Transcript مرور متون به روش ماتريس - مركز مطالعات و توسعه آموزش پزشكي

‫علي شيخيان‬
‫دكتراي ايمونولوژي و سرولوژي‬
‫عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي لرستان‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪E-mail:‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مرور متون به روش ماتریس‬
‫‪ ‬راه پی بردن به ضرورت استفاده از این روش‪،‬‬
‫توجه به این نکته است که مرور هر‬
‫مجموعهای از متون‪ ،‬در واقع مشتمل بر چهار‬
‫گام اساسی است‪:‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫فلسفه استفاده از روش ماتریس‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪(1‬‬
‫تصمیمگیری در خصوص نوع متونی که قرار است مرور‬
‫شوند‪.‬‬
‫مطالعه و درک آنچه نویسندگان در آثارشان آوردهاند‪.‬‬
‫ارزیابی ایدهها‪ ،‬روشهای پژوهشی و نتایج هر کدام از‬
‫آثار‪.‬‬
‫جمعبندی محتوای متون یا اسناد یا شواهد مرور شده‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬با توجه به ویژگیهای موجود در هر کدام‬
‫از مراحل چهارگانه باال‪ ،‬فرد ممکن است به‬
‫راحتی در پیچ و خمهای آنها گرفتار شود‪.‬‬
‫پس‪ ،‬به نوعی استراتژی یا راهبرد‬
‫نیازمندیم که به کمک آن بتوانیم‪:‬‬
‫و بازیابی متون را سازماندهی کنیم‪،‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ (1‬متون انتخاب شده در فرآیند جستجو‬
‫شکلگیری و پیشرفت ایدهها توسط نویسندگان‬
‫مختلف در متون متفاوت و در طول زمان‪،‬‬
‫ساختاردهی کنیم‪،‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ (2‬اطالعات را به منظور پی بردن به نحوه‬
‫متون بررسی شده استفاده نماییم‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ (3‬از این ساختار برای جمعبندی یا تلفیق‬
‫‪ (1‬متون )‪ (Literature‬را تعریف کنید‪.‬‬
‫‪ (2‬مرور متون )‪ (Literature Review‬را تعریف کنید‪.‬‬
‫‪ (3‬اهمیت مرور متون را توضیح دهید‪.‬‬
‫‪ (4‬مراحل مرور متون را لیست کنید‪.‬‬
‫‪ (5‬انواع منابع اطالعاتي را نام ببرید‪.‬‬
‫‪ (6‬چگونگی تدوین سؤال پژوهشی را شرح دهید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پس از پایان این مبحث از شما انتظار میرود که بتوانید‬
‫‪ (7‬راههای جستجوی متون را لیست کنید‪.‬‬
‫‪ (8‬نحوهی سازماندهی و خالصهسازی متون را شرح دهید‪.‬‬
‫‪ (9‬چگونگی سنتز (جمعبندی) متون را شرح دهید‪.‬‬
‫‪(10‬نحوه ایجاد و مزیت استفاده از کتابخانه پوشههای اصلی‬
‫مرور متون را توضیح دهید‪.‬‬
‫‪(11‬سیستم نمایهسازی ماتریس و کاربرد آن را شرح دهید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫دنباله اهداف آموزشی‬
‫مقدمات و تعاریف‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مبحث اول‪:‬‬
‫‪ ‬اصطالح متون علمی به کلیه انتشارات تئوریک و تحقیقاتی موجود در‬
‫مجالت علمی‪ ،‬کتابهای مرجع‪ ،‬کتابهای درسی‪ ،‬گزارشهای دولتی‪،‬‬
‫بیانیههای مربوط به سیاستگذاری و نیز سایر اسناد مرتبط با‬
‫جنبههای نظری‪ ،‬عملی و نتایج پرسشگری علمی اطالق میشود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫متون علمی چه هستند؟‬
‫‪ ‬فرآيند جستجو‪ ،‬بازيابي‪ ،‬انتخاب‪ ،‬تحليل نظام‌مند‪،‬‬
‫سنتز متونی (یا اسناد یا شواهدی)‬
‫ی ‌و ‌‬
‫خالصه‌ساز ‌‬
‫منتشر شده‌اند‪.‬‬
‫‌‬
‫در يک زمينه موضوعی خاص‬
‫است که ‌‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مرور متون چيست؟‬
‫‪ (1‬تبیین مشکل یا سؤال پژوهشی جدید یا بهینهسازی سؤال‬
‫پژوهشی قبلی‪.‬‬
‫‪ (2‬مشخص کردن کمبودها و یا تناقضهای پژوهشهای‬
‫انجام گرفته در خصوص موضوع که نیاز به‬
‫پژوهشهای جدید را مشخص میکنند‪.‬‬
‫‪ (3‬مشخص شدن نیاز به تکرار پژوهشهای قبلی بوسیله‬
‫نوع متفاوتی از پژوهش و یا در جمعیتی متفاوت‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫کارکردهای بررسی منابع برای پژوهشگر‪:‬‬
‫‪ (4‬پرورش دادن یک فرضیه برای پژوهش‪.‬‬
‫‪ (5‬مشخص کردن بهترین طرح مطالعه و روش‬
‫جمعآوری دادهها برای مطالعه‪.‬‬
‫‪ (6‬کمک به تفسیر نتایج بدست آمده از پژوهش‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫کارکردهای بررسی منابع برای پژوهشگر‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫تدوین سؤال و سپس کلید واژههای مورد جستجو‪.‬‬
‫مشخص کردن مناسبترین منبع (منابع) برای‬
‫جستجو‪.‬‬
‫مشخص کردن استراتژی جستجو در منبع یا منابع‬
‫مورد نظر‪.‬‬
‫بازیابی اطالعات کتابشناختی متون‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مراحل کلی مرور متون‬
‫‪(5‬‬
‫بررسی اطالعات بازیابی شده‪ ،‬کنارگذاشتن اطالعات غیر‬
‫قابل استناد و بیارتباط‪،‬‬
‫‪ (6‬وارد نمودن اطالعات کتابشناختی متون مورد نظر در‬
‫نرمافزارهای مدیریت مراجع‪.‬‬
‫‪(7‬‬
‫مرتبسازی یا دستهبندی متون بازیابی شده‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ادامه مراحل مرور متون‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ (8‬بازیابی شکل کامل متون و مطالعه اولیه آنها برای‬
‫آشنایی با محتوای آنها و انتخاب شاخصهای مورد‬
‫استفاده برای خالصهسازی اسناد‪،‬‬
‫‪ (9‬تهیه فراخالصهای از متون در قالب ماتریس مرور‪.‬‬
‫‪ (10‬سنتز متون با استفاده از ماتریس مرور و تدوین یا‬
‫نگارش نهایی سنتز‪.‬‬
‫‪ ‬مرور متون از آن جهت مهم است که تالش‬
‫میکند تا متون موجود مرتبط با موضوع‬
‫مورد نظر‪ ،‬را خالصه کند‪.‬‬
‫‪ ‬مرور متون‪ ،‬کلیت (مجموعه) پژوهشهای‬
‫مربوط به یک موضوع را قابل درک میکند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫فلسفه یا چرایی انجام مرور متون در علوم سالمت‬
‫‪ ‬در هر کدام از حیطههای علوم‪ ،‬اطالعات زیادی‬
‫وجود دارد‪.‬‬
‫‪ ‬اغلب یک یافته تحقیقاتی در تناقض با دیگری است‬
‫‪ ‬مرور متون به شما در درک تصویری کلی از‬
‫موضوع کمک میکند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫فلسفه یا چرایی انجام مرور متون در علوم سالمت‬
‫‪‬مرور متون به شما در کشف‬
‫شواهد جدید کمک میکند‪.‬‬
‫‪ ‬مرور متون تفکر عینی را در شما‬
‫تقویت میکند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫فلسفه یا چرایی انجام مرور متون در علوم سالمت‬
‫‪ ‬هر یافته تحقیقاتی همانند قطعهای از یک‬
‫جورچین بزرگ است‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬هر یافته‬
‫تحقیقاتی تصویری کامل از موضوع را ارائه‬
‫نمیدهد‪ ،‬بلکه تنها قسمتی از تصویر را نشان‬
‫میدهد و در نتیجه لزوما باید در کنار سایر‬
‫اطالعات به آن نگریست‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چرا اغلب یک یافته تحقیقاتی در تناقض با دیگری است؟‬
‫‪ (1‬مرور نقلی یا غیرنظاممند‬
‫‪ (2‬مرور سیستماتیک یا نظاممند به شیوه کوکران‬
‫‪ (3‬مرور نظاممند ساده شده به روش ماتریس‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫انواع مرور‬
DR. Ali Sheikhian
‫‪(1‬‬
‫پرسش پژوهشی خاصی ندارند‪.‬‬
‫‪(2‬‬
‫استراتژی جستجوی مشخصی ندارند‪.‬‬
‫‪(3‬‬
‫روش معین و مشخصی برای نقد و سنتز یا تلفیق متون ندارند‪.‬‬
‫‪(4‬‬
‫به راحتی قابل تکرار نیستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫خصوصیات مرورهای نقلی‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫پرسش پژوهشی خاصی را دنبال میکنند‪.‬‬
‫دارای استراتژیهای جستجوی مشخص با روشهای جامع‬
‫و دقیق هستند‪.‬‬
‫دارای روشهای قدرتمندی برای نقد و سنتز متون هستند‪.‬‬
‫مرورهای متون بسیار جزئینگر‪ ،‬نیازمند فرآیندی‬
‫سختگیرانه هستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫خصوصیات مرورهای نظاممند‬
‫‪ (4‬در مرور نظاممند تالش میشود تا تمام متون موجود در‬
‫خصوص یک موضوع خاص به طور جامع و مانع‬
‫شناسایی شده‪،‬‬
‫‪ (5‬ضمن این که روششناسی یا متدولوژی این فرآیند به طور‬
‫شفاف بیان میشود‪.‬‬
‫‪ (6‬مرورهای نظاممند را چکیدههای دقیقی از بهترین شواهد‬
‫موجود تعریف میکنند که سؤاالت بالینی کامال مشخص را‬
‫مورد خطاب قرار میدهند )‪.(Mulrow et al. 1997‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫خصوصیات مرورهای نظاممند‬
‫‪ (7‬یکی از خصوصیات اصلی مرور نظاممند آن است که مرورگران از‬
‫پروتکلی سختگیرانه تبعیت میکنند تا اطمینان پیدا کنند که مرور‬
‫انجام شده حالت نظاممند دارد‪.‬‬
‫‪ (8‬به این منظور از روشهای سختگیرانهای برای شناسایی‪ ،‬ارزیابی‬
‫نقادانه و سنتز مطالعات مرتبط برای پاسخگویی به سؤالی از پیش‬
‫طراحی شده استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ (9‬مرورگران سپس راهبرد جستجوی جامعی را تدوین میکنند تا‬
‫هیچ مطالعهای از قلم نیفتد و فرآیند را تا وقتی که جستجو به اتمام‬
‫نرسیده است‪ ،‬کامل نمیدانند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫خصوصیات مرورهای نظاممند‬
‫‪ ‬حتی اگر الزامات سختگیرانهی شیوهی‬
‫بنیاد کوکران در مرور نظاممند متون ممکن‬
‫است خارج از توان یک محقق جوان و‬
‫تازهکار باشد‪ ،‬باز هم میتوان برای مرور‬
‫متون از راهکاری نظاممند استفاده نمود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫راهکاری سادهتر برای مرور متون‬
‫‪ ‬در این روش سؤال پژوهشی نیز کامال مشخص است‪.‬‬
‫‪ ‬در خصوص نوع منابع و شواهد اطالعاتی از قبل‬
‫تصمیمگیری میشود‪.‬‬
‫‪ ‬مشخصات کتابشناختی متون یافت شده وارد‬
‫نرمافزارهای مدیریت مراجع میشوند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫راهکاری سادهتر برای مرور متون‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬متون انتخاب شده به طور کامل مطالعه شده تا بر‬
‫آنها تسلط پیدا شود‪.‬‬
‫‪ ‬اینها در قالب ماتریس مرور خالصه میشوند تا همه‬
‫چیز در کنار هم دیده شود‪.‬‬
‫‪ ‬اطالعات حاصل از همه این متون به شکل یک کلیت‬
‫سنتز میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬از آنجایی که اطالعات زیادی در خصوص‬
‫مطلب مورد نظر شما وجود دارد‪ ،‬به‬
‫اطالعات و مطالب فراوانی دست پیدا‬
‫خواهید کرد که ممکن است مورد توجه‬
‫شما بوده و یا به درد شما نخورند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫متون مناسب برای مرور مورد نظر من کدامند؟‬
‫‪ ‬اولین وظیفه شما در این مورد این است که در‬
‫صورت مواجهه با چنین اطالعات متفاوتی‪،‬‬
‫بین آنها تمایز قائل شده و برای پاسخ به‬
‫پرسش پژوهشی خود منابع و اطالعات مناسب‬
‫و در خور کارتان را انتخاب کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫متون مناسب برای مرور مورد نظر من کدامند؟‬
‫‪ ‬انتخاب نوع اطالعات‪ ،‬به پرسش پژوهشی شما‬
‫بستگی دارد‪.‬‬
‫‪ ‬قبل از هر چیز باید تصمیم بگیرید که کدام نوع از‬
‫اطالعات و مطالعات به درد پاسخگویی به پرسش‬
‫پژوهشی میخورند و از این رو بهترین نوع شواهد‬
‫را برای پاسخ به پرسش انتخاب کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫متون مناسب برای مرور مورد نظر من کدامند؟‬
‫‪ ‬دومین وظیفه شما‪ ،‬برقراری پیوستگی و ارتباط‬
‫معنایی بین چنین اطالعات جمعآوری شدهای است‪.‬‬
‫‪ ‬از شما انتظار میرود که نه تنها هر مورد تحقیقاتی‬
‫را پیدا و شناسایی کرده و از آن آگاه باشید‪ ،‬بلکه آن‬
‫را بررسی کرده و به نقد بکشید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫متون مناسب برای مرور مورد نظر من کدامند؟‬
‫‪ ‬تحقیقات تجربی اولیه (اصیل)‪/‬تحقیقات اولیه‬
‫‪ ‬سایر منابع‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫انواع متون‬
‫‪ ‬پژوهشهای اولیه‬
‫‪(1‬‬
‫تحقیقات ک ّمی‬
‫‪(2‬‬
‫تحقیقات کیفی‬
‫‪ ‬مرورهای نظاممند‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫تحقیقات تجربی اولیه (اصیل)‪/‬تحقیقات اولیه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نظرات صاحبنظران‬
‫نامهها‬
‫مقاالت مباحثهای‬
‫گزارشات نهادهای دولتی‬
‫گزارشهای سیاستگذاری بیمه خدمات درمانی )‪(NHS Policy Reports‬‬
‫گزارشهای سایر نهادهای دولتی‬
‫اطالعات موجود در سایر وبسایتها‬
‫بروشورهای اطالعاتی ویژه بیماران‬
‫مجالت و روزنامهها‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫سایر منابع‬
‫‪ ‬تحقیقات ک ّمی یا به عبارت دیگر تحقیقات اثباتگرا یا‬
‫عینی )‪ ،(Positivist Research‬از روشهای‬
‫تجربی و یا روشهایی استفاده میکنند که مستلزم‬
‫استفاده از اعداد در جمعآوری دادهها هستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پژوهشهای ک ّمی‬
‫‪ ‬مطالعات تجربی در علوم پایه‬
‫‪ ‬کارآزماییهای شاهددار تصادفی‬
‫‪ ‬مطالعات همگروهی و مطالعات شاهد‪ -‬مورد‬
‫‪ ‬مطالعات مقطعی (پرسشنامهای‪ /‬پیمایشی)‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫انواع پژوهشهای کمی‬
‫‪ ‬برخالف مطالعات ک ّمی‪ ،‬پژوهشهای کیفی درصدد‬
‫پیدا کردن معنی و مفهوم پدیدهها در شکل اصلی‬
‫خود هستند‪ .‬برخی اوقات از این تحقیق تحت‬
