Transcript اسلايدهاي كارگاه - انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران شاخه خراسان

‫بسم هللا الرحمن الرحیم‬
Interoperability among digital libraries'
standards
1
‫اللهم صل علی علی بن موسی الرضا المرتضی‬
‫االمام التقی النقی و حجتک علی من فوق‬
‫االرض و من تحت الثری الصدیق الشهید‬
‫صاله کثیره تامه زاکیه متواصله متواتره‬
‫مترادفه کافضل ما صلیت علی احد من اولیائک‬
‫‪2‬‬
‫‪Organizing Content Objects of Digital‬‬
‫‪Libraries‬‬
‫استانداردهای کتابخانه های دیجیتالی‪ :‬حرکت به سوی‬
‫ایجاد نظام های هستی شناسانه‬
‫سید مهدی طاهری‬
‫عضو هیئت مدیره انجمن کتابداری و اطالع رسانی ایران؛‬
‫عضو هیئت علمی مرکز اطالعات و مدارک اسالمی‬
‫‪http://www.smtaheri.ir‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪3‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .1‬سخن آغازین‬
‫‪‬‬
‫کتابخانه های دیجیتالی نسل جدیدی از کتابخانه ها هستند که در بستر فناوری های نوین اطالعاتی –‬
‫محیط و رسانه های الکترونیکی‪ -‬تحقق می یابند؛‬
‫‪‬‬
‫قابلیت هایی که فناوری های نوین اطالعاتی برای این کتابخانه ها فراهم نموده اند‪ ،‬موجب تولید ارزش‬
‫افزوده نسبت به کتابخانه های سنتی (فیزیکی) گردیده است؛‬
‫‪‬‬
‫با این وجود‪ ،‬به منظور پاسخگویی به نیاز جامعه استفاده کنندگان و تسریع و تسهیل دسترسی به اشیای‬
‫محتوایی‪ ،‬همانند نسل پیشین‪ ،‬اعمال فرایند مدیریت اطالعات در کتابخانه های دیجیتالی نیز ضروری‬
‫است؛‬
‫‪‬‬
‫انسجام‪ ،‬یکپارچگی‪ ،‬ارزیابی‪ ،‬و بهینه سازی فرایندها و اجزای تشکیل دهنده در هر نظام و محیط‬
‫اطالعاتی در جهت نیل به اهداف و ماموریت ها‪ ،‬نیازمند استاندادسازی است‪ .‬کتابخانه های دیجیتالی نیز‬
‫از این قاعده مستثنی نیستند؛‬
‫‪4‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .1‬سخن آغازین (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫در همین راستا‪ ،‬تالش های گسترده و عمیقی از سوی برخی سازمان های معتبر بین المللی و کتابخانه‬
‫های بزرگ دنیا برای طراحی و ایجاد استانداردهای مرتبط با حوزه مدیریت اطالعات در نسل جدید‬
‫کتابخانه ها صورت گرفته است؛‬
‫‪‬‬
‫هر یک از استانداردهای تولید شده سعی نموده اند ویژگی های اساسی نظام اطالعاتی کتابخانه های‬
‫دیجیتالی‪ ،‬یعنی انعطاف پذیری و گسترش پذیری‪ ،‬انسجام‪ ،‬یکپارچگی ‪ ،‬و میانکنش پذیری‪ ،‬را پشتیبانی‬
‫کنند‪ .‬برخی از این استانداردها‪ ،‬از سازگاری استانداردهای پیشین مرتبط با حوزه مدیریت اطالعات پدید‬
‫آمده‪ ،‬و برخی دیگر بعد از ایجاد محیط های جدید بوجود آمده اند؛‬
‫‪5‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .1‬سخن آغازین (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫از سوی دیگر ماهیت کتابخانه های دیجیتالی ‪-‬وجود انواع اشیای محتوایی در قالب های گوناگون‪ ،‬ایفای‬
