Komunikowanie z osobami starszymi – dialog międzypokoleniowy

Tatiana Ronginska Uniwersytet Zielonogórski

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Wiek starszy - kilka refleksji wstępnych

W miarę, jak się starzejemy, stajemy się głupsi, ale i mądrzejsi.

Francois de La Rochefoucauld

W młodości studiujemy dorosłych, aby osiągnąć mądrość. W dorosłości studiujemy dzieci, aby zrozumieć, czym jest szczęście.

Peter Rosegger

W chwili, w której umiera w nas dziecko, zaczyna się starość.

Francois Mauriac

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Przystosowanie się do starości

Teoria wycofania się (

disengagement theory

) Cumming, Henry, 1961 Teoria aktywności

(

activity theory) Neugarten, Havigurst, Tobin, 1968;

Tartler, 1961

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Teoria wycofania się

Osoba starsza ma potrzebę wycofania się z relacji interpersonalnych, Zmiana orientacji: z nastawienia zewnętrznego na nastawienie wewnętrzne Podstawa teoretyczna – koncepcja rozwoju Ja według Carla Gustawa Junga

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Carl G. Jung Cel drugiej połowy życia – samopoznanie, samorealizacja.

Indywiduacja – dochodzenie do pełni Ja w trakcie całego życia zwłaszcza jego drugiej polowy, bez konieczności nadmiernej socjalizacji. Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Teoria aktywności

Osoba starsza zachowuje potrzebę bycia w licznych kontaktach interpersonalnych, chętnie integruje się z innymi Podstawa teoretyczna – koncepcja rozwoju tożsamości Erika Eriksona

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Konflikt między integracją a rozpaczą Ego integracja:

Życie ma sens i daje poczucie zadowolenia Każde doświadczenie życiowe ma swoją wartość Refleksja nad sobą z punktu widzenia osiągnięć, a nie porażek Możliwość przekazania własnych doświadczeń innym osobom

(przykład UTW) Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Koncepcje mądrości ludzi starszych

Paradygmat mądrości Roberta Sternberga (Sternberg, 1990) Berliński paradygmat mądrości (Baltes, 2002)

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Cztery wymiary mądrości wg Baltesa:

1)Rozumienie natury ludzkiego istnienia 2) Sposób wykorzystania wiedzy przy udzielaniu porad 3)Zmiana priorytetów życiowych 4) Umiejętność słuchania

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Mądrość osób starszych wg Sternberga (Steuden, 2012)



Wiedza na temat ludzkiego życia, możliwość uczenia się na własnych błędach;



Świadomość istnienia różnych wartości i celów życiowych;



Wyzbycie się złudzeń dotyczących możliwości kontroli wszystkich zdarzeń życiowych;



Świadomość istnienia ewentualnych konfliktów między różnymi sferami życia.

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Wiedza ukryta (

tacit knowledge

) odpowiada za sukces życiowy i zawodowy człowieka (Sternberg, 1997).

Istotą wiedzy ukrytej jest zdolność do szybkiego uczenia się, włączenia nowej wiedzy do istniejących struktur, umiejętność wykorzystania każdego fragmentu zgromadzonej wiedzy do osiągnięcia swoich celów. Rozważania autora znalazły odzwierciedlenie w jego koncepcji inteligencji sukcesu –

Successful intelligence

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Dwuczynnikowa koncepcja inteligencji R. B. Cattella (1971)

Inteligencja płynna

-

wrodzony

potencjał jednostki, dostrzeganie złożonych relacji między obiektami

Inteligencja skrystalizowana

- efekt nabyty

w trakcie procesów nauczania i uczenia się zorganizowanego, dysponowanie wiedzą i umiejętnościami ważnymi w danym kontekście kulturowym.

Projekt systemowy pn.: „Podnoszenie kwalifikacji kadr pomocy i integracji społecznej w województwie lubuskim” realizowany ze środków Unii Europejskiej

Cyceron o starości

3 grupy starszych osób 1) Podtrzymywanie poziomu aktywności (podobnie jak w młodości); 2) Bierne poddanie się starczym ograniczeniom, chorobom itp.

3) Świadomość swoich słabości przy jednoczesnym wykorzystaniu pozostałych możliwości, podejmowanie zadań adekwatnych do swoich sił.

Największą

zaletą

starości jest, zdaniem Cycerona, szacunek do ludzi oraz możliwość udzielania rad młodzieży, zwłaszcza własnym dzieciom