Transcript Uczenie się i Pamięć

Uczenie się i Pamięć
Michał Białek
Warunkowanie klasyczne

Odruch – powodowany jest przez bodziec
bezwarunkowy lub warunkowy. To cały
rodzaj aktywności. Przebiega bez udziału
świadomości. Jest natychmiastowy.
Warunkowanie klasyczne

Bodziec bezwarunkowy – to bodziec biologicznie
ważny, na który nie można nie zareagować. Jeśli
nie zareagujemy, stanie się coś niekorzystnego dla
organizmu.


Bodziec warunkowy – jest biologicznie obojętny
tzn., że nie musimy na niego reagować. Bodziec
ten nabiera cech bodźca biologicznie ważnego,
jest z nim kojarzony i wtedy występuje odruch.
Warunkowanie klasyczne

Reakcja bezwarunkowa – zachowanie
wywołane przez bodziec bezwarunkowy.
Reakcje warunkowe

nabyta reakcja organizmu. Odruch warunkowy klasyczny
powstaje podczas życia osobnika na bazie odruchu
bezwarunkowego. Występuje dopiero po analizie danego
bodźca przez ośrodek kojarzenia w mózgowiu, głównie w
pniu mózgu. Powstawanie odruchów warunkowych
wynika z powtarzalności pewnych sytuacji oraz
integracyjnej funkcji mózgowia, które korzystając z
danych przekazywanych przez różne zmysły może
postrzegać otoczenie wieloaspektowo.
 Reakcja warunkowa nie różni się niczym od reakcji
bezwarunkowej, różne są tylko bodźce, które je wywołują.

Pierwsze kontakty ze światem regulowane
są przez odruchy bezwarunkowe.
Reakcje wrodzone:
- Bezwarunkowy odruch ssania – występuje nie
tylko, gdy drażnimy wargi dziecka lub języka, ale
też całej twarzy (od 9 dnia życia znika).
 - Odruch obejmowania – szybki ruch prostowania
rąk i rozszerzania palców i szybkie zgięcie rąk i
przyciśnięcie pięści dla klatki piersiowej (znika od
2 miesiąca).
 - Odruch chwytny – drażnienie wewnętrznych
powierzchni dłoni powoduje jej zamknięcie
(zanika po 2 miesiącu)

Reakcje wrodzone:
- Odruch mrugania – reakcja na bodźce dotykowe,
szczególnie w okolicy twarzy
 - Reakcje węchowe i smakowe - wrażliwość na
drażniące zapachy oraz na smak gorzki, kwaśny i
słony
 - Odruch źrenicowy – reakcja na bodźce
wzrokowe (u 6-miesięcznego płodu), np. światło
 - Odruch orientacyjno-badawczy – zwracanie
głowy i oczu w kierunku światła, wodzenie
oczami za przedmiotami

Reakcje nabyte

Warunkowy odruch ssania – występuje przy
ułożeniu w pozycji do karmienia
Warunkowanie klasyczne
1 etap. Bodziec bezwarunkowy (pokarm) + bodziec
obojętny np. dzwonek → wydzielanie śliny.
Po wielokrotnym powtórzeniu powyższej sytuacji.
2 etap. Dzwonek - dotychczasowy bodziec obojętny,
towarzyszący karmieniu → wydzielanie śliny
Dzwonek nabył właściwości bodźca
bezwarunkowego, mimo że w niczym nie
przypomina pokarmu!
Następstwa warunkowania
Wygaszanie – eliminacja Reakcji
Warunkowej w wyniku powtarzającego się
Bodźca Warunkowego bez Bodźca
Bezwarunkowego
 Samorzutne odnowienie – po okresie
wygaszenia BW wywołuje RW
 Ponowne uczenie się reakcji jest łatwiejsze

Uczenie się
Generalizacja bodźca – rozszerzenie reakcji
warunkowej na bodźce podobne do BW
 Różnicowanie bodźca – zdolność do
wywoływania RW tylko przez bodziec
właściwy a nie reagowania na bodziec
podobny

Warunkowanie instrumentalne
Warunkowanie instrumentalne

Prawo efektu – zachowanie, które w danym
momencie przynosi satysfakcje zostaje
skojarzone z nią, i jeśli sytuacja się w
przyszłości powtórzy, to powtórzone
zostanie także zachowanie.
Warunkowanie instrumentalne





Różne konsekwencje działania:
Wzmocnienie pozytywne: nagroda, zwiększa
szanse na wystąpienie zachowania
Wzmocnienie negatywne: pozwala uniknąć
negatywnych reakcji
Kara; negatywna konsekwencja zachowania
Pomijanie – po wystąpieniu zachowanie nie
pojawiają się konsekwencje, które wystąpiłyby
przy jego zaniechaniu. Wzmacniają inne
zachowania.
Warunkowanie instrumentalne

Która forma oddziaływania ma największą
siłę?
Warunkowanie instrumentalne
Kształtowanie – fazowy proces
wzmacniania organizmu za zachowania
coraz bardziej podobne do pożądanego
 Stopniowe przybliżanie – zachowania
pośrednie podejmowane podczas
kształtowania zachowania złożonego

Warunkowanie instrumentalne






Rozkłady wzmocnień: precyzują, jak często i pod
jakimi warunkami zachowanie jednostki będzie
wzmacniane.
Rozkład stały – wzmacniane każde poprawne
wykonanie czynności
Rozkład o stałych odstępach czasowych
Rozkład o zmiennych odstępach czasowych
Rozkład o stałych proporcjach
Rozkład o zmiennych proporcjach
Warunkowanie instrumentalne

Wygaszanie najwolniejsze przy
wzmocnieniu zmiennym, słabsze przy
regularnym, ale nie stałym. Stałe
wzmocnienia ulegają najszybszemu
wygaszeniu.
Uczenie się
Poznawcze – nabywanie informacji, które
niekoniecznie są wykorzystywane w
działaniu, lecz są przechowywane w celu
późniejszego użycia
 Utajone – uczenie się mimo braku oznak
behawioralnych

Uczenie się przez wgląd

Uczenie się dzięki zrozumieniu znaczenia
danej sytuacji i włączenia związanych z tym
informacji w skład posiadanej wiedzy
Uczenie się przez wgląd

Eksperyment Kohlera

Pudła oraz patyczki
Uczenie się przez obserwację

Zachodzi na skutek obserwacji zachowań
innych ludzi
Uczenie się przez obserwację:
Wykorzystywanie obserwacji zachowania innej osoby i ich
konsekwencji do kierowania swoimi przyszłymi
zachowaniami.
 Modelowanie będzie najsilniejsze gdy:
– widać nagradzające konsekwencje obserwowanego
zachowania
– model jest oceniany pozytywnie (lubiany i
szanowany)
– istnieje jakieś podobieństwo między modelem i
obserwatorem
– obserwator nagradzany jest za zwracanie uwagi na
model
– zachowanie modela jest widoczne i wyróżniające się
– naśladowanie zachowania mieści się w zakresie
umiejętności obserwatora