Transcript Ünite 1-2

ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
EGIT215
2014-15 Güz
Eğitim Bilimleri Bölümü
EĞİTİM İLE İLGİLİ TEMEL
KAVRAMLAR
 Sizce ‘Eğitim’ nedir ve hangi süreçlerle
ilişkilidir?
√ EĞİTİM:
Bireyin doğumundan ölümüne kadar olan süreç (Erden,
2001)
 İnsanları belli amaçlara göre yetiştirme süreci (Fidan ve
Erden, 1998)
 Yaşantılar yoluyla bireyde oluşan davranış
değişikliklerinin toplamı
 Bireyi birey yapan süreç
 Ülkelerin kalkınmasında rol oynayan en önemli unsur
 İnsana yüklenen değer
 İnsanı bilişsel, psikolojik, davranışsal, sosyal gelişimini
sağlayan süreç
 Bilgi, beceri ve değerlerin kuşaktan kuşağa aktarılması
 Bilinçli, kasıtlı, kültürlenme süreci (Bilinçli/amaçlı yada
bilinçdışı kendiliğinden oluşan ve bireysel olan
öğrenmeler) (Fidan ve Erden, 1998)

EĞİTİM:
Bireyin yaşantılarına bağlı olarak ve kendisinde var olan içsel
potansiyeli açığa çıkararak, bilgi, beceri ve tutumlar
kazanması ya da sahip olduğu bilgi, beceri ve tutumları
değiştirmesi sürecidir.
(Aşılıoğlu, 2008: 12)
Davranış
Öğrenme ürünü
olanlar
Öğrenme Ürünü
olmayanlar
Büyüme ve
olgunlaşma sonucu
ortaya çıkan
davranışlar
Doğuştan gelen
davranışlar (reflex)
Geçici davranışlar
(hastalık, alkol, ilaç
alınım sonu)
İstendik davranışlar
(planlı eğitim &
kültürleme sonucu)
İstenmedik
davranışlar (eğitimin
hatalı yan ürünü)
[email protected]
6
13.04.2015
EĞİTİM
Öğretim Öğrenme
ÖĞRETMEN
ÖĞRENCİ
ÖĞRENME & ÖĞRETME
ÖĞRENME
 Bireyin çevresiyle kurduğu iletişim ve yaşantıları
sonucunda davranışlarında değişiklik meydana getiren ve
yaşam boyu sürüp iz bırakan bir süreçtir.
 Kendiliğinden (yaşantılar) veya yönlendirilmiştir
(öğretmen ve okul)
 Birey: aktif, bilinçli, stratejilerle bilgiyi yapılandırır.
Öğrenme ürünü davranışlar 3 türlüdür:
 Bilişsel Davranışlar  Zihinsel faaliyetlerin önem
kazandığı davranışlardır. (problem çözme, okumayı ve
yazmayı öğrenmek, çarpım taplosunu söylemek, vs.)
 Duyuşsal Davranışlar  Çevremizdeki çeşitli nesneler ve
olaylara karşı gösterdiğimiz sevme, korkma gibi
duygulardır. (derslere olumlu ve olumsuz tutumlarımız)
 Psikomotor Davranışlar  Bireyin yürüme, kalem tutma,
atış yapma, basketbol oynama v.b gibi duyu organları ve
kas sisteminin koordinasyonlu çalışmasını gerektiren
davranışlardır.
ÖĞRETME
•
•
•
•
•
Okulllarda vs yapılan
Bilinçli, kontrollü ve amaçlı
davranış (beceri ve tutum) değişikliğini hedefleyen
etkinliktir
Öğretim  okullarda yapılan planlı, kontrollü
öğretme faaliyetlerinin tümü
Öğretim etkinlikleri: hedefler, kapsam, eğitim durumları,
değerlendirme
Eğitim & Öğretim arasındaki farklar
Eğitim
 Her yerde olabilir
 Süreklidir, yaşam boyu devam
eder.
 Öğretimi de içine alan geniş bir
kavramdır.
 Her türlü bilgi ve deneyimi
kapsar.
Öğretim
 Belli ortamlarla (okul) sınırlıdır.
 Planlanan zaman dilimiyle
sınırlıdır.
 Eğitimin planlı ve programlı
kısmını oluşturur. Eğitimin
aracıdır.
 Önceden belirlenmiş hedeflere
ulaşmak için düzenlenmiş
etkinlikleri kapsar.
TEMEL KAVRAMLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ
Eğitim ve Öğretim  (Amaç) Öğrenme
 Öğrenme-öğretme etkinlikleri  (Amaç) bilişsel,
duyuşsal, devinimsel beceri kazanımı
 Öğrenme bireyseldir. (Formal ve informal yollarla)
 Eğitim kavramı öğretim kavramından daha geniş
kapsamlıdır.
 Tüm öğretim etkinlikleri = eğitseldir
 Tüm eğitim etkinlikleri
≠ öğretim değildir.
 Öğretim süreci: Öğrenme + Öğretme

İLKE, STRATEJİ, YÖNTEM, TEKNİK & ARAÇGEREÇ
 İLKE
Karar
ve
eylemlerin
tutarlı
biçimde
değerlendirilmesine olanak sağlayan ve her türlü
tartışmanın dışında genel kabul gören ana kural olarak
tanımlanmaktadır.
1. Çocuğa görelik ilkesi
2. Yakından uzağa ilkesi
3. Kolaydan zora, basitten karmaşığa ilkesi
4. Somuttan soyuta ilkesi
5. Bilinenden bilinmeyene ilkesi
6. Yaparak yaşayarak öğrenme ilkesi
7. Güncellik ilkesi
8. Ekonomiklik ilkesi
Strateji (Araştırma,
Buluş, Sunuş)
Yöntem (öğrenme
yolları) (Tartışma,
örnek olay)
Teknik
(Uygulama
biçimi) (soru
cevap/beyin
fırtınası)
 Strateji:
Hedeflere ulaşmak amacıyla, kullanılacak yöntem, teknik,
araç ve gereçlerin belirlenmesine yön verecek genel yoldur
(ör: buluş oluyla öğretim).
 Yöntem:
Bir konuyu öğrenmek ya da öğretmek için bilinçli olarak
seçilen ve izlenen yoldur (ör: tartışma, örnek olay)
 Teknik:
Bir öğretme yöntemini uygulamaya koyma biçimi ya
da sınıf içinde yapılan işlemlerin bütünüdür (ör: soru - cevap,
beyin fırtınası)
 Araç ve Gereç
Etkili öğrenmenin sağlanması için kullanılan görsel, işitsel ve
görsel-işitsel öğelerdir.
Öğretim sürecinin niteliğini artıran
değişkenler:
 İpucu (işaret/açıklama)
Görsel, işitsel destek (ne? niçin? nasıl?)
 Pekiştirme
İstendik olumlu davranış sıklığını
İstenmeyen davranış sıklığını
 Katılım/Katılma
Öğrenme-öğretme sürecine aktif katılım
 Dönüt
Öğrenmenin niteliğini artıran yazılı ve sözlü işaret açıklamalar.
• Düzeltme:
Öğrenmede eksikliklerin giderilmesi
Eğitim programı, Öğretim programı, Örtük program,
Ders programı
?
?
Eğitim Programı (Yetişek/Müfredat)
 Öğrencilerin öğretmen rehberliğinde kazandıkları
davranışların tümü (Caswell ve Campell, 1935)
 Eğitilecek bireylere öğrenme yaşantıları kazandırma
planı (Saylor et al., 1981)
 Öğrenme planı : hedef davranışlar, içeriğin seçimi ve
örgütlenmesi, öğrenme-öğretme süreci ve
hedeflerin değerlenmesi (Taba, 1962)
 Davranış değişikliği sağlayan süreç ve içerik (Doll,
1986)
 Sistematik olarak geliştirilen bilgi ve davranış
yapılandırılması (Tanner ve Tanner, 1980)
EĞİTİM PROGRAMI
Bireyde istenilen yönde davranış değişikliği
meydana getirmek amacıyla yapılan tüm
etkinlikleri gösteren planlardır (öğretim, ders dışı
kol faaliyetleri, özel günlerin kutlanmaları, geziler,
vs).
 Okulların temelidir.
 Dinamiktir.
 Hazırlanması ve gelirtirilmesi zaman ve güç ister.
 Sürekli değerlendirilmeli ve yenilenmelidir.
 Uzman kişiler tarafından hazırlanıp yürütülmesi
gerekir.
 Ülkemizde tüm eğitim programları (üniversiteler
hariç) MEB tarafından hazırlanıp TTK tafından
onaylanıp uygulanır.

EĞİTİM PROGRAMININ DÖRT TEMEL
ÖĞESİ
HEDEF (1)
(NİÇİN? ) (Amaç, Kazanım)
EĞİTİM
DURUMLARI (3)
NASIL?
Öğretme- Öğrenme
süreçleri/yaşantıları
/fırsatları
İÇERİK (2)
(NE?)
Konu/Kapsam
SINAMA DURUMLARI (4)
(NE KADAR/NE
DÜZEYDE?)
Değerlendirme
Ölçme ve değerlendirme
Program Geliştirme
 Programın hedef, içerik, öğretme-öğrenme süreci ve
değerlendirme öğreleri arasındaki dinamik ilişkidir.
Öğretim Programı
 Eğitim programının amaçları doğrultusunda, belli bir
öğretim basamağındaki sınıflarda ve derslerde,
belirlenen hedefleri gerçekleştirmeye yönelik olarak,
okulda ya da okul dışında planlanan tüm etkinlikleri
kapsayan yaşantılar düzeneğidir.
Ör: İlköğretim sosyal bilgiler program
- Öğretim programında bir dersin özel hedefi ve bu özel
hedefe ulaşmak için yararlanılacak öğrenme-öğretme
etkinliklerini, bir sıra dâhilinde veren kaynaktır.
- Öğretim programı, öğrencilerin neleri öğrenmelerinin
beklenmekte
olduğunu
belirleyen
programdır.
Öğrenciye öğretilecek ilgili dersleri içermektedir.
Ders Programı
 Öğretim programı içinde yer alan her bir ders kapsamında
ulaşılacak hedeflerin, içeriğin, öğretme-öğrenme sürecinin
ve değerlendirme etkinliklerinin programlanmasıdır.
Ör: İlköğretim 5. sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı
Örtük Program
 Yazılı ve resmi olarak ortaya konulmayan
 öğrencilerin öğretme-öğrenme sürecinde kazanması
istenen ve beklenilen bilgiler, değerler, tutumlar vs. dir.
 Öğrencilere dolaylı olarak öğretilen ders içi ve dışı
etkinlikler vs.
 Okulun sosyal, kültürel, ekonomik, fiziksel çevresiyle
oluşan kültürü, inançları, değerleri, vs içerir.
 Bu öğrenmeler olumlu veya olumsuz olabilir/resmi
programla çelişebilir
Ör: öğrencilerin sosyal becerilerini geliştirmek için bir rock
grubu üyeleriyle karşılıklı soru-cevap ortamı yaratmak.
okuldaki sosyal ve
psikolojik etkileşimle
oluşan yan ve
informal öğrenmeleri
kapsar.
Öğrencilerin ilgi,
ihtiyaç, yetenek ve
yaratıcı güçlerini
ortaya çıkarmaya
yarayan
programlardır.
okul kültürü ve
ikliminden
kaynaklanan
öğrenmelerdir.
Örtük
Program
Okuldaki kültür, iklim,
ilişkiler, disiplin
anlayışı, kurumdaki
bireylerin sahip
oldukları inançlar,
değerler, tutumlar ile
etkileşerek oluşan
öğrenmeler
Ders dışı etkinlikler
diye de
nitelendirilmektedir.
Resmi programda yer
almayan, kast
edilerek
kazandırılmayan,
yazılı olmayan
programdır.
Öğretim Hedeflerinin Belirlenmesi
Bloom’un Bilişsel alan taksonomisi
Değerlendirme
Sentez
Analiz
Uygulama
Kavrama
Bilgi
 Bilişsel alan zihinsel etkinliklerin önemli olduğu hedeflerden
oluşmaktadır.
 Bu alanda, öğrencilerden zihinsel olarak ortaya koymaları
beklenen etkinlikler en basitten (Bilgi) en gelişmişe doğru
(değerlendirme) sıralanmıştır.
BİLGİ DÜZEYİ
 Öğrencinin hatırlama davranışını göstermesi → sorunca
söyleme veya görünce tanıması.
Öğrenci belli bir konuyla ilgili genel terimleri, ilkeleri, özel
olayları kısacası konunun temel kapsamını biliyor demektir.
Ortaya konulabilecek bilgiler: bir alana özgü bilgiler, kavramlar,
olgular, araç-gereçler, alışılar, yönelimler ve aşamalı diziler,
sınıflamalar ve kategoriler, ölçütler, yöntem, ilke ve genellemeler,
kuram ve yapılar.
Örnekler
•Kan basıncının oluşumu ve ölçüm bilgisi
kazanabilme.
• Belli kültürler ile ilgili başlıca kuramları
hatırlayabilme.
•Kelimeleri alfabetik sıraya göre listeleyebilme
•Fen Bilgisi dersinde belli başlı deneylerde
izlenilecek sıra bilgisi.
Kavrama

