Transcript Myślenie - mbialek.com.pl

Uczenie się
Michał Białek
Warunkowanie klasyczne

Odruch – powodowany jest przez bodziec
bezwarunkowy lub warunkowy. To cały
rodzaj aktywności. Przebiega bez udziału
świadomości. Jest natychmiastowy.
Warunkowanie klasyczne

Bodziec bezwarunkowy – to bodziec biologicznie
ważny, na który nie można nie zareagować. Jeśli
nie zareagujemy, stanie się coś niekorzystnego dla
organizmu.


Bodziec warunkowy – jest biologicznie obojętny
tzn., że nie musimy na niego reagować. Bodziec
ten nabiera cech bodźca biologicznie ważnego,
jest z nim kojarzony i wtedy występuje odruch.
Warunkowanie klasyczne


Reakcja bezwarunkowa – zachowanie
wywołane przez bodziec bezwarunkowy.
Reakcje warunkowe

nabyta reakcja organizmu. Odruch warunkowy klasyczny
powstaje podczas życia osobnika na bazie odruchu
bezwarunkowego. Występuje dopiero po analizie danego
bodźca przez ośrodek kojarzenia w mózgowiu, głównie w
pniu mózgu. Powstawanie odruchów warunkowych
wynika z powtarzalności pewnych sytuacji oraz
integracyjnej funkcji mózgowia, które korzystając z
danych przekazywanych przez różne zmysły może
postrzegać otoczenie wieloaspektowo.
 Reakcja warunkowa nie różni się niczym od reakcji
bezwarunkowej, różne są tylko bodźce, które je wywołują.

Pierwsze kontakty ze światem regulowane
są przez odruchy bezwarunkowe.
Reakcje wrodzone:
- Bezwarunkowy odruch ssania – występuje nie
tylko, gdy drażnimy wargi dziecka lub języka, ale
też całej twarzy (od 9 dnia życia znika).
 - Odruch obejmowania – szybki ruch prostowania
rąk i rozszerzania palców i szybkie zgięcie rąk i
przyciśnięcie pięści dla klatki piersiowej (znika od
2 miesiąca).
 - Odruch chwytny – drażnienie wewnętrznych
powierzchni dłoni powoduje jej zamknięcie
(zanika po 2 miesiącu)

Reakcje wrodzone:
- Odruch mrugania – reakcja na bodźce dotykowe,
szczególnie w okolicy twarzy
 - Reakcje węchowe i smakowe - wrażliwość na
drażniące zapachy oraz na smak gorzki, kwaśny i
słony
 - Odruch źrenicowy – reakcja na bodźce
wzrokowe (u 6-miesięcznego płodu), np. światło
 - Odruch orientacyjno-badawczy – zwracanie
głowy i oczu w kierunku światła, wodzenie
oczami za przedmiotami

Reakcje nabyte

Warunkowy odruch ssania – występuje przy
ułożeniu w pozycji do karmienia
Warunkowanie klasyczne
1 etap. Bodziec bezwarunkowy (pokarm) + bodziec
obojętny np. dzwonek → wydzielanie śliny.
Po wielokrotnym powtórzeniu powyższej sytuacji.
2 etap. Dzwonek - dotychczasowy bodziec obojętny,
towarzyszący karmieniu → wydzielanie śliny
Dzwonek nabył właściwości bodźca
bezwarunkowego, mimo że w niczym nie
przypomina pokarmu!
Warunkowanie instrumentalne
Warunkowanie instrumentalne

Prawo efektu – zachowanie, które w danym
momencie przynosi satysfakcje zostaje
skojarzone z nią, i jeśli sytuacja się w
przyszłości powtórzy, to powtórzone
zostanie także zachowanie.
Warunkowanie instrumentalne





Różne konsekwencje działania:
Wzmocnienie pozytywne: nagroda, zwiększa
szanse na wystąpienie zachowania
Wzmocnienie negatywne: pozwala uniknąć
negatywnych reakcji
Kara; negatywna konsekwencja zachowania
Pomijanie – po wystąpieniu zachowanie nie
pojawiają się konsekwencje, które wystąpiłyby
przy jego zaniechaniu. Wzmacniają inne
zachowania.
Warunkowanie instrumentalne

Która forma oddziaływania ma największą
siłę?
Warunkowanie instrumentalne






Rozkłady wzmocnień: precyzują, jak często i pod
jakimi warunkami zachowanie jednostki będzie
wzmacniane.
Rozkład stały – wzmacniane każde poprawne
wykonanie czynności
Rozkład o stałych odstępach czasowych
Rozkład o zmiennych odstępach czasowych
Rozkład o stałych proporcjach
Rozkład o zmiennych proporcjach
Warunkowanie instrumentalne

Wygaszanie najwolniejsze przy
wzmocnieniu zmiennym, słabsze przy
regularnym, ale nie stałym. Stałe
wzmocnienia ulegają najszybszemu
wygaszeniu.
Myślenie
Michał Białek

Myślenie – proces łączenia reprezentacji
poznawczych w dłuższe ciągi. Ciąg
zastępuje realnie obserwowane zachowanie


Rozumowanie – proces formułowanie
wniosku na podstawie przesłanek oraz
poprzednio nabytej wiedzy.