‫عنوان پژوهش طبیعتگرا یاد میشود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پژوهشهای کیفی‬
‫انواع مطالعات کیفی‬
DR. Ali Sheikhian
(Grounded theory)
‫ تئوری پایه‬
(Phenomenology)
‫ پدیدهشناسی‬
(Ethnography)
‫ قومنگاری‬
(Action research) ‫ پژوهش عملیاتی‬
‫‪ ‬یکی از اولین راهکارهای پژوهشی بود که توسط دو‬
‫دانشمند جامعهشناس به نامهای گالسر و استراوس‬
‫)‪ (Glaser and Strauss, 1967‬معرفی شد‪ .‬هدف‬
‫از این تئوری‪ ،‬تدوین نظاممند یک تئوری از‬
‫مجموعهای از دادههاست که برای اهداف تحقیق‬
‫جمعآوری میشوند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫تئوری پایه )‪(Grounded theory‬‬
‫‪ ‬به مفهوم مطالعهی تجربههای جاری یا آگاهانه است‪.‬‬
‫از نظر معنی لغوی و لفظی‪ ،‬پدیدهشناسی یعنی‬
‫مطالعهی پدیدهها؛ پدید آمدن چیزها و معنی آنها در‬
‫تجربههای شخصی خودمان‪ .‬در نتیجه‪ ،‬در یک چنین‬
‫مطالعهای‪ ،‬عنوان پژوهشی از منظر تجربهای جاری‬
‫(ساری) یک شرکتکننده مطالعه میشود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پدیدهشناسی )‪(Phenomenology‬‬
‫‪ ‬به معنی مطالعهی پدیدههای اجتماعی یا فرهنگی‬
‫مرتبط با انسان است‪ .‬یک چنین مطالعهای روی یک‬
‫اجتماع از افراد متمرکز میشود تا جنبههای جدیدی‬
‫از زندگی اجتماعی آنها را کشف کند‪ .‬برای نیل به‬
‫این هدف‪ ،‬ممکن است از مشاهدات شرکتکنندگان و‬
‫یا مصاحبههای دقیق استفاده شود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫قومنگاری )‪(Ethnography‬‬
‫‪(Collaborative‬‬
‫‪ ‬یا پرسشگری مشارکتی‬
‫)‪ ،Enquiry‬فرآیندی است که در جریان آن عوامل‬
‫اجرایی در تالشند تا مشکالتشان را به شیوهای علمی‬
‫برای تصمیمگیری دقیق و درست مطالعه کنند‪ .‬این‬
‫نوع پژوهش اغلب توسط عوامل اجرایی طراحی و‬
‫اجرا میشود تا بتوانند تصمیمهای خود را اصالح‬
‫کنند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پژوهش عملیاتی )‪(Action research‬‬
‫‪ ‬تقسیمبندیهای متفاوتی از “سلسله مراتب شواهد” در‬
‫دسترس است که امکان رتبهبندی روشهای متفاوت‬
‫پژوهشی را بر اساس اعتبار شواهد ارائه شده‪ ،‬فراهم‬
‫میآورند‪.‬‬
‫‪ ‬در مورد سلسله مراتب شواهد یک اتفاق نظر عمومی وجود‬
‫دارد به طوری که برخی از اشکال شواهد پژوهشی نسبت‬
‫به سایرین قویتر و معتبرتر هستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫اصطالح "سلسله مراتب شواهد" به چه معناست؟‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مرورهای نظاممند و تحلیلهای متا‬
‫کارآزماییهای بالینی تصادفی‬
‫مطالعات همگروهی‪ ،‬مطالعات شاهد‪ -‬مورد کنترل شده‬
‫مطالعات پیمایشی‬
‫گزارشهای موردی‬
‫مطالعات کیفی‬
‫نظرات کارشناسی‬
‫نظرات نقلی یا روایتی‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ترتیب این سلسله مراتب شواهد به شرح زیر است‪:‬‬
“4S” Levels Of Organization of Evidence from Research
DR. Ali Sheikhian
‫‪ ‬روشهای تحقیقاتی که در سلسله مراتب شواهد در رأس‬
‫قرار دارند‪ ،‬ضرورتا بهترینها برای جوابدهی به هر نوع‬
‫پرسش پژوهشی نیستند‪.‬‬
‫‪ ‬به عبارت دیگر‪ ،‬قرارگیری یک نوع روش تحقیقاتی در‬
‫مراتب پایینتر‪ ،‬صرفا به معنی بیاعتبار کردن آن نیست‪.‬‬
‫‪ ‬بنابراین‪ ،‬معتبرترین نوع شواهد برای پرداختن به یک‬
‫پرسش پژوهشی خاص‪ ،‬به کمک همان پرسش پژوهشی‬
‫تعیین میشود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫آیا سلسله مراتب شواهد در مورد مرور متون من کاربرد دارد؟‬
‫‪ ‬عموما بله‪ ،‬زیرا این گونه تحقیقات به احتمال‬
‫زیاد معتبرترین شواهد برای جواب دادن به‬
‫پرسش پژوهشی هستند‪.‬‬
‫‪ ‬مگر آن که پاسخ به یک پرسش پژوهشی در‬
‫مرور متون مشخصا به کمک مقاالت غیر‬
‫تحقیقی امکانپذیر باشد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫آیا باید پژوهشم را متمرکز بر یافتههای تحقیقاتی تجربی یا اولیه کنم؟‬
‫‪ ‬به احتمال زیاد شما با طیف وسیعی از اطالعات‬
‫مواجه میشوید که به درد پاسخگویی به‬
‫پرسش پژوهشی میخورند‪.‬‬
‫‪ ‬تشخیص نوع دقیق اطالعاتی که مناسب‬
‫پرداختن به سؤال پژوهشی شما هستند از‬
‫اهمیت برخوردار است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نکات کلیدی‬
‫منابع دانش در علوم پزشکی‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مبحث دوم‬
‫‪(1‬‬
‫منابع چاپی‬
‫‪ (2‬منابع الکترونیک‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫انواع منابع دانش در علوم پزشکی‬
‫‪.i‬‬
‫غیر ادواری‪:‬‬
‫کتابشناسی‪ ،‬دانشنامهها‪ ،‬فرهنگها‪ ،‬دستنامهها‪ ،‬درسنامهها‪ ،‬دستورالعملها‪ ،‬اطلسها‬
‫‪ .ii‬ادواری‪:‬‬
‫مجالت‪ ،‬نمایهنامهها‪ ،‬چکیدهنامهها‪ ،‬فهرست مندرجات‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫منابع چاپی‬
‫انواع منابع الکترونیک‬
DR. Ali Sheikhian
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
Databases
Journals and Electronic Books.
Drugs Information.
Search Engines.
Medical Portals.
PDA Downloads Sites.
Decision Support Systems (DSS)
1) Databases
DR. Ali Sheikhian
A. Bibliographic
B. Pre-filtered or Synthesized
A) Bibliographic Databases
DR. Ali Sheikhian
1) Medline
2) Embase
3) Biosis
4) PsycInfo
‫‪ ‬کار این پایگاهها‪ ،‬نقد موشکافانه مقاالت به منظور‬
‫انتخاب بهترین و دقیقترین آنها و نیز ادغام اطالعات‬
‫آنها به نحو کامال علمی و بدون سوگیری است که‬
‫منجر به شکل گیری مرورهای سیستماتیک میشود‪.‬‬
‫‪ ‬اینها برای استفاده در پزشکی مبتنی بر شواهد شکل‬
‫گرفتهاند ولی با اهداف مختلف پژوهشی نیز میتوان از‬
‫آنها استفاده کرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪B) Pre-filtered or Synthesized Databases‬‬
‫‪ ‬برخی از این بانکها بر پایه مقاالت بنا شدهاند (مثل‬
‫کوکران)‪ .‬اینها بهترین نقطه شروع برای جستجو‬
‫درباره سؤاالت پزشکی هستند‪ ،‬بخصوص اگر سؤال‬
‫درباره تاثیر مداخله‪ X‬روی بیمار یا شرایط ‪ y‬باشد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪B) Pre-filtered or Synthesized Databases‬‬
‫‪ ‬برخی از اینها بر پایه بیماریها بنا شدهاند‪ ،‬یعنی‬
‫دسترسی به اطالعات از طریق مشخص کردن‬
‫بیماری است‪ ،‬که پس از این کار‪ ،‬اطالعات به روز‬
‫درباره بیماری در اختیار شما قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ ‬اینها به شکل آنالین‪ ،‬آفالین و قابل نصب روی‬
‫کامپیوتر در اختیار هستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪B) Pre-filtered or Synthesized Databases‬‬
:‫نمونهها‬
DR. Ali Sheikhian
1) The Cochrane Library
2) ACP Journal Club
3) National Guideline Clearinghouse
4) UpToDate
5) Trip Database
‫‪ ‬این بانک متعلق به کتابخانه کوکران انگلیس است‪،‬‬
‫‪ ‬حاوی مقاالت تمام متن است‪،‬‬
‫‪ ‬مناسبترین منبع مقاالت تولید شده در خصوص‬
‫بیماریهاست‪.‬‬
‫‪ ‬از هفت بانک کوچکتر تشکیل شده است که دو بانک اول‬
‫آن به مقاالت مرور سیستماتیک اختصاص دارند‪:‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪1) The Cochrane Library‬‬
The Cochrane Library
DR. Ali Sheikhian
CDSR
Cochrane Database of Systematic Reviews
DARE
Database of Abstracts of Reviews of Effectiveness
‫‪ ‬متعلق به کالج پزشکان آمریکاست‪،‬‬
‫‪ ‬کارشناسان این بانک مقاالت حدود ‪ 170‬مجله‬
‫معتبر را بررسی میکنند و در صورتی دارا‬
‫بودن شرایط آنها را در بانک قرار میدهند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪2) ACP Journal Club‬‬
‫‪ ‬آنچه در این بانک قرار میگیرد‪ ،‬خالصه مقاله به عالوه‬
‫یک توضیح کارشناسانه در مورد آن است که مشکالت‬
‫متدولوژیک مقاله را بررسی کرده و برای کاربردهای بالینی‬
‫توصیههایی میکنند‪.‬‬
‫‪ ‬بیشترین مقاالت آن در حیطه طب داخلی است‪.‬‬
‫‪ ‬به شکل آنالین و آفالین قابل دسترس است از طریق‬
‫‪OVID‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ACP Journal Club‬‬
‫‪ ‬این بانک بهترین منبع راهبردهای بالینی در دنیاست‪.‬‬
‫‪ ‬در مورد هر راهبرد دارای مطالب زیر است‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫خالصهای ساختار یافته درباره راهبرد و نحوه تولید آن‪.‬‬
‫اتصال به متن کامل راهبرد‪.‬‬
‫فایل راهبرد برای استفاده در کامپیوترهای جیبی‪.‬‬
‫‪ ‬خود بانک مجانی است‪ ،‬ولی مقاالت کامل آن مجانی نیستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪3)National Guideline Clearinghouse‬‬
‫‪ ‬در واقع نوعی کتاب الکترونیک عظیم است که‬
‫شامل نزدیک به یکصد هزار صفحه مطلب‬
‫درباره تشخیص و موارد دیگر مرتبط با‬
‫بیماریهاست‪.‬‬
‫‪ ‬در نگارش آن بیش از ‪ 3000‬پزشک و‬
‫متخصص درگیر هستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪4) UpToDate‬‬
‫‪ ‬بر پایه بیماریها بنا نهاده شده است و با مشخص کردن‬
‫بیماری‪ ،‬اطالعات آن در اختیار شما قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ ‬یکی از مناسبترین بانکها برای طبابت است و در بسیاری‬
‫از مرکز پزشکی دنیا از آن استفاده میشود‪.‬‬
‫‪ ‬هر ‪ 4‬ماه یکبار به روز میشود‪.‬‬
‫‪ ‬به صورت آنالین و آفالین در دسترس است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪4)UpToDate‬‬
‫‪ ‬نام این پایگاه دادهای برگرفته از کلمات زیر است‪:‬‬
‫‪Taking Research into Practice‬‬
‫‪ ‬در واقع نوعی ‪ Meta-Search Engine‬است‪.‬‬
‫‪ ‬با جستجوی یک موضوع‪ ،‬بالغ بر ‪ 55‬بانک دیگر را جستجو‬
‫میکند و مجموع نتایج دیگر را به شما نشان میدهد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪5) Trip Database‬‬
‫‪ ‬منبعی عالی برای جستجوی همه شواهد معتبر درباره یک‬
‫موضوع است‪.‬‬
‫‪ ‬به صورت ماهیانه به روز میشود و نسخه پایه آن مجانی‬
‫است‪.‬‬
‫‪ ‬فقط به شکل آنالین در دسترس است‪ .‬با انتخاب مقاله در‬
‫میان نتایج‪ ،‬به بانک اصلی متصل میشوید و مقاله را در‬
‫صورت اشتراک میتوانید دریافت کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪5)Trip Database‬‬
3) Electronic Journals
DR. Ali Sheikhian
 Elsevier Science
 Ovid
 Blackwell Science
 Oxford University Press
 Proquest
 Springer
 Ebsco
4) Drugs Information
DR. Ali Sheikhian
‫ به دو شکل آنالین و آفالین در دسترس هستند‬
.‫ از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد‬
1)
1)
1)
LexiComp:
www.lexi.com
Clinical Pharmacology;
www.clinicalpharmacology.com
Epocrates Rx:
www.epocrates.com
‫‪ ‬مهمترین عملکرد آنها جستجوی صفحات‬
‫وب یا وب سایتهای مورد نیاز است‪.‬‬
‫‪ ‬برای یافتن وب سایت یک مجله‪ ،‬یک‬
‫سازمان و یا یک بانک میتوان از آنها‬
‫استفاده کرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪5) Search Engines‬‬
6)Scientific Search Engines
DR. Ali Sheikhian
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
Google Scholar
Scirus
GoPubMed
INFOMINE; Scholarly Internet Resource Collections
OAIster Home
PubFocus
CiteSeerX
EB-Eye Search Engine EBI
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫طیف وسیعی از اطالعات پزشکی را در یک فضا جمعآوری میکنند‪.‬‬
‫هدف این است که دسترس به تمام منابع الزم برای پزشک را در‬
‫یک محیط فراهم آورند و مراجعین را از مراجعه به منابع دیگر‬
‫بینیاز کنند‪.‬‬
‫اینها یک موضوع را در میان منابع مختلفی مثل مجالت‪ ،‬کتاب ها‪،‬‬
‫پمفلتها و ‪ ....‬جستجو میکنند‪.‬‬
‫برخی مجانی و اکثرا پولی هستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪7) Medical Portals‬‬
Some Medical Portals
DR. Ali Sheikhian
1) Webmed;
www.webmed.com
1) Martindale’s Center;
www.martindalecenter.com
‫‪ ‬برنامههایی در مورد اطالعات دارویی‪ ،‬نوموگرامها‪،‬‬
‫محاسبهگرها‪ ،‬کتابهای الکترونیک‪ ،‬لیست مجالت ناشران‪،‬‬
‫برنامههای چند رسانهای کمک آموزشی‪ ،‬برنامههای‬
‫هوشمند تشخیص و درمان برای استفاده در ‪PDA‬ها در‬
‫این سایتها قابل دسترس است‪.‬‬
‫‪ ‬اکثرا پولی هستند‪ .‬برخی از سایتها اختصاصا برنامههای‬
‫پزشکی را تولید میکنند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪8) PDA Downloads Sites‬‬
PDA Downloads Sites
DR. Ali Sheikhian
1) Skyscape
www.skyscape.com
1)
Unbound medicine
www.unboundemwdicine.com
‫‪ ‬برای تسهیل در امر تصمیمگیری بالینی ابداع شدهاند‪.‬‬
‫‪ ‬برخی از آنها با اطالعات الکترونیک بیماران و نیز‬
‫سیستم الکترونیک وارد کردن اطالعات بیماران‬
‫مرتبط میشوند و پیشنهادها‪ ،‬یادآوریها و‬
‫هشدارهای مختلفی را در موارد لزوم به پزشکان‬
‫ارائه میکنند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪9) Decision Support systems‬‬