-
Konunun anlamı kavranır
Açıklayabilme, yorumlayabilme
Örnek verebilme
Çıkarımda bulunabilme
Çevirme
Yorumlama
Öteleme
Örnekler
• Sosyal Bilgiler dersinde haritayı okuyabilme.
• Türkçe dersinde düzeyine uygun olarak
verilen Türkçe bir metni anlayabilme.
• Sayısal verileri tablo grafiğinde
gösterebilme.
• Beslenmenin temel kurallarına uymamanın
doğuracağı sonuçlan kestirebilme.
• Sosyal bilgiler dersinde belli başlı verileri
istenilen anlatım biçimine çevirme.
Uygulama
 Bilinen ve kavranmış olan somut durumlardan
faydalanarak soyutlamaların kullanımı söz konusudur.
Örnekler
 Türkçe dersinde yazım kurallarını bir iletişim
muhtevasında doğru kullanabilme.
 Fen Bilgisi dersinde temel doğal olaylarla ilgili bir
problemi çözebilme.
 Ticaret Bilgisi dersinde basit bir monografiyi çözebilme.
 Topluma karşı ahlâkî görevlerimizi yerine
getirmemizin sebep ve sonuçlarını açıklayabilme.
Analiz
 Bir bütünüğn işleyiş ve yapısını öğelerine
ayırabilmedir.
 Öğelere dönük analiz: Parçaları tanımlayacak
zihinsel yeterlilik söz konusudur.
 İlişkilere dönük analiz: Öğeler arasındaki bağlantı ve
etkileşimi ortaya koyma söz konusudur.
 Örgütleme ilkelerine dönük analiz: Bütünleştirme
ilkeleri ortaya konur.
Örnekler
•Türkçe dersinde verilen bir iletişim muhtevasının
öğeleri arasındaki başlıca bağıntıları belirleyebilme.
• Fen Bilgisi dersinde verilen bazı doğal bileşikler
içinde bulunan elementleri belirleyebilme.
•Bir ders planında bulunması zorunlu olan ve
olmayan öğeleri ayırt etme.
•Bir diyetteki beslenmeyle ilgiyi temel ilkeleri
bulabilme.
•Öğretmenlik meslek dersleri arasındaki bağlantıları
kurabilme.
Sentez
 Bir bütünü oluşturacak parçaları bir araya getirebilmedir.
Örnekler
• Türkçe dersinde bir konudaki duygu ve düşüncelerini özgün
bir biçimde yazılı olarak anlatabilme
• Kompozisyon dersinde, bir konudaki duygu ve düşüncelerini
özgün bir biçimde ve belli bir edebi türe uyarak anlatabilme.
• Kıbrıs sorununa ilişkin çözüm önerileri ortaya koyabilme
• Osmanlı Devletinin yükselme dönemi ile ilgili tez
hazırlayabilme.
• Matematik dersinde sayılar konusu ile ilgili sorulan soruyu
farklı bir yolla çözebilme.
Değerlendirme
 Bir sentezin değeri yargılanır.
 Örnekler
 Bir giysiyi, üründe bulunması gerekli öğeler açısından
değerlendirebilme.
 Hazırlanmış ders planını öğretim ilkelerine göre
eleştirebilme
 Ekonomik doktrinleri karşılaştırıp belli ölçütlere göre
değerlendirebilme.s
Bloom’un Duyuşsal alan taksonomisi
İçselleştirme (Değerlerle
nitelemek)
Örgütleme
Değer verme
Tepkide bulunma
Alma
Duyuşsal Alan:
 Öğrenmenin duygusal tarafı (hissedilen, tutum, ilgi, sevg vs)
üzerine odaklanıp bilgi edinme isteğinden, inançların, fikirlerin
ve davranışların birleştirilmesine kadar geniş bir alanı kapsar.
 ALMA
Belirli bir nesne, fikir ve uyarıcının farkında olmak, almaya açıklık
ve isteklik, kontrollü ve seçici dikkat.
Örnekler:
 Bir sergideki tablolara dikkatle bakmak.
 Çevre sorunlarına duyarlılık göstermek.
 Trafik kurallarına uymanın farkında olma.
 Edebiyatla ilgili yayınları seçmede dikkatli davranma.
 Mimari, sanat, döşeme, elbise ve benzerlerindeki estetik
etkenlerin farkında olma.
 Başkaları konuşurken dikkatlice takip etme.
 TEPKİDE BULUNMA
 Belirli bir uyarıcıyla ilgilenme, bilinçli tepki verme, tepkide
uysallık, isteklilik ve tepkide doyum.
Örnekler
 Bir tarihi eseri ile ilgili tartışmaya katılma.
 Okul ve trafik kurallarına uyma.
 Toplumsal projelerde çalışmaya gönüllü olma.
 Sağlıkla ilgili kurallara uymaya razı olma.
 Oyun kurallarına uyma.
 Boş zamanlarında gazete okumaktan zevk alma.
 Verilen bir görevi itiraz etmeden gereğine uygun olarak yapma.
 Sabah okula geldiğinde öğretmenlerine ve diğer arkadaşlarına
selam verme.
 Başkalarının sağlığını korumak için sorumluluk alma
 Kalabalık yerlerde sigara içmeme.
 DEĞER VERME
 Bir olay veya olguyu kabullenme, tercih etme, değeri
yeğleme, değere adanmışlık (değeri savunma, alışkanlık
haline getirme)
ÖRNEKLER
 Netcafe yerine kütüphaneye gitmeyi tercih etme.
 Günlük hayatta insanlarla yü yüze iletişimin önemini takdir
etme.
 Etkili konuşma yeteneğini geliştirmeye istek gösterme.
 Demokratik hayatın önemini takdir etme.
 “Yurtta sulh, dünyada sulh” ilkesini takdir etme.
 Her türlü eleştiriye, değerlendirmeye açık olma.
 ÖRGÜTLEME
 Yeni değerler, yeni duyuşsal örüntüler oluşturma, değeri
kavramsallaştırma, değerler sistemi örgütleme. Birey kendi
içinde çelişmeyen değerler sistemi oluşturur.
ÖRNEKLER
 İnsanlarla ilişkilerde sorunların giderilmesi için yeni değerler
oluşturmaya kararlı olma.
 Farklı düşünce felsefelerini takdir etme.
 Problem çözmede planlamanın rolünü benimseme.
 Hayatta mutlu olabilmek için yeni anlayışlar oluşturmada kararlı
olma.
 Beğendiği bir düşüncenin alt yapısını oluşturan kuramları
anlamaya çalışma.
 İÇSELLEŞTİRME (Kişilik haline getirme)
 Özümsenmiş bir değeri, davranış ölçütü haline getirerek, bu
değere uygun hayat/yaşam felsefesi oluşturma, genellenmiş
örüntü, nitelenmişlik, hizmet etme, değerle tanınma, sürekli
yapma.
ÖRNEKLER
 Grup etkinliklerinde işbirliğine uyum sağlama.
 Kanunlara karşı sorumlu olmayı alışkanlık haline getirme
 Trafik kurallarına uymayı alışkanlık haline getirme.
 Dengeli ve tutarlı bir hayat tarzına sahip olma.
 Çevresinde yardım sever kişiliği ile tanınma.
Bloom’un Psikomotor (Devinişsel) alan
taksonomisi
Yaratma
Adaptasyon
(Duruma
uydurma/ Uyum)
Karmaşık dışa-vuruk
faaliyetler/Kompleks tepki
faaliyeti
Mekanizma (alışkanlık)
Kılavuz denetiminde yapma
Kuruluş (Hazırlanma)
Algılama (Uyarılma)
Psiko-motor (Devinişsel) Alan: Zihin-kas koordinasyonunu
gerektiren becerilerin baskın olduğu alandır. (Bisiklet sürme,
yüzme, dans etme, araba kullanma vs.)
Algılama:
Davranışı duyu organları yoluyla fark etme, izleme, gözlem
yapma, beceriyi algılama, istenilen davranışı gerçekleştimek için
vücudu hazır duruma getirme
ÖRNEKLER:
Yüzme dersinde vücut hareketlerini gözlemleyebilme
Bağlamanın nasıl çalındığını algılayabilme
Sağlık Bilgisi dersinde ilk yardım hizmetlerini takip edebilme
Deney yapabilmek için gerekli olan malzemeleri algılayabilme
 Kuruluş/Hazırlanma
İstenilen davranış için vücudu hazır hale getirme, davranışı
yapmak için hazırlanma
Örnekler:
Yemek hazırlayacak bir aşçının yemek malzemelerini
hazırlaması
Arabaya binen sürücünün, ayna ve direksiyonu kendine
göre ayarlaması
Yüzme için vücudu hazırlayabilme
Bağlama çalabilme için vücudu hazır duruma getirme
Topu potaya atabilmek için vücudu hazır duruma getirme
 Kılavuz denetiminde yapma
Belirli kriter setlerinden veya modelin takip edilmesi veya
verilen komutların rehberliğinde bir bireyin beceriyi icra
etmesidir. Başka bir kişinin taklit edilmesini içerebilir.
Birey beceriyi kendi başına yapamaz. Ancak bir rehber
yardımıyla yapabilir.
Örnekler:
Öğretmen gözetiminde, bir enstrümanı çalabilme.
Maket üzerinde, öğretmenin yardımıyla çizim yapabilme
Kitaptaki çizimlerden yararlanarak maket yapabilme.
Arkadaşının yardımıyla maket ev kurabilme.
 Mekanizma/Alışkanlık
Öğrenilmiş bir tepkinin alışkanlık haline geldiği zaman oluşur.
Bu düzeyde öğrenci yeterli performansa, güven veya
yeterliliğe ulaşır. Öğrenci psiko-motor beceriyi vasat bir
şekilde yerine getirebilir. Diğer bir ifade ile söz konusu psikomotor beceri normal bir biçimde icra edilebilir.
Örnekler
Bir eseri bağlama ile standartlara yakın biçimde çalabilme.
Dinlediği bir müziği amatörce çalabilme.
İki tekerlekli bir bisikleti düşmeden sürebilme.
 Karmaşık dışa-vuruk faaliyetler/Kompleks tepki faaliyeti
Yardım almadan yapma, istenilen nitelikte ve sürede
yapma, kendi başına yapma, beceri düzeyinde yapma
Örnekler:
Belirlenen parkurda sırt üstü/kurbağalama yüzebilme.
Bir eseri bağlama ile ezgisine uygun icra edebilme.
İstenilen bir hareketi kurallarına uygun yapabilme.
Bilgisayarda on parmakla yazı yazabilme.
 Adaptasyon (Duruma uydurma/ Uyum)
Uyarlama, değiştirme, yeniden organize etme, beceriyi
yeni durumlara uygulama, genelleme, transfer etme
Örnekler:
İlk kez karşılaştığı bir müzik aletini çalabilme.
Bir ameliyatta, yeni bir tekniği kolayca uygulayabilme.
Yüzme dersinde havuzda öğrendiği becerilerle denizde
yüzebilme.
Moledikada çalabildiği bir ezgiyi piyanoda çalabilme.
 Yaratma
Yeni bir motor beceri icat etme veya kendine özgün bir psikomotor ürün ortaya koymadır. Orijinal bir araba yapma. Bir
basketbolcunun orijinal bir şut tekniği geliştirip
uygulayabilmesi gibi (İnşa etme, tasarlama, yaratma,
birleştirme ve yeniden ortaya koyma, üretme)
Örnekler:
Belli duygu ve düşüncelerin anlatıldığı özgün bir resim
yapabilme.
Yeni bir yüksek atlama tekniği geliştirebilme.
Yeni bir yüzme stili oluşturma.
Yeni bir bağlama çalma tekniği geliştirme.
Hedefler Nasıl Yazılır?
1. Hedef cümlelerinin sonunda bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği,
oluş, ilgililik, farkındalık, hoşgörülük gibi sözcüklerden biri
bulunmalıdır ve düzeyi göstermelidir. (İmla kurallarının
farkında olma…)
2. Öğretmenin yapacakları hedef olamaz. Hedefler öğrenci
davranışına dönüştürülecek ve öğrenme özelliğini belirtecek
nitelikte yazılmalıdır. (Öğrenci performansı önemli)
3. Öğrenme sürecine dönük cümleler hedef olamaz. Hedefler
öğrenme ürününü ifade etmelidir. (“Zaman yöntemini kullanır”
X. “Bir araştırma sürecinde zaman yöntemini kullanabilme” √)
4. Konu başlıkları hedef olamaz. Çünkü bu tür cümleler davranışa
dönüştürülemez. (“Okulumuzu tanıyalım.” X. Okul bahçesini
oluşturan öğelerin farkına varma √)
5. Hedefler kapsamlı aynı zamanda sınırlı olmalıdır.
Hedefler bir yandan davranış grubunu ifade ederken,
bir yandan da tek bir özelliği göstermelidir.
(Dünyadaki belli başlı iklimler bilgisi)
6. Hedeflerin hangi içerikle ilgili olduğu belirtilmelidir.
“Kavramların anlam bilgisi” hedef olamaz. “Türkçe
dersindeki kavramların anlam bilgisi.” hedef olur.
7. Hedefler tamamlayıcı yani bitişik olmalıdır. Bir
hedefin bittiği yerde diğer hedef başlamalı. Hedefler
iç içe girmemelidir. (“Okul kurallarını bilip, isteyerek
uyma.” X. “Okul kuralları bilgisi” ve “okul kurallarına
uymaya istekli oluş” şeklinde iki hedeften oluşur √. )
(tek öğrenme ürünü)
9. Hedefler hangi alanla ilgili yazılıyorsa o alanın
niteliklerine ve basamaklarına uygun olmalıdır. Bilişsel,
duyuşsal ve psikomotor alanlarla ilgili hedefler ayrı ayrı
yazılmalı.
10. Hedefler birbirini destekler nitelikte olmalı, birbiri ile
çelişmemelidir. Dersin, okulun, öğretim kademesinin,
milli eğitimin hedefleri arasında tutarlılık olmalı.
Eğitim – Öğretim İlkeleri
 Doğruluğu
tartışmasız kabul edilen, eğitim –
öğretim etkinlikleri sonucunda belirlenen
amaçların gerçekleşmesini sağlayacak nitelikleri
taşıyan ve eğitim sürecinin yönetilmesine
kılavuzluk ederek yönlendiren fikirlerdir.
 Öğretim
kuramlarının dayandıkları felsefeye göre
farklı öğretim ilkeleri vardır.
DAVRANIŞÇI
KURAM
(uyaran-tepki &
pekiştireç)
NÖROFİZYOLOJİK
KURAM
(görsel işitsel ve
duyuşsal...)
ÖĞRETİM
KURAMLARI
DUYUŞSAL KURAM
(kendine güven,
özsaygı, benlik...
BİLİŞSEL KURAM
(anlamlandırma,
yeniden
yapılandırma ...
ÖĞRETİM & ÖĞRENME İLKELERİ
1. Çocuğa görelik ilkesi
Öğrencinin...
 yaşı
 gelişim özellikleri
 öğrenme biçimi
 istekleri
 gereksinimleri
 özellikleri
 yetenekleri
 öğrenme hızları
 Hazır bulunuşluğu
 Motivasyonu
 Öğrenci ilgileri
göz önünde bulundurularak eğitim programları
belirlenmelidir.
 Eğitimin
amacı aynı özellikleri taşıyan tek tip
bireyler yetiştirmek ve onları eşitlemek
değildir.
 Eğitimin
amacı bireyin sahip olduğu
kapasiteyi etkin biçimde kullanmasını
sağlamaktır.
 Aynı
sınıf içerisinde öğrenciler arasında
farklılıklar olabilir.
 Bir
öğretmen öğrencileri arasındaki bireysel
farklılıkları dikkate alarak öğretim
etkinliklerini ona göre düzenlemelidir
 Öğrenmenin
etkili bir biçimde gerçekleşmesi
için öğrencinin bedensel, duygusal ve
zihinsel yönden öğrenmeye hazır olması
gerekmektedir.
 Öğrenmeye
hazır olmayan çocuğa bir şeyler
öğretmeye çalışmak kaygı, hayal kırıklığı ve
başarısızlık duygusunun gelişmesine neden
olabilir.
AŞAMALILIK (2, 3, 4)
2. Yakından uzağa ilkesi

