Transcript โดย นางจงกลนี วิทยารุ่งเรืองศรี

การพัฒนาระบบคุณภาพงานอาหารปลอดภัย
และผลการดาเนินงานจังหวัด ปี 2557
จงกลนี วิทยารุ่งเรื องศรี
นักวิเคราะห์นโยบายและแผนเชี่ยวชาญ ปฏิบตั ิหน้ าที่
ผู้อานวยการสานักส่งเสริ มและสนับสนุนอาหารปลอดภัย
สานักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข
ปัจจัยสำคัญทีส่ ่ งผลกระทบต่ อกำรปรับระบบอำหำรทั่วโลก
Global Food Trade: 1,375 billion dollars of exports of food in 2012
[WTO]-FAO Statistic Division, 2010
Public demand for
health protection
สภาพอากาศแปรปรวน
ระบบค้ าอาหารเสรี
Healthy, Nutritious
and Safety Food
การเปิ ดประชาคมอาเซียน
ระบบเกษตรพึ่งยา
และสารเคมี
สั งคมชนบท
เปลีย่ นเป็ นสั งคมเมือง
การก่ อการร้ ายทาง
อาหาร
ASEAN / APEC
Food Safety and
security
อุบัตกิ ารณ์ เกิดโรคจากอาหาร
อาหารเป็ นพิษ อุจจาระร่ วง
บิด ไทฟอยด์ อหิวาต์
โรคเรื้ อรั งจากอาหาร : มะเร็ ง
หัวใจ หลอดเลือด ความดัน
เตรียมพร้ อมตอบโต้ ภาวะฉุกเฉิน
Preparedness for food safety
emergencies
Thailand Lead
country FSImplementation
วิเคราะห์จดุ อ่อนและโอกาสเสี่ยงภัยในห่วงโซ่อาหารของไทย
Feed
Drugs
Catering/Restaurant/
Street vender
(Nitrofurans, Anti-biotics)
Fertilizer
Pesticide
(GHP, Clean Food, Sanitation,
Food safety, Restaurant
standard)
Transport
(Sanitation, Temperature,
packaging)
(GAP/Pesticide residue))
Production
Retail–Packaged-Fresh
Market
(Healthy market, Sanitation, Food Safety)
(HACCP/GMP/PrimaryGMP
Wholesale Store / Market
Storage
(Sanitation, Temperature)
Processing
Distribution
(Healthy market, Sanitation, Food Safety)
(Sanitation, Temperature, packaging)
(HACCP/GMP/Primary GMP/GHP)
3
ที่มาและความสาคัญ
• นโยบายกระทรวงและตัวชี้วดั
• กฎอนามัยระหว่ างประเทศ IHR 2005 ด้ านอาหารปลอดภัย
• หลักการและแนวทางระบบการควบคุมอาหารปลอดภัยระหว่ าง
ประเทศ (Codex : CCFFIC : CAC/GL 82-2013)
3
สมรรถนะที
ยระหว่
างประเทศ
พ.ศ.2548
กฎอนามัก่ าหนดในกฎอนามั
ยระหว่ างประเทศ
/IHR
(2005)
(National Core Capacity Requirements: Annex 1)
IHR focal point
(สานักระบาดวิทยา)
8 Core Capacities
•Legislation and Policy
•Coordination
•Surveillance
•Response
•Preparedness
•Risk Communications
Potential hazards
•Infectious
•Zoonosis
•Food safety (สสอป)
การเฝ้ าระวัง ตรวจจับ
ตอบโต้ ภาวะฉุกเฉินทาง
สาธารณสุขที่มีผลแพร่
ระบาดระหว่างประเทศ
•Chemical
(Events) ที่ ช่องทาง
เข้า-ออกประเทศ
•Radio nuclear
(Points of Entry)
•Human Resources
•Laboratory
5
Major milestones for development and implementation of
IHR (2005)
(WHA 48)
Adoption of
IHR (2005)
Submission
of
reservation/
rejection
Start of
revision
process
IHR
(1969)
Entry
into
force
Development
of core
capacities
Assessment
of core
capacities
95
05
06
07
09
Extension of
dateline for
core capacity
development
Exceptional
extension of
dateline
(DG/WHO)
12
14
16
WHA
58
Here we are!