‫‪ ‬یکی از کار کردهای این سیستمها‪ ،‬اطمینان خاطر از تجویز‬
‫داروهای مختلف است‪ .‬در صورتی که تجویز دو یا چند‬
‫داروی همزمان برای بیمار خطرساز باشد‪ ،‬سیستم هشدار‬
‫میدهد‪.‬‬
‫‪ ‬از آنها میتوان در تشخیص بالینی استفاده کرد‪ .‬مثال با‬
‫ارائه یافتههای بالینی و آزمایشگاهی‪ ،‬لیستی از محتمل‬
‫ترین تشخیصها در اختیار پزشک قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫سیستمهای پشتیبان تصمیمگیری‬
‫‪ ‬استفاده از آنها به عنوان منابع اطالعاتی‬
‫هوشمند در بیمارستانها و کلینیکها به‬
‫سرعت درحال گسترش است و باعث‬
‫بهسازی خدمات بالینی شدهاند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫سیستمهای پشتیبان تصمیمگیری‬
‫چگونگی تدوین سؤال پژوهشی‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مبحث سوم‬
‫‪ ‬طرح سؤال پژوهشی درست‪ ،‬یکی از‬
‫مهمترین جنبههای تهیهی مرور متون‬
‫است‪ .‬مطرح نمودن سؤال پژوهشی درست‬
‫و واضح‪ ،‬بسیار مهم است‪ ،‬زیرا بدون‬
‫چنین سؤالی‪ ،‬مرور متون هدفمند و متمرکز‬
‫نخواهد بود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫اهمیت سؤال پژوهشی‬
‫‪ ‬سؤال پژوهشی‪ ،‬ساختاری را برای کل فرآیند مرور‬
‫متون مهیا میکند‪ .‬یک سؤال پژوهشی مناسب‪ ،‬طی‬
‫فرآیند نوشتن مرور متون همانند یک راهنما عمل‬
‫میکند‪.‬‬
‫‪ ‬سؤال پژوهشی خوب‪ ،‬شاخص روشنی برای انتخاب‬
‫متون مطلوب برای پاسخدهی به آن است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫اهمیت سؤال پژوهشی‬
‫‪ ‬در صورتی که مرور متون بخشی از پایاننامهی شما برای‬
‫دریافت درجه دانشگاهی است‪ ،‬باید حتما از تناسب موضوع‬
‫با برنامه کاری یا مقطع تحصیلی مطمئن شوید‪.‬‬
‫‪ ‬در بیشتر دورههای تخصصی به وضوح بیان شده است که‬
‫موضوع رساله باید بتواند بروندادهای یادگیری کلی یک‬
‫برنامه را منعکس کند‪ ،‬در نتیجه شما بایستی حیطهی مورد‬
‫عالقهتان را به نحوی تعیین کنید که منعکس کنندهی‬
‫برنامهی رشته ‪ -‬مقطع شما باشد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫گام اول‪ :‬تعیین موضوع پژوهشی‬
‫‪‬برای آن که عالقه شما به موضوع‬
‫مورد مرور زیاد شود‪ ،‬سه راهکار‬
‫وجود دارد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی انتخاب یک موضوع پژوهشی خوب‬
‫‪ (1‬به منظور باال بردن دانشتان پیرامون‬
‫موضوعات مورد عالقه‪ ،‬درست و حسابی‬
‫مطالعه کنید تا بتوانید افکار و ایدههای‬
‫خودتان را در خصوص عنوانی که قصد‬
‫پژوهش در مورد آن را دارید‪ ،‬جمع و جور‬
‫کنید و به نتیجه برسید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫راهکارهای انتخاب یک موضوع پژوهشی خوب‬
‫‪ (2‬ثانیا‪ ،‬نظرات خود را با افراد عالقهمندی چون‬
‫همکالسیها‪ ،‬دوستان‪ ،‬متخصصان حوزهی‬
‫مراقبتهای اجتماعی و سالمت و دانشجویان‬
‫در میان بگذارید‪ .‬این امر به شما کمک‬
‫میکند تا روی موضوع متمرکز شوید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫راهکارهای انتخاب یک موضوع پژوهشی خوب‬
‫‪ (3‬نکتهی سوم این که از یک نقشهی ذهنی ‪(Mind‬‬
‫)‪ Map‬استفاده کنید‪ .‬نقشهی ذهنی فرآیندی است که به‬
‫واسطهی آن شما در خصوص ایدههایتان برای یک‬
‫مرور متون یادداشتبرداری میکنید و از این یادداشتها‬
‫برای پرورش ایدههای جدید استفاده میکنید‪ .‬اصوال‬
‫نقشهی ذهنی یک راهکار سازمانیافته برای پرورش‬
‫ایدههای نو از ایدههای نخستین شماست‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫راهکارهای انتخاب یک موضوع پژوهشی خوب‬
DR. Ali Sheikhian
‫‪ ‬بعد از این که موضوع مورد عالقهتان را انتخاب کردید‪،‬‬
‫برای توسعه افکارتان در خصوص سؤاالت پژوهشی‬
‫احتمالی‪ ،‬پیرامون این موضوع مطالعه کنید‪ .‬هدف از این‬
‫کار‪ ،‬شناسایی سؤالهای بیجواب‪ ،‬حیطههای کشف نشده‪،‬‬
‫موارد متناقض آشکار و نیز کشف زمینههای فکری مرتبط‬
‫با موضوع است که قبال در نظر گرفته نشدهاند و یا‬
‫شناسایی حیطهی است که شما در خصوص آن نظرات‬
‫جدیدی دارید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫گام دوم‪ :‬تعیین سؤال پژوهشی‬
‫‪ (1‬باید نسبت به موضوع مورد پژوهش‪ ،‬عالقهمند و‬
‫با انگیزه باشید‪.‬‬
‫‪ (2‬سؤال پژوهشی باید متمرکز باشد‪ ،‬اما خیلی جزئی‬
‫و کم اهمیت نباشد‪.‬‬
‫‪ (3‬سؤال باید واضح و شفاف باشد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫قواعد نگارش یک سؤال پژوهشی خوب‬
‫‪ (4‬سؤال پژوهشی باید در چارچوب محدودهی زمانی‬
‫تعیین شده قابل جواب دادن باشد‪.‬‬
‫‪ (5‬سؤال فقط باید به یک (یا حداکثر دو) نکتهی‬
‫کلیدی بپردازد‪.‬‬
‫‪ (6‬سؤال پژوهشی باید به کمک متون موجود‪ ،‬قابل‬
‫پاسخگویی باشد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫قواعد نگارش یک سؤال پژوهشی خوب‬
‫‪ ‬اگر پس از انجام یک جستجوی مقدماتی‪،‬‬
‫فقط تعداد اندکی منبع مرتبط با موضوع یا‬
‫برعکس تعداد بسیار زیادی از منابع را پیدا‬
‫کردید‪ ،‬به شما توصیه میکنیم که سؤال‬
‫خود را تلطیف کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫بهبود بخشیدن (تلطیف) سؤال پژوهشی‬
‫‪ ‬بعد از این که سؤال پژوهشی را تعیین کردید‪،‬‬
‫بهتر است این سؤال همواره در معرض دیدتان‬
‫باشد مثال آن را روی یک تکه کاغذ نوشته و به‬
‫صفحهی مانیتور رایانه‪ ،‬یخچال و یا هر سطح‬
‫دیگری بچسبانید که مرتبا جلوی چشمتان باشد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مرتبا سؤال پژوهشی خود را به خاطر بیاورید‬
‫‪ ‬دالیل متعددی برای این امر وجود دارد‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫ممکن است که با جنبهای مرتبط از موضوع تحقیقاتی برخورد کنید که نسبت به سؤال‬
‫پژوهشی اولیه بیشتر عالقه شما را جلب کرده باشد‪ .‬در چنین حالتی‪ ،‬ممکن است برای‬
‫لحاظ نمودن این جنبه جدید‪ ،‬سؤال خود را تغییر دهید‪.‬‬
‫همچنین این امکان وجود دارد که نتوانید در خصوص موضوع مورد نظر به قدر کافی‬
‫منبع پیدا کنید‪ ،‬اما بتوانید منابع بیشتری در خصوص جنبههای دیگری از تحقیق بیابید‪.‬‬
‫‪ ‬در چنین حالتی میتوانید حیطه موضوع را تغییر داده‪ ،‬تا بتوانید این منابع‬
‫اضافی را نیز مورد استفاده قرار دهید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫تجدیدنظر در سؤال پژوهشی‬
‫‪ ‬هنگامی که قصد نگارش مرور متون را دارید‪،‬‬
‫الزم است مراحل تکوین (شکلگیری) سؤال‬
‫پژوهشی را به شکل یک چارت به گونهای‬
‫ترسیم کنید که با چگونگی انتخاب موضوع‬
‫پژوهشی شروع شده و با پرسش پژوهشی‬
‫خاص‪ ،‬پایان پذیرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مکتوب نمودن مراحل تکوین یا تدوین سؤال پژوهشی‬
‫‪ (1‬برای سؤال پژوهشی یک مقدمهی خوب آماده کنید و توضیح دهید‬
‫چرا این موضوع برای شما اهمیت دارد‪.‬‬
‫‪ (2‬برای سؤال پژوهشی بایستی زمینهچینی کنید‪ ،‬برای بحث پیرامون‬
‫بسترهای سیاسی‪ ،‬عملی و یا تئوری مهیا باشید‪ .‬به گزارشات اخیر‬
‫دولت و یا بیانیههای سیاستگذاری مراجعه کنید‪.‬‬
‫‪ (3‬معرفی سؤال پژوهشی با شرح یک واقعهی مهم در حیطهی کاری‬
‫شما مهم بوده و تاکیدی بر اهمیت انتخاب شماست‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نکاتی برای مکتوب نمودن نحوهی تکوین (تدوین) سؤال پژوهشی‬
‫‪ (4‬به خاطر داشته باشید که چگونگی رشد یا تکوین سؤال پژوهشی را در پی‬
‫بحث با صاحبنظران‪ ،‬ارتباطات با دوستان و همتایان و جستجوی مقدماتی‬
‫متون شرح دهید‪.‬‬
‫‪ (5‬به محض تکوین سؤال پژوهشی‪ ،‬آن را روی درب یخچال و یا هر جای دیگری‬
‫که بتوان آن را به طور مداوم دید‪ ،‬بچسبانید تا از پرداختن به آن اطمینان‬
‫حاصل کنید‪.‬‬
‫‪ (6‬سؤال پژوهشی خود را به شکل سر صفحه یا پا صفحه در فایل الکترونیک‬
‫متنی مربوط به مرور متون تایپ کنید تا به شما در تمرکز بر آن کمک کند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نکاتی برای مکتوب نمودن نحوهی تکوین (تدوین) سؤال پژوهشی‬
‫‪ (1‬تدوین یا طرح سؤال پژوهشی‪ ،‬فرآیندی اساسی در‬
‫روششناسی مرور متون است‪.‬‬
‫‪ (2‬ایدهی منشأ سؤال پژوهشی‪ ،‬غالبا از حوزه کاری‬
‫شما نشأتگرفته و باید مورد عالقهی شما باشد‪.‬‬
‫‪ (3‬سؤالهای پژوهشی باید متمرکز‪ ،‬قابل مدیریت و‬
‫پاسخدهی به کمک منابع موجود باشند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نکات کلیدی‬
‫انواع اسناد اصلی و منابع اطالعاتی‬
‫و چگونگی جستجوی آنها‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مبحث چهارم‬
‫اسناد اصلی‬
‫‪ ‬جستجوی پایگاههای دادهای الکترونیک‬
‫‪ ‬مجالت علمی‪ :‬جدیدترین متون پژوهشی‬
‫‪ ‬تحقیقات در دست انجام‪NIH RePORTER :‬‬
‫‪ ‬گزارشهای دولتی‪:‬‬
‫)‪Government Printing Office (GPO‬‬
‫‪ ‬شبکه گسترده جهانی)‪ :(Web‬مراقب منابع سهلالوصول باشید‬
‫‪ ‬نمایههای استنادی غیر فدرال مبتنی بر وب‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬کتابهای مرجع‪ :‬آشنایی با اصول موضوع مورد نظر‬
‫‪ ‬از جمله موارد رایگان میتوان به گوگل دانشگاهی‬
‫)‪ ،(Scholar‬سایرس )‪( (Scirus‬توسط الزویر‪،‬‬
‫بزرگترین ناشر متون پزشکی و علمی)‪CiteSeerX ،‬‬
‫(توسط پژوهشگران و افراد دانشگاهی متخصص کامپیوتر‬
‫و علوم اطالعات) و ‪( GetCITED‬پایگاهی دادهای آنالین‬
‫و کنترل شده توسط اعضاء است که حاوی انتشارات‬
‫آکادمیک و چکیدهی مقاالت مجالت و فصول کتابهاست)‬
‫اشاره کرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نمایههای استنادی غیر فدرال مبتنی بر وب‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬سایر نمایههای استنادی نیازمند عضویت بوده و‬
‫معموال از طریق کتابخانهها و خصوصا کتابخانههای‬
‫دانشگاهی در دسترس هستند‪ .‬از جمله اینها‬
‫میتوان به اسکوپوس )‪( (Scopus‬توسط ناشر‬
‫الزویر) و ‪Thomson ISI’s Web of Science‬‬
‫اشاره کرد‪ .‬آخری حاوی نمایه استنادی علوم یا‬
‫‪ Citation Index Science‬است‬
‫‪ ‬این منابع مشتمل بر انتشاراتی از قبیل مقاالت ارائه‬
‫شده در نشستهای علمی‪ ،‬گزارشات اولیه‪ ،‬گزارشات‬
‫تکنیکی و گزارشات یا مدارک دولتی هستند‪ .‬دلیل‬
‫اطالق واژه غیرمتعارف )‪ (Grey Literature‬بر‬
‫آنها‪ ،‬این است که توسط ناشران تجاری چاپ‬
‫نمیشوند و پیدا کردن آنها اغلب خیلی مشکل است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫متون غیر متعارف‬
DR. Ali Sheikhian
‫ اطالعات بیشتر را میتوان در وبسایت آکادمی طب‬
(New York Academy of Medicine) ‫نیویورک‬
:‫در آدرس زیر پیدا کرد‬
http://www.nyam.org/library/pages/grey_literature_report
‫‪ ‬ویکیپدیا )‪ (Wikipedia‬نوعی دایرهالمعارف رایگان‬
‫اینترنتی است که توسط عموم کاربران نوشته شده و‬
‫ویراستاری میگردد‪ .‬اولین بار در سال ‪ 2001‬از طریق‬
‫شبکه اینترنت در دسترس قرار گرفت‪ .‬موضوعات‬
‫گستردهای غیر از بهداشت را در بر میگیرد‪ .‬البته بر‬
‫عکس سنت حاکم بر مجالت علمی‪ ،‬مطالب آن مورد داوری‬
‫افراد خبره قرار نمیگیرد‪ ،‬اما استفاده عموم از آن هر روز‬
‫بیشتر میشود‪ .‬آدرس ‪ http://en.wikipedia.org‬است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ویکیپدیا‬
‫‪ ‬پس از آن که پرسشی پژوهشی را مطرح کردید که بتوان‬
‫آن را به کمک متون موجود جواب داد‪ ،‬به یک استراتژی‬
‫جستجو نیاز دارید که به شما در شناسایی طیف وسیعی از‬
‫متون منتشر شده متناسب برای پاسخدهی به پرسش‬
‫پژوهشی‪ ،‬کمک کند‪.‬‬
‫‪ ‬استراتژی جستجو به شما در شناسایی هر چه بیشتر متون‬
‫مناسب در یک محدودهی زمانی مشخص و تنگناهای مالی‬
‫کمک خواهد کرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫تدوین استراتژی حستجو‬
‫‪‬در سرتاسر فرآیند مرور متون کامال‬
‫تابع سؤال پژوهشی هستید و فقط به‬
‫دنبال متونی میگردید که مرتبط با‬
‫پرسش پژوهشی هستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫در مرور متون‪ ،‬دقیقا به دنبال چیزی هستید؟‬
‫‪ ‬چنین معیارهایی به محقق امکان میدهند تا متون‬
‫حاوی اطالعات برای پاسخگویی به پرسش پژوهشی‬
‫را از بقیه متون تمیز دهند‪ .‬کلمات موجود در عنوان‬
‫پرسش پژوهشی‪ ،‬تعیین کنندهی معیارها بوده و شما‬
‫را قادر میسازند تا تحقیق را به اجزای تشکیل‬
‫دهندهی آن بشکنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫معیارهای قبول و رد متون‬
‫‪(1‬‬
‫پژوهشهای اصیلی که مستقیما با موضوع در ارتباط هستند‪.‬‬
‫‪(2‬‬
‫فقط از متونی استفاده میشود که به زبان انگلیسی هستند‪.‬‬
‫‪(3‬‬
‫فقط متون انتشار یافته (چاپ شده)‬
‫‪(4‬‬
‫متون مربوط به سال ‪ 1985‬و بعد از آن‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مثالهایی از معیارهای قبول متون یا منابع‬
‫‪‬دلیل عمدهی وضع نمودن معیارهای‬
‫قبول یا رد یک منبع‪ ،‬تمرکز جستجوی‬
‫متون و اطمینان از عدم انحراف به‬
‫وسیله دادههایی است که ربطی به مرور‬