Öğretim içeriğinin düzenlenmesi ile ilgilidir.
 Öğrenci kendi içinde bulunduğu köyü, kasabayı, kenti ve
ülkeyi tanımadan başka toplumları, ülkeleri tanıması
zordur.

Öğrencinin yaşadığı zaman da onun
öğrenmesinde etkilidir.
 Öğrenci bugünü ve içinde yaşadığı çağı
anlamadan geçmişi anlayamaz ve geleceği
öngöremez.
3. Kolaydan Zora, Basitten Karmaşığa İlkesi





Öğretimde işlenecek konular / etkinlikler zorluk
açısından derecelendirilmeli.
Önce kolay konular / etkinlikler ile başlanmalı daha
sonra ise karmaşık ve zor olanlara geçilmelidir.
Aksi durumda öğrenci kendine olan güvenini
yitirebilir, öğrenme isteği kaybolabilir.
Öğrenciye hiçbir zaman başaramayacağı işler
verilmemelidir
Adım adım, mantıklı küçük adımlarla yapılandırma.
Edgar Dale (Yaşantı konisi)
4. Somuttan Soyuta İlkesi
Piaget’in Zihinsel Gelişim Kuramı
Somut işlemsel dönem
6 – 12 yaş (ilköğretim)
 Öğrenmede somut
nesneler önemlidir.
 Somutlaştırmayı
sağlamak için öğretim
ortamında gerçek eşyalar
ve modellere ya da
resimlere yer verilebilir.
Soyut işlemsel dönem
12 –
• Problem çözme, analiz,
sentez, tümdengelim ve
tümevarım vs. düşünsel
süreçleri içeren
etkinliklere yer verilir.
5. Bilinenden Bilinmeyene İlkesi



Birey geçmişte öğrendiklerini kullanarak
yeni şeyler öğrenir.
Bu nedenle çocuğun birşeyler öğrenmesini
sağlamaya çalışırken onun bildiklerinden
hareket etmek gerekir.
Öğretmen, öğretime öğrencinin
bildiklerinden başlamalıdır.
6. Yaparak Yaşayarak Öğrenme
İşitirim unuturum,
görürüm hatırlarım,
yaparım öğrenirim.
(Çin atasözü)
Kalıcı öğrenmeler yaparak yaşayarak
gerçekleştirdiğimiz (AKTIF KATILIM)
öğrenmelerdir.


FAZLA DUYU ORGANINA HITAP ETME
Duyu organlarının öğrenme üzerindeki etkisi
◦
◦
◦
◦
◦
Görme : %75
İşitme: %13
Dokunma: %6
Tad alma: %3
Koklama: %3
Eğitimde daha çok duyu organının yer alması öğrenilenleri daha
kalıcı hale getirir.
* Uygulama fırsatları da sağlanırsa öğrenciler daha anlamlı ve kalıcı
öğrenmelerde bulunurlar.

* Bu nedenle
 gezi,
 gözlem,
 drama,
 gösterip yaptırma
gibi yöntemlerde yaparak yaşayarak öğrenmeye ağırlık verilmelidir.
Philips tarafından yapılan bir araştırmanın
Sonucuna göre insanlar
7. Güncellik ilkesi
Öğretim sırasında öğrencileri



güncel olay ve sorunlarla karşı karşıya getirmek
ve
yeryüzü olayları ile ilgilenmelerini sağlamak için
onlara yaşamın gerçeklerini tanıtmayı amaç
edinir.
8. Ekonomiklik İlkesi

Optimal zaman, emek ve malzeme ile en yüksek
verimi elde etmektir.

Bireylere öğretim yoluyla kazandırılacak
◦ bilgi,
◦ beceri ve
◦ tutumların
◦
◦
◦
◦

en kısa zaman,
en az emek,
araç-gereç,
malzeme ve enerji harcanarak gerçekleşmesi sağlanmalıdır.
Eğitim planlı programlı olmalıdır.
9. Etkili öğretim-öğrenme süreci
için:
Öğretmenin
- Konu alan bilgisi
- Pedagojik bilgi ve becerileri
- Öğretmenlik deneyimi
- Sağlıklı değerlendirmelerde bulunması gerekir (s. 122).
10. Öğretmenin sınıfta:
 Öğretmen-öğrenci etkileşimini sağlaması (yazılı ve sözlü)