6
IHR (2005) – สมรรถนะหลักด้ านอาหารปลอดภัย
7
สมรรถนะตามกฎอนามัย, หลักการ CCFIC
และเกณฑ์ ระบบคุณภาพงานอาหารปลอดภัย
พัฒนาระบบงานอาหารปลอดภัย
หัวข้ อที่ 1 นโยบายและการ
บริหารจัดการ (Policy Making
and Management)
IHR
CCFIC
- บทบาทและความรับผิดชอบขององค์กร
1. กฎหมายและนโยบาย
(Roles and Responsibility)
(Legislation and Policy)
- ความสม่าเสมอและยุติธรรม
2. บุคลากร (Human resource) (Consistency and Impartiality)
- การตัดสิ นอยูบ่ นพื้นฐานความเสี่ ยง หลักการ
ทางวิทยาศาสตร์และหลักฐานข้ อมูลเชิงประจักษ์
(Risk based, Science based and Evidence
based Decision Making)
- การดาเนินงานแบบบูรณาการ (Cooperation
and Coordination between Multiple
competent Authorities)
- มีพ้นื ฐานทางกฎหมาย (Legal Foundation)
- ทรัพยากร (Resources)
4
สมรรถนะตามกฎอนามัย, หลักการ CCFIC
และเกณฑ์ ระบบคุณภาพงานอาหารปลอดภัย
พัฒนาระบบงานอาหารปลอดภัย
หัวข้ อที่ 2 การปฏิบัตกิ าร
(Implementation)
IHR
3. การติดต่ อสื่อสาร (Coordination)
4. การเฝ้ าระวัง (Surveillance)
5. การตอบโต้ ภาวะฉุกเฉิน (Emergency
response)
6. การเตรียมความพร้ อม
(Preparedness)
7. การสื่อสารความเสี่ยง (Risk
Communications)
8. ความพร้ อมทางห้ องปฏิบัตกิ าร
(Laboratory)
CCFIC
- มีการเข้าถึงตลอดห่วงโซ่อาหาร
(The whole Food Chain
Approach)
- มีการปกป้ องคุม้ ครอง ผู้บริโภค
(Protection of Consumers)
- มีมาตรการป้ องกัน (Prevention
Measures)
- มีทิศทางเดียวกัน (Harmonization)
- มีความโปร่ งใส (Transparency)
5
สมรรถนะตามกฎอนามัย, หลักการ CCFIC
และเกณฑ์ ระบบคุณภาพงานอาหารปลอดภัย
พัฒนาระบบงานอาหารปลอดภัย
IHR
CCFIC
หัวข้ อที่ 3 การทบทวนและการ
ประเมินผล (Review and
Evaluation)
- มีการประเมินตนเองและทบทวน
หัวข้ อที่ 4 เอกสารบันทึก
รายงาน และการเก็บรักษา
(Document and Record
Keeping)
- มีความโปร่ งใส (Transparency)
(Self Assessment and Review Procedure)
- มีการยอมรับและความเท่ าเทียมกัน
(Recognition of other system)
อ้ างอิง
International Health Regulations Core Capacity Monitoring Framework : IHR 2005
Principle and Guidelines for National Food Control System : CCFFIC : CAC/GL , 82-2013
6
Tools
แนวทางว่ าด้ วยระบบคุณภาพงาน
อาหารปลอดภัยระดับจังหวัด
บันทึกการประเมินระบบคุณภาพ
งานอาหารปลอดภัย
ข้ อพิจารณา/สิ่ งทีค่ วรดาเนินการ/
• (Implementation)
ประเด็นการประเมิน
คู่มอื ระบบคุณภาพงานอาหาร
ปลอดภัยจังหวัด
10
แนวทาง : 4 หัวข้ อ
• นโยบายและการบริหารจัดการ
หัวข้ อที่ 1 • (Policy Making and Management)
• การปฏิบัติการ