‫کارکردهای متعدد‪ ،‬بهره مندی از شبکه های اطالعاتی‪ ،‬حجم گسترده اطالعات‪ ،‬و ‪ -...‬ایجاب میکند‪ ،‬از‬
‫طیف وسیعی از استانداردها استفاده شود؛‬
‫‪6‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫ آشنایی با برخی از مفاهیم‬.2

Interoperability : The ability of different types of computers,
networks, operating systems, and applications to work together
effectively, without prior communication, in order to exchange
information in a useful and meaningful manner
Interoperability among digital libraries'
standards
7
‫‪ .2‬آشنایی با برخی از مفاهیم (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫پروفایل های کاربردی‪ :‬مجموعه عناصر فراداده ای (از یک یا چند استاندارد فراداده ای)‪ ،‬خط مشی ها‪،‬‬
‫تجربیات برتر‪ ،‬و رهنمودهایی که به منظور کاربردهای خاص (محلی) تعریف شده است‪ .‬یا‪ ،‬اعالن‬
‫ضوابطی که یک سازمان‪ ،‬یک منبع اطالعاتی‪ ،‬یک برنامه کاربردی‪ ،‬یا جامعه استفاده کنندگان در‬
‫بکارگیری فراداده هایشان استفاده می کنند‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .2‬آشنایی با برخی از مفاهیم (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫زبان نشانه گذاری گسترش پذیر‪ :‬زبان نشانه گذاری گسترش پذیر (‪ )XML‬به عنوان استانداری برای‬
‫بازنمود و تبادل داده ها بر روی وب در سال ‪ 1998‬توسط کنسرسیوم وب جهانی ( ‪W3‬‬
‫‪ )consortium‬توسعه یافت‪ .‬داده هایی که در قالب ‪ XML‬نشانه گذاری می شوند‪ ،‬به داده هایی‬
‫ساختارمند تبدیل‪ ،‬و مدارکی خود توصیف بوجود می آورند‪ .‬این ویژگی موجب استقالل مدارک مبتنی بر‬
‫‪ XML‬از هر سکویی (‪ )platform‬شده‪ ،‬تبادل آنها را میان نظام های ناهمگن ممکن‪ ،‬و بنابراین میان‬
‫کنش پذیری نظام های اطالعاتی را باعث میگردد‬
‫‪9‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .2‬آشنایی با برخی از مفاهیم (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫عناصر فراداده ای‪ :‬به صفات یا خصایص اشیای محتوایی (منابع اطالعاتی) عنصر نام نهاده اند‪ .‬مانند‬
‫عنوان‪ ،‬پدیدآورنده‪ ،‬ناشر‪ ،‬و ‪ . ...‬در حوزه علم اطالعات‪ ،‬شاخه سازماندهی اطالعات به این عناصر‪،‬‬
‫عناصر کتابشناختی گویند‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
)‫ آشنایی با برخی از مفاهیم (ادامه‬.2

Crosswalk or Mapping table: is a table that shows equivalent elements
(or "fields") in more than one database. It maps the elements in one
metadata scheme to the equivalent elements in another scheme.