motivasyon
 Öğrencilerden yüksek başarı beklentisinde olması ve bunu ifade
etmesi
 Öğrenci motivasyonunu sağlaması
 Öğrencileri hedeflerden haberdar etmesi
 Öğrencilerin kendi öğrenme sorumluluklarını almalarını
sağlaması
 Öğrenmeyi anlamlandırması (Ausubel)
 Sözsüz, sözel, yazılı dönüt/geribildirim vermesi
 Öğrencilerin beklenti ve amaçlarına uygun zengin konu içeriğini
sunması
 Öğrencilerin özel iletişim bilgilerinin güveniğine önem vermesi
 Teknolojiyi öğrenen merkezli stratejlerle kullanması
 Anlamlı aralıklı tekrarla öğrenilenin kalıcılığını
sağlaması
 Öğrenilenin hatırlatılmasında ipuçlarını kullanması
 Olumlu pekiştireçlere yer vermesi
 Öğrencilerin öğrenilenilen materyalin mantığını
anlamalarını sağlaması
ÖĞRETİM KURAM VE MODELLERİ
Kuram:
Bir çok defa test edilmiş ve üzerinde bilim insanlarının çoğunun
hem fikir oldukları bir gerçeğin ortaya konmasıdır.
Ör:
Davranışcı Kuram (Pavlovun klasik koşullanma kuramı, Skinner’in
edimsel koşullanma kuramı ...)
Bilişsel Kuram: (Yapılandırmacılık – Piaget, Vygotsky -, Gagne’nin
bilgiyi işleme kuramı, Geştalt kuramı ....)
Duyuşsal Kuram (Keller’in motivasyon kuramı...)
Nörofizyolojik kuram (Beyin temelli öğrenme kuramı ...)
 Model:
- Doğrudan gözlemleyemediğimiz ya da yaşayamadığımız bir
olguyu anlamamızda kullandığımız tanımlayıcı zihinsel
resimlerdir (Dorin, Demin ve Gabbel, 1990).
* Görülmeyen veya doğrudan uygulanamayan şeyleri anlamak
için oluşturulmuş zihinsel resimlerdir (Dorin ve diğerleri, 1990)
* Modeller genellikle bir kurama ait uygulamaları
açıklama için kullanılır.
ÖR: Carrol’un okulda öğrenme modeli; Dick and Carrey
Model
Kuram (Bilişsel,
Davranışçı, nörofizyolojik
duyuşsal kuram)
Model (Carroll’un
okulda öğretim
modeli...)
Strateji (Araştırma,
Buluş, Sunuş)
Yöntem (öğrenme
yolları) (Tartışma,
soru-cevap, drama)
Teknik (Uygulama
biçimi) (rol
oynama/beyin
fırtınası)
Kuram ve Modeller
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Okulda Öğrenme Modeli (Carroll)
Tam Öğrenme Modeli (Bloom)
Öğretim Durumları Modeli (Gagne)
Çoklu Zeka Kuramı (Gardner)
Yapılandırmacılık (Piaget, Vygotsky)
Beyin Temelli Öğrenme (Caine ve Caine)
Probleme Dayalı Öğrenme (Dewey)
İşbirlikli Öğrenme (Vygotsky)
1. Okulda Öğrenme Modeli (Carroll)
 Temeli/Dayanağı:
 ‘Hızlı ve yavaş öğrenen öğrenciler vardır.’
- ihtiyaç duyulan ZAMAN ve öğrenme olanakları
sağlandığı takdirde istenilen düzeyde öğrenme
gerçekleşir/hedeflere ulaşılır.
öğrenme için harcanan süre
ÖĞRENME DERECESİ = f -----------------------------------------öğrenme için gerekli süre
Okulda Öğrenme Modelinin Beş Öğesi
1.Yetenek
•Tam öğrenme gerçekleşebilmesi için gereken zaman
miktarıdır.
•Bazıları yetenekleri sayesinde daha kısa/uzun zaman
diliminde öğrenebilirler.
2. Öğretimden
yararlanma
yeteneği
•Yeni bilgiyi öğrenebilmek için gerekli olan önkoşul
(öğrenme yeteneklerinin yeterli olması) düzeyidir.
•Önkoşul öğrenmelere sahip olan daha erken öğrenir.
•Giriş özellikleri/hazırbulunuşluk
3. Sebat/Sabır
•Öğrencinin istekli/güdülenmiş olarak öğrenmeye
harcadığı zamandır.
•Öğrencinin güdülenme düzeyini gösterir.
4. Fırsat
5.
Öğretimin
niteliği
•Öğrencinin öğrenmesi için verilen zaman
miktarıdır.
•Öğrenmesi adına ona sunulan fırsat.
•Ek zaman gerektirmeyecek şekilde
eğitimin verilmesidir.
•Öğretime ayrılan sürenin dışına çıkmadan
farklı yeteneğe sahip öğrencilere aynı
nitelikte öğretim sunmadır.
2. Tam Öğrenme Modeli (Bloom)
 ‘Bütün öğrencilerre eşit, adil, ve yeterli
bir öğrenme ortamı sağlandığında herkes
öğrenebilir’ varsayımına dayanıdr.
 Ek zaman ve öğrenme olanakları
sağlandığında bütün öğrencilerin okulda
öğretilmek istenen yeni davranışları
öğrenebileceğini ileri sürer.
(Kılıç, Gündoğdu, Kayabaşı, 2012)
Tam Öğrenme Modelinin Temel İlkeleri
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Olumlu öğrenme koşulları sağlanmalı,
Yeterli zaman ayrılmalı,
İpucu, pekiştirme, dönüt ve düzeltme verilmeli,
Öğrenci katılımı sağlanmalı,
Bir ünite tam olarak öğretilmeden diğerine geçilmemeli,
Tam öğrenme ölçütü belirlenmeli.
• Normal dağılım eğrisi kabul edilmez.
• Az veya orta öğrenen öğrencilerde tam öğrendiği
gerçekleşmez.
• Öğrenme %90 , alt limit %70.
Tam Öğrenme Modelinin Temel Değişkenleri
ÖĞRENCİ
NİTELİKLERİ
ÖĞRETİM
SÜRECİ
ÖĞRENME
ÜRÜNLERİ
 Bilişsel giriş davr. (%50) * öğrenme ünitesi
* bilişsel ürünler
* testler
* Duyuşsal giriş özel. (%25) * öğretim hizmetinin * duyuşsal ürünler
niteliği (%25)
* ipucu
* etkin kalıtım
* pekiştirme
* dönüt/düzeltme
Öğrenci Nitelikleri
Giriş davranışları
Bilişsel Giriş D.
Duyuşsal Giriş D.
Ön bilgi
Konuya, öğrenmeye karşı tutum
Öğrenme stratejisi
ilgi
Öğrenme Stili
Kendine güven
Problem çözme becerisi vs.
Akademik benlik ve özgüven
Öğretim Hizmetinin Niteliği
 Başarının yaklaşık olarak %25 ini açıklamaktadır.
 Öğreim hizmetinin uygulama süreci:
a. Öğrenme konularının ayrıntılı olarak belirlenmesi
b.Ünitenin öğrenebilmesi için gerekli önkoşulun
belirlenmesi
c. Öğrencilerin eksik önkoşul davranışlarının tamamlanması
d.Yeni davranışlar kazandıracak öğretim etkinliklerin
düzenlenip uygulanması
e. Konu bitiminden sonra değerlendirme yapılması
f. Yetersiz öğrenme durumunda ek öğrenme etkinliği
sağlanmasını içerir.
Öğretim hizmetinin niteliğini
belirleyen 4 faktör:
a.
b.
c.
d.
İpucu
Öğrenci katılımını sağlama
Pekiştirme
Dönüt-düzeltmedir.
Öğrenme Ürünleri
 Eğer;
Öğrencilerin giriş davranışlarındaki
eksiklikler giderilirse,
Öğrenme için gerekli zaman verilirse,
Öğrenme etkinlikleri iyi planlanır ve
uygulanırsa,
Tam öğrenme diğer bir deyişle tüm
öğrencilerin bireysel farklılıkları en aza
indirilerek tümünün öğrenmesi sağlanabilir.
Tam Öğrenme Modelinin Olumlu Yönleri
 Etkinlikler öğrencilerin düzeylerine göre ayarlanabilir.
 Kazandırılacak davranışlar önceden belli olduğundan;
Öğretim etkinliklerinin planlı ve programlı yürütülmesini
sağlar.
 Her öğrenci kendi öğrenme hızında ilerler.
 Öğrenciler arası eşitliği sağlar.
 Öğrenci başarısına etki eder.
 Akademik özgüven ve öğrencinin kendine güveni artar.
 Öğrencinin bir sonraki ünite için hazırbulunuşluğu olur.
 Öğrenciye ihtiyacı olduğu kadar zaman verilir.
 Süreç öğrenci düzeyine göre ayarlanabilir.
Tam Öğrenme Modelinin Sınırlılıkları
 Bireysel farklılıkların yoğun olduğu gruplarda
çok zaman alıcı olması
 Yavaş öğrenen öğrencilerin hızlı öğrenen
öğrencileri engellemesi
 Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur
 Her öğrencinin belirlenmiş hedefleri tam
olarak gerçekleştirmesine dayalı olduğundan
bireysel farklılıkları dikkate almaması
 Öğretmenlerin iş yükünü ve maliyeti
artırması
Örnek olay:
 Okul müdürü öğretim yılının başında bütün
öğrencilerin, eğitim programının işaret ettiği
kazanımlara erişmeleri için öğrenme ortamlarını en iyi
şekilde düzenlemiş, gerekli araç-gereçleri
sağlamıştır. Öğretim yılı başında öğrencileriyle etkili
iletişim kurabilmeleri konusunda ve uygun koşullar
sağlandığında hemen hemen her öğrencinin
öğrenebileceğini vurgulamak için öğretmenlerle
seminerler düzenlemiştir. Öğretim yılı süresince de
öğrenci öğrenmelerini izleme değerlendirmeleri
yaptırmış ve öğrenmeyi olumsuz yönde etkileyen
bütün etkenleri ortadan kaldırmaya çalışmıştır.
3. Öğretim Durumları Modeli (Gagne)
 Dayandığı varsayımlar:
1. Birbirinden farklı öğrenme türleri vardır.
2. Öğrenme birbiirne dayalı aşamalı bir süreçtir ve
örüntüler şeklinde gerçekleşir.
3. Farklı öğrenme ürünleri vardır dolayısıyla farklı
öğretme-öğrenme stratejilerinin kullanılması
gerekir.
4. Öğrenci etkin bireysel yaşantılar yardımıyla
yaşayarak öğrenir.
Öğrenme sürecinde kazanılan beş temel
davranıştan söz edilir.
1.Zihinsel beceriler
2.Sözel beceriler
3.Psiko-motor beceriler
4.Tutumlar
5.Bilişsel stratejiler
* Okul öğrenmesi için en önemli zihinsel becerilerdir.
Zihinsel becerilerin aşamalılığı...
Basitten karmaşığa
doğru öğrenme türleri
(Gagne hem
davranışçı
hem de bilişsel
kuramcıların
getirdiği bir çok ilkeyi
modelinde
kullanmıştır.)
Gagne’in Öğrenme Ürünleri
Taksonomisi
 Rober Gagne’ye göre etkili öğrenmeyi sağlayacak 9
basamak vardır.
Öğrenilen
Önceki bilgi Uyarıcı Öğrenci
Dikkat
Öğrenilen
in
Davranışı
ve
sağlama Amaçlar
materyall
leri
Dönüt
ye
ortaya
kalıcılığını
becerilerin
ve
dan
verme değerlen
erin rehberlik
çıkarma
ve geçişi
motivas haberdar hatırlanma sunulması
dirme
etme
sağlama
etme
sı
yon
Öğretime faaliyetlerinin öğrenme ile
ilişkisi
Öğretme Olayları
 1. Dikkati sağlama
Öğrenme Olayları
 Dikkati verme
 2. Amaçlar dan haberdar etme
motivasyonu harekete geçirme
3. Önceki bilgi ve becerilerin
hatırlanması
4. Uyarıcı materyallerin sunulması
 Yönetici-kontrol mekanizmanın
harakete geçmesi (Expectancy)
5. Öğrenciye rehberlik etme
 Daha önce öğrenilmiş bilgileri
usun süreli bellekten kısa süreli
belleğe getiirme
 Seçici algı için önemli noktaların
görülmesi
 Bilgiye anlam verme ve kodlama
 6. Davranışı ortaya çıkarma
 Davranış oluşturucuların
harakete geçirilmesi
 7. Dönüt verme
 Pekiştirmeyi oluşturma
 8. Davranışları değerlendirme
 9. Kalıcılığı ve transferi sağlama
 Geri getirme mekanizmasını
harakete geçirme ve
Pekiştirmeyi mümkün kılma
 Geri gerirme mekanizması için
ipuçları ve stratejileri sağlama
ve harakete geçirme
4. Çoklu zeka kurami (Gardner)
 Çoklu zekaya göre düzenlenen bir öğretim sürecinde
sekiz boyut da aynı önemde ele alınmalıdır.
Nedenleri:
 bireylerin öğrenmede ağırlıklı olarak kullandıkları
zeka boyutlarına hitap etmek, diğer bir ifadeyle
öğrenmelerini kolaylaştırmak ve daha etkin kılmak.
 Gelişmeyen zeka boyutlarını eğitimle geliştirmek.
 Öğretim sürecinin birden fazla duyu organına hitap
etmesini sağlamak.
Örneğin:







Amaç: ‘Tek’ ve ‘çift’ sayıları kavrayabilme
‘Tek’ ve ‘çift’ sayılarla bir hikaye anlatılır.
‘Tek’ ve ‘çift’ sayıları gösteren kartlarla sınıf önünde sıralanılır.
Tahta önüne sıralanan öğrencilerle toplama çıkarma yapılır.
‘Tek’ ve ‘çift’ ritmik olarak bir şarkı ezgisi yapılır.
‘Deve’, ‘cüce’ oyunu ‘tek’ ‘çift’ olarak oynanılır.
Sınıf gruplara bölünüp ‘tek’ ‘çift’ kartları çekilerek oyun
oynanır.
 Bir sayı olmak isteseydiniz hangisi olurdunuz? niçin? Her
öğrenciden cevap alınır.
 Okul bahçesinde ağaç, çiçek ve nesneler ‘tek’ ve ‘çift’ olarak
gruplandırılır.
Çoklu Zeka Kuramının Avantajları
 - Bütün zekalara eşit önem verilir.
- Tüm zeka alanlarını geliştirecek materyaller kullanırılır.
- Bütün zekaların geliştirilmesine önem gösterilir.
- Bireysel farklılıklara değer verilmesini ve geliştirilmesini
sağlar.
- Öğrencilerin hatırlama, düşünme, problem çözme, akademik
başarısını artırır.
- Öğrencinin kendine güzen duygusunu geliştirir.
- Tüm öğrencilere eşit öğrenme olanağı sağlar.
- ...
Çoklu Zeka Kuramının Sınırlılıkları
 Bütün zekalara eşit önem vermeyebilir.
 Tüm zekaların tek derste ele alınması zordur (zaman
faktörü)
 Tüm zekalara göre materyal hazırlamanın maddi
boyutu vardır.
YAPILANDIRMACI ÖĞRENME
KURAMI (Piaget & Vygotsky)
Yapılandırmacı öğrenme kuramının temel
ilkeleri:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Öğrenme aktif bir süreçtir.
Bilgi öğrenci tarafından aktif olarak yapılandırılır.
Bilgi keşfedilmez, yaratılır.
Bilgi kişisel ve duruma özgüdür.
Bilgi sosyal bağlamda yaratılır.
Öğrenme, dünyayı anlamlandırma sürecidir.
7. Öğrenme, öğrencinin çözeceği anlamlı, açık uçlu, çözümü
güç problemler gerektirir.
8. Önceki öğrenmeler ve inançlar yeni yapılandırılacak
bilgiyi etkiler.
9. Öğrenme gelişimseldir, öğrenen merkezlidir ve süreklidir.
Bilişsel Yapılandırmacılık
 Piaget bilginin bireyin çevresi ile aktif etkileşimi sırasında
ortaya çıktığını varsayar.
 Bu teori, özümleme, uyma, dengeleme süreçlerini
içermektedir.
 Birey karşılaştığı yeni durumu eski bilgi ve deneyimi
yardımıyla tanımaya yani özümlemeye çalışır.
Sosyal Yapılandırmacılık
 Temel Noktalar: Vygotsky’ye göre,
1. Bilgi çok önemlidir; bilgi iki ya d daha fazla kişi arasındaki
etkileşimle oluşturulur.
2. Öz düzenleme, sosyal etkileşimlerde meydana gelen
eylemlerin ve işlemlerin içselleştirilmesi aracılığıyle
geliştirilir.
3. İnsan gelişimi, araçların (dil, semboller, matematik, sanat vs)
kültürel aktarımı ile gerçekleşir.
4. Dil en önemli araçtır.
5. Öğrenme ve gelişim sosyal bir etkinliktir.
Yapılandırmacı Öğrenmenin oluşması
için gerekli önkoşullar
1. Anlam çevreyle etkileşim içinde gerçekleşmektedir
2. Bilişsel çelişki öğrenmenin uyarıcısıdır.
3. Bilgi, sosyal etkileşimden ve bireysel anlam
çıkarmakn oluşur
Yapılandırmacı Öğrenme-Öğretim süreci
adımları (5E Modeli)
1.
2.
3.
4.
5.
GİRİŞ (ENGAGE)
KEŞFETME (EXPLORE)
AÇIKLAMA (EXPLAIN)
DERİNLEŞME (ELABORATE)
DEĞERLENDİRME (EVALUATE)
Yapılandırmacılık (Avantajları)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Öğrenme daha anlamlı ve kalıcıdır.
Öğrenilenin kolay transfer edilir.
Birey kendi öğrenmesinden sorumludur
Üst düzey düşünsel beceriler gelişir.
Gerçek hayattaki problemler daha kolay çözülebilir.
Öğrencilerin iletişim becerileri gelişir.
Öğrenciler konulara farklı açılardan bakabilmeyi
öğrenir.
8. .....
Yapılandırmacılık (Sınırlılıklar)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Hazırlık aşaması ve süreç zaman alır.
Bilgi oluşturma süreci özneldir.
Öğrenilenin değerlendirilmesi zordur.
Zengin materyalin varlığı şarttır.
Kalabalık sınıflarda güç olabilir.
....
6. Beyin Temelli Öğrenme (Caine ve
Caine)
• Nörofizyolojik kuram (Hebb)
• ‘HER BEYİN TEKTİR.’
• Öğrenme ve bellek sistemleri
‘limbik sistem’de gerçekleşir.
• Beyin temelli öğrenme, öğretime
gelişimsel ve sosyo-kültürel açıdan
bakan, insan beyninin yapısı ve
fonksiyonları üzerine temellendirilmiş
bütüncül bir yaklaşımdır (Demirel, 2005).
Beyin Temelli Öğrenme nasıl gerçekleşir?
Amaç:
Bilginin anlamlı öğrenilmesidir (ezberlenmesi değil). Bu üç
etkileşimli elemanın varlığı ile gerçekleşir.
1 ) Rahatlatılmış uyanıklık
2 ) Derinlemesine daldırma
3 ) Aktif süreçleme
111
111
Beyin temelli öğrenme ilkeleri
1. Beyin paralel işlemci olarak çalışır. İnsan beyni bir
çok işi aynı anda yapar.
2. Öğrenmeye bütün fizyolojik süreçler katılım
gösterir.
3. Anlam arayışı doğuştan getirdiğimiz bir özelliktir.
4. Anlam arama örüntüleme yoluyla ortaya çıkar.
Örüntüleme bilginin anlamlı bir biçimde
örgütlenmesi ve sınıflandırılması olarak
tanımlanır.
5. Örüntülemede duygular (emosyon) önemli yer
tutar.
6.Beyin, parçaları ve bütünleri aynı anda
işler. Nörolojik açıdan sağlıklı bir kişide iki
yarımküre birbiriyle etkileşim içerisindedir.
7.Öğrenmede hem dikkat hem de algı
süreçleri önemli rol oynar.
8.Öğrenmede bilinçli ve bilinçsiz süreçler
vardır. Öğrenme süreçlerinin bir kısmı bilinç
düzeyinde, bir kısmı bilinçdışı düzeyde
gerçekleşir.
9. İki türlü bellek vardır: Uzamsal bellek
sistemi & ve mekanik öğrenme sistemler
kümesidir.
10. Öğrenme gelişimseldir.
11. Öğrenmeyi araştırma ve uğraşma süreçleri
geliştirirken, stres ve tehdit geriletir.
12. Her beyin benzersiz ve tektir.
 Beyin temelli öğrenme Kuramı öğretmeöğrenme ortamına nasıl uygulanmalı?
 Öğrenme fizyolojik bir süreçtir. (Öğrenci, beslenme, spor,
stresi kontrol etme, uyku vs. Konusunda
bilinçlendirilmeli)
 Her öğrenci tektir, özgündür. (Bireysel farklılıklara özen
gösterilmeli)
 Dikkat çekici öğrenme ortamı sağlanmalıdır.
 Anlamlandırma ve örgütleme stratejileri kullanılmalıdır. (Ön
bilginin yeni bilgiyle ilişkilendirilmeli)
- Ortamdaki uyarıcılar öğrenmeye katkı sağlamalı
- Korku ve kaygı olmamalı
- Her öğrenci göz önüne bulundurulup, öğretim
bireyselleştirimeli
- Bilgi-duygu-eylem birlikteliği sağlamalı
- Problem çözme gibi alışkanlıklar kazandırmalı
- Öğretmen-öğrenci etkileşimi öğrencinin öz-saygı ve güven
duygularını artırmalı
- Bütün ve parça etkileşim içinde aynı anda verilmeli
7. Probleme Dayalı Öğrenme (Dewey)
PDÖ gerçek hayattta karşılaşılan sorunları
-tanıma
-öneminin farkında olma
-sorunun nedenini anlama
-sorunu çözme
-olası sorunları önceden
giderme düşüncesinden
hareket eder.
 - PDÖ
• gerçek yaşamla ilişkili problem durumları
üzerinde,
• problem çözme ve eleştirel düşünme gibi
becerileri kullanarak,
• belirlenen hedeflere ulaşması sürecidir.
PDÖ Adımları
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1. problemin farkına varılması
Problemin tanımlanması
Problemle ilgili bilgi toplama
Olası çözümlerin oluşturulması
Veri toplama
Verinin analiz edilmesi ve değerlendirilmesi
Sonuç ve genellemelere varma,
raporlaştırma
PDÖ Avantajları
1. 1. Öğrenci merkezliliğe dayanır.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Öğrencileri öz denetimi gelişir.
Olaylara çok yönlü bakışı geliştirir.
Problem çözme becerilerini geliştirir.
Aktif katılımı sağlar.
Üst düzey düşünme becerielrini geliştirir.
Uygulama ve teoriyi birleştirir.
Öğrenmeyi güdüler
Zaman yönetimini, dikkati geliştirme, veri toplama
ve analiz becerilerini geliştirir.
10. Yaşam boyu öğrenmeyi sağlar.
PDÖ Sınırlılıkları
1. 1. Öğrenmeyi değerlendirmek zordur.
2. Tüm derslerde uygulamak zordur.
3. Zengin materyal ve araştırma olanakları
gerektirir.
4. Bireysel farklılıklardan dolayı zaman
gereksinimi farklı olabilir.
5. Problem çözümü önceleri zor olabilir.
6. Öğretmenlerin stiline uygun olmayabilir.
7. Kalabalık sınıflarda uygulamada zorluk
çıkabilir.
8. .....
8. İşbirliğine ayalı Öğrenme
(Vygotsky)
 Ortak öğrenme amaçlarını gerçekleştirmek üzere
öğrencilerin küçük gruplar halinde işbirliği içerisinde
birlikte çalışması esasına dayalı interaktif bir öğrenmeöğretme metodudur. (Kubaşık öğrenme)
 Verilen bir görevin “gruptaki bütün
üyelerin çabalarıyla” tamamlanması
demektir.
İşbirliği için gerekli şartlar
•
•
•
•
•
•
•
Grup ödülü/ortak ödül
Olumlu bağımlılık
Bireysel değerlendirme
Yüz yüze etkileşim
Sosyal beceriler
Grubun değerlendirilmesi
Eşit başarı fırsatı
İşbirliğine dayalı öğretim teknikleri
* Takım-oyun-turnuva tekniği
Öğrenci takımları – başarı grupları tekniği
Ayrılıp birleştirme tekniği (JİGSAW)
Karşılıklı sorgulama/tartışma grubu tekniği
İşbirliğine dayalı birleştirilmiş okuma ve
kompozisyon
İDÖ Avantajları
1. Uygulaması kolaydır.
2. Düşük yetenekli öğrencilere problem çözme ve üst düzey
düşünme becerileri kazandırır.
3. Başkalarının fikirlerine saygılı olmayı kazandırır.
4. Hoşgörülü olma, empati kurma yeteneğini kazandırır.
5. Tartışmayı öğretir.
6. Demokratik yaşam alışkanlıklarını kazandırır.
7. Eğitimi ve öğretimi eğlenceli hale getirir.
8. Öz saygı ve öz yeterlilik duygularını geliştirir.
9. Grup içerisinde işbirliği, sorumluluk, paylaşma gibi
değerleri geliştirir.
10. Başarı ve başarısızlık grup üyeleriyle paylaşılır.
11. Öğrencileri aktif hale getirir.
İDÖ Sınırlılıklar
1. Sorumluluk paylaşıldığı için zamanın boşa geçme
riski vardır.
2. Grup öğrenmeye karşı gelebilir.
3. Yıkıcı tartışmalar yaşanabilir.
4. Güveni az olan öğrenciler gruba ait olmakta
zorlanabilirler.
5. Sorumluluk taşımayanlar, öğrenmek isteyenleri
engelleyebilirler.
6. Daha yetenekli öğrenciler daha az beceri
gösterebilirler.
7. Üst düzey yetenekli öğrenciler grup üstünde baskı
oluşturabilirler.
ÖĞRETİM STRATEJİ, YÖNTEM VE
TEKNİKLERİ
Öğretim Stratejileri
1. Alış/Sunuş Yoluyla Öğrenme (Ausubel)
2. Buluş Yoluyla Öğretim (Jerome Bruner)
3. Araştırma - İnceleme Yoluyla Öğretim (Dewey)
1. Alış/Sunuş Yoluyla Öğrenme
Kurucu
AUSUBEL
Tümden gelim
(genelden
özele)
Hedef BİLME
DÜZEYİ
A/S
YÖ
Öğrenme
temel kavam
etrafında
düzenlenir
Öğretmen
merkezli
Kendine
sunulanı
ALMA
Örgütleme/Anlamlandırma
• Açıklayıcı örgütleyiciler
• Karşılaştırıcı örgütleyiciler
• Kavram haritaları
Donanım
Yöntemler
Sıkıcı
ev
Not tutma
Spor donanım
eksikliği
Kimi öğretmenlerin kurşun kalem
ısrarı Sanat ve bilgisayar için para istemesi
Ağırlıkların
eksikliği
Zor ev ödevi
Kötü basketbol
Güvenlik gözlüğü eksikliği
olanakları
Devamsızlıktan
Sınıftan atılma
Donanımın eski olması
not kırılması
Öğrencilerin
Çok fazla ev ödevi
ödevleri Tekrarlar
Kirli dağınık ortam
Anlamsız ısrarlar
Çok sessiz
Kabalıklar
İşe yaramaz
ortam
Küfür edilmesi
Sıkan öğretmeler
Yok
İhmal edilmek
Öğle
Kalemsizlik
yemeği
İsim takma
Zorluk
için yer
Eski olması
bulamama
çıkaranlar
Hırsızlık
Bozulmuş
Bir günde dört test
Anlayamama
Oyunlar için yetersiz
Çevre
İnsan
öğrenme
heyecanı
kaybı
Malzeme
Heyecan Kaybının Nedenleri
Balık Kılçığı
Şeması
Sıralı
Şema
İnceleme
Sorgulama
Okuma
Tekrar Etme
İSOT G Okuma Stratejisinin Basmakları
Duyusal
Devinim
Dönemi
İşlem
Öncesi
Dönem
Somut
İşlemler
Dönemi
Bireyin Zihinsel Gelişim Dönemleri
Soyut
İşlemler
Dönemi
Gözden
Geçirme
Aşamalı
Şema
Bilgi İşleme Sistemi
Bilişsel
Süreçler
Bilgi
Depoları
Duyuşsal İşleyen
Bellek
Bellek
Uzun
Süreli
Bellek
Dikkat
Algı
BilişBilgisi
Tekrar
Kodlama
Bilgi İşleme Sisteminin Bileşenleri
Geri
Getirme
Örümcek
Şema
Ana Düşünce
Ana Düşünce
Ana Düşünce
Ana Düşünce
Konu / Kavram
Ana Düşünce
Ana Düşünce
Ana Düşünce
Ana Düşünce
Ağaç
Şeması
Coğrafya
Ülkenin Adı
Büyük Şehirler
İthal Ürünleri
Meslekler
İhraç Ürünleri
Yönetim
Gelenekler
Örümcek
Şema
Sosyal Zeka
Sözel Zeka
Mantıksal
Zeka
Zeka Alanları
Uzamsal
Zeka
İçsel Zeka
Bedensel
Zeka
Görsel Zeka
Müzikal Zeka
İnsanda Zeka Alanları
Başlama
Akış
Şeması
Tarifi oku
Gerekli malzemeleri
dükkandan al
Hayır
Bütün
malzemeler
tamam mı?
Yumurtalı Ekmek Pişirme
Yumurtayla sütü
birlikte çırp
Ekmeği bir yüzü kahverengi
oluncaya kadar kızart
Tavaya yağ ekle
Ekmeğin öteki
yüzünü çevir
Tavayı ısıt
Hayır
Tavadaki yağ
cızırdadı mı?
Evet
Hayır
Ekmeğin
her iki yüzü
kahverengi oldu
mu?
Ekmeği yumurta
karışımının içine batır
Tavadan al
Batırdığın ekmeği
ısıtılmış tavaya koy
Tabağa koy ve
servis yap
Bitiş
Evet
Çizelge
Eski ve Yeni Öğretim Anlayışlarının Karşılaştırılması
Eski Öğretim Anlayışı
Yeni Öğretim Anlayışı
Bilgi
Öğretmen tarafından öğrencilere
aktarılır.
Öğretmen ve öğrenciler tarafından
birlikte oluşturulur.
Öğrenci
Öğretmenin bilgisiyle doldurulması
gereken “boş bir kutu” olarak
algılanır.
Kendi bilgisinin oluşturucusu,
bulucusu ve transfer edicisi olarak
algılanır.
Amaç
Öğrencileri belli kategorilere göre
sınıflandırmak ve düzeylendirmek
temeldir.
Bütün öğrencilerin
performanslarını, becerilerini ve
yeteneklerini geliştirmek temeldir.
İlişkiler
Öğrenciler arasındaki ve öğretmen
ile öğrenciler arasındaki ilişkiler
formaldir.
Öğrenciler arasındaki ve öğretmen
ile öğrenciler arasındaki ilişkiler
informaldir.
Sınıf Ortamı
Sınıf ortamı, rekabetçi ve bireyselci
bir yapıdadır.
Sınıf ortamı, işbirlikçi bir
yapıdadır.
Sınıf İklimi
Öğrencilerin belli bir düzene uyumu Öğretimde bireysel farklılıkların
temeldir.
gözetilmesi temeldir.
Öğretim ile
İlgili Varsayım
Öğretim süreci, basit bir yapı
görünümündedir ve “alan bilgisine
sahip her uzman öğretebilir”
anlayışı egemendir.
A. Saban’dan (2000) uyarlanmıştır.
Öğretim süreci, karmaşık bir
yapıya sahiptir ve öğretmenin
yoğun bir öğretmenlik mesleki
yetişimini gerektirir.
A/S YÖ aşamaları
-
Ön organize edicilerin
(örgütleyicilerin) sunulması
(başlangıç)
Öğrenilecek yeni konunun,
materyalin sunulması (gelişme)
Bilişsel yapının güçlendirilmesi
I. Ön Organize Edicinin Sunulması
-
Dersin amacının açıklanması
Organize edicinin sunumu
Organize ediciyi tanımlanması
Uygun olan yerlerde örnekler verilmesi
veya şekillerle anlatılması
- Öğrencilere tekrar ettirilmesi
II. Öğrenilecek yeni konunun,
materyalin sunulması
- Bilgi biriminin sunumu
- Bilgi biriminin özelliklerinin sıralanması
- Bilgi biriminin organize edicilerle
ilişkilendirilmesi
III. Bilişsel yapının
güçlendirilmesi
- Konu içeriğine eleştirel bir bakış açısı
getirilmesi
-Farklı
tanımlama
ve
düşüncelerin
açıklanması
-Öğrencilerden örnek durumlar istenmesi
-Öğrencilerden örnek olmayan durumlar
istenmesi
-Örneklenen ve tanımlanan bilgi birimini
cümle, parça gibi bütün bir yapıda
kullandırarak tekrar ettirilmesi
S/A YÖ Özellikleri
1. Öğretmen-öğrenci arasında yoğun etkileşim gerektirir.
2- Sunuş yoluyla öğretme, soyut kavramların anlamlı hale
getirilmesi için bol örnek vermeyi, resimlerle, şemalarla
somutlaştırmayı ; kısaca tüm duyu organlarına hitap eden
uyarıcıların kullanılmasını gerektirir. (kavramların,ilkelerin
somut yollarla ve anlamlı bir biçimde öğrenilmesine yardım
eder. (Kavram haritaraları)
3- Sunuş yoluyla öğretme, genelden → özele doğru hiyerarşik bir
yol izler.Daha sonra ayrıntılar temel çerçevenin içine
yerleştirilir.
4- Öğrencilerin önce ve yeni öğrendikleri arasında yatay ve
dikey ilişkiler kurması sağlanarak anlamlı öğrenmeleri
gerçekleştirilir. (Örgütleyiciler)
S/A YÖ Üstün yönleri