หัวข้ อที่ 2 • (Implementation)
• การทบทวนและการประเมินผล
หัวข้ อที่ 3 • (Review and Evaluation)
• เอกสารบันทึก รายงาน และการเก็บรักษา
หัวข้ อที่ 4 • (Documentation and Record Keeping)
11
เกณฑ์ การประเมิน
• Check-list / ข้ อพิจารณา
• ระดับการผ่าน (ร้ อยละ 80) ของทั้งประเทศ
• ประเมินด้ วยตนเอง
• ประเมินโดยคณะประเมินจากกระทรวง
12
ประโยชน์ ท่ ไี ด้ รับ
• มีแนวปฏิบัตสิ อดคล้องกับส่ วนกลางเป็ นมาตรฐานเดียวกัน
• มีระบบการทางานทุกจังหวัดสอดคล้ องกันมากขึน้
• มีมาตรฐานการทางานเป็ นทีย่ อมรับของผู้ประกอบการ
ประชาชน และนานาชาติมากขึน้
• ระบบอาหารปลอดภัยดีขนึ้
25
เกณฑ์ การแบ่ งระดับคะแนน
คะแนน
คะแนน
คะแนน
คะแนน
50 – 60 %
61 – 70 %
71 – 80 %
81 % ขึน้ ไป
** แต่ ละจังหวัดจะต้ องผ่านในระดับคะแนนรวมทุกหัวข้ อร้ อยละ 50 ขึน้ ไป
พืน้ ฐาน
ดี
ดีมาก
อ้ างอิงสากล
13
สรุ ปผลการประเมินระบบคุณภาพงานอาหารปลอดภัย
กราฟแสดงสรุ ปผลการประเมิน
ภาคใต้
- ระดับอ้ างอิง 57.14%
- ระดับดีมาก 35.71%
- ระดับดี 0%
- ระดับพื ้นฐาน 7.14%
- ระดับควรปรับปรุง 0%
ภาคใต้
ภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือ
ภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือ
- ระดับอ้ างอิง 60%
- ระดับดีมาก 25%
- ระดับดี 15%
- ระดับพื ้นฐาน 0%
- ระดับควรปรับปรุง 0%
ภาคเหนือ
ภาค
ตะวันออก
ภาคตะวันออก
- ระดับอ้ างอิง 42.86%
- ระดับดีมาก 28.57%
- ระดับดี 28.57%
- ระดับพื ้นฐาน 0%
- ระดับควรปรับปรุง 0%
ภาคเหนือ
- ระดับอ้ างอิง 52.94%
- ระดับดีมาก 11.76%
- ระดับดี 17.65%
- ระดับพื ้นฐาน 11.76%
- ระดับควรปรับปรุง 5.88%
ภาคกลาง
ภาคกลาง
- ระดับอ้ างอิง 44.44%
- ระดับดีมาก 16.67%
- ระดับดี 22.22%
- ระดับพื ้นฐาน 16.67%
- ระดับควรปรับปรุง 0%
** เมื่อมีองค์ความรู ้และมีการพัฒนางานอาหารปลอดภัยจังหวัดแล้ว ทุกจังหวัดผ่านร้อยละ 100 ในระดับคะแนนรวมทุกหัวข้อร้อยละ 50
14
ผลการดาเนินงานอาหารปลอดภัย
 ในการเฝ้าระวังความเสี่ยงตามบริ บทของพื ้นที่ด้านความปลอดภัยอาหาร ผลิตภัณฑ์ และน ้า
ณ แหล่งผลิต สถานประกอบการ สถานบริ การ และสถานที่จาหน่าย
สานักงานสาธารณสุขจังหวัด สุม่ ตรวจตัวอย่างอาหาร จานวน 100,905 ตัวอย่ าง
พบตัวอย่างไม่ปลอดภัยจานวน 3,799 ตัวอย่าง (3.76 %)
***ส่ วนมากตรวจพบยาฆ่ าแมลงในตัวอย่ างอาหารประเภทพืชผัก ผลไม้ และผลิตภัณฑ์
การรายงานข้ อมูลการติดตามมาตรฐานสถานประกอบการและบริ การอาหาร พบว่า
◦ ผ่านเกณฑ์ HACCP จานวน 7 แห่ง
◦ ผ่านเกณฑ์ GMP 3,078 แห่ง
◦ ผ่านเกณฑ์ Primary GMP 1,134 แห่ง
◦ ซุปเปอร์ มาเก็ต ผ่านเกณฑ์ GMP จานวน 6 แห่ง
** จากผลการรายงานทั้งหมด 22 จังหวัด
15
ผลการดาเนินงานอาหารปลอดภัย
การรายงานข้ อมูลการติดตามมาตรฐานสถานประกอบการและบริการอาหาร รอบ 9 เดือน
ในด้ านเกณฑ์ สุขาภิบาล กรมอนามัย
สถานที่
จานวนที่ผ่าน
สถานที่ผลิต
ตลาดค้าส่ง
ซุปเปอร์มาเก็ต
ตลาดสด
ตลาดนัด
ภัตตาคาร ร้านอาหาร
แผงลอย
โรงเรี ยน
โรงพยาบาล
5
2
56
379
573
12,106
23,340
4,595
249
16
ผลการดาเนินงานอาหารปลอดภัย
การเฝ้ าระวังด้ านความปลอดภัยอาหารจากการสุ่ มตรวจสอบตัวอย่ างอาหารในโรงเรียนและหน้ าโรงเรียน
แหล่ งตรวจ
ลาดับ รายการ
สิ่งที่ตรวจสอบ
ที่ อาหารที่ตรวจ
ในโรงเรียน
หน้ าโรงเรียน
จานวนตัวอย่างที่
ไม่ ผ่าน
จานวน
ตัวอย่างที่
ตรวจ
พบสิ่ งปนเปื้ อน
ฉลากไม่
ถูกต้ อง
จานวนตัวอย่างที่
ไม่ ผ่าน
จานวน
ตัวอย่างที่
ตรวจ
พบสิ่ งปนเปื้ อน
ฉลากไม่
ถูกต้ อง
1
ผลไม้ดอง
ซาลิซิลิค
913
0
8
158
0
3
2
ไอศกรี ม
โคลิฟอร์ม
29
0
0
100
4
4
3
ของทอดต่างๆ
น้ ามันทอดซ้ า
219
0
0
206
3
0
4
ลูกชิ้นปิ้ ง
บอแรกซ์/สี
1,733
6
0
237
5
0
5
ขนมปัง
โคลิฟอร์ม/เชื้อรา/
ฉลาก
171
8
7
108
4
2
6
ขนมเค้ก
โคลิฟอร์ม/เชื้อรา/
ฉลาก
47
4
0
90
4
0
7
ขนมกรุ บกรอบ
ฉลาก
1,769
0
7
647
0
26
17
กราฟแสดงร้ อยละของอาหารสดที่ตรวจพบสารปนเปื้ อน (6 ชนิด)
ระหว่ างปี 2546-2555
6.00
5.00
4.00
ร้ อยละ
3.00
2.00
1.00
0.00
ปี 2546 ปี 2547 ปี 2548 ปี 2549 ปี 2550 ปี 2551 ปี 2552 ปี 2553 ปี 2554 ปี 2555
ร้ อยละที่พบ 4.87
3.34
1.80
1.94
1.38
0.69
0.81
1.28
0.68
1.01
18
2.00
ปี งบประมาณ
สารเร่ งเนือ้ แดง
2546
2547
0.00
บอแรกซ์
2548
สารฟอกขาว
2549
2550
ฟอร์ มาลีน
2551
2552
3.14
3.02
3.98
5.56
5.44
4.74
5.81
7.47
8.00
สารกันรา
2553
2554
2.23
1.55
2.27
2.97
1.59
2.83
1.35
0.01
0.21
0.27
0.25
0.72
0.25
0.37
1.11
0.57
0.38
0.33
0.38
1.36
0.68
0.69
1.92
2.82
6.00
0.37
0.51
0.40
0.09
0.01
0.52
0.01
0.08
2.00
1.50
1.77
4.00
0.24
0.17
0.52
0.09
0.62
0.54
0.84
1.70
1.50
0.83
0.17
0.82
6.11
10.00
8.58
12.78
14.00
2.17
1.63
ร้อยละที่ไม่ผา่ นเกณฑ์
แนวโน้ มการตรวจพบสารปนเปื้ อน 6 ชนิด
12.00
ยาฆ่ าแมลง
2555
19
ผลการตรวจยาฆ่ าแมลงในอาหารสด แบ่ งตามรายเขต
ประจาปี 2555
เขต 1
เขต 2
เขต 3
เขต 4
เขต 5
เขต 6
เป้ าหมาย
24,453
3,238
2,343
2,000
30,606
3,312
ผลงาน
16,111
9,876
15,480
6,960
9,713
8,965
ไม่ผา่ น
163
304
207
28
68
144
(1.01%)
(3.08%)
(1.34%)
(0.40%)
(0.70%)
(1.61%)
เขต 7
เขต 8
เขต 9
เขต 10
เขต 11
เขต 12
เป้ าหมาย
6,982
3,328
1,457
300
4,224
9,244
ผลงาน
8,503
9,422
4,926
4,619
5,529
13,927
ไม่ผา่ น
212
(2.49%)
194
(2.06%)
264
(5.36%)
126
(2.73%)
188
(3.40%)
1,327
(9.53%)
ทีม
่ า : สานักสง่ เสริมและสนับสนุนอาหารปลอดภัย ปี 2555.
22
ผลการเฝ้ าระวังสารตกค้ างในผักและผลไม้ ปี 2553
0.9
ppm
0.8
Carbofuran
0.7
Chlorpyrifos
0.6
0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
Aldicarb
Profenofos
Prothiofos
Acephate
EPN
Cypermethrin
Dimethoate
Methidathio n
Methomyl
Fllucythrinate
Carbaryl
Note: carbofuran in cabbage, yard long bean and sweet pepper were found less than 0.01 ppm
Aldicarb in Pak choi, profenofos in broccoli and carbedazim in apple were found less than 0.01 ppm
Cypermethrin and flucythrinate were found less than 0.02 ppm in orange
Source : annual report 2010: Bureau of Quality and Safety of Food , DMSc
23
ผลการเฝ้ าระวังสารตกค้ างในผัก ปี 2554
Note: Chlorpyrifos in Coriander was in the range 1.00-3.92 mg/kg
Source : annual report 2010: Bureau of Quality and Safety of Food , DMSc
24
ภาพการลงพืน้ ที่
เชียงราย
พิษณุโลก
พิจิตร
มีนาคม
อุบลราชธานี
ลาปาง
26
นครพนม
อุดรธานี
เมษายน
พฤษภาคม
นครราชสี มา
สุ พรรณบุรี
มิถุนายน
นครปฐม
27
จันทบุรี
ระนอง
กรกฎาคม
สิ งหาคม
สระบุรี
28
ข้ อเสนอแนะ
 นาหลักการประเมินความเสี่ยงด้ านความปลอดภัยอาหาร (Risk
Assessment) ในห่ วงโซ่ อุปทานอาหาร และระบบคุณภาพขององค์ กร
 จัดอบรม ชีแ้ จง ทาความเข้ าใจให้ กับ สสจ. ในการใช้ แผนรั บมื อใน
ภาวะฉุกเฉินความปลอดภัยอาหารของประเทศ (FSER)
 คณะทางานอาหารปลอดภัยของ สสจ. ควรทบทวนประเมินผลการ
ปฏิบัติงานอาหารปลอดภัย ทัง้ หมดเพื่อวางแผนป้องกัน และแก้ ไข
ปั ญหาให้ ตรงประเด็น
23
ข้ อเสนอแนะ (ต่ อ)
ควรมีการสื่อสารความเสี่ยง กรณีเกิดการระบาดของโรคที่เกิด
จากอาหาร และ ทางานบูรณาการกันมากขึน้
ควรจัดทารายงานการประชุมทุกครัง้ และมีการเวียนให้ ทราบ
กัน รวมทัง้ จัดเก็บรายงานอย่ างเป็ นระบบ สามารถเรียกมาใช้ ได้
เพื่อพิจารณาทบทวนการทางานที่ผ่านมาได้ อย่ างมีประสิทิิภาพ
24
ทีมงานรวมใจ สร้ างระบบคุณภาพอาหารปลอดภัย มุ่งไกลสู่สากล
Food Safety Quality System meet to Global Standards
ขอขอบคุณทุกจังหวัด
29