‫متون شما ندارند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫فلسفه وضع معیارهای رد و قبول متون‬
‫‪ ‬مفیدترین نوع متون برای پاسخ به یک پرسش‬
‫پژوهشی‪ ،‬شواهد برخاسته از پژوهشهای تجربی‬
‫هستند‪ .‬بنابراین‪ ،‬شما باید اهمیت بیشتری به‬
‫پژوهشهای تجربی بدهید‪ ،‬زیرا این قبیل پژوهشها‬
‫به پرسش شما جواب میدهند‪ ،‬هرچند که همواره این‬
‫گونه نیست‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫استفاده از شواهد مناسب برای پاسخ به سؤال پژوهشی‬
‫‪ ‬چهار روش اصلی برای جستجوی متون وجود دارد‪.‬‬
‫این چهار روش عبارتند از؛‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫جستجوی پایگاههای دادهای الکترونیک از طریق رایانه‪،‬‬
‫جستجو در لیست مراجع‪،‬‬
‫جستجوی دستی متون در مجالت مناسب‪،‬‬
‫جستجو بر اساس نام نویسندگان و تماس مستقیم با‬
‫آنها‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫روشهای جستجوی متون‬
‫‪ ‬اولین گام‪ ،‬شناسایی پایگاههایی است که‬
‫شما میتوانید به آنها دسترسی پیدا کرده و‬
‫مناسب بودنشان را برای استراتژی جستجو‬
‫تأیید کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫جستجوی الکترونیک‬
:‫پایگاههای متداول دادهای عبارتند از‬
DR. Ali Sheikhian
1)
2)
3)
4)
5)
6)
Allied and Alternative Medicine (AMED)
Applied Social Sciences Index and Abstracts (ASSIA)
British Nursing Index (BNI)
CANCER-CD
Caredata
Cochrane Library
7) Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL)
8) DHSS-DATA
‫ادامه پایگاههای متداول دادهای‬
DR. Ali Sheikhian
9) Dissertation Abstracts
10) Index to Theses
11) Medline
12) PsycLit
13) PsycINFO
14) Social Care Online
15) Social Services Abstracts
16) Sociofile
17) System for Information on Grey Literature in Europe
‫‪ ‬پس از آن که مقاالت کلیدی مرتبط با‬
‫پرسش پژوهشی را شناسایی کردید‪،‬‬
‫جستجو در لیست مراجع این مقاالت اصلی‬
‫برای یافتن سایر مقاالت مفید‪ ،‬کمک شایانی‬
‫به شما خواهد کرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫جستجو در لیست مراجع‬
‫‪ ‬اگر مقاالت مهم و کلیدی مرتبط با کار شما‬
‫در یک یا چند مجله متمرکز شدهاند‪،‬‬
‫جستجوی دستی این مجالت برای یافتن‬
‫سایر مقاالت مرتبط شناسایی شده از طریق‬
‫استراتژیهای جستجو‪ ،‬مفید خواهد بود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫جستجوی دستی مجالت مناسب‬
‫‪ ‬اگر بیشتر مقاالت مرتبط با کار شما توسط یک‬
‫نویسنده یا نویسندگانی خاص منتشر شدهاند‪،‬‬
‫جستجوی نام چنین نویسندگانی میتواند به شناسایی‬
‫مقاالت دیگری از آنها منجر شود که به کمک‬
‫جستجوی الکترونیکی موفق به شناسایی آنها‬
‫نشدهاید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫جستجو بر اساس نام نویسنده‬
‫‪ ‬گام بعدی‪ ،‬گشتن در میان لیست متون جمعآوری شده‬
‫و شناسایی آن دسته از متونی است که بیشترین‬
‫تناسب را با پرسش پژوهشی دارند‪ .‬برای نیل به این‬
‫هدف‪ ،‬شما نمیتوانید تنها به عنوان مقاله اعتماد‬
‫کنید‪ .‬دلیل این امر این است که هدف و کانون تمرکز‬
‫مقاله‪ ،‬اغلب و تنها از عنوان آن پیدا نیست‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫استفاده از چکیدهی مقاالت برای پی بردن به مناسب بودن آنها‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫شما بایستی انواعی از متون را که امکان پاسخگویی به پرسش‬
‫پژوهشی را فراهم میآورند‪ ،‬پیدا کنید‪.‬‬
‫معیارهای رد یا قبول متون در مورد مرور متون‪ ،‬باید اختصاصی‬
‫باشند‪.‬‬
‫استراتژی جستجوی متون بایستی تلفیقی از راهکارهای متعدد از‬
‫جمله جستجوی الکترونیکی‪ ،‬جستجوی دستی متون و لیست‬
‫مراجع موجود در پایان هر کدام از متون باشد‪.‬‬
‫باید به نقاط ضعف و محدودیتهای این روشها اشاره شود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نکات کلیدی‬
‫ارزیابی نقادانه متون‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مبحث پنجم‬
‫‪ ‬پس از اتمام موفقیتآمیز جستجوی جامع متون‬
‫منتشر شده و پیدا کردن منابع به ظاهر مناسب برای‬
‫پاسخگویی به پرسش پژوهشی‪ ،‬گام بعدی‪ ،‬مطالعه و‬
‫مطالعهی دوباره آنهاست‪ .‬هدف این است که با‬
‫متون جمعآوری شده کامال آشنایی پیدا کرده و‬
‫بتوانید نقاط قوت و ضعف و نیز میزان ارتباط متون‬
‫با موضوع مورد نظرتان را تعیین کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی ارزیابی نقادانه متون‬
‫‪ ‬فرآیند سازمانیافتهی ارزیابی یک یافتهی تحقیقی‬
‫برای تعیین نقاط قوت و ضعف آن و در نتیجه‬
‫تعیین جایگاه (وزن) آن در مرور متون است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ارزیابی نقادانه چیست؟‬
‫‪ ‬به شما قویا توصیه میکنیم که در تمام مراحل‬
‫تهیهی مرور متون‪ ،‬اطالعات مورد استفاده را‬
‫نقادانه ارزیابی کنید به گونهای که خواننده‬
‫بتواند به زمینه )‪ (Context‬اطالعات مورد‬
‫استفاده توسط شما پی ببرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫آیا باید همه متون انتخاب شده برای مرور را نقادانه ارزیابی کنم؟‬
‫‪ ‬اولین گام در فرآیند ارزیابی نقادانه‪ ،‬این‬
‫است که متوجه شوید به طور کلی در‬
‫مقاالت تحقیقاتی و سایر منابع اطالعاتی چه‬
‫اتفاقاتی در حال روی دادن است [یعنی این‬
‫که به کلیت قضیه پی ببرید]‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫شروع ارزیابی نقادانه‬
‫‪ ‬به منظور تسریع در فرآیند ارزیابی نقادانه‪ ،‬ابزارهای‬
‫ارزیابی نقادانه متعددی برای ارزشیابی منابع یا‬
‫متون پژوهشی وجود دارند‪.‬‬
‫‪ ‬اکثر ابزارهای ارزیابی نقادانه موجود برای سنجش‬
‫پژوهشهای تجربی طراحی شدهاند‪ .‬با این حال‪،‬‬
‫روشهای دیگری نیز برای ارزشیابی نقاط ضعف و‬
‫قوت مقاالت غیر تحقیقاتی وجود دارند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ابزارهای ارزیابی نقادانه‬
‫‪ ‬بر اساس یک تحقیق‪ 121 ،‬ابزار ارزیابی‬
‫نقادانه در اینترنت و در پایگاههای دادهای‬
‫الکترونیک وجود دارد ( ‪Katrak et al.‬‬
‫‪.)2004‬‬
‫‪ ‬بسیاری از ابزارهای ارزیابی نقادانه تنها برای‬
‫مرور انواع خاصی از پژوهش توسعه یافتهاند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫از کدام ابزار ارزیابی استفاده کنم؟‬
‫انواع‬
DR. Ali Sheikhian
 Critical Appraisal Skills Program (CASP)
 Consolidated Standards of Reporting Trials (CONSORT)
‫‪‬به عنوان یک قاعدهی کلی‪ ،‬انتظار‬
‫میرود تا در سطح مقطع کارشناسی‪،‬‬
‫یک پاراگراف مختصر از ارزیابی‬
‫نقادانهی هر منبعی ذکر شود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫محل ذکر ارزیابی نقادانه متون‬
‫‪ ‬این موضوع در سطح مقاطع تحصیالت تکمیلی‬
‫پیچیدگی بیشتری دارد‪ .‬در هنگام نوشتن قسمت‬
‫بحث‪ ،‬باید در اولین باری که به مقاله ارجاع‬
‫میدهید‪ ،‬آن را ذکر کنید‪ .‬در نتیجه‪ ،‬در هر بار ارجاع‬
‫نیازی به ذکر خالصه ارزیابی نقادانه مقاله وجود‬
‫ندارد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫محل ذکر ارزیابی نقادانه متون‬
‫‪‬در قسمت مقدمهی مقاله که در آن فقط‬
‫استداللهای (حقایق) شناخته شده را‬
‫مطرح میکنید و مقدمات کار خودتان را‬
‫میچینید‪ ،‬نیازی به ارائه ارزیابی‬
‫نقادانهی متون مورد استفاده ندارید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫محل ذکر ارزیابی نقادانه متون‬
‫‪“ ‬بنا به گفته اسمیت (‪ ،)2006‬پرستاران از‬
‫قضاوت حرفهای خود برای ارزیابی‬
‫وضعیت زخمها استفاده میکنند‪.”...‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مثال‬
‫‪“ : ‬نظر به استفاده از ابزار برای ارزیابی زخمها‪ ،‬اسمیت (‪ )2006‬متوجه شد که پرستاران‬
‫چگونه نوع پانسمان مناسب برای یک بیمار خاص را ارزیابی میکنند‪ .‬او با ده نفر پرستار‬
‫مجرب در یک مرکز مراقبتهای روزانه ویژه افراد سالمند در یک بیمارستان در شهری از‬
‫انگلستان در خصوص راهبردهای ارزیابی آنها از زخم و نحوه کاربرد این راهبردها برای‬
‫بیماران مختلف‪ ،‬مصاحبه کرد‪ .‬وی متوجه شد که با آن که برخی پرستاران به ابزارهای ارزیابی‬
‫موجود در درمانگاه تکیه میکنند‪ ،‬بسیاری از آنها از قضاوت بالینی خودشان استفاده میکنند‪.‬‬
‫مطالعه مذکور نوعی مطالعه کوچک بوده است و توسط پرستاری به اجرا درآمده است که در‬
‫زمینه مراقبت از افراد سالمند تبحر داشته است‪ .‬تمامی مصاحبهها ابتدا روی نوار ضبط شدهاند‬
‫و سپس روی کاغذ پیاده شدهاند اما تمامی مصاحبهشوندگان افرادی متخصص با چندین سال‬
‫سابقهی کاری بودهاند‪ .‬از افراد کم تجربه برای شرکت در مطالعه دعوت به عمل نیامده است‪.‬‬
‫بنابراین‪ ،‬نتایج خیلی قابل تعمیم به شرایط دیگر نیستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مثال‬
‫‪ ‬گام اول در ارزیابی نقادانهی یک مقالهی مروری‪ ،‬تعیین‬
‫نظاممند بودن نحوهی تهیهی آن است‪.‬‬
‫‪ ‬با این حال‪ ،‬اساسیترین راهکار برای اطمینان از نظاممند‬
‫بودن یک مرور متون‪ ،‬بررسی موشکافانهی روشهای به‬
‫کار رفته در تهیه آن است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ارزیابی نقادانهی مقاالت مروری‬
‫‪ ‬یکی از ابزارهای ارزیابی نقادانه برای ارزیابی یک‬
‫مرور نظاممند متون‪ ،‬ابزار ‪CASP‬است که میتوان‬
‫از طریق آدرس اینترنتی‬
‫آن دسترسی پیدا کرد‪.‬‬
‫‪www.phru.nhs.uk/casp/casp.htm‬‬
‫به‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ارزیابی نقادانهی مقاالت مروری‬
‫‪‬یکی از راهکارهای اصلی برای‬
‫تعیین کیفیت یک مطالعهی ک ّمی‪،‬‬
‫بررسی روایی و پایایی آن است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ارزیابی نقادانهی مطالعات ک ّمی‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫‪(6‬‬
‫‪(7‬‬
‫مقاله در کدام مجله منتشر شده است؟‬
‫سؤال پژوهشی چیست و چرا تحقیق اجرا شده است؟‬
‫از چه روشی برای اجرای تحقیق استفاده شد؟‬
‫اندازه نمونه چقدر بوده است؟‬
‫آیا نمونهی مناسبی انتخاب شده است؟‬
‫دادهها چگونه جمعآوری شدهاند؟‬
‫دادهها چگونه تجزیه و تحلیل شدهاند؟‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پرسشهای زیر را در مورد هر کدام از مقاالت ک ّمی مطرح کنید‪:‬‬
‫‪ (1‬به چه اطالعاتی نیاز است و آیا یک پرسشنامه‬
‫در این خصوص مناسب است؟‬
‫‪ (2‬آیا در حال حاضر ابزاری به این منظور وجود‬
‫دارد و آیا روایی و پایایی این ابزار سنجیده شده‬
‫است؟‬
‫‪ (3‬نمونه چگونه انتخاب شده است؟‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ارزیابی مطالعات پرسشنامهای یا نظرسنجیها‬
‫‪ ‬بین محققان اتفاق نظری در این خصوص‬
‫وجود ندارد که یک مطالعه کیفی خوب کدام‬
‫است و چگونه یک مطالعه کیفی را باید به نقد‬
‫کشید و یا از چه اصطالحاتی در هنگام ارجاع‬
‫به مطالعات کیفی و ابزارهای نقد استفاده کرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ارزیابی نقادانهی مطالعات کیفی‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫‪(6‬‬
‫‪(7‬‬
‫‪(8‬‬
‫نویسنده مقاله کیست؟‬
‫مقاله کجا چاپ شده است؟‬
‫آیا سؤالی پژوهشی مطرح شده است و آیا روش پژوهشی از تناسب الزم‬
‫برای پرداختن به سؤال پژوهشی برخوردار است؟‬
‫آیا از روش پژوهش کیفی مناسب استفاده شده است؟‬
‫از چه نمونهای برای مطالعه استفاده شده است؟‬
‫اندازه نمونه چقدر بوده است؟‬
‫دادهها چگونه جمعآوری شدهاند؟‬
‫دادهها چگونه تحلیل شدهاند؟‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫اصول عمومی ارزیابی نقادانه مطالعات کیفی‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫‪(5‬‬
‫‪(6‬‬
‫آیا موضوع مقاله به سؤال مورد مرور ارتباط دارد؟‬
‫آیا دقیق است؟‬
‫آیا با دقت نگاشته شده و معتبر است؟‬
‫آیا به نحوی توسط همتایان داوری شده است؟‬
‫آیا باور کردنی است؟‬
‫مجلهای که در مقاله در آن چاپ شده است‪ ،‬از چه کیفیتی‬
‫برخوردار است؟‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫راهکاری برای ارزیابی مقاالت مباحثهای‬
‫‪ ‬شکی نیست که اینترنت حاوی اطالعات فراوانی است‬
‫که ممکن است مورد استفاده متخصصین مراقبتهای‬
‫بهداشتی و اجتماعی قرار گیرند‪ .‬در واقع حتی‬
‫شواهدی وجود دارد که در نظام خدمات بهداشتی و‬
‫درمانی میتوان از جستجوی اینترنتی به نفع بیماران‬
‫و مشتریان استفاده کرد‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫راهکار ارزیابی اطالعات موجود در وبسایتها‬
‫‪ ‬اما باید به این نکته اعتراف کرد که وبسایتها‬
‫حالت کنترل شده ندارند و هر کسی میتواند هر‬
‫آن چه میخواهد در اینترنت منتشر کند‪ .‬پس باید‬
‫نسبت به محتویات هر وبسایتی که با آن‬
‫برخورد میکنید‪ ،‬دید انتقادی داشته باشید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫راهکار ارزیابی اطالعات موجود در وبسایتها‬
‫‪(1‬‬
‫حامی یا پشتیبان سایت چه کسی است؟‬
‫‪(2‬‬
‫آخرین به روز رسانی سایت چه تاریخی بوده است؟‬
‫‪ (3‬نویسندگان سایت چقدر اعتبار یا اقتدار دارند؟‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫فینک )‪ (Fink 2005‬پیشنهاد میکند که سؤاالت زیر را در‬
‫مورد هر وبسایتی که با آن برخورد میکنید‪ ،‬مطرح سازید‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫ارزیابی نقادانه‪ ،‬فرآیندی ضروری برای تعیین ارتباط‬
‫اطالعات منتشر شده با سؤال پژوهشی و کیفیت آنها‬
‫است‪.‬‬
‫‪ (2‬قبل از این که بتوانید مقاالت را نقادانه ارزیابی کنید‪،‬‬
‫بایستی چندین بار آنها را مطالعه کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نکات کلیدی‬
‫‪ (3‬شما بایستی بتوانید بین مقاالت حاوی یافتههای تجربی و آنهایی‬
‫که حاوی بحثهای نظری و نظر اهل فن (متخصصان) هستند‪،‬‬
‫افتراق قائل شوید‪.‬‬
‫‪ (4‬برای نظمبخشی به ارزیابی نقادانه متون‪ ،‬پیشنهاد میشود که از‬
‫یکی از ابزارهای ارزیابی نقادانهی موجود استفاده کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نکات کلیدی‬
‫چگونگی سازماندهی و خالصهسازی متون‪:‬‬
‫روش ماتریس‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مبحث ششم‬
‫‪ ‬امروزه وجود انبوهی از اطالعات در متون بهداشتی هم‬
‫یک فرصت و هم یک چالش است‪ .‬برای غلبه بر این چالش‬
‫به روشی نظاممند برای مرور متون نیاز است که بتوان از‬
‫آنها با کارایی تمام استفاده کرد‪ .‬روش ماتریس در واقع‬
‫ابزاری برای نیل به این هدف است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫روش ماتریس‬
‫‪ ‬روش ماتریس هم نوعی ساختار و هم نوعی‬
‫فرآیند برای مرور نظاممند متون است‪ .‬ساختار‬
‫آن مربوط به پوشه اصلی مرور متون یا همان‬
‫‪Literature Review Master Folder‬‬
‫است که حاوی تمامی یاداشتها و مدارک‬
‫جمعآوری شده حین فرآیند مرور متون است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫روش ماتریس‬
:‫گام نخست‬
DR. Ali Sheikhian
‫ایجاد پوشهای به نام‬
X
Literature Review Master Folder
X is equal to “Project name”
‫‪(1‬‬
‫پوشه ثبت فعالیتها‬
‫‪(2‬‬
‫پوشه مدارک‬
‫‪(3‬‬
‫پوشه ماتریس مرور‬
‫‪(4‬‬
‫پوشه سنتز‬
‫)‪(Paper Trail Folder‬‬
‫)‪(Documents folder‬‬
‫)‪(Review Matrix Folder‬‬
‫(‪)Synthesis Folder‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پوشه اصلی مرور متون مشتمل بر چهار پوشه دیگر به شرح زیر است‪:‬‬
DR. Ali Sheikhian
‫کارپوشه یا پوشه «ثبت فعالیتها»‪:‬‬
‫چگونگی برنامهریزی و مدیریت‬
‫جستجوی متون‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪Paper Trail Folder‬‬
‫‪ ‬پروندهای شامل لیستها و یادداشتهاست که به‬
‫برنامهریزی فعالیتهای مرتبط با مرور متون و‬
‫ردیابی آنها کمک میکند؛ پس‪ ،‬کارپوشه در واقع‬
‫روشی برای مستندسازی فعالیتهای انجام گرفته‬
‫برای پیدا کردن اسناد مرتبط با موضوع مورد تحقیق‬
‫است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫"ثبت فعالیتها" یا کارپوشه چیست؟‬
‫‪« ‬ثبت فعالیتها» هم یک نقشه است که موقعیت شما‬
‫را به هنگام جستجوی اسناد اصلی مشخص میکند و‬
‫هم این که نوعی دفترچه خاطرات است که گویای‬
‫فعالیتهای گذشته شماست‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مزایای پوشهی «ثبت فعالیتها»‬
‫‪‬پوشه «ثبت فعالیتها» را با ایجاد‬
‫پنج مدرک (فایل) متنی ایجاد کنید‬
‫که هر کدام بایستی به یکی از‬
‫موارد زیر اختصاص پیدا کنند‪:‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی ایجاد پوشهی "ثبت فعالیتها"‬
‫‪ (1‬مدرک (فایل) کلیدواژهها‬
‫)‪(Key words Document‬‬
‫‪ (2‬مدرک (فایل) اسناد کلیدی )‪(Key Sources Document‬‬
‫‪ (3‬مدرک (فایل) پایگاههای دادهای کتابشناختی الکترونیک‬
‫‪ (4‬مدرک (فایل) اینترنت‬
‫‪ (5‬مدرک (فایل) یادداشتها‬
‫(‪(Internet Document‬‬
‫)‪(Notes Document‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مدارک موجود در کارپوشه‬
‫‪ ‬در ابتدای این فایل متنی‪ ،‬هدف از مرور متون را‬
‫تایپ کنید‪ .‬حال به واژگانی فکر کنید که توصیف‬
‫کننده موضوع هستند‪ .‬مثال اگر قرار است در‬
‫خصوص «اپیدمیولوژی پنومونی» جستجو کنید‪،‬‬
‫برخی از کلیدواژهها که میبایست استفاده شوند‪،‬‬
‫عبارتند از‪ :‬پنومونی‪ ،‬خانههای سالمندان‬
‫)‪ (Nursing Homes‬و سالمندان )‪.(Elderly‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )1‬مدرک (فایل) کلیدواژهها )‪(Key words Document‬‬
‫‪ ‬به تدریج که اطالعات را حین فرآیند مرور متون جمعآوری‬
‫میکنید‪ ،‬این لیست را تکمیلتر کنید‪ .‬با پیشرفت کار ممکن‬
‫است به این نتیجه برسید که برخی از واژگانی که در ابتدا‬
‫انتخاب شده بودند‪ ،‬مناسب نیستند‪ .‬آنها را از لیست حذف‬
‫نکنید‪ ،‬بلکه یا رویشان خط بکشید یا به هر شکل دیگری‬
‫مشخص نمایید‪ .‬زیرا پی بردن به واژگان به درد نخور برای‬
‫جستجو به اندازه پی بردن به واژگان به درد بخور‪ ،‬مفید‬
‫است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )1‬مدرک (فایل) کلیدواژهها )‪(Key words Document‬‬
‫‪ ‬این فایل حاوی لیستی از نام کتابهای‬
‫مرجع‪ ،‬مجالت‪ ،‬گزارشهای دولتی‪ ،‬یا سایر‬
‫مواردی است که شما آنها را مرور کرده‬
‫یا مد نظر دارید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )2‬مدرک (فایل) اسناد کلیدی )‪(Key Sources Document‬‬
‫‪ ‬در این فایل لیستی از پایگاههای دادهای الکترونیک استفاده‬
‫شده مثل مدالین‪ ،‬ایجاد کنید‪.‬‬
‫‪ ‬استراتژیهای جستجو در این پایگاهها را نیز یادداشت‬
‫نمایید‪ :‬از جمله کلیدواژگان استفاده شده‪ ،‬محدودیتهای‬
‫اعمال شده به جستجو (مثال این که فقط مجالت انگلیسی‬
‫زبان یا فقط مقاالت مروری مورد جستجو قرار گیرند)‪،‬‬
‫بایستی ثبت شوند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )3‬مدرک (فایل) پایگاههای دادهای کتابشناختی الکترونیک‬
‫‪ ‬بازه زمانی پوشش داده شده‪ ،‬مثال از سال ‪ 1995‬تا‬
‫به حال را نیز در این فایل تایپ نمایید‪ .‬لیست اسناد‬
‫پیدا شده پس از جستجو در پایگاههای کتابشناختی‬
‫الکترونیک (مثال مدالین) را به همراه استراتژی‬
‫جستجوی مورد استفاده برای پیدا کردن این اسناد را‬
‫در این مدرک بگنجانید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )3‬مدرک (فایل) پایگاههای دادهای کتابشناختی الکترونیک‬
‫‪ ‬در صورت عدم یادداشت سایتها و دیگر موارد اخذ شده از‬
‫اینترنت‪ ،‬ممکن است به راحتی آنها را فراموش کرده و‬
‫قادر به ردیابی موارد پیدا شده نباشید‪ .‬به عالوه‪،‬‬
‫سایتهایی را که زیاد مورد استفاده قرار میگیرند به لیست‬
‫سایتهای دلخواه اضافه کنید‪ .‬یک راه دیگر آن است که‬
‫آدرس سایت )‪ (URL‬را کپی کرده و در مدرک یا فایل‬
‫اینترنت کپی کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )4‬مدرک (فایل) اینترنت (‪(Internet Document‬‬
‫‪ (1‬یادداشتهای کاربردی‪ .‬این فایل نوعی فایل‬
‫متفرقه در کارپوشه است‪ .‬همانند یک‬
‫یادداشت روزانه با آن برخورد کنید که برای‬
‫فراموش نکردن کارهای مهم به کار میرود‪.‬‬
‫در مورد مکان پیدا کردن مواردی که به‬
‫سختی پیدا میشوند‪ ،‬یادداشتبرداری کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )5‬مدرک (فایل) یادداشتها )‪(Notes Document‬‬
‫‪ ‬از این فایل برای ثبت سایر منابع علمی یا سایر اسناد‬
‫اصلی که طی فرآیند جستجوی منابع فرعی بازیابی‬
‫شدهاند‪ ،‬استفاده کنید‪ .‬به تدریج که هر کدام از آنها‬
‫را خوانده و سپس گزینش شده یا کنار میگذارید‪ ،‬یک‬
‫عالمت )‪ (Check Mark‬کنارشان قرار دهید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )5‬مدرک (فایل) یادداشتها )‪(Notes Document‬‬
‫‪ (2‬نام همه نویسندگان را یادداشت کنید‪ .‬در ثبت‬
‫ارجاع به مقاالت منتشر شده در مجالت به این‬
‫نکته مهم دقت داشته باشید‪ :‬هزینهی چاپ مجالت‬
‫علمی باالست و مدیران این مجالت به شدت مایل‬
‫به صرفهجویی در تعداد صفحات مجالت هستند‪.‬‬
‫یکی از محلهای اعمال این صرفهجویی‪ ،‬در‬
‫قسمت مراجع کتابها یا مقاالت مجالت است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )5‬مدرک (فایل) یادداشتها )‪(Notes Document‬‬
‫‪ (3‬تکمیل مشخصات مراجع ناقص‪ .‬برخی مواقع و‬
‫معموال در انتهای مهلت یا فرجه قانونی داده شده‬
‫به شما‪ ،‬با اسنادی برخورد میکنید که فاقد یکی از‬
‫مشخصات اصلی کتابشناختی مثال تاریخ انتشار یا‬
‫شماره جلد مجله هستند‪ .‬در این صورت برای‬
‫تکمیل مشخصات آنها به سایت پابمد‬
‫)‪ (PubMed‬مراجعه کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )5‬مدرک (فایل) یادداشتها )‪(Notes Document‬‬
‫چگونگی گزینش و سازماندهی‬
‫مدارک برای مرور‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پوشهی مدارک‪:‬‬
‫‪ ‬پوشه مدارک در پوشه اصلی مرور متون‪ ،‬حاوی یک نسخه از‬
‫تمامی مقاالت یا اسناد اصلی جمعآوری شده برای مرور متون است‪.‬‬
‫‪ ‬پوشهی مدارک را به عنوان پایگاه دادهای خودتان برای اسناد‬
‫اصلی در نظر بگیرید‪ .‬اما متوجه باشید که این پایگاه ناقص است‪،‬‬
‫زیرا برخی از مدارک خیلی حجیم هستند (مثل کتابها)‪ ،‬برخی دیگر‬
‫در دسترس نیستند (مجله به شکل الکترونیک در دسترس نبوده‬
‫است)‪ ،‬یا محدودیت دسترسی داشتهاند (مثال اموال خصوصی‬
‫شرکتها)‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پوشه مدارک چیست؟‬
‫‪ (1‬مرور خالصهی مدارک یا مقاالت‬
‫‪ (2‬مطالعه سطحی مدارک یا مقاالت‬
‫‪ (3‬تهیه کپی مدارک یا مقاالت‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی انتخاب مدارک برای مرور‬
‫‪ ‬گام بعدی پس از گزینش مجموعهای از مدارک‪،‬‬
‫استفاده از آنها به منظور بسط ‪ ⁄‬توسعه پوشه‬
‫مدارک در پوشه اصلی مرور متون است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی انتخاب مدارک برای مرور‬
‫‪ ‬برای نظم بخشیدن به این پوشه‪ ،‬مدارک موجود در‬
‫آن را بر اساس تاریخ انتشار سازماندهی کنید‪ .‬فایلی‬
‫از مدارک گزینش شده را بر اساس ترتیب زمانی‬
‫آنها از قدیم به جدید تهیه نمایید‪ .‬با تکمیل لیست‬
‫مدارک‪ ،‬بایستی سعی کنید که این ترتیب زمانی حفظ‬
‫شود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی سازماندهی پوشه مدارک‬
‫‪ (1‬سازمان دادن به اسناد اصلی در پوشهی‬
‫مدارک برای استفاده در گام بعدی یعنی ساخت‬
‫ماتریس مرور‬
‫‪ (2‬فراهمسازی نمایهای سریع برای بازیابی مؤثر‬
‫یک مدرک خاص در زمانهای آتی‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫دو هدف بر این ترتیب زمانی مترتب است‪:‬‬
‫چگونگی خالصهسازی متون‬
‫با استفاده از ماتریس مرور‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ماتریس مرور‪:‬‬
‫‪ ‬ماتریس در واقع یک کادر یا جدول با تعدادی ردیف و‬
‫ستون‪ ،‬همانند یک صفحه گسترده است‪ .‬در این ماتریس‪،‬‬
‫ردیفها به مدارکی مثال مقاالت‪ ،‬و ستونها به موضوعاتی‬
‫(عناوینی) اختصاص مییابند که شما برای خالصهسازی‬
‫مدارک یا اسناد از آنها استفاده خواهید کرد‪ .‬در ماتریس‬
‫مرور‪ ،‬خالصهی مدارک‪ ،‬توصیفی از صرفا مهمترین نکات‬
‫در مورد موضوع است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ماتریس مرور چیست؟‬
DR. Ali Sheikhian
‫‪ ‬با استفاده از ماتریس مرور نوعی خالصه (چکیده)‬
‫ساختاریافته از کلیه اسناد اصلی )‪(Source Documents‬‬
‫انتخاب شده برای مرور متون ایجاد میکنید‪.‬‬
‫‪ ‬ماتریس مرور شبیه به صفحه گسترده یا جدولی است که‬
‫حاوی آرایهای از ستونها و ردیفهاست‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ماتریس مرور‪ :‬ابزاری فراگیر‬
‫ماتریس مرور‪ :‬ابزاری فراگیر‬
‫عناوین مورد استفاده برای خالصهسازی هر کدام از اسناد یا مطالعات دیگران‬
‫هستند‪.‬‬
‫‪ ‬هر کدام از ردیفها نیز متعلق به یک سند یا مدرک یا مطالعه هستند‪ .‬محل تقاطع‬
‫ستونها و ردیفها‪ ،‬سلول نامیده میشود و هر سلول حاوی یادداشتی است که زیر‬
‫یک عنوان یا موضوع خاص و در ارتباط با (یا در جلوی) یک مدرک یا سند‬
‫نوشته میشود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬ستونهای موجود در باالی ماتریس مرور‪ ،‬در واقع موضوعاتی )‪ (Topics‬یا‬
DR. Ali Sheikhian
‫‪ ‬دلیل استفاده از روش ماتریس‪ ،‬اجتناب از بینظمی و‬
‫ایجاد نوعی نظم است‪ .‬علت بینظمی در فرآیند مرور‬
‫متون‪ ،‬حجم انبوه اطالعاتی است که در مقاالت متعدد‬
‫در مجالت متفاوت یا در سایر منابع اطالعاتی وجود‬
‫دارند و از طرفی جزئیات فراوانی از این مدارک است‬
‫که بایستی به خاطر آورده شوند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مزایای ماتریس مرور‬
‫‪ ‬نظمی که قرار است توسط شما بر این‬
‫بینظمی تحمیل شود‪ ،‬سازماندهی این‬
‫اطالعات به نحوی است که بتوانید به طور‬
‫منسجمی در خصوص آنها فکر کنید و به‬
‫طرز مؤثری استفاده نمایید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مزایای ماتریس مرور‬
‫‪ ‬ماتریس مرور در واقع ساختاری استاندارد‬
‫برای ایجاد نظم است‪ .‬ساختن ماتریس مرور‬
‫همانند ساختن خانه است‪ .‬تزئین این خانه با‬
‫مطالعه و خالصهسازی هر کدام از مقاالت و‬
‫قرار دادن اطالعات مرتبط در خانههای جدول‬
‫ماتریس (سلولها) صورت میگیرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مزایای ماتریس مرور‬
‫‪‬ساخت ماتریس مرور که مبنایی برای‬
‫تدوین سنتز پژوهشها میباشد‪ ،‬مشتمل‬
‫بر نوعی فرآیند سه مرحلهای است‪:‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی ایجاد ماتریس مرور‬
‫‪‬مدارک موجود در پوشهی مدارک را بر‬
‫اساس تاریخ انتشار از قدیم به جدید‬
‫مرتب کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )1‬سازماندهی به مدارک‬
‫‪ ‬ماتریس مرور را به شکل جدولی در برنامه‬
‫واژهپرداز یا صفحه گستردهای در برنامه اکسل در‬
‫کامپیوترتان ایجاد کنید و در خصوص نوع‬
‫موضوعات یا عناوینی که قرار است مبنای‬
‫خالصهسازی مدارک قرار گیرند‪ ،‬تصمیم بگیرید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )2‬انتخاب موضوعات (عناوین)‬
‫‪ ‬مدارک را به ترتیب از قدیم به جدید مطالعه کرده و‬
‫بر اساس معیارها (همان موضوعات یا عناوین‬
‫ستونهای جدول ماتریس) آنها را خالصه کنید و‬
‫یادداشتهای برگرفته از مدارک را داخل خانهی‬
‫مربوطه در جدول تایپ کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ )3‬خالصهسازی مدارک‪:‬‬
‫‪‬اسناد اصلی (یا همان مدارک) بایستی‬
‫بر اساس تاریخ انتشار از قدیم به جدید‬
‫مرتب شوند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی دستهبندی مدارک برای استفاده در ماتریس مرور‬
‫برای ماتریس مرور‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی انتخاب موضوعات (عناوین) ستونها‬
‫‪ ‬این عناوین در واقع شاخصها یا معیارها یا مفاهیم مهمی‬
‫هستند که برای خالصهسازی مقاالت یا سایر اسناد اصلی‬
‫مورد استفاده قرار میگیرند‪.‬‬
‫‪ ‬مثال اگر عنوان یکی از ستونها "طرح نمونهبرداری"‬
‫)‪ (Sampling Design‬است‪ ،‬در این صورت وظیفه شما‬
‫در تکمیل ماتریس مرور‪ ،‬شناسایی روش (طرح) مورد‬
‫استفاده برای انتخاب آزمودنیها در هر کدام از مطالعات‬
‫است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫عنوان (موضوع) ستون چیست؟‬
‫‪ ‬به هنگام مرور متون علمی‪ ،‬دو دستهی اصلی (کلی)‬
‫برای عناوین ستونها در نظر داشته باشید‪.‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫خصوصیات متدولوژیک مطالعات و‬
‫خصوصیات مختص به محتوا ‪(Content -‬‬
‫)‪ Specific‬از قبیل مدل نظری یا مفهومی‪ ،‬نوع نتایج‬
‫یا کاربرد آن برای سیاستگذاریهای بهداشتی‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫انواع (دستهجات) عناوین ستونها‬
‫‪ ‬ستون ‪ :1‬نویسنده(گان)‪ ،‬عنوان سند‪ ،‬نام مجله‬
‫‪ ‬ستون ‪ :2‬سال انتشار سند یا مقاله‬
‫‪ ‬ستون ‪ :3‬هدف مقاله یا همان سند اصلی‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫سه مورد اول عناوین ستونها‬
‫‪ ‬گام اول – مدارک را مطالعه کنید‬
‫‪ ‬گام دوم – موضوعات )‪ (Issues‬مهم را فهرست کنید‬
‫‪ ‬گام سوم – عناوین ستونها را انتخاب کنید‬
‫‪ ‬گام چهارم – عناوین ستونها را اضافه نمایید‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫فرآیند انتخاب سایر عناوین‬
‫در ماتریس مرور‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی خالصهسازی مدارک‬
‫‪ ‬در سادهترین حالت‪ ،‬شما در خانهی محل تقاطع ردیف مقاله‬
‫و عنوان ستون مربوطه‪ ،‬چیزی را یادداشت میکنید‪.‬‬
‫‪ ‬نتیجهی خالصهسازی را نیز در خانههای (سلولهای)‬
‫ماتریس مرور وارد کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫یادداشتبرداری‬
‫‪ ‬هیچ وقت یک مقاله تجربی )‪ (Empirical‬را بدون وجود ماشین‬
‫حساب مطالعه نکنید‪.‬‬
‫‪ ‬ابزار ‪ Highlighter‬در برنامهی واژهپرداز یا صفحه‬
‫گسترده )‪ (Spreadsheet‬برای رنگی کردن یا مارکدار کردن‬
‫بخشهای مهم مقاله‬
‫‪ ‬ابزار یادداشتهای چسبنده یا حاشیهنویسی ‪(Sticky Note or‬‬
‫)‪ Comment Tool‬در نرمافزارهای فوقالذکر برای نوشتن‬
‫یادداشتها و سؤاالت مرتبط با خود مقاله در متن مقاله‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ابزارهای ضروری‬
‫‪ ‬صرفا ثبت ساده اطالعات در ماتریس مرور بدون‬
‫بازسازی مطالعات مربوطه در ذهن‪ ،‬به معنای مرور‬
‫نقادانه آنها نیست‪ .‬الزمهی مطالعه کامل یک مقاله‬
‫علمی‪ ،‬بازسازی مطالعه توسط شما با پیمودن‬
‫مسیری است که نویسندگان طی کردهاند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مطالعه را در ذهن خود بازسازی کنید‬
‫‪ ‬این کار را با پرسیدن سؤاالت زیر از خودتان‬
‫شروع کنید‪.‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫‪(4‬‬
‫هدف از مطالعه چه بوده است؟‬
‫پژوهشگران چگونه مطالعه را انجام دادهاند؟‬
‫نتایج چه بودهاند؟‬
‫منطق آنها در تفسیر نتایج حاصله چه بوده است؟‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مطالعه را در ذهن خود بازسازی کنید‬
‫‪ ‬از یک منظر میتوان گفت که هر مقالهی‬
‫علمی خود یک داستان است‪ ،‬داستانی‬
‫واقعی و شما برای فهم کامل آن بایستی‬
‫بتوانید آن داستان را با واژگان خودتان‬
‫مجددا بازسازی (باز تولید) کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مطالعه را در ذهن خود بازسازی کنید‬
‫‪‬مطالعه بر اساس سیر زمانی انتشار‬
‫مقاالت نیز از اهمیت برخوردار است‪.‬‬
‫کار خود را با خواندن قدیمیترین مقاله‬
‫(مدرک) آغاز کنید و با مطالعه‬
‫جدیدترین آنها به پایان برسانید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مقاالت را به ترتیب زمان انتشار آنها مطالعه کنید‬
‫‪ ‬دلیل اهمیت این کار آن است که پژوهشهای هر‬
‫برههای از زمان مبتنی بر نتایج پژوهشها یا‬
‫مطالعات پیشین هستند‪ .‬احتمال دارد یافتههای یک‬
‫پژوهش‪ ،‬تئوری جدیدی را برای مطالعه‪ ،‬پیشرو‬
‫گذاشته باشند‪ ،‬روش تحلیلی جدیدی در دسترس قرار‬
‫گرفته باشد یا این که یک مطالعه قدیمی مورد تحلیل‬
‫مجدد قرار گرفته باشد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫اهمیت مطالعه کرونولوژیک متون‬
‫‪ ‬وظیفهی شما برای ساختن ماتریس مرور‪ ،‬مطالعه‬
‫هر کدام از اسناد اصلی یا مقاالت و ثبت‬
‫یادداشتهایی در خصوص آنها متناسب با عناوین‬
‫(شاخصهای) موجود در ماتریس (جدول) مرور‬
‫است‪ .‬این یادداشتها باید بسیار دقیق و کوتاه باشند‪.‬‬
‫هدف از تدوین این قبیل یادداشتها‪ ،‬توانایی ردیابی‬
‫جزئیات مطالعه و نه خالصهسازی کل آنهاست‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫یادداشتهایی را در ماتریس مرور بنویسید‬
‫‪ ‬جامعهشناسی موضوع پژوهشی‬
‫‪ ‬توجه به مسائلی که مورد اغماض قرار گرفتهاند‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مزایای فرآیند خالصهسازی‬
‫چگونگی سنتز (جمعبندی) متون‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مبحث هفتم‬
‫‪ ‬تا اینجای کار‪ ،‬با نتایج کلیه مطالعات آشنایی‬
‫پیدا کردهاید و همهی مطالعات را به طور‬
‫نقادانه ارزیابی کردهاید و اکنون آمادگی انجام‬
‫مرحلهی بعدی مرور متون یعنی جمعبندی نتایج‬
‫حاصله و پاسخ به سؤال پژوهشی را دارید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مقدمه‬
‫‪ ‬سنتز )‪ (Synthesis‬در واقع تحلیل نقادانه و مرور‬
‫متون علمی مرتبط با یک موضوع خاص است‪ .‬سنتز بر‬
‫خالف خالصهی مقاالت مختلف‪ ،‬با آن که مبتنی بر همان‬
‫مجموعه از مقاالتی است که خالصه شدهاند‪ ،‬ولی مشتمل‬
‫بر بررسی تمهای )‪ (Themes‬پژوهشی برخاسته از‬
‫مطالعات متفاوت و طی سالیان متمادی است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫سنتز چیست؟‬
‫‪ ‬تحلیل نقادانه محتوای تحقیق‪ ،‬متدولوژیهای تحقیقاتی و‬
‫نتایج برخاسته از آنها و آنگاه قرار دادن این اجزاء منفصل‬
‫در کنار هم به شکل منطقی‪ ،‬برای ایجاد یک کلیت منسجم و‬
‫یکپارچه )‪ (Big Picture‬است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫هدف از سنتز‪:‬‬
‫‪ ‬هدف‪ ،‬جمعبندی مطالعات مختلف یا سایر تکههای اطالعاتی‬
‫است تا بدین وسیله به معنایی دست یابیم که حاصل همه‬
‫مقاالت به عنوان یک کل است و این معنا فراتر از آن‬
‫چیزی است که بتوان با مطالعه هر کدام از مقاالت به شکل‬
‫واحدهایی جدا‪ ،‬قابل دریافت باشد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫هدف از سنتز‬
‫‪ ‬همان طور که فینگلد گفته است ‪(Fingeld,‬‬
‫)‪ 2003, p. 894‬هدف‪ ،‬تدوین یا ارائه تفسیری‬
‫نو و ادغامی از یافتههاست که نسبت به نتایج‬
‫تک تک مطالعات‪ ،‬بنیادیتر و حقیقیتر‬
‫)‪ (More Substantive‬است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫هدف از سنتز‬
‫‪ (1‬تحلیل متا‬
‫‪ (2‬قوم نگاری (اتنوگرافی) متا‬
‫‪ (3‬مطالعه متا‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫سه راهکار پیشرفته برای جمعبندی متون‬
‫‪ ‬یکی از راهکارهای ادغام مقاالتی که نتایج آنها به‬
‫شکل اعداد و ارقام بیان شده است‪ ،‬تحلیل متا‬
‫)‪(Meta- Analysis‬است‪ .‬این راهکار در سال‬
‫‪ 1976‬توسط فردی به نام ‪ Gene Glass‬با هدف‬
‫ادغام و خالصهسازی یافتههای آماری مجموعهای از‬
‫پژوهشها ابداع شد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫تحلیل متا‬
‫‪ ‬گالس‪ ،‬تحلیل متا را “تحلیل تحلیلها”‬
‫)‪ (Analysis of Analyses‬نامگذاری کرد و‬
‫به تحلیل آماری مجموعه بزرگی از نتایج‬
‫برخاسته از مطالعات جداگانه با هدف ادغام‬
‫یافتهها اشاره کرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫تحلیل متا‬
‫‪ ‬قومنگاری یا اتنوگرافی متا ‪(Meta-‬‬
‫)‪ Ethnography‬راهکار متداولی است که به‬
‫کرات برای جمعبندی گزارشات پژوهشیهای‬
‫کیفی مورد استفاده قرار گرفته است‪ .‬این‬
‫راهکار در سال ‪ 1988‬توسط ‪Noblit and‬‬
‫‪ Hare‬ابداع شد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫قومنگاری متا‬
‫‪ ‬ابداعکنندگان این راهکار‪ ،‬از راهکار خود‬
‫به عنوان “شیوهای قوی” برای استخراج‬
‫تفاسیر حقیقی و بنیادی از مطالعات‬
‫اتنوگرافیک یا تفسیری )‪(Interpretive‬‬
‫یاد میکنند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫قومنگاری متا‬
‫‪ ‬راهکار دوم که در سال ‪ 2001‬توسط‬
‫‪ Paterson‬و همکارانش برای جمعبندی‬
‫گزارشات پژوهشی کیفی ابداع شد‪ ،‬مطالعهی‬
‫متا )‪ (Meta- study‬است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مطالعهی متا‬
‫‪ ‬راهکار ارائه شده توسط این افراد برای‬
‫ادغام مطالعات شامل بررسی دقیق دادههای‬
‫جمعآوری شده در هر کدام از مطالعات و‬
‫نیز روش بکار گرفته شده در مطالعات و‬
‫چارچوب نظری زیربنای مطالعات میباشد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مطالعهی متا‬
‫‪ ‬این راهکار برگرفته از راهکار ارائه شده‬
‫توسط پترسون و همکاران است و با‬
‫استفاده از آن میتوان نتایج مطالعات انجام‬
‫گرفته با روشهای پژوهشی مختلف را به‬
‫طرز معنیداری با هم ادغام کرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫یک راهکار ساده شده‬
‫‪‬ماتریس مرور‬
‫‪‬پوشهی مدارک‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ابزارهایی که نیاز خواهید داشت‬
‫‪ ‬کاربرد ماتریس مرور در تدوین سنتز متفاوت از کاربرد آن‬
‫برای خالصهسازی اسناد اصلی است‪ .‬برای ساخت این‬
‫ماتریس شما مجبور بودید که ردیفهای آن را با تحلیل یک‬
‫به یک مطالعات بر اساس عناوین ستونها‪ ،‬تکمیل نمایید‪.‬‬
‫‪ ‬در سنتز طور دیگری عمل میکنید‪ :‬در این جا شما برای‬
‫مقایسهی مطالعات مختلف بایستی ستونهای ماتریس مرور‬
‫را در نظر بگیرید تا متوجه تمها و ترندها شوید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫استفاده از ماتریس مرور‬
‫‪ ‬گام اول در تدوین سنتز‪ ،‬تعریف دقیق هدف از‬
‫انجام مرور متون است‪ .‬البته شما بایستی قبال‬
‫به هنگام شروع گردآوری پوشه "ثبت‬
‫فعالیتها" این کار را انجام داده باشید‪ ،‬ا ّما‬
‫هدف قبلی ممکن است با خواندن چند باره‬
‫اسناد اصلی تغییر کرده باشد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫هدف از مرور را تعریف نمایید‬
‫"هدف از انجام این مرور این است (بود) که ‪" ......‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬اولین جمله "سنتز" بایستی به این شرح باشد‪:‬‬
‫‪ ‬راهبرد مورد استفاده برای انتخاب و مرور مدارک گنجانده‬
‫شده برای مرور متون را به طور مختصر شرح دهید‪ .‬در‬
‫این جا باید اطالعات اصلی از فرآیند جستجو و انتخاب‬
‫منابع از قبیل بازهی زمانی پوشش داده شده‪ ،‬منابع‬
‫اطالعاتی مورد استفاده (پایگاههای دادهای کتابشناختی‬
‫الکترونیک و مجالت)‪ ،‬انواع مقاالت‪ ،‬و شرایط قبول یا ردّ‬
‫مدارک برای گنجاندن در مرور را فراهم نمایید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫فرآیند جستجو و مرور را شرح دهید‬
‫‪ ‬مرور متون‪ ،‬یک بازه زمانی ده ساله را از سال ‪ 1990‬تا سال ‪ 1999‬پوشش‬
‫داد‪ .‬جستجو در سه پایگاه کتابشناختی الکترونیک شامل مدالین‪،PsychInfo ،‬‬
‫‪International Pharmaceutical Abstract‬و با عنایت خاص به‬
‫مجالت بالینی پیشرو در این زمینه (مجله ‪ ،X‬مجله ‪ Y‬و مجله ‪ )Z‬انجام گرفت‪.‬‬
‫از بین انواع مطالعات‪ ،‬فقط مطالعات تجربی برای مرور در نظر گرفته شدند‪،‬‬
‫مواردی از قبیل نامه به سردبیر‪ ،‬بیانیههای خط و مشی ‪(Policy‬‬
‫)‪ Statement‬و توصیف برنامه )‪(Program Description‬مورد توجه‬
‫قرار نگرفتند‪ .‬در مجموع ‪ 103‬مقاله بررسی شد که ‪ 23‬مورد آنها دارای‬
‫شرایط ورود به مطالعه بودند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مثال‬
‫‪ ‬اکنون به موضوعاتی (تمهایی) فکر کنید که‬
‫قرار است مبنای تشکیل سنتز نهایی باشند‪.‬‬
‫سنتز کامل متون مشتمل بر شرح تمهای‬
‫مختلف برخاسته از متون و قرار دادن آنها‬
‫در کنار هم به شکل منطقی است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫موضوعات اصلی را فهرست کنید‬
‫‪ ‬هر کدام از ستونهای ماتریس را از باال به‬
‫پایین مطالعه کرده و ببینید که ذیل هر کدام از‬
‫عناوین در مطالعات مختلف و با گذشت زمان‬
‫چه اتفاقی افتاده است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ستونها را بخوانید‬
‫‪‬تخصیص ُکدها‬
‫‪‬ایجاد تمها‬
‫‪‬مقایسه کدها و تمها‬
‫‪‬بررسی دقیق کدها و تمها‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی استخراج تمها از متون اصلی‬
‫‪ ‬اولین کار شما این است که به بخش نتایج‬
‫مقاالت پژوهشی یا قسمت بحث عمومی (کلی)‬
‫مقاالت غیر پژوهشی مراجعه کنید و به هر کدام‬
‫از یافتههای اصلی یا نکات اصلی آنها ُکدی‬
‫تخصیص دهید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫تخصیص ُکدها‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬اگر بیشتر مقاالتی که در اختیار دارید از نوع‬
‫پژوهشی هستند‪ ،‬در این صورت میتوانید یافتههای‬
‫اصلی را کدگذاری کنید‪.‬‬
‫‪ ‬اما اگر مقاالت شما بیشتر از نوع مباحثهای یا سایر‬
‫مقاالت مرتبط هستند‪ ،‬در این صورت میتوانید نکات‬
‫اصلی بحث را کدگذاری کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪‬شما ممکن است بتوانید پیامد‬
‫)‪ (Outcome‬یک مقاله را در یک‬
‫کلمه خالصه کنید و همین یک کلمه‬
‫اولین کد شما خواهد بود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬کدها در واقع بایستی کلماتی باشند که خالصه‬
‫کننده نکات اصلی اظهار شده در قسمت خاصی‬
‫از مقاله هستند و اینها بایستی با مداد کنار‬
‫قسمت مربوطه یادداشت شوند تا امکان ثبت و‬
‫ردیابی کدهای اختصاص داده شده را به راحتی‬
‫داشته باشید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪‬بایستی این عملیات کدگذاری را برای‬
‫تمامی مقاالتی که از یک نوع روش‬
‫خاص بهره گرفتهاند‪ ،‬انجام دهید تا آن‬
‫جا که بخش نتایج‪ /‬بحث همه مقاالت‬
‫کدگذاری شود‪.‬‬
‫‪ ‬بعد از این که کدگذاری همه مقاالت انجام‬
‫شد‪ ،‬کار بعدی این است که ببیند یک ُکد‬
‫خاص چند بار به مقاالت مختلف داده شده‬
‫است‪ .‬این ُکدهای تکراری در واقع نشان‬
‫دهنده تمهایی میباشند که مستخرج از‬
‫اطالعات موجود هستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ایجاد تمها )‪(Developing Themes‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪‬همه کدهای یکسان یا مشابه را در‬
‫یک گروه قرار داده تا الگوهای‬
‫ایجاد شده (در حال شکلگیری) در‬
‫سیستم کدگذاری را مالحظه کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪‬کدهای یکسان یا مشابه را میتوان در‬
‫یک گروه قرار داد و یک تم خاص را‬
‫به آنها اطالق نمود‪ .‬نام تم بایستی‬
‫منعکس کننده محتوای آن باشد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪‬فرآیند اختصاص کدها به تمها را تا‬
‫آنجا ادامه دهید که هیچ کدی باقی‬
‫نماند و حداقل تعداد تمها با نام‬
‫موقت را در اختیار داشته باشید‬
‫‪ ‬مرحله بعدی‪ ،‬بازنگری مجدد تمها و کدها و بررسی‬
‫دو چیز است‪ :‬اول این که آیا نام تم متناسب با تمامی‬
‫کدهای اختصاص داده شده (گنجانده شده) در آن‬
‫هست و دوم این که هیچ بخش کدگذاری شدهای در‬
‫میان نتایج مقاالت وجود نداشته باشد که بهتر باشد‬
‫آن را به تم دیگری اختصاص داد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مقایسه کدها و تمها‬
‫‪ ‬در این مرحله است که شباهتها و اختالفات یافتههای مرور‬
‫شروع به پدیدار شدن میکنند‪ .‬به تمهای ایجاد شده به دقت‬
‫نگاه کنید و ببینید که چگونه با هم ارتباط پیدا میکنند‪.‬‬
‫‪ ‬به همین دلیل است که شما بایستی به اسناد اصلی دسترسی‬
‫داشته باشید‪ ،‬زیرا ممکن است نیاز باشد برای بررسی‬
‫اطالعات یا پیدا نمودن اطالعات اضافه حین پیشرفت فرآیند‬
‫تحلیل به آنها مراجعه کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫بررسی دقیق کدها و تمها‬
‫‪ ‬اولین کاری که بایستی انجام دهید این است که زمینه‬
‫)‪ (Context‬هر مقاله و نیز نقاط قوت و ضعف راهکارهای‬
‫پژوهشی مورد استفاده توسط آنها را در نظر بگیرید‪ .‬در‬
‫اینجاست که به شدت نیاز به تمرکز روی ارزیابی نقادانه‬
‫مقاالت دارید‪ ،‬زیرا بایستی بتوانید قوت شواهد فراهم شده‬
‫توسط آنها را از لحاظ توانایی یا کاربردشان در پاسخ به‬
‫سؤال پژوهشی‪ ،‬مورد ارزیابی قرار دهید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫کار با کدها و تمهایی که همدیگر را تأیید نمیکنند‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬اگر حین کار با متنی (مقالهای) برخورد کردید که تصویری‬
‫متفاوت از موضوع را نسبت به متون قبلی ارائه میدهد‪،‬‬
‫بایستی این امر را به دقت مستند نمایید‪ .‬به این فکر کنید که‬
‫چرا چنین است؟ وجه تفاوت پژوهشهای انجام شده چه بوده‬
‫است که بتوانند این اختالفات را در یافتهها توجیه نمایند؟ به‬
‫ارزیابی نقادانهی مقاالت که قبال انجام دادهاید رجوع کنید‪ .‬آیا‬
‫شاهدی وجود دارد که قویتر از دیگری باشد؟‬
‫‪ ‬شما احتماال وزن بیشتری به پژوهشهایی میدهید‬
‫که شواهد قویتری را فراهم میکنند تا پژوهشهایی‬
‫که از این لحاظ ضعیفترند‪ .‬ممکن است با بررسی‬
‫دقیقتر مقاالت بتوانید اختالفات بین نتایج را توجیه‬
‫کنید؛ اما اگر نتوانستید اختالفات را توجیه کنید‪،‬‬
‫بایستی موارد اختالفی را ارائه داده و بگویید که قادر‬
‫به توجیه آنها نیستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫بحث نقاط قوت شواهد‬
‫‪ ‬نتایج مرور متون‪ ،‬تمهای نهایی هستند که حاصل‬
‫اجتماع چندین کد میباشند‪ .‬وقتی که همهی نتایج‬
‫مقاالت اولیه را کدگذاری کرده و تمها را نیز ایجاد‬
‫نمودید‪ ،‬آمادگی کشف محتوای تمها را به شکل‬
‫مفصلتر خواهید داشت‪ .‬حال بایستی به دنبال این‬
‫نکته باشید که این تمها چگونه میتوانند شما را در‬
‫پاسخدهی به سؤال پژوهشی یاری دهند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نگارش نتایج‬
‫‪ ‬بعد از این که تمهای اصلی را ایجاد‬
‫نمودید‪ ،‬بایستی اینها را به نحو مناسبی که‬
‫پاسخگوی سؤال پژوهشی شما باشند‪ ،‬ارائه‬
‫نمایید‪ .‬احتماال بخش نتایج را متناسب با‬
‫تعداد تمهای اصلی به یکسری عنوان تقسیم‬
‫خواهید کرد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫با دادههایتان نوعی داستان نقل کنید‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬میتوانید این بخش از مقاله نهایی خود را با توصیف‬
‫یافته یا تم اصلی شروع کنید‪ .‬این تم همان تمی است‬
‫که بیشترین تناسب را با سؤال پژوهشی شما دارد یا‬
‫احتماال تمی است که حاوی کدهایی است که با‬
‫بیشترین درجه تکرار در متون مرور شده‪ ،‬موجودند‪.‬‬
‫شما بایستی تمامی تحقیقات و سایر اطالعات مرتبط‬
‫با این تم را در این قسمت بیاورید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬آنگاه ممکن است به این نکته توجه کنید‬
‫که تم دیگری وجود دارد که توصیف‬
‫کنندهی جنبه خاصی از اولین تم ارائه شده‬
‫در قسمت نتایج مرور است‪ .‬در این مورد‬
‫نیز بایستی تمامی اطالعات مرتبط با این تم‬
‫دوم را مطرح نمایید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬به همین طریق خواهید دید که یک تم بعد‬
‫از تم دیگری مطرح شده و بدینصورت هر‬
‫صور مختلفی‬
‫کدام از تمهای ایجاد شده به ُ‬
‫سؤال پژوهشی شما را مورد خطاب قرار‬
‫داده و به عبارتی به آن پاسخ میدهند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬وظیفه شما این است که این تمها را به گونههای‬
‫منطقی سازماندهی کنید که یافتههای یک تم با‬
‫جزئیات بیشتری توسط تم بعد از آن توصیف و شرح‬
‫داده شده و تا آخر‪ ،‬کار بدین منوال ادامه مییابد‪.‬‬
‫البته بایستی به تمهایی که با تصویر کلی ایجاد شده‬
‫توسط شما سازگار نیستند (جور در نمیآیند) نیز‬
‫توجه داشته باشید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬این فرآیند را نوعی داستانسرایی در نظر‬
‫بگیرید‪ -‬داستانی که طی آن سعی میکنید که‬
‫توضیح دهید چگونه متون گزینش شده برای‬
‫مرور‪ ،‬جنبههای مختلف سؤال پژوهشی را‬
‫مورد خطاب قرار داده و به آن پاسخ میدهند‪.‬‬
‫‪ ‬حین نگارش هر تم‪ ،‬بایستی چگونگی مستندسازی‬
‫فرآیند ارزیابی نقادانهی هر کدام از مقاالت را نیز مد‬
‫نظر داشته باشید‪ .‬به عنوان یک قاعدهی کلی‪،‬‬
‫بایستی زمانی که برای اولین بار به یافتههای‬
‫دیگران ارجاع میدهید‪ ،‬زمینه )‪ (Context‬مقاله‬
‫مربوطه را نیز مطرح سازید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ذکر ارزیابی نقادانه متون در اولین ارجاع به آنها‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬سپس میتوانید برخی از محدودیتهای مقاله‬
‫(پژوهش) را توضیح دهید و در خصوص تأثیر‬
‫نتایج آن در پخته نمودن بحث و استدالل خود‪،‬‬
‫مطالب را ارائه دهید‪ .‬در دفعات بعدی ارجاع به‬
‫چنین مقالهای‪ ،‬نیازی به مطرح نمودن ارزیابی‬
‫نقادانه آن نیست‪.‬‬
‫کتابخانه پوشههای اصلی مرور متون‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مبحث هشتم‬
‫‪ ‬تصویر کنید که طی چند سال گذشته‪ ،‬نه یک‪ ،‬بلکه‬
‫پنج مرور متون را در مورد پنج موضوع متفاوت‬
‫انجام دادهاید و برای هر کدام از آنها یک پوشه‬
‫اصلی مرور متون را به شکلی که قبال توضیح داده‬
‫شد‪ ،‬ایجاد کردهاید‪ .‬حال شما یک کتابخانه‬
‫(کلکسیونی) از پوشههای اصلی مرور متون را دارید‬
‫که در کامپیوترتان ذخیره کردهاید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫کتابخانه پوشههای اصلی مرور متون چیست؟‬
‫‪ ‬ذخیرهسازی این پوشهها به تنهایی کفایت نمیکند‪.‬‬
‫این منبع در صورتی مفید واقع خواهد شد که دو‬
‫شرط دیگر نیز فراهم گردد‪ :‬پوشههای اصلی مرور‬
‫متون به طور متناوب به روز گردند‪ ،‬ثانیا برای‬
‫آگاهی از آنچه که ذخیره کردهاید و محل نگهداری‬
‫آن‪ ،‬از نوعی سیستم نمایهسازی استفاده کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫کتابخانه پوشههای اصلی مرور متون چیست؟‬
‫اصلی مرور متون‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی ایجاد کتابخانه پوشههای‬
‫‪ ‬به هر کدام از پوشههای اصلی مرور متون‪ ،‬برچسبی‬
‫بزنید‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬میتوانید بر اساس موضوع‬
‫مرور‪ ،‬به پوشهها برچسب بزنید‪ :‬پوشههای اصلی‬
‫مرور متون صرع یا ‪Epilepsy Lit Review‬‬
‫‪ ،Master Folder‬یا پوشه اصلی سالمت مادر و‬
‫کودک ‪(Maternal and Child Health Lit‬‬
‫)‪.Review master folder‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫رویهی برچسبزنی خاصی را اتخاذ کنید‬
‫‪ ‬در مرحله بعدی‪ ،‬همه آنها را در پوشهای‬
‫به نام ‪ Master Folders‬قرار دهید‪.‬‬
‫میتوانید این پوشه را کتابخانه پوشههای‬
‫اصلی یا ‪Master Folders Library‬‬
‫نامگذاری کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫رویهی برچسبزنی خاصی را اتخاذ کنید‬
‫‪ ‬برچسبزنی پوشهها را تا یک مرحله دیگر ادامه‬
‫دهید و از همان برچسب مورد استفاده برای پوشه‬
‫اصلی‪ ،‬برای نامگذاری چهار پوشه فرعی موجود در‬
‫هر کدام از پوشههای اصلی استفاده نمایید‪ .‬مثال در‬
‫پوشه اصلی صرع‪ ،‬پوشههایی به نامهای کارپوشه‬
‫صرع‪ ،‬پوشه مدارک صرع‪ ،‬پوشه ماتریس صرع و‬
‫پوشه سنتز صرع ایجاد نمایید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫رویهی برچسبزنی خاصی را اتخاذ کنید‬
‫‪ ‬به تدریج که مطالعه جدیدی را پیدا میکنید‪ ،‬نسخهای‬
‫از آن را دانلود کرده و در پوشه مدارک موجود در‬
‫پوشه اصلی مناسب (مربوطه) ذخیره نمایید‪ .‬راهکار‬
‫دیگر این است که مدارک را در محلی امن ذخیره‬
‫کرده و در فرصتی مناسب آنها را در پوشه مدارک‬