•
•
•
•
•
* Açıklama gerektiren her konuda kullanılabilir.
Uygulaması kolaydır.
Bilgi düzeydeki hedeflerin kazanımında etkilidir.
Açıklama odaklı olduğu için bilgide yanlış anlamalar olmaz.
Zaman açısından ekonomiktir.
Belli bir konuda ön öğrenmeler yetersiz olduğu durumlarda
etkilidir.
• Dersin giriş kısmında etkilidir.
• .....
S/A YÖ Sınırlılıkları
 Öğretmen merkezlidir.
 Ezbere dayalı ve yüzeysel öğrenmeler
gerçekleşebilir.
 Öğrenciler tam anlamıyla aktif değildir.
 Yaratıcılığı ve bağımsız düşünceyi
sınırlandırabilir.
 Üst düzey hedeflerin (analiz-senez vs)
gerçekleşmesinde etkili değildir.
2. BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM (BYÖ)
Yapılandırılmış Y.
•Bilgiyi öğretmen
yapılandırır.
Yapılandırılmamış
Y.
•Bilgiyi öğrenci
yapılandırır.
BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM (BYÖ)
Öğrenci
merkezli
(Ögrn.aktif)
Kavrama,
uygulama,
analiz, sentez
Kurucu
BRUNER
Öğrenci =
bilim adamı
(merak &
keşfetme
isteği var)
BYÖ
Örnekler +
İlke &
genellemeler
→ tüme varım
Bilgi keşfedilir
(araştırma,
inceleme,
problem
çözme)
Öğretmen
rehberdir
BYÖ Aşamaları
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Öğretmen örneği sunar.
Öğrenci örneği tanımlar.
Öğretmen ek örnekler sunar.
Öğrenci örnekleri tanımlar ve önceki örneklerle
ilişkilendirir.
Öğretmen ek örnekler ve örnek olmayanlar
sunar.
Öğrenci örnekleri karşılaştırır ve örnek
olmayanları belirler.
Öğrenci örnekleri ilişkilendirir ve yorumlar.
Öğrenci tanımlara, ilke ve genellemelere ulaşır.
Öğrencilerden ek örnekler istenir.
BYÖ ‘nün kullanıldığı durumlar
• Kavrama ve daha üst düzey hedeflerin
gerçekleştirilmesinde
• İlke ve genellemlere öğrencinin ulaşılması istenen
durumlarda
• Derslerin geliştirme boyutunda kullanılır.
BYÖ’nün avantajları
Öğrencinin merak duygusunu uyandırıp güdülenmişlik düzeyini artırır.
İlke ve genellemelere ulaşma sürecinde birey aktif, bu kalıcı öğrenmeyi sağlar.
Bireysel öğretim olanağı sağlar
Üst düzey bilişsel hedef davranışlarının kazanılmasında etkilidir.
Problem çözme becerisini geliştirir.
Bağımsız öğrenme becerilerini geliştirir.
Dersin gelişme bölümünde etkilidir.
Öğrencilerin ilgi ve dikkatleri üst düzeydedir.
Öğrenme süreci zevkli ve eğlencelidir.
............
BYÖ’nün sınırlılıkları
* Uzun zaman gerektirir
•Kalabalık sınıflarda etkisi azdır
Bireysel farklılıklar süreci olumsuz
etkileyebilir
•Gerekli araç gerece ulaşılamayabilir
•Her konuda kullanılamayabilir (olguların öğretiminde)
•Maliyeti yüksektir
3. Araştırma - İnceleme Yoluyla Öğretim
Problem
çözme
yaklaşımı
Öğretmen
rehber
Dewey
A-İ
YÖ
Üst Düzey
Düşünem
Becerileri
Öğrenci
merkezli
A-İ YÖ süreci
1. Problemin hissedilmesi, tanımlanması
2. Denencelerin kurulması
3. Verilerin toplanması
4. Verilerin analizi ve denenecelerin
sınanması
A-İ YÖ Üstün Yönleri
1. Problem çözme becerilerini geliştirir
2. Bağımsız düşünme ve bilimsel düşünme becerilerini
geliştirir.
3. Problem çözme (bilimsel düşünme) adımları gerçek
hayattaki sorunların çözümünde kullanılır.
4. Tümdengelim, tümevarım (hipotetik dediktüf) akıl
yürütme süreci gelişir.
5. Dersin sonuç kısmında etkilidir.
6. Yaparak yaşsayaral öğrenme olanağı sağlar.
7. Üst bilişsel davranışları kazandırır.
8. Bilimsel düşünme alışkanlığı kazandırır.
....
A-İ YÖ Sınırlılıkları
1. Uzun zaman alır.
2. Sınıf dışı çalışmalar gerektirir.
3. Araştırmanın sınırı iyi çizilmezse hedeflerden
sapabilir.
4. Her konunun öğretiminde kullanılmaz.
5. Önkoşul öğrenmelerin eksik olduğu durumlarda
kullanıulmaz.
6. Kalabalık sınıflarda etkili kullanılamaz.
Hedef, Strateji, Yöntem ve Teknik İlişkisi
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
• Yöntem:
Öğretim yöntemi, öğrencilere kazandırılacak davranışların belli bir
plana ve düzene göre yapılmasını sağlayan yol olarak tanımlanır.
Sınıf içinde öğretmenin kullanacağı yöntem seçimini belirleyen
farktörler şunlardır (Yalın, 2003):
 Kazandırılacak davranışlar, konunun özelliği
 Sınıftaki öğrenci sayısı, hazır bulunuşluk düzeyi
 Zaman
 Öğretim Ortamı, sınıf/grubun büyüklüğü
 Araç-gereç durumu
 Öğretmenin yeterliliği ve tutumu
ÖR: Anlatım, drama, gösterip yaptırma, işbirliğine dayalı öğretim,
örnek olay, probleme dayalı öğretim, proje geliştirme (Güyer,
2011)
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ









1. Anlatım
2. Etkileşimli anlatım
3. Tartışma
4. Örnek olay incelemesi
5. Problem çözme
6. Proje temelli öğretim
7. İşbirliğine dayalı öğrenme
8. Gösterip yaptırma
9. Karşılıklı öğretim
3. Tartışma Teknikleri






Sempozyum
Panel
Zıt panel
Münazara
Forum
Seminer
9. Karşılıklı öğretim
 Okunan parçanın içeriği hakkında öğretmen ve
öğrencinin etkileşim ve diyalog halinde (aktif olarak)
olması
Amaç:
1. Kavram hakkında sorular üretmek
2. Metni özetlemek
3. Önemli noktalara açıklık getirmek
4. Metindeki ipuçlarından ya da konuyla ilgili önceki
bilgilerden, takip eden konuyu tahmin etmek
Öğretim Teknikleri

-
1. GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
Soru-cevap
Rol oynama
Drama
Yaratıcı drama
Benzetim/simülasyon
Beyin fırtınası
Mikro-öğretim
Altışapkalı düşünme
Deney
Soru-cevap
- Sokrates Yöntemi
 Alt düzey sorular
 Üst düzey sorular
1.
2.
3.
4.
Bilişsel bellek soruları
Birleştirme soruları
Genişletme soruları
Değerlendirme soruları
Drama
 Öğrencilerin hangi durumda nasıl davranmalaır
gerektiğini doğaçlama olarak yaşayarak öğrenmelerini
sağlayan tekniktir.
 AMAÇ: bireylere serbest konuşma alışkanlığı
kazandırmak, onlara duygu ve düşüncelerini kendi
sözcükleriyle diledikleri gibi açıklama fırsatı vermektir.
 Duyuşsal hedeflerin gerçekleştirilmesinde kulllanılır.
DRAMA TÜRLERİ:
- Biçimsel Drama:
- Planlı ve profesyonelce hazırlanmış oyun icra edilir.
- Yaratıcı Drama:
- Öğrencilerin yaratıcılıklarını geliştirmeyi hedefler.
Önceden hazırlıksız ve doğaçlama canlandırmalardır.
Yaratıcı drama
Yazılı metin olmaksızın, katılımcıların yaratıcı
buluşları, düşünceleri, anıları ve bilgilerine dayalı
eylem durumları doğaçlama canlandırmalar.
AMAÇLAR:
Sözcük dağarcığını, iletişim becerilerini, imgelem
gücünü, başkalarını anlama ve hissetme becerisini
(empati) geliştirme,
Yaşantıları somutlaştırma,
Kendini tanıma, güven duyma, karar verme, yaratıcılık,
estetik gelişim, eleştirel düşünme, sosyal gelişim, birlikte
çalışma alışkanlığı vs....
Yaratıcı Drama Aşamaları:
Isınma
Oyun
Doğaçlama
Değerlendirme
Genellemler çıkarma
Altı şapkalı düşünme
2. BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
- Bireyselleştirilmiş öğretim
- Programlı öğretim
- Bilgisayar destekli öğretim
3. SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
- Gözlem Gezisi
- Görüşme
- Sergi
BÜYÜK GRUBA YÖNELİK YÖNTEMLER
ANLATIM
 Öğretmen merkezli bir öğretme yöntemi olup daha
çok öğretmenin bilgiyi öğrenenlere aktarması
sürecini içermektedir.
 Geleneksel yöntemdir.
 Daha çok sunuş yoluyla öğrt. Str. ve bilgi
düzeyindeki hedeflerin kazandırılmasında kullanılır.
 Amacı bilginin süratli ve sistemli şekilde öğrenciye
aktarılmasıdır.
 Öğretmen aktif aktaran öğrenci ise pasif
diinleyendir.
Anlatım yönteminin üstünlükleri
 Zaman, emek ve maliyet yönünden ekonomiktir.
 Hazırlanması ve uygulanması kolay ve ekonomiktir.
 Her türlü bilgi, gözlem, araştırma ve inceleme bu yolla
öğrencilere aktarılabilir.
 Konuların belli bir sıra ve düzende sunulmasını sağlar.
 Dinleyerek öğrenmeye daha yatkın olan kişiler için en
verimli öğrenme metodudur.
 Aynı anda çok sayıda kişiye hitap edebilir.
 Diğer bütün metotlarla birlikte kullanılabilir.
Anlatım yönteminin sınırlılıkları
 Anlatma yöntemi daha çok işitme organını
kullanmaktadır.
 Öğrenci derse aktif olarak katılmadığı için dersi
dinlemeyebilir.
 Eğer öğretmen; bilgisi, ses tonu, vurgulamaları,
kullanacağı çeşitli tekniklerle dersi dinlenilebilir bir hale
getirmezse, öğrenciler kısa zamanda sıkılır, motivasyonları
düşer ve dersten koparlar.
 Öğrencilerin problem çözme, akıl yürütme, araştırma
yeterliklerini engeller.
 Öğrencileri hazır bilgi almaya ve ezbere yöneltir
 ...
EKİPLE ÖĞRETİM YÖNTEMİ
* İki veya daha fazla öğretmenin eşgüdümünde gerçekleşen
öğretim sürecini içerir.
ÜSTÜN YÖNLERİ:
- Ders hazırlık süresi kısalır.
- Takım ve ekip çalışması
ZAYIF YÖNLERİ:
-İletişim tek yönlüdür.
-Öğrenci söz almaya çekinebilir.
-Dar makanda etkili gerçekleşmez.
SORU-YANIT YÖNTEMİ
 - Dersi baştan sona soru-cevap tarzında işleme
anlamındadır.
 ‘Sokrates’ tekniği olarak bilinir ve öğrencilerin
konuşma ve düşünme becerilerini geliştimeyi
amaçlar.
Soru-cevap yönteminin faydaları
 Öğrencinin başkalarını dinlemesini; bunlara karşı kendi
fikirlerini üretme ve bunu nazik, mantıklı, etkili bir tarzda
söylemesini sağlar.
 Öğrencinin derse aktif olarak katılmasını sağlar ve iletişim
becerilerini geliştirir.
 Öğrencinin hatırlama, yargılama, değerlendirme, karar verme
ve yaratıcı düşünmesini sağlar.
 Öğrenci, kendisine de her an soru sorulabileceği veya söz
düşeceği ihtimali ile dersi veya tartışmayı dikkatle izleme
disiplinine alışır. Öğrencinin derse ilgisini arttırır.
 Öğrenciyi güdüler, sosyalleştirir; ona öğrendiklerini uygulama
ve yorumlama imkânı verir.
Soru-yanıt yönteminin sınırlılıkları
 Sorulara cevap veremeyen öğrencinin kendine güveni
azalır.
 Eğer sınıftan sürekli yanlış cevaplar gelir veya hiç cevap
gelmezse, öğretmenin de kendine güveni azalır.
 Sorular iyi ifade edilemez ise, anlaşılmaz, kasıtlı ve
yönlendirici olursa öğrencinin serbest düşünmesi
engellenmiş olur.
 Konunun çok fazla dağıtılması, dersin "kaynatılması" ve
dolayısıyla programın yetiştirilememesi durumuna yol
açabilir.
 Sorular nitelikli hazıralnmazsa öğretimin kalitesi düşer ve
süre kaybına sebep olur.
VİDEO/CD/DVD/VCD/FİLM
 * Sınıf ortamında gerçekliği artıran
yöntemdir
 Üstün yönleri
- Sınıfta zenginlik yaratır.
- Öğrencileri tehlikelerden korur.
- Fikir üretimini destekler
- Filmi istediğiniz yerden tekrar görebilirsiniz.
 Zayıf Yönleri
- Teknik araızalar olabilir.
- - plan doğrultusunda yapılmadığında öğretim
amacı azalabilir.
KÜÇÜK GRUBA YÖNELİK YÖNTEMLER
 ROL OYNAMA (SOSYODRAMA)
Öğrencinin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir
kişiliğe girerek ifade etmesini sağlayan tekniktir.
Öğrencinin iyi rol yapabilmesi için yaratıcı düşünce
önemlidir.
 Öğrencilere, insan ilişkileri konusunda daha çok bilgi,
beceri ve anlayış kazandırır.
 Deneysel bir eğitim tekniğidir.
BUZKIRAN
 Sınıfa çeşitli nedenlerden dolayı yeni katılan öğrencilerin
sınıfca benimsenmesini kolaylaştıran etkinliktir.
 Gruba ait olma duygusunu geliştirir.
Üstün yönleri
 Güven oluşumunu destekler
 Zevkli ve eğlenceli ortam yaratır
Zayıf yönleri
 Bazı öğrenciler yararsız ve gereksiz bulabilir.
 Hedeflenen duygular hemen oluşmayabilir
ÖRNEK OLAY
 Gerçek hayatta karşılaşılan problemlerin sınıf
ortamında analiz edilmesi, tartışılması ve çözülmesi
yoluyla öğrenmenin sağlanmasıdır.
• Örnek olayı öğretmen farklı kaynaklaran getirebilir
yada öğrencilerden isteyebilir.
• Bu yöntem olayın nedeninin, nasıl olduğunun,
sonuçlarının ne olacağının tartışılması amacıyla
kullanılır.
• Tıp, hukuk, psikoloji ve sınıf yönetimi alanlarında
etkili olarak kullanılır.
• Örnek olay anlatım, gösteri, rol oynama, şekil,
resim, film olarak sınıfa getirilebilir.
Örnek Olay yönteminin üstünlükleri
 Öğrenilenleri günlük yaşamla ilişkilendirme ve gerçek
durumda kullanma fırsatı sağlar.
 Empati kurma becerileri geliştirir.
 İlginç ve dikkat çekici öğrenme ortam sağlar.
 Öğrenmelerin kalıcılığı yüksektir.
 Soyut düşünceler burada pratiğe, uygulamaya
dönüştürülebilir.
 Bağımsız düşünme, orijinal fikir üretme ve bunu ortaya
koyma ve tartışma özellikleri gelişir.
 Öğrenciler, sorunları tartışarak çözme yeteneği
geliştirirler.
Örnek Olay yönteminin sınırlılıkları
 Eğer örnek olaylar iyi seçilmez veya iyi ortaya konmaz ise,
çatışma ve tartışmalar çıkabilir.
 Öğrenciler yeterli bilgi ve tecrübelere sahip değilseler
katılım az olabilir ve değişik fikirler ortaya konamaz.
 İyi bir hazrılık süreci gerektirir.
 Kalabalık öğrenci gruplarında planlama, uygulama, ve
değerlendirme güçleşir.
 Uzun zaman alır.
BİREYSEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
 Öğrencilerin bağımsız çalışarak
öğrenmelerini kolaylaştıran süreçtir.
 Öğrenmeyi öğrenme bu yöntemin esasını
oluşturmaktadır.
 Her hangi bir sorun derinlemesine incelenir.
BİRE BİR ÖĞRETİM
 Öğretmenle öğrencinin bire bir eşleşerek öğretim sürecinin
gerçekleşmesidir.
Üstün Yönleri
 Öğrenci dikkatini iyice toplar
 Öğrenci prblemi bire bir aktarılır.
Zayıf yönleri
 Uzun zaman alabilen pahalı bir yöntemdir
AÇIK/UZAKTAN ÖĞRETIM
 Öğrencilerin öğretmenle yüzyüze gelmeden
öğrenmelerini gerçekleştirdikleri yöntemdir.
Üstün yönleri:
 Aynı anda birçok öğrenciye ulaşma (farklı ortamlara
gidebilme)