example
Interoperability among digital libraries'
standards
11
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫استانداردهای متعددی از لحاظ کارکردپذیری تا کنون در حوزه کتابخانه های دیجیتالی گسترش یافته اند؛‬
‫از میان این استانداردها‪ ،‬برخی به دلیل جامعیت‪ ،‬کیفیت‪ ،‬پشتیبانی بین المللی‪ ،‬سهولت پیاده سازی و‬
‫ایجاد‪ ،‬تعامل با دیگر استانداردها‪ ،‬امکان گسترش‪ ،‬و ‪ ...‬بیش از دیگران مورد توجه و اقبال قرار گرفته‪-‬‬
‫اند؛‬
‫‪12‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫"قالب فراداده ای مارک ‪ 21‬در بستر زبان نشانه گذاری گسترش پذیر (‪:")MARCXML‬‬
‫‪‬‬
‫این استاندارد توسط "دفتر استانداردهاي مارک و توسعه شبکه" کتابخانه کنگره‪ ،‬به منظور پیاده سازی‬
‫داده های مارک در محیط "زبان نشانه گذاری گسترش پذیر(‪ ")XML‬طراحی شده است؛‬
‫‪‬‬
‫انعطاف پذیري و گسترش پذیري این چارچوب‪ ،‬امکان پاسخگویي به نیازهاي مختلف و خاص را براي‬
‫کاربران فراهم مي کند؛‬
‫‪‬‬
‫‪13‬‬
‫این چارچوب خود شامل طرح ها‪ ،‬نرم افزارها و الگوهاي از پیش تعریف شده اي است؛‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫"استاندارد انتقال و کدگذاری فراداده ها (‪:")METS‬‬
‫‪‬‬
‫پروژه ‪ ،MOA2‬در زمینه تهیه یک قالب کدگذاری برای فراداده های توصیفی‪ ،‬مدیریتی‪ ،‬و ساختاری‬
‫برای اشیای محتوایی به منظور پاسخگویی به نیازهای سازماندهی کتابخانه های دیجیتالی فعالیت می‬
‫کند؛‬
‫‪‬‬
‫استاندارد ‪ METS‬بوسیله این پروژه به منظور ایجاد فراداده های ضروری برای مدیریت اشیای‬
‫محتوایی یک سازمان و تبادل این اشیای محتوایی میان چند سازمان و کاربران آنها‪ ،‬در بستر ‪XML‬‬
‫توسعه یافته است؛‬
‫‪14‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫"طرح فراداده ای توصیف شیء (‪:")MODS‬‬
‫‪‬‬
‫این طرح برای مجموعه عناصر کتابشناختی که با اهداف گوناگون‪ ،‬به خصوص کاربردهای کتابخانهای‬
‫استفاده می شوند‪ ،‬در بستر "زبان نشانه گذاری گسترش پذیر (‪ ")XML‬تهیه شده است؛‬
‫‪‬‬
‫این طرح فراداده ای امکان انتقال داده های کتابشناختی گزیده از پیشینه های موجود مارک‪ ،‬نیز توانایی‬
‫ایجاد پیشینه های توصیف برای منابع جدید را فراهم می آورد؛‬
‫‪‬‬
‫طرح یاد شده بخشی از فیلدهای مارک ‪ 21‬که برای فهرست نویسی منابع الکترونیکی‪ ،‬به ویژه منابع‬
‫شبکه ای‪ ،‬الزم است را شامل شده و از برچسب های زبان پایه بیش از برچسب های عددی استفاده می‬
‫کند؛‬
‫‪15‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫"طرح فرادادهای توصیف مستند (‪:")MADS‬‬
‫‪‬‬
‫برای مجموعه عناصر مستندی که در تهیه پیشینه های فراداده ای به منظور توصیف افراد حقیقی و‬
‫حقوقی‪ ،‬رویدادهای مهم‪ ،‬شناسه های موضوعی و جغرافیایی‪ ،‬و‪ ...‬بکار میروند؛‬
‫‪16‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫"طرح فرادادهای هسته دوبلین (‪:")DCMI‬‬
‫‪‬‬
‫طرحي بین المللي و میان رشته اي است که مجموعه عناصري ساده و کارآمد براي توصیف طیف‬
‫گستردهاي از منابع اطالعاتي شبکه اي ارائه مي دهد‬
‫‪17‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫"فراداده برای نگهداری اشیای دیجیتالی (‪:")PREMIS‬‬
‫‪‬‬