‫موجود در پوشه اصلی مرور متون مربوطه ذخیره‬
‫کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پوشههای اصلی را به روز نگه دارید‬
‫سیستم نمایهسازی ماتریس‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مبحث نهم‬
‫‪ ‬سیستم نمایهسازی ماتریس که در این فصل‬
‫توصیف میگردد‪ ،‬شامل ادغام اطالعات از سه‬
‫منبع مختلف است‪ :‬پایگاههای دادهای‬
‫کتابشناختی الکترونیک‪ ،‬نرمافزار مدیریت‬
‫مراجع و پوشههای مدارک موجود در یک یا‬
‫تعداد بیشتری از پوشه اصلی مرور متون‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مقدمه‬
‫‪ ‬این سیستم‪ ،‬طرحی یا برنامهای برای‬
‫سازماندهی مراجع و مدارک و مدیریت این‬
‫اطالعات به صورت مداوم است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫سیستم نمایهسازی ماتریس چیست؟‬
‫‪ (1‬ادغام اطالعات از سه منبع‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫‪(2‬‬
‫‪(3‬‬
‫پایگاه دادهای کتابشناختی الکترونیکی مثل مدالین‪،‬‬
‫نرمافزار مدیریت مراجع از قبیل ‪،EndNote‬‬
‫‪Refworks ،ProCite‬‬
‫"پوشهی مدارک" موجود در پوشه اصلی مرور‬
‫متون‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫سیستم نمایهسازی ماتریس شامل فعالیتهای زیر است‪:‬‬
‫‪ (2‬گسترش (توسعه) پوشه مدارک موجود در پوشه‬
‫اصلی مرور متون‪.‬‬
‫‪ (3‬بهروزسازی داشتن کل فرآیند مرور متون‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫سیستم نمایهسازی ماتریس شامل فعالیتهای زیر است‪:‬‬
‫‪ ‬برای ایجاد این سیستم به چهار ابزار نیاز دارید‪:‬‬
‫‪(1‬‬
‫پایگاههای دادهای کتابشناختی الکترونیک‪،‬‬
‫‪(2‬‬
‫نرمافزار مدیریت مراجع‪،‬‬
‫‪(3‬‬
‫اسناد اصلی که در پوشه مدارک ذخیره شدهاند‪،‬‬
‫‪(4‬‬
‫و برچسبهای )‪ (Labels‬محل قرارگیری مدارک یا اسناد اصلی‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی ایجاد سیستم نمایهسازی ماتریس‬
(Reference Management Software) ‫نرمافزار مدیریت مراجع‬
DR. Ali Sheikhian
1) Endnote
2) Zotero
3) Citavi
‫‪ ‬نرم افزارهای مدیریت مراجع در واقع پلی بین‬
‫پایگاههای دادهای کتابشناختی الکترونیک موجود در‬
‫هر کجا مثال کتابخانه بیومدیکال یا اینترنت و‬
‫کتابخانهی مراجع )‪ (Reference Library‬واقع‬
‫در کامپیوتر شما هستند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نرمافزار مدیریت مراجع )‪(Reference Management Software‬‬
‫‪ ‬نرمافزارهای مدیریت مراجعی از قبیل ‪ EndNote‬یا‬
‫‪ Refworks‬از اصطالح کتابخانهی مراجع برای‬
‫توصیف مجموعه مراجعی استفاده میکنند که تحت یک‬
‫عنوان خاص گردآوری شدهاند‪ .‬این کتابخانه مراجع‬
‫معادل همان پوشه مدارک در روش ماتریس است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نرمافزار مدیریت مراجع )‪(Reference Management Software‬‬
‫‪ ‬با استفاده از این نرمافزارها میتوانید مراجع و حتی‬
‫خالصه مقاالت مجالت را مستقیما از پایگاههای‬
‫دادهای کتابشناختی الکترونیکی مثل مدالین دانلود‬
‫کرده و ذخیره نمایید‪.‬‬
‫‪ ‬این بدان معناست که هنگام نوشتن مقاالت نیازی به‬
‫تایپ کردن مراجع یا چسباندن )‪ (Paste‬آنها ندارید‬
‫و نرمافزار این کار را برای شما انجام میدهد‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نرمافزار مدیریت مراجع )‪(Reference Management Software‬‬
‫‪ ‬اینها در واقع مشتمل بر یک سری رکورد مربوط به‬
‫مشخصات کتابشناختی رفرنسهای دلخواه میباشند‬
‫که توسط نرمافزارهای مدیریت مراجع ایجاد‬
‫میشوند‪.‬‬
‫‪ ‬این رفرانسها عموما از پایگاههای دادهای اخذ‬
‫شدهاند یا این که به شکل محلی وجود دارند و‬
‫بایستی به طور دستی وارد نرمافزار شوند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫ایجاد کتابخانه مراجع در کامپیوتر شخصی‬
‫‪ (1‬خروجی گرفتن از پایگاههای دادهای‬
‫‪ (2‬جستجو با استفاده از خود نرمافزارهای مدیریت مراجع‬
‫‪ (3‬ورود دستی مراجع به نرمافزار‬
‫‪ (4‬استفاده از قابلیتی به نام ‪Web Translation‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نحوه ایجاد کتابخانه مراجع‬
‫‪ ‬برچسبها‪ ،‬محل نگهداری کپیهای مدارک و سایر‬
‫اسناد اصلی را مشخص میکنند‪ .‬برچسبها به عنوان‬
‫پلی بین مراجع موجود در نرمافزار مدیریت مراجع و‬
‫کپیهای اسناد موجود در پوشه مدارک یک یا تعداد‬
‫بیشتری از پوشههای اصلی مرور متون عمل میکنند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫برچسبهای مکانی (محل قرارگیری) برای پوشههای اصلی مرور متون‬
‫‪ ‬مؤثرترین راهبرد برای ایجاد لیست استانداردی از‬
‫برچسبهای مکانی‪ ،‬این است که این لیست را قبل از‬
‫مرور متون و یا انباشتن مدارک در پوشههای‬
‫مدارک متعلق به پوشههای اصلی مرور متون‪ ،‬تهیه‬
‫کنید‪ .‬این بدان معناست که شما بایستی از همان‬
‫ابتدای کار از نرمافزار مدیریت مراجع استفاده کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫برچسبهای مکانی (محل قرارگیری) برای پوشههای اصلی مرور متون‬
‫‪ ‬برچسبهای مکانی به همراه نرمافزار مدیریت مراجع‪،‬‬
‫نقش بسیار مهمی در مدیریت حجم انبوه اطالعات‬
‫مرتبط با فایلهای ‪ ،PDF‬موارد چاپی و سایر موارد‬
‫گردآوری شده طی فرآیند مرور متون دارند‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نحوهی ارتباط اجزاء با یکدیگر‬
‫"ثبت فعالیتها" در پوشه اصلی مرور متون ذخیره‬
‫کنید‪ .‬اگر کار دیگری از شما برنمیآید‪ ،‬کمترین کاری‬
‫که میتوانید انجام دهید این است که نسخهای از لیست‬
‫برچسبهای مکانی را پشت در اتاق کارتان بچسبانید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫‪ ‬شما بایستی این لیست را در بخش خاصی از پوشهی‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫چگونگی ایجاد ارتباط بین عناصر مختلف در سیستم نمایهسازی ماتریس‬
‫ساختار پوشههای کامپیوتری‬
‫برای روش ماتریس‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مبحث دهم‬
(Master Folder) ‫پوشه اصلی‬
DR. Ali Sheikhian
 Lit Review Master Folder – Flooding
 Lit Review Master Folder – Malaria
‫زیرپوشهها‬
 Lit Review master folder—Flooding
DR. Ali Sheikhian




Paper Trail folder—Flooding
Documents folder—Flooding
Review Matrix folder—Flooding
Synthesis folder—Flooding
 Lit Review master folder—Malaria




Paper Trail folder—Malaria
Documents folder—Malaria
Review Matrix folder—Malaria
Synthesis folder—Malaria
"‫پوشه " ثبت فعالیتها‬
DR. Ali Sheikhian
 Paper Trail folder—topic





Key Words—topic
Key Sources—topic
Electronic Bibliographic Databases—topic
URLs—topic
Notes—topic
‫پوشهی مدارک‬
DR. Ali Sheikhian
 Documents folder—topic

Documents—topic, 1980–89

Documents—topic, 1990–99

Documents—topic, 2000–09

Documents—topic, 2010–present
‫‪ ‬ماتریس مرور اولیه )‪.(Original‬‬
‫‪ ‬ماتریس مرور‬
‫مرتب شده بر اساس روشها )‪.(Methods Sort‬‬
‫‪ ‬ماتریس مرور‪:‬‬
‫سایر انواع مرتبسازی )‪.(Another Sort‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پوشهی ماتریس مرور‬
‫‪ ‬این پوشه محلی برای ذخیره تمامی نسخههای سنتز شماست‪ .‬در‬
‫انتهای هر روز یا جلسه کاری‪ ،‬پیشنویس سنتز را با ثبت تاریخ‬
‫صحیح ذخیره نمایید‪.‬‬
‫‪ Synthesis folder—topic‬‬
‫‪Synthesis—topic—7-20-09 original‬‬
‫‪Synthesis—topic—7-23-09‬‬
‫‪Synthesis—topic—7-24-09‬‬
‫‪Synthesis—topic—7-28-09 final‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پوشه سنتز‬
‫‪ ‬توجه داشته باشید که موارد فوق‪ ،‬مدرکهای متنی هستند‬
‫نه پوشه‪.‬‬
‫‪ ‬هر بار که تغییرات عمدهای در سنتز میدهید‪ ،‬آن را به‬
‫شکل یک فایل جدید ذخیره کنید تا کپی آن را مرحله به‬
‫مرحله داشته باشید و این کپیها را در همین پوشه‬
‫نگهداری کنید‪ .‬برچسبزنی به نسخههای اولیه و نهایی‬
‫پیشنویس )‪ (Manuscript‬نیز میتواند مفید واقع شود‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫پوشهی سنتز‬
‫چگونگی بحث در مورد یافتهها و ارائه پیشنهادات‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مبحث یازدهم‬
‫‪ ‬شما بایستی معنای نتایج یا یافتههایتان را تفسیر کنید‬
‫و از طرفی پیام آنها را برای حیطه مورد مطالعه‬
‫بررسی کنید‪.‬‬
‫‪ ‬چگونگی جای دادن یا ادغام این نتایج در زمینهی‬
‫کلیتر )‪ (Wider Context‬موضوع یا حیطهی‬
‫مورد مطالعه‪ ،‬اضطرابآور است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مقدمه‬
‫‪ ‬مهمترین نکتهای که باید از بابت آن اطمینان‬
‫پیدا کنید این است که ادعاهای مطرح شده در‬
‫قسمت بحث‪ ،‬منطبق بر نتایج باشند‪ .‬شما‬
‫بایستی در مقابل این وسوسه که ادعاهایی‬
‫فراتر از نتایج (گزافهگویی) داشته باشید‪،‬‬
‫مقاومت کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مقدمه‬
‫‪ ‬اگر تناقضی در یافتهها وجود دارد‪ ،‬بایستی آن را‬
‫مطرح کنید و آمادگی بحث و بررسی آثار و معنای‬
‫تلویحی )‪ (Implications‬نتایج غیر قاطع را داشته‬
‫باشید‪ .‬هورتون )‪ (Horton, 1995‬طی بررسیهای‬
‫انجام شده‪ ،‬مشاهده کرد که در قسمت بحث بسیاری‬
‫از مقاالت‪ ،‬ادعاها و تعمیمهایی فراتر از نتایج‬
‫مطالعه‪ ،‬مطرح شده است‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫مقدمه‬
‫‪ ‬بیان یافتههای اصلی‬
‫‪ ‬بیان نقاط قوت و ضعف مطالعه‪.‬‬
‫‪ ‬نقاط قوت و ضعف مطالعه با عنایت به سایر مطالعات و‬
‫خصوصا بحث در خصوص تفاوت نتایج مطالعه در مقایسه‬
‫با سایر مطالعات‪.‬‬
‫‪ ‬معنا و مفهوم مطالعه )‪(Meaning of the study‬‬
‫‪ ‬بحث در مورد سؤاالت پاسخ داده نشده و تحقیقات آتی‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫دوهرتی و اسمیت راهکار زیر را برای ساختار قسمت بحث پیشنهاد کردهاند‬
‫‪ ‬نکته مهم این است که بخش نتایج را در اینجا مجددا‬
‫مطرح نسازید‪ ،‬ولی سعی کنید مطالعه خودتان را در‬
‫یک یا دو جمله که بیانگر معنای کلی یافتههای مرور‬
‫متون باشند‪ ،‬خالصه کنید‪.‬‬
‫‪ ‬نگاهی عینی به معنای آنچه که نگاشتهاید‪ ،‬داشته‬
‫باشید؛ و ببینید که آیا توانستهاید عصاره نتایج را در‬
‫این جمالت ارائه دهید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫بیان یافتهها‬
‫‪ ‬اقرار به نقاط قوت و ضعف مرور متون از‬
‫اهمیت خاصی برخوردار است؛ زیرا با این کار‪،‬‬
‫مشکالت پژوهش خود را به خواننده گوشزد‬
‫کرده و میتوانید نتایج را به طرز بهتری در‬
‫ارتباط با نتایج مطالعات پیشین دیگران تعبیر و‬
‫تفسیر کنید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نقاط قوت و ضعف مطالعهی شما‬
‫‪ ‬گام بعدی این است که نتایج خودتان را در دل زمینه کلیتر‬
‫حیطهی تحقیقاتی بهداشتی یا مراقبتهای اجتماعی بریزید‪.‬‬
‫‪ ‬الزمه این کار آن است که توجه خود را به سمت حواشی و‬
‫به عبارتی زمینهی کلی یا عمومی موضوع تحقیقاتی‬
‫معطوف کنید و نحوهی ارتباط تمهای مشخص شده توسط‬
‫خودتان را با زمینهی کلی که سؤال پژوهشی در آن جای‬
‫دارد‪ ،‬در نظر بگیرید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫معنای مطالعه در ارتباط با زمینهی عمومیتر دانش موجود‬
‫‪ ‬این نگرانی وجود دارد که پژوهشگران نتایج پژوهشی‬
‫خودشان را خیلی کلیتر از واقع تفسیر کنند و مطالباتی را‬
‫طرح نمایند که با یافتههای بدست آمده در مطالعه قابل‬
‫توجیه نیستند‪.‬‬
‫‪ ‬به جای بیان اظهارات کلی (از قبیل تمامی شاغلین سیستم‬
‫بهداشت و درمان فالن کار را انجام میدهند) سعی کنید‬
‫ارجاعاتی اختصاصی به دادههایتان داشته باشید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫تفسیر نتایج‬
‫‪ ‬از طرفی شما بایستی تا حدودی نتایج خود را تفسیر‬
‫کنید و در خصوص آنها قضاوت نمایید‪ .‬با تکرار‬
‫صرف یافتههای اصلی مطالعه و عدم تفسیر و‬
‫قضاوت در خصوص آنها‪ ،‬مطلبی برای گنجاندن در‬
‫قسمت بحث باقی نمیماند‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫تفسیر نتایج‬
‫‪ ‬احتمال زیادی وجود دارد که حتی پس از‬
‫اتمام فرآیند مرور متون نیز نتوانید به طور‬
‫کامل به سؤال پژوهشی پاسخ دهید‪ .‬به‬
‫احتمال بسیار زیاد شما میتوانید فقط تا‬
‫حدودی به سؤال پژوهشی پاسخ دهید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫بحث در مورد سؤاالت پاسخ داده نشده و تحقیقات آتی‬
‫‪ (1‬مطمئن باشید که بحث شما دقیقا منعکس کننده نتایج باشد‪.‬‬
‫‪ (2‬یافتههای اصلی را در قسمت بحث خالصه کنید‪ ،‬اما رعایت ایجاز را بکنید‪.‬‬
‫‪ (3‬کیفیت مطالعات گنجانده شده دیگران را در این قسمت‪ ،‬به طور خالصه ارائه دهید‪.‬‬
‫‪ (4‬به منظور چیدن زمینهی مطالعه خودتان‪ ،‬به متون مرتبط ارجاع دهید‪.‬‬
‫‪(5‬‬
‫سؤاالت بیپاسخ را مورد بحث قرار داده و توصیههایی برای پژوهشهای آتی داشته باشید‪.‬‬
‫‪DR. Ali Sheikhian‬‬
‫نکات کلیدی‬