Zayıf yönleri
Tasarım ve uygulaması pahalıdır.
Öğrenciye dönüt verilemeybilir.
Öğrenci güdülenmesi zordur.
Öğrenci yalnızlık duygusu hissedebilir.
PROGRAMLI ÖĞRETİM
 Öğretimin bireyselleştirilmesi ve hatanın en aza indirilmesi
temele dayanır.
 Davranışcılık eğilimi ağır basan programlı öğretim
Skinner’în edimsel koşullanma ilkelerine dayanır.
 Öğrenci, belirlenen hedef davranışlara bireysel farklaına
uygun oalrak kendi öğrenme hızıyla ulaşmaktadır.
 Üniterler adım adım öğrenciyi ilerlemeye yöneltecek
şekilde düzenlenmelidir. Ünitenin her bir adımı öğrenilecek
en küçük birimi oluşturmalıdır. Öğrenme birimleri aşamalı
ve mantıklı olrak sıralanmalıdır.
Programlı Öğretimin üstün yönleri





Öğrenme süreci ilginç ve keyiflidir.
Geleneksel yöntemlere göre daha etkilidir
Dikkatin ve güdülenmenin sürekli olmasını sağlar
Öğrenciye tekrar yapma olanağıs ağlar
Okul içi ve dışında öğretmensiz ortamlarda da
uygulanabilir.
GÖSTERİP YAPTIRMA
 * Psiko-motor alanındaki hedeflerin gerçekleştirilmesinde
en etkili yoldur.
 Uygulma yaptırarak öğretme yoludur.
 Daha fazla kılavuzla yapma basamağındaki hedefler için
uygundur.
 Gösteri boyutunda öğretmen, yaptırma boyutunda öğrenci
merkezedir. Herm öğretmenin hem öğrencinin merkezde
olduğu tek yöntemdir.
 Model alma yoluyla öğrenme süreci gerçekleşir.
Gösterip yaptırma yönteminin
üstünlükleri
 Öğrenciler yaşayarak öğrenirler
 Birden fazla duyu organı öğrenme süreci içindedir.
 Devinişsel alandaki hedeflerin kazanımında en etkili
yöntemdir.
 Anında dönüt ve düzeltme imkanı sağlar.
 Öğrenme süresini kısaltır
 İlgi ve dikkat çekmeyi sağlar.
Gösterip yaptırma yönteminin
sınırlılıkları
• Çok fazla plan ve hazırlık gerektirebilir.
• Anlama olmaksızın taklit etmeye dayalı
olabilir.
• Çok ayrıntılı ve karmaşık becerilerin
öğretiminde adım adım gidilmezse eksiklik
duygusu olabilir.
PROBLEM ÇÖZME
 Araştırma yoluyla öğretim stratejisinde, bilişsel
alanın özellikle uygulama düzeyi ve daha üstün düzey
hedeflerinin gerçekleşmesinde kullanılır.
 Üst düzey zihinsel beceriler ve düşünme yollarını
gerektirir.
 Bireysel ya da grup olabilir.
 Öğrenci merkezlidir ve problem çözme adımları
kullanılır.
 Problemin farkına varma – problemi tanımlama problemin çözümü için denenceler oluşturma – veri
toplama ve verileri analiz etme – genelleme ve
sonuçlara ulaşma adımlarından oluşur.
Problem çözme yönteminin
üstünlükleri
 Kalıcı izli öğrenme sağlar
 Bilimsel düşünme yeteneği ve bilimsel tutum
kazandırır.
 Yaşamda karşılaşılan problemlere bilimsel çözümler
üretmede yardımcı olur.
 Bağımsız çalışma ve üst düzey düşünme yeteneğini
geliştiri.
 İlgi ve güdülenmeyi artırır.
 Eleştirel düşünme ve sorgulama becerilerini geliştirir.
Problem çözme yönteminin
sınırlılıkları
 Her disiplin alanında uygulamak zordur.
 Planlama, uygulama ve değerlendirme
süreçleri zaman gerektirir.
 Problemi çözmek için gerekli materyal ve
kaynaklara ulaşmak her zaman mümkün
olmayabilir.
TARTIŞMA
 İki veya daha fazla kişinin bir konuyu açıklığa
kavuşturmak için görüş ve düşüncelerini karşılıklı
konuşmaları şeklinde gerçekleşir.
 Amacı öğrencileri düşünmeye yöneltmek ve bilgilerin
kalıcılığını sağlamakdır.
 Buluş yoluyla öğrt. Str. Ve kavrama düzeyindeki
hedefler için uygundur.
 Öğretmen-öğrenci ve öğrenci-öğrenci etkileşimi
yoğundur.
 Öğretmen süreçte yönetici rolü üstlenir.
Tartışma yönteminin üstünlükleri
 * Eleştirel düşünme becerisini kazandırır.
 Demokratik birey (görülü olma, eleştiriye açık olma,
yanlış yapabileeğini düşünme, başkalarının fikirlerine
saygılı olma) öze lliklerini kazandırır.
 Analiz eme ve değerlendirme becerielrini kazandırır.
 Öğrenciyi sosyalleştirir.
 düşüncesin
 Düşüncesini savunma, soru sorma, sorulara hızlı
cevap verme gibi sözel becerileri kazandırır.
 Etkili dinleme ve etkili konuşma becerileri kazandırır.
Tartışma yönteminin sınırlılıkları
 Kapsamı iyi belirlenmezse konu dışına çıkar
 Uzun zaman alır.
 Her öğrenci tartışmaya aynı oranda
katılmayabilir.
 Kalabalık grupların yönetiminde sorun
yaşanabilir.
 Öğrenciler tartışma için gerekli hazırlığı
yapmazsa yöntem etkisiz olur.
 Önkoşul öğrenmelerin eksik olduğu öğrenci
gruplarında etkisi zayıflar.
ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
 TEKNİK: Öğretim materyallerini sunmada ve
öğretim etkinliklerini yapılandırmada izlenen
özel bir yoldur.
 Bir öğretme yöntemini uygulamaya koyma
biçimi ya da sınıf içinde yapılan işlemlerin
bütünüdür
 Büyük gruba yönelik öğretim teknikleri
 Küçük gruba yönelik öğretim teknikleri
 Bireysel öğretim teknikleri
Çoklu zeka kuramına dayanan öğretim
etkinlikler
 Çoklu zekaya göre düzenlenen bir öğretim sürecinde
sekiz boyut da aynı önemde ele alınmalıdır.
Nedenleri:
 bireylerin öğrenmede ağırlıklı olarak kullandıkları
zeka boyutlarına hitap etmek, diğer bir ifadeyle
öğrenmelerini kolaylaştırmak ve daha etkin kılmak.
 Gelişmeyen zeka boyutlarını eğitimle geliştirmek.
 Öğretim sürecinin birden fazla duyu organına hitap
etmesini sağlamak.
Örneğin:







Amaç: ‘Tek’ ve ‘çift’ sayıları kavrayabilme
‘Tek’ ve ‘çift’ sayılarla bir hikaye anlatılır.
‘Tek’ ve ‘çift’ sayıları gösteren kartlarla sınıf önünde sıralanılır.
Tahta önüne sıralanan öğrencilerle toplama çıkarma yapılır.
‘Tek’ ve ‘çift’ ritmik olarak bir şarkı ezgisi yapılır.
‘Deve’, ‘cüce’ oyunu ‘tek’ ‘çift’ olarak oynanılır.
Sınıf gruplara bölünüp ‘tek’ ‘çift’ kartları çekilerek oyun
oynanır.
 Bir sayı olmak isteseydiniz hangisi olurdunuz? niçin? Her
öğrenciden cevap alınır.
 Okul bahçesinde ağaç, çiçek ve nesneler ‘tek’ ve ‘çift’ olarak
gruplandırılır.
Büyük gruba yönelik öğretim
teknikleri
 Anlatım
 Gösteri
 Tartışma
 Soru-cevap
 TV/projeksiyon
Küçük gruba yönelik öğretim
teknikleri
 Seminer
 Atelye çalışması/Çalıştay
(Workshop)
 Beyin fırtınası
 Vızıltı
 Alan Gezileri
 Buzkıran
 Simülasyon
 Mikro Öğretim
 Altı Şapkalı düşünme
tekniği






Benzetim (Simülasyon)
İstasyon
Kartopu (Snowball)
Konuşma halkası
Drama
Rol oynama
Bireysel öğretim teknikleri
 Proje
 Siz olsaydınız ne yapardınız?
 Kavram kartları
 Bilişsel Çıraklık
 Sunu
ÖĞRETİM ARAÇ VE GEREÇLERİ
 Etkili öğretmenler dersin içeriğine
uygun araç-gereçler kullanırlar.
 NİÇİN??
• Ulaşılması zor olaylara kolay ulaşma imkanı
yaratır.
• Öğrenilenlerin uzun süre bellekte kalmasını
sağlarlar
• Öğrenilenleri somutlaştırır.
• Öğrenme zamanından ekonomi sağlar.
• Konuya etkin katılmayı sağlar.
• Eğitimin ucuza mal olması sağlanır.
• Çoklu öğrenme ortamı sağlar.
• Dikkat çekerler.
• Tekrar kullanılabilirler.
• Öğrenmeyi bireyselleştirir.
• ...
Öğretimde kullanılan araç-gereçler
1) Görsel araç-gereçler
- Üç boyutlu araç-gereçler
- Basılı gereçler
- Yazı tahtası
- Tepegöz, saydamlar ve episkop
- Film şeridi ve slayt projeksiyon makinesi
- Projeksiyon makineleri
- Video projektörü
- Resimler, levhalar, afişler ve posterler
2) İşitsel araçlar
-- Radyo
-Teyp ve CD Rom
3) Görsel-İşitsel araçlar
-Televisyon ve Vidoe
-Bilgisayar
-İnternet
-Çoklu ortamlar
-Dijital kamera