‫مجموعه عناصر مبتنی بر ‪ XML‬که با هدف ثبت فراداده های مربوط به نگهداری شیء دیجیتالی در‬
‫کتابخانه یا مجموعه دیجیتالی‪ ،‬گسترش یافته است‬
‫‪18‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫"فراداده فنی برای اشیای دیجیتالی متنی (‪:")TextMD‬‬
‫طرحی فراداده ای و مبتنی بر ‪ XML‬که عناصری فراداده ای برای اشیای دیجیتالی متن‪-‬پایه ارائه می‪-‬‬
‫دهد‪ .‬این طرح بیشتر در بخش فراداده های مدیریتی "استاندارد انتقال و کدگذاری فرادادهها (‪")METS‬‬
‫استفاده میشود؛‬
‫‪19‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫"فراداده برای مدیریت تصاویر در بستر ‪:")MIX( XML‬‬
‫‪‬‬
‫این طرح فراداده ای محصول دفتر استانداردهای مارک و توسعه شبکه‪ ،‬با همکاری کمیته استانداردهای‬
‫فراداده ای فنی برای تصاویر ثابت وابسته به "سازمان استانداردهای اطالعات ملی (‪ ")NISO‬است‪ ،‬و‬
‫به منظور مدیریت تصاویر دیجیتالی توسعه یافته است‬
‫‪20‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫"شناسگر شیء دیجیتالی (‪:")DOI‬‬
‫‪‬‬
‫نظامی برای شناسایی دائمی و تبادل میانکنش پذیر مالکیت معنوی بر روی شبکه های دیجیتالی است‬
‫‪21‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫"توصیف و دسترسی به منبع (‪:")RDA‬‬
‫‪‬‬
‫مجموعهای جامع از دستورالعملها و رهنمودهایی برای فهرستنویسی (توصیف و دسترسی) همه انواع‬
‫اشیای محتوایی با تاکید بر دنیای دیجیتالی که برای همه افراد قابل فهم باشد‪ ،‬و جایگزین قواعد پیشین‬
‫فهرستنویسی (‪ )AACR2‬شده است‪ .‬این استاندارد تمامی کارکردهای ششگانه یک فهرست و سلسله‬
‫مراتب روابط در دادههای کتابشناختی را پشتیبانی میکند؛‬
‫‪‬‬
‫رفع نواقص و نقاط ضعف در قواعد فهرستنویسی‪ ،‬اولین بار در "کنفرانس بینالمللی اصول و گسترش‪-‬‬
‫های آینده قواعد فهرستنویسی انگلو‪-‬امریکن" در تورنتو کانادا (‪ )1997‬مطرح شد‪ .‬در این کنفرانس‬
‫تدوین ویرایش سوم قواعد فهرستنویسی انگلو‪-‬امریکن‪ ،‬و پس از آن تدوین استاندارد جدیدی با نام‬
‫"توصیف و دسترسی به منبع (‪ ")RDA‬مد نظر قرار گرفت‪ .‬توسعه استاندارد "توصیف و دسترسی به‬
‫منبع (‪ ،")RDA‬بر پایه "ویرایش دوم قواعد فهرستنویسی انگلو‪-‬امریکن (‪ ")AACR2‬و استاندارد‬
‫"ملزومات کارکردی برای پیشینههای کتابشناختی (‪ ")FRBR‬به منظور تعیین و برقراری روابط میان‬
‫اشیای محتوایی در سطح قواعد فهرستنویسی بود؛‬
‫‪22‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪ .3‬معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫"توصیف و دسترسی به منبع (‪:")RDA‬‬
‫‪‬‬
‫استاندارد ‪ RDA‬عالوه بر پایه قرار دادن استانداردهای ‪ ،AACR2‬و خانواده ‪ ،FRBR‬بر مبنای‪ ،‬یا‬
‫سازگار با استانداردهای )‪ ،DACS ،ISAD(G‬و ‪ RAD‬نیز هست؛‬
‫‪‬‬
‫رفع نواقص و نقاط ضعف در قواعد فهرستنویسی‪ ،‬اولین بار در "کنفرانس بینالمللی اصول و گسترش‪-‬‬
‫های آینده قواعد فهرستنویسی انگلو‪-‬امریکن" در تورنتو کانادا (‪ )1997‬مطرح شد‪ .‬در این کنفرانس‬
‫تدوین ویرایش سوم قواعد فهرستنویسی انگلو‪-‬امریکن‪ ،‬و پس از آن تدوین استاندارد جدیدی با نام‬
‫"توصیف و دسترسی به منبع (‪ ")RDA‬مد نظر قرار گرفت‪ .‬توسعه استاندارد "توصیف و دسترسی به‬
‫منبع (‪ ،")RDA‬بر پایه "ویرایش دوم قواعد فهرستنویسی انگلو‪-‬امریکن (‪ ")AACR2‬و استاندارد‬
‫"ملزومات کارکردی برای پیشینههای کتابشناختی (‪ ")FRBR‬به منظور تعیین و برقراری روابط میان‬
‫اشیای محتوایی در سطح قواعد فهرستنویسی بود؛‬
‫‪23‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
RDA sections
Recording attributes 
Section 1 - Recording attributes of manifestation and item 
Section 2 - Recording attributes of work and expression 
Section 3 - Recording attributes of person, family, and corporate body
Section 4 - Recording attributes of concept, object, event, and place 
Recording relationships 
Section 5 - Recording primary relationships 
Section 6 - Recording relationships to persons, families, and corporate
bodies associated with a resource
Section 7 - Recording subject relationships 
Section 8 - Recording relationships between works, expressions, 
manifestations and items
Section 9 - Recording relationships between persons, families, and 
corporate bodies
Section 10 - Recording relationships between concepts, objects, 
events, and places


)‫ معرفی اجمالی استانداردهای مورد مطالعه (ادامه‬.3
ISAD: The purpose of archival description is to identify and explain the
context and content of archival material in order to promote its
accessibility. This is achieved by creating accurate and appropriate
representations and by organizing them in accordance with
predetermined models. Description-related processes may begin at
or before records creation and continue throughout the life of the
records. These processes make it possible to institute the intellectual
controls necessary for reliable, authentic, meaningful and accessible
descriptive records to be carried forward through time.

Interoperability among digital libraries'
standards
25
Conceptualization : every wiki page is a concept , pages
and therefore concepts are related with each other .
Page
2
Pag
e6
Pag
e1
Line =relate
Pag
e5
Pag
e3
Pag
e4

Conceptualization : every wiki page contains many
concepts Which can be linked to any page or each other
Red =relate
Con
Blue=contains
cept
Con
cept
2
3
Con
cept
1
Pag
e2
con
cept
4
Pag
e1


‫الگوی ‪FRBR‬‬
‫موجودیتها‬
‫‪ ‬اثر‬
‫‪ ‬بیان‬
‫‪ ‬قالب‬
‫‪ ‬مدرک‬
‫‪ ‬شخص‬
‫‪ ‬تنالگان‬
‫‪ ‬مفهوم‬
‫‪ ‬شیء‬
‫‪ ‬رخداد‬
‫‪ ‬مکان‬
‫روابط‬
‫‪ ‬میان موجودیتهای گروه اول‬
‫‪ ‬میان موجودیتهای شخص و تنالگان‬
‫‪ ‬روابط موضوعی‬
‫‪ ‬دیدگاه ردهبندی روابط کتابشناختی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫برابری‪ /‬همارزی‪Equivalence /‬‬
‫اشتقاقی‪Derivative /‬‬
‫توصیفی‪Descriptive /‬‬
‫کل و جزء‪Whole- Part /‬‬
‫همراهی‪Accompanying /‬‬
‫توالی‪Sequential /‬‬
‫ویژگیهای مشترک‪Shared /‬‬
‫‪Characteristic‬‬
object
Semin. Org.
document
organization
RPSH
person
book
Renigated Org.