Egzaptacja – proces dostosowywanie
umysłu do nowych warunków

Racjonalność ekologiczna: – niedoskonałe
dostosowanie umysłu do rozumowania
abstrakcyjnego na korzyść rozumowania
praktycznego
Kryteria opisu myślenia
Modele deskryptywne – opisują jak ludzie
naprawdę myślą. Głównie opisują heurystyki –0
uproszczone procedury wnioskowania i
podejmowania decyzji
 Modele normatywne – formułują zasady
poprawności rozumowania przy odniesieniu do
innych, zewnętrznych systemów norm – np. logiki
lub rachunku prawdopodobieństwa.
 Modele preskryptywne- poprawność ze względu
na stosowanie heurystyk (np. heurystyka
reprezentatywności).

Rodzaje myślenia:
Autystyczne – nie nastawione na żaden cel,
podtrzymywanie aktywności mózgu
 Myślenie realistyczne – nastawione na cel,
uwzględnia ograniczenia nakładane przez
rzeczywistość.

Realistyczne dzieli się na:
Produktywne – tworzące nowe treści
intelektualne. Ciąg reakcji jeszcze nie
wypróbowanych.
 Reproduktywne – odtwarzanie przeszłego
doświadczenia. Ciąg wypróbowanych, już
raz wykonywanych czynności umysłowych.

Myślenie produktywne dzieli
się na
Twórcze – odtwórcze.
 Ocena w sensie społecznym a nie
psychologicznym. Różnice są w stosunku
efektu myślenia do już posiadanej wiedzy.

Myślenie Krytyczne
rodzaj myślenia realistycznego, ukierunkowanego
na ewaluację. Zawiera elementy myślenia
produktywnego i reproduktywnego.
 Proces metapoznawczy – proces zajmujący się
innymi procesami poznawczymi.
 Myślenie krytyczne prowadzi do uzyskania celu
pożądanego, a myślenie twórcze do nowego.
Krytycyzm utrudnia stworzenie wniosku nowego,
zapobiega powstaniu wniosku bezużytecznego.

Teorie myślenia:
Teoria Berlyne`a

Myślenie to ciąg symbolicznych,
zastępczych dla realnego obiektu, bodźców
i reakcji. Przykładem reakcji symbolicznych
są: mowa, gesty, czynności obrzędowe.

Przykład – klucz w szczelinie między
płytami chodnikowymi.
Teoria Berlyne`a
Myślenie S – przenoszenie utrwalonych
reakcji na sytuacje nowe (podobne do
myślenia reproduktywnego)
 Myślenie R – wykonanie reakcji lub
sekwencji reakcji wcześniej nie
wykonywanych

Teoria Barona

Poszukiwanie
 Wnioskowanie – wnioskowanie i
formułowanie konkluzji na postawie
przesłanek na drodze rozumowania
Teoria Barona
Poszukiwanie może dotyczyć:
 Możliwości – opcje rozwiązania zadania, zbiór
możliwych rozwiązań
 Celów – kryteria oceny możliwości. Np. cel zajęć
akademickich wymaga odkrycia, nieraz sporo po
fakcie ich odbycia
 Dowodów – informacje pomocne w ustaleniu
zakresu, w którym możliwość spełnia postawione
cele

Teoria Barona

Sposoby poszukiwani celów:
 Wewnętrzne - Wydobywanie z pamięci
 Zewnętrzne – dowolne źródła informacji nie
będące pochodzenia pamięciowego
Teoria Barona
Integralny składnik myślenia to planowanie
– zawiera 3 poziomy:
 Całość zadania
 Części zadania
 Detale

Struktura myślenia
Materiał – rodzaj informacji
przetwarzanych w procesie myślenia.
 Operacje umysłowe – przekształcenia
dokonywane na operacjach umysłowych
 Reguły – sposoby porządkowania łańcucha
operacji umysłowych, składających się na
proces myślenia


Operacje umysłowe:
Synteza – łączenie części w całość (łączenie
informacji w teorie)
 Analiza – rozbicie całości na elementy
składowe w poszukiwaniu składników
elementarnych



Strategie myślenia – rodzaj i układ operacji
prowadzących do realizacji zadania
Reguły w myśleniu
W autystycznym:
Prawo kojarzenia
 prawo podobieństwa
 kontrastu
 mediacji)
Reguły w myśleniu

W celowym:
 Algorytm (niezawodny, żmudny) -skończona
sekwencja operacji, jaka należy wykonać aby
osiągnąć cel
 Heurystyka (szybka, zawodna) – nieformalna,
spekulatywna i uproszczona metoda
rozwiązywania problemu. Stosowana gdy mało
czasu, niska waga problemu lub zadanie nie jest
jasno określone.
Cztery reguły myślenia:
Składnia transformacji – zastosowanie dwóch
transformacji przez umysł można zastąpić
wykonaniem jednej, odmiennej, bardziej złożonej.
 Transformacja tożsamościowa – istnieją operacje
nie dające żadnej zmiany, jednak ich efekt nie jest
wcześniej wiadomy
 Odwracalność transformacji – przekształcenia
można odwrócić, wracając do poprzedniego stanu
 Łączenie transformacji – jeśli wykonujemy trzy
transformacje, to zastąpienie dwóch z nich na
zasadzie zastąpienia daje identyczny efekt.

Myślenie a inne złożone
procesy poznawcze: