Transcript PERCEPCJA I WYOBRAŹNIA

PODSTAWY NEUROESTETYKI
Złudzeniem optycznym nazywamy
błędną interpretację obrazu przez
mózg pod wpływem kontrastu, cieni,
użycia kolorów, które automatycznie
wprowadzają mózg w błędny tok
myślenia. Złudzenie wynika z
mechanizmów działania percepcji,
które zazwyczaj pomagają w
postrzeganiu. W określonych
warunkach jednak mogą
powodować pozornie tylko prawdziwe
wrażenia.

Ulegamy złudzeniu i jednocześnie
wiemy, że mu ulegamy.
NASZA PERCEPCJA WIZUALNA OPIERA SIĘ NA
ISTNIEJĄCEJ RZECZYWISTOŚCI, RESZTĘ OBRAZU
ŚWIATA UZUPEŁNIA MÓZG.
PROCES WZROKOWEGO POSTRZEGANIA ŚWIATA ROZPOCZYNA
SIĘ W OKU, KTÓRE PRZEKSZTAŁCA ŚWIATŁO W SYGNAŁY
NERWOWE.
PRZETWARZANIE SYGNAŁÓW
WZROKOWYCH ROZPOCZYNA SIĘ W
SIATKÓWCE ZBUDOWANEJ Z KOMÓREK
NERWOWYCH.
A - rogówka, B - tęczówka, C - komora przednia, D - źrenica, E - soczewka, F - plamka
żółta, G - mięsień gałki ocznej, H - nerw wzrokowy, I - plamka ślepa, J - ciało szkliste, K
- naczyniówka, L – siatkówka.
ŚWIADOMOŚĆ WIDZENIA
KORA CZOŁOWA
KORA POTYLICZNA
KORA CIEMIENIOWA
W
Z
B
R
U
O
F
K
O
O
R
W
Y
OKNO
UWAGI
OBSZAR
MONITORUJĄCY
PRZESUNIĘCIA UWAGI
ROZPOZNANIE
WŁASNOŚCI
PRZESTRZENNYCH
KORA SKRONIOWA
ROZPOZNANIE
WŁASNOŚCI OBIEKTÓW
P
A
M
I
Ę
Ć
PRZETWARZANIE BODŹCA WZROKOWEGO
MODEL POWSTAWANIA REPREZENTACJI WZROKOWEJ
WEDŁUG KOSSLYNA
A
S
O
C
J
A
C
Y
J
N
A

CZY WSZYSTKO, CO WIDZIMY, JEST OBRAZEM?

JAK W UMYŚLE TWORZĄ SIĘ WYOBRAŻENIA?

CZY ISTNIEJE KOD WIZUALNY ANALOGICZNY
DO KODU JĘZYKOWEGO?

W JAKIEJ MIERZE ROZWÓJ TECHNOLOGII
CYFROWEJ WPŁYNĄŁ NA SPOSÓB ODBIERANIA
OBRAZÓW?
KOD WIZUALNY JEST
ALTERNATYWNY WOBEC
JĘZYKA.
Żyjemy obrazami i rozumiemy świat
w obrazach.
Hans Belting
NA ILE KODY OBRAZOWE
UZALEŻNIONE SĄ
OD KODÓW WERBALNYCH?
SZTUKI WIZUALNE OKREŚLA SIĘ JAKO KOD
OBRAZOWY
LUB IKONICZNY.
 KOD WIZUALNY JEST ALTERNATYWNY WOBEC
KODU JĘZYKOWEGO I NIE MUSI BYĆ OD
NIEGO POCHODNY.
 OBRAZY SĄ KOMUNIKATAMI WYMIENIANYMI
MIĘDZY LUDŹMI.
 KODY OBRAZOWE TWORZĄ SIĘ W PRAKTYCE
SPOŁECZNEGO KOMUNIKOWANIA.
KONTEKSTY : SYTUACYJNE, KULTUROWE,
TECHNICZNE STYMULUJĄ LUB BLOKUJĄ
POWSTAWANIE WIZUALNYCJ AKTÓW
KOMUNIKACJI.

FRUTIGER, BLUM

JEDEN KOD REPREZENTACJI POZNAWCZEJ
(ZENON PYLYSHYN – DANE WIZUALNE SĄ KODOWANE
W MÓZGU /UMYŚLE ZA POMOCĄ SĄDÓW.)

TEORIA PODWÓJNEGO KODOWANIA
(ALLAN PAIVIO – UMYSŁ KODUJE INFORMACJE NIE
TYLKO ZA POMOCĄ SĄDÓW, ALE RÓWNIEŻ ZA
POMOCĄ OBRAZÓW.)

KOMPUTACYJNY MODEL WYOBRAŹNI
(STEPHEN KOSSLYN – TEORIA WYOBRAŹNI – UMYSŁ
KODUJE INFORMACJE DZIĘKI WYOBRAŹNI)
OBRAZY SĄ KOMUNIKATAMI
WYMIENIANYMI MIĘDZY LUDŹMI. KODY
OBRAZOWE TWORZĄ SIĘ W PRAKTYCE
SPOŁECZNEGO KOMUNIKOWANIA.
KONTEKSTY SYTUACYJNE, KULTUROWE,
TECHNICZNE I WIELE INNYCH
STYMULUJĄ LUB BLOKUJĄ
POWSTAWANIE WIZUALNYCH AKTÓW
KOMUNIKACJI.
KOD WIZUALNY
OBIEKT WIZUALNY
MORFOLOGIA
STRUKTURA
KONTEKST
NATURALNY
WYGLĄD,
INFORMUJE,
Z CZEGO
ZBUDOWANA
JEST RZECZ.
INFORMUJE,
NA CO
PATRZYMY,
ZASADA
ZORGANIZO
WANIA
KSZTAŁTU.
DOPOWIADA I
DOOKRESLA
NASZE
ROZPOZNA
NIE
OBIEKTU.
CECHY KSZTAŁTÓW OBIEKTÓW
WIZUALNYCH:
POJEDYNCZOŚĆ,
PRYNCYPIALNOŚĆ,
INTEGRALNOŚĆ.
NEUROESTETYKA JEST JEDNĄ Z NOWOPOWSTAŁYCH
DYSCYPLIN KOGNITYWNYCH, KTÓREJ CELEM JEST
NAUKOWE WYJAŚNIANIE ZJAWISK SKŁADAJĄCYCH SIĘ
NA PERCEPCJĘ (LUB SZERZEJ POZNANIE) DZIEŁA SZTUKI.
AUTOREM TERMINU JEST SEMIR ZEKI, WSPÓŁCZESNY NEUROBILOG
ZAJMUJĄCY SIĘ BADANIAMI EKSPERYMENTALNYMI TAK
ZWANEGO „MÓZGU WZROKOWEGO”.
INTERDYSCYPLINARNOŚĆ
PSYCHOLOGIA
FIZJOLOGIA
NEUROBIOLOGIA





JAKIE PRAWA RZĄDZĄ ODBIOREM SZTUKI,
SZCZEGÓLNIE PERCECJĄ DZIEŁA SZTUKI?
CZYM JEST I JAK DZIAŁA TAK ZWANY „UMYSŁ
ESTETYCZNY”?
CZY SĄ TO TE SAME PRAWA, KTÓRE KIERUJĄ
PERCEPCJĄ JAKO TAKĄ?
CZYM RÓŻNI SIĘ PRZEŻYCIE RÓŻNYCH DZIEŁ
SZTUKI?
CZYM SĄ EMOCJE TOWARZYSZĄCE
ODBIOROWI DZIEŁA SZTUKI?
POBUDZANE SĄ ODMIENNE
OBSZARY KORY MÓZGOWEJ:
• PEJZAŻ – ZAKRĘT POTYLICZNO –
SKRONIOWY PRZYŚRODKOWY,
•PORTRET – ZAKRĘT WRZECIONOWATY,
•MARTWA NATURA – ZAKRĘT
POTYLICZNY BOCZNY,
•SZTUKA KINETYCZNA – POLE V5
ZWIĄZANE Z PERCEPCJĄ RUCHU.
 MUSI
WZBUDZAĆ (SKUPIAĆ UWAGĘ
WIDZA),
 WYWOŁYWAĆ
NIEKONWENCJONALNY ODBIÓR,
 WYWOŁYWAĆ EMOCJE ESTETYCZNE.

P. Picasso, Stary Żyd
Artystycznie
spreparowany bodziec
skupia uwagę odbiorcy
na niektórych cechach
obrazowanego
przedmiotu,

S. DALI, UPORCZYWOŚĆ
PAMIĘCI
DZIEŁO SZTUKI
POBUDZAJĄCE SYSTEM
PERCEPCYJNY ODBIORCY
RÓŻNI SIĘ OD ZWYKŁYCH
PRZEDMIOTÓW
ZAZWYCZAJ TYM, ŻE
JEGO TREŚĆ WIZUALNA
NIE JEST NASTAWIONA NA
KONWENCJONALNY
ODBIÓR.

EFEKT „AHA”
ZADANIEM ARTYSTY
JEST SPREPAROWANIE
BODŹCA, BY WYWOŁAŁ
ON OKREŚLONE
EMOCJE, KTÓRE
WZMOCNIĄ PRZEKAZ
WIZUALNY.




DZIEŁO SZTUKI WYBIÓRCZO SKUPIA UWAGĘ NA
NIEKTÓRYCH CECHACH MALOWANEGO OBIEKTU,
ARTYŚCI POSŁUGUJĄ SIĘ PRZERYSOWANIAMI,
POMINIĘCIAMI I PRZESUNIĘCIAMI
KOMPOZYCYJNYMI, NIEKIEDY NIE UDAJE SIĘ
ZIDENTYFIKOWAĆ OD RAZU PRZEDSTAWIONEGO
PRZEDMIOTU,
WIDZ TWORZY HIPOTEZY NA TEMAT BODŹCA,
INFORMACJA PRZENOSZONA PRZEZ BODZIEC
MOŻE ZOSTAĆ NACECHOWANA EMOCJONALNIE.
 BODZIEC
ILUZYJNY,
 BODZIEC NIEJEDNOZNACZNY,
 BODZIEC WYOLBRZYMIONY,
 BODZIEC RELACYJNY,
 BODZIEC EMPATYZUJĄCY.
WIZUALNE BODŹCE NIEJEDNOZNACZNE
NATHAN COHEN
WIZUALNE BODŹCE NIEJEDNOZNACZNE
SZEŚCIAN NECKERA
MICHAEL POL
ARTYSTYCZNE BODŹCE ILUZYJNE
ANDREA MANTEGNA
VICTOR VASARELY, SUPERNOWA
WIZUALNE BODŹCE NIEJEDNOZNACZNE WYŻSZEGO RZĘDU:
RENĚ MAGRITTE
CARTE BLANCHE
BODZIEC WYOLBRZYMIONY
EL GRECO
ŚWIĘTY ANDRZEJ
I ŚWIĘTY
FRANCISZEK
BODZIEC
WYOLBRZYMIONY
ALBERTO GIACOMETTI,
KROCZĄCY CZŁOWIEK
BODZIEC RELACYJNY
DIEGO VELĂZQUEZ, LAS MENINAS
PABLO PICASSO, LAS
MENINAS
SALVADOR DALI, OCZEKUJĄCE SŁUŻĄCE
BODZIEC RELACYJNY
JACQUES - LOUIS DAVID,
MADAME RĒCAMIER
RENĒ MAGRITTE,
MADAME RĒCAMIER
de DAVID
BODZIEC EMPATYZUJĄCY
JOHANNES VERMEER,
CZYTAJĄCA LIST
BODZIEC EMPATYZUJĄCY
MICHELANGELO MERISI DA CARAVAGGIO,
JUDYTA I HOLOFERNES
BODZIEC EMPATYZUJĄCY
VINCENT VAN GOGH,
PIETĀ (ZA DELACROIX)
 CZY
KAŻDY TYP
ARTYSTYCZNEGO
BODŹCA
WIZUALNEGO
JEST DŹWIGNIĄ
WYOBRAŹNI?

JAKĄ FUNKCJĘ
PEŁNI
WYOBRAŹNIA W
PROCESIE
ARTYSTYCZNEJ
(ESTETYCZNEJ)
KOMUNIKACJI
WIZUALNEJ?



WYOBRAŹNIA TO FUNKCJA UMYSŁU, DZIĘKI KTÓREJ
GENERUJEMY OBRAZY MENTALNE POD
NIEOBECNOŚĆ BODŹCA WZROKOWEGO.
WYOBRAŹNIA TO DYSPOZYCJA DO DOSTRZEGANIA
WIELOZNACZNOŚCI I WIELOŚCI ROZWIAZAŃ.
WYOBRAŹNIA TO OPERACJA DOKONYWANA NA
ISTNIEJĄCYM MATERIALE, ZWIAZANA Z TWÓRCZYM
PRZETASOWANIEM ELEMENTÓW, NOWYM ICH ZE
SOBĄ POŁĄCZENIEM ORAZ „DOPOWIADANIEM” I
DODAWANIEM NOWYCH ELEMENTÓW DO
ISTNIEJĄCEGO WZORCA.
 QUASI
– WYOBRAŹNIA;
 PROTOWYOBRAŹNIA;
 WYOBRAŹNIA WŁAŚCIWA.
TYP WYOBRAŹNI
ESTETYCZNEJ
FUNKCJE
WYOBRAŻENIOWE
TYP INICJUJĄCEGO
BODŹCA / PRZYKŁAD
QUASI WYOBRAŹNIA
1. GENERUJE OBRAZ
MENTALNY CZEGOŚ,
CZEGO NIE MA.
BODZIEC ILUZYJNY /
KRATA HERMANA
PROTOWYOBRAŹNIA 1. GENERUJE OBRAZ
BODZIEC
MENTALNY,
NIEJEDNOZNACZNY /
2. UMOŻLIWIA WYKRYCIE SZEŚCIAN NECKERA
WIELOZNACZNOŚCI
BODŹCA.
WYOBRAŹNIA
WŁAŚCIWA
1. GENERUJE OBRAZ
1. BODZIEC
MENTALNY,
WYOLBRZYMIONY
2. UMOŻLIWIA WYKRYCIE
/EL GRECO
WIELOZNACZNOŚCI
2. BODZIEC
BODŹCA,
EMPATYCZNY / VAN
3. UMOŻLIWIA
GOGH
MANIPULACJĘ NA
3. BODZIEC
CECHACH
RELACYJNY
KOMPOZYCJI
MAGRITTE - DAVID
OBRAZU.
WYOBRAŹNIA WŁAŚCIWA ODGRYWA
SZCZEGÓLNĄ ROLĘ PRZY ODBIORZE DZIEŁ
SZTUKI. UJAWNIA SIĘ ONA, GDY:
PROCES PRZETWARZANIA MA CHARAKTER
TOP – DOWN,
WYSTĘPUJĄ ŚWIADOME PROCESY DECYZYJNE
W KONTEKŚCIE NIEJEDNOZNACZNOŚCI
(SPOWODOWANE PRAWDOPODOBNIE
AKTYWACJĄ KORY CZOŁOWEJ),
ROZWIĄZANIA NIEJEDNOZNACZNOŚCI NIE SĄ
OCZYWISTE I WYMAGAJĄ TWÓRCZEGO
WYKORZYSTANIA ELEMENTÓW DZIEŁA SZTUKI.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