışma, ve
belirli özel formasyon gerektiren ileri düzeyde ve
statüde bir meslektir
 ‘Öğretmenlik Mesleği’ nedir?



Eğitim sektörüyle ilgili olan sosyal, kültürel, ekonomik,
bilimsel, ve teknolojik boyutlara sahip,
alanda özel uzmanlık bilgi ve becerisini temel alan
akademik çalışma ve mesleki formasyon gerektiren,
profesyonel statüde uğraşı alanıdır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
19
MESLEKLEŞME KOŞULLARI
1) Tanımlanmış bir Alanda Hizmet Verme



Her mesleğin kendine özgü belirli bir hizmet
alanı vardır.
Öğretmenin uğraş alanı belirlidir.
Öğretmen,


program çerçevesinde bilgi ve beceri kazandırır.
planlı etkinlikleri okullarda gerçekleştirir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
20
2) Uzmanlık Bilgisi - Örgün Eğitimden Geçme


Profesyonel meslekte örgün eğitimden geçip
mesleki bilgi ve becerileri kazanmak gerekir.
Öğretmenlik mesleğinin icra edilebilmesi için
öğretmenin,



uzmanlık bilgisine,
öğretmenlik meslek bilgisine (kuram ve ilkeler),
toplumsal kültüre sahip olması gerekir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
21
3) Mesleki Kültüre Sahip Olma
 ‘Mesleki kültür’: meslekle ilgili değerler,
normlar, semboller
 Öğretmenlik mesleğinde, öğretmenlerin giyim
tarzları ve davranışları mesleki kültürün bir
ürünüdür.
4) Giriş Denetimi
 Her mesleğe kabul için belli ölçütler vardır.
 Girişin en önemli şartı diplomadır.
 Ülkemizde, mesleğe girişi MEB’ı denetler.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
22
5) Meslek Ahlakı


Meslek sahibi bireylerin, mesleğin
gerektirdiği değerlere sahip olması gerekir.
Bu, saygınlığı artırır.
Öğretmenlik mesleğinde, öğretmenin



derse zamanında girip çıkması,
öğrencilere eşit davranması,
özel ders vermemesi, vs. gerekir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
23
6) Meslek Kuruluşları


Her meslek, üyelerinin çıkar ve haklarını korumak,
sorunlarını dile getirmek için örgütlenir.
Öğretmenlik mesleğinin toplum içerisinde
yönlendirilmesinde güçlü örgütler önemli rol oynar.
7) Toplumca Meslek Olarak Tanınma



Bir mesleğin toplumda herkes tarafından kabul görmesi
meslekleşmenin en önemli koşullarında biridir.
Toplumun desteğini alma mesleğin gelişimini sağlar.
Öğretmenlik mesleği, gelişmiş ülkelerde profesyonel bir
meslek niteliğine kavuşmuştur.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
24
ÖĞRETEMENLİK MESLEĞİNİN
KENDİNE ÖZGÜ ÖZELLİKLERİ
1) Öğretmenlik tüm ülkelerde en yaygın olarak görülen
2)
3)
4)
5)
6)
7)
mesleklerden biridir.
Öğretmenlerin büyük bir kısmı devlet memurudur.
Öğretmenlik mesleğini daha çok toplumun alt
sınıflarından gelen bireyler seçmektedir.
Öğretmenlik mesleğinin geliri düşüktür.
Öğretmenlik mesleğinin toplumsal statüsü çok
yüksek değildir.
Mesleği değiştiren ve terk edenlerin oranı yüksektir.
Öğretmenlik mesleğini genellikle kadınlar tercih
etmektedir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
25
TÜRKİYE’DE ÖĞRETMENLİK
MESLEĞİNİN DURUMU




Türkiye’de, Osmanlı geleneği ve devletçi yapısından ötürü,
cumhuriyetin ilk yıllarında öğretmenlik mesleği saygın
meslekler arasındaydı.
Bu dönemde öğretmenlerin toplumsal statüleri yüksekti.
Toplum lideri ve herşeyi bilen kişi konumundaydılar.
1970’li yıllardan sonra, hızlı toplumsal değişme ve
sanayileşme, meslekteki saygının gerilemesine sebep oldu.
2000’li yıllardan sonra meslekteki itibar,




devlet memurluğunun değer kazanmasıyla,
eğitim fakültelerini tercih eden öğrenci sayısının artmasıyla,
özel okulların hızla artmasıyla,
eğitime önem veren veli gurubunun olmasıyla değer
kazanmıştır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ
PROF. DR. MÜNİRE ERDEN
26