resource
ontology
Is-a
Publisher-of
book
Is-a
Is-a
Is-a
Is-a
journal
Is-member-of
H. association
book1
Part-of
problem1
problem2
person2
related
Journal 1
express
ed
expresses
person1
Author-Of
about
about
Religious Problem Seeking Headquarter
29
‫هستي شناسي چيست؟‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪30‬‬
‫شاخه اي از فلسفه كه به مطالعه وجود مي پردازد‪.‬‬
‫وجود به چه معناست؟ چيزي كه وجود دارد داراي چه كيفياتي است؟ چه چيزي‬
‫وجود دارد؟ چه گونه هاي كلي موجود‪ ،‬وجود دارند؟‬
‫نظام خاصي از مقوله ها كه به توصيف تصويري معين از جهان مي پردازد‪.‬‬
‫هستي شناسي ارسطو‪ ،‬و ارتباط سلسله مراتبي بين مفاهيم‬
‫‪Religious Problem Seeking Headquarter‬‬
‫یا‬
‫‪‬‬
‫‪31‬‬
‫جدیدترین برچسب ضمیمه شده به برخی نظام های سازماندهی دانش‬
‫است‪ .‬جامعه مدیریت دانش و هوش مصنوعی آمریکا در حال گسترش‬
‫هستی شناسی هایی مطابق الگوهای مفهومی خاص است‪ .‬آنها می‬
‫توانند روابط پیچیده ای را میان اشیاء بازنمایی کنند‪ ،‬و قوانین و اصول‬
‫مفقوده از شبکه های معنایی را در برمی گیرند‪ .‬هستی شناسی هایی که‬
‫دانش را در حوزه ای خاص توصیف می کنند‪ ،‬با نظام های داده کاوی‬
‫و مدیریت دانش پیوند می یابند‪.‬‬
‫‪Religious Problem Seeking Headquarter‬‬
‫هستي شناسي در هوش مصنوعي‬
.)‫ تعريف رسمي و واضح يك مفهوم سازي تسهيم شده است(گروبر‬، ‫هستي شناسي‬
a formal, explicit specification of a shared
conceptualization – Gruber
‫مفهوم سازي‬
‫تعريف‬
‫واضح‬
‫رسمي‬
‫تسهيم شده‬
Religious Problem Seeking Headquarter






32
‫هستي شناسي در هوش مصنوعي (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪33‬‬
‫مفهوم سازي‪ :‬مدل انتزاعي يك پديده از طريق شناساي ي مفاهيم مرتبط با ان و نيز رابطه‬
‫ان مفاهيم با يكديگر‪.‬‬
‫تعريف‪ :‬توصيف و بازنماي ي مفهوم سازي به شكلي مجسم و عيني شده‪.‬‬
‫واضح‪ :‬نوع مفاهيم و محدوديت ها در بكارگيري انها بايد بطور واضح تعريف شوند‪.‬‬
‫رسمي‪ :‬هستي شناسي بايد ماشين‪-‬خوان باشد‪.‬‬
‫تسهيم شده‪ :‬هستي شناسي بايد دربرگيرنده دانش مورد اجماع و توافق حوزه يا حوزه‬
‫هاي خاص باشد‪.‬‬
‫‪Religious Problem Seeking Headquarter‬‬


In information science: The term “ontology” has been used for a
number of years by the artificial intelligence and knowledge
representation community but is now becoming part of the standard
terminology of a much wider community including information
systems modeling and XML.
It describes domain knowledge in a generic way and provides an
agreed-upon understanding of a domain. A more concise definition
might be: an ontology is a system that contains concepts or entities,
the definition of those concepts or entities, and the specification of
relationships among those concepts or entities.
ONT
OLO
GY
Religious Problem Seeking Headquarter
34
‫حاصل کالم‬
‫‪‬‬
‫همان طور پیشتر نشان داده شد‪ ،‬تمامی استانداردهای حوزه کتابخانه دیجیتالی برای میانکنش پذیری با‬
‫دیگر استانداردها‪ ،‬تمهیدات ویژه ای را طراحی نموده اند؛‬
‫‪‬‬
‫از جمله این تمهیدات می توان به انتخاب زبان نشانه گذاری گسترش پذیر (‪ )XML‬به عنوان بستر‬
‫نحوی تمامی استانداردهایی که به برای ذخیره و بازیابی اطالعات گسترش یافته اند‪ ،‬تهیه انواع گذرگاه‬
‫ها و جداول تطبیقی توسط فراهم کنندگان استانداردها و پیاده سازان آنها‪ ،‬ایده پروفایل های کاربردی‪،‬‬
‫وجود عناصر ارتباطی‪ ،‬پشتیبانی از بیش از یک کارکرد از دیدگاه مدیریت اطالعات‪ ،‬و ‪ ...‬اشاره کرد؛‬
‫‪35‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫حاصل کالم (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫این حرکت از سوی طراحان استانداردهای یاد شده‪ ،‬زمینه را برای طراحی و ایجاد یک کتابخانه‬
‫دیجیتالی استاندارد فراهم نموده است؛‬
‫‪‬‬
‫بدیهی است مفهوم کتابخانه دیجیتالی زمانی به عینیت می رسد که تمامی این استانداردها را – به‬
‫استثنای استانداردهای با کارکرد مشابه –پیاده سازی شود‪ .‬یا به تعبیر دیگر‪ ،‬همه کارکردها و وظایفی‬
‫که از یک کتابخانه دیجیتالی انتظار می رود‪ ،‬پشتیبانی نماید؛‬
‫‪36‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫حاصل کالم (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫همچنین رعایت ویژگی میانکنش پذیری از سوی استانداردها که منجر به میانکنش پذیری کتابخانه های‬
‫دیجیتالی با یکدیگر و با سایر نظام های اطالعاتی نیز خواهد شد‪ ،‬ایده کتابخانه دیجیتالی جهانی را جامه‬
‫عمل خواهد پوشاند؛‬
‫‪‬‬
‫عالوه بر استانداردهای مورد مطالعه در این پژوهش‪ ،‬استانداردهای دیگری نیز در حوزه کتابخانه‬
‫دیجیتالی گسترش یافته اند‪ ،‬که از لحاظ کارکردی شبیه استانداردهای جامعه این پژوهش هستند؛‬
‫‪37‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫حاصل کالم (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫بنابراین‪ ،‬الگوی ارائه شده می تواند الگوی مناسبی برای سازمان هایی که قصد ایجاد و توسعه کتابخانه‬
‫دیجیتالی با استفاده از دیگر استانداردها را دارند‪ ،‬باشد‪ .‬توجه به تمهیدات استانداردها برای میانکنش‬
‫پذیری با سایر استانداردها نقطه عطف است؛‬
‫‪‬‬
‫مسئله میانکنش پذیری در سطوح مختلف کتابخانه های دیجیتالی مطرح است‪ .‬از این رو قابلیت تبدیل به‬
‫یک حوزه پژوهشی عمده و کامال کاربردی را دارد‪ .‬امید است پژوهشگران ایرانی به این حوزه نیز توجه‬
‫نموده‪ ،‬برخی از پایان نامه های دانشگاهی در سطوح مختلف به آن اختصاص یابد؛‬
‫‪38‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
‫‪‬‬
‫نحوه استناد به این کارگاه‪:‬‬
‫طاهری‪ ،‬مهدی (‪ .)1389‬کارگاه آموزشی ”میانکنش پذیری استانداردهای کتابخانه های دیجیتالی“‪ .‬برای‬
‫سازمان کتابخانه ها‪ ،‬موزه ها‪ ،‬و مرکز اسناد آستان قدس رضوی‪ ،‬شهریور ‪.1389‬‬
‫‪39‬‬
‫'‪Interoperability among digital libraries‬‬
‫‪standards‬‬
Interoperability among digital libraries'
standards
40
‫بحث و گفتگو‬
Organizing Content Objects of Digital
Libraries
41