حسابداری تورمی و آثار تغییرقیمتها امین مهرابی
Download
Report
Transcript حسابداری تورمی و آثار تغییرقیمتها امین مهرابی
تئوری حسابداری ()2
حسابداری تورمی و آثار
تغییر قیمت ها
تاریخچه حسابداری تورمی :
سال ، 1976الزامات ایجاد شده توسط برخی کشورهامبنی بر افشای ارزش جایگزینی
سال ، 1979تدوین استاندارد شماره 33توسط FASBو الزامی شدن اطالعات تورمی
سال ، 1984تدوین استاندارد شماره 82و حذفروش قدرت خرید ثابت پول که در استاندارد 33توصیه
شده بود.
سال ، 1986تدوین استاندارد شماره 89توسط FASBو توصیه افشای اطالعات تکمیلی
سال ، 1989تدوین استاندارد بین المللی شماره 15که مفاد آن همانند استاندارد های حسابداری منتشره
توسط FASBبود.
طبق استاندارد 33شرکت ها ملزم به ارائه اطالعات
ذیل شدند :
)1ارائه مجدد سود حاصل از عملیات مستمر با توجه به
اثر کلی تورم
)2سود یا زیان قدرت خرید مربوط به خالص اقالم پولی
)3سود حاصل از عملیات مستمر بر مبنای ارزش های
جاری
)4ارزش جاری موجودیها و اموال ،ماشین آالت و
تجهیزات در پایان دوره مالی
)5افزایش یا کاهش ارزش جاری موجودیها و اموال ،
ماشین آالت وتجهیزات پس از کسر آثار تورم (خالص از
تورم)
چه شرکت هایی ملزم به اجرای استاندارد 33شدند :
)1شرکت هایی که در ابتدای دوره مالی مورد گزارش ،
جمع ارزش موجودیها و اموال،ماشین آالت و تجهیزات
آنها ،قبل از کسر استهالک انباشته ،بیش از 125
میلیون دالر باشد.
)2جمع داراییهای آنها ،پس از کسر استهالک انباشته ،
بیش از یک میلیون دالر باشد.
تعریف قیمت :
قیمت ها معرف ارزش مبادله کاال و خدمات در اقتصاد است.
انواع قیمت ها :
)1قیمت های ورودی
)2قیمت های خروجی
تغییر قیمت :
تغییر قیمت زمانی رخ می دهد که قیمت در بازار خرید ،
یا بازار فروش و یا هر دو بازار افزایش یا کاهش یابد.
انواع تغییر قیمت ها :
)1تغییر سطح عمومی قیمت ها
)2تغییر قیمت های خاص
)3تغییر قیمت های نسبی
تغییر سطح عمومی قیمت ها :
این تغییر معرف افزایش یا کاهش در ارزش واحد اندازه
گیری بر حسب پول ،در دوره های تورم یا رکود می باشد.
به دلیل اینکه تغییر قیمت ها با نرخ های متفاوت میباشد ،تغییرات سطح عمومی قیمت ها را از طریق
میانگین موزون و یا شاخص قیمت محاسبه می نمایند.
انواع شاخص قیمت :
)1تغییر نسبی قیمت ها
)2تغییر در ارزش پول یا تغییر در قدرت خرید
شاخص جاری قیمت
تغییر نسبی قیمت ها =
شاخص قیمت در دوره مبنا
تغییر نسبی قیمت ها =
شاخص قیمت در دوره مبنا
شاخص جاری قیمت
قدرت خرید (: )purchasing power
توان خرید کاالها و خدمات با مبلغ معینی پول ،در مقایسه
با کاالها و خدماتی که با همان مبلغ پول در یک دوره
گذشته قابل خریداری بوده است.
)1قدرت خرید عمومی
انواع قدرت خرید
)2قدرت خرید خاص
دالیل ایجاد تغییر در سطح عمومی قیمت ها :
)1تغییر در عرضه یا سرعت گردش پول به میزانی
بیشتر یا کمتر از عرضه کلی کاال ها و خدمات در جامعه
اقتصادی
)2تفاوت کلی عرضه و تقاضای کاال ها وخدمات
)3تغییر قیمت های جهانی کاال های اساسی
انواع تغییر قیمت های خاص :
)1تغییر در قیمت های بازار خرید
)2تغییر در قیمت های بازار فروش
)1تغییر در قیمت های بازار خرید به افزایش یا کاهش
اقالم بهای تمام شده یا هزینه های واحد انتفاعی بر می
گردد.
)2تغییر در قیمت های بازار فروش بر مبلغ درآمد
فروش تاثیر می گذارد به شرط آنکه تغییر قیمت بر مقدار
کاالی فروش رفته اثر نگذارد.
دالیل ایجاد تغییر در قیمت های خاص :
)1تغییر در سلیقه مشتریان
)2بهبود فن آوری
)3قصد انتفاع از افزایش قیمت
)4تغییرات طبیعی یا تصنعی در عرضه برخی از
محصوالت
)5تغییر ارزش پول
)1سود(زیان) عملیاتی
انواع سود(زیان)
از نظر ماهیت
( ناشی از نگهداری کاال )
)2سود(زیان) غیرعملیاتی
( ناشی از عملیات عادی )
)1سود(زیان) عملیاتی :
عبارت است از مازاد قیمت فروش نسبت به قیمت های
جاری (در بازار خرید) کاالی فروخته شده و همچنین
سایر هزینه های عملیاتی.
)2سود(زیان) غیر عملیاتی :
بر اساس یک دیدگاه ،افزایش قیمت ها موجب تحصیل
سود غیر عملیاتی و کاهش قیمت ها موجب تحمل زیان
غیر عملیاتی می گردد.
تغییر قیمت های نسبی :
تغییرات نسبی قیمت منعکس کننده تغییر در ساختار قیمت
ها یا تغییر قیمت یک کاال در مقایسه با قیمت های تمامی
کاال و خدمات جامعه اقتصادی می باشد.
طبقه بندی اقالم پولی و غیر پولی :
دارایی های پولی
)1اقالم پولی
بدهی های پولی
دارایی های غیر پولی
)2اقالم غیر پولی
بدهی های غیر پولی
دارایی های پولی :
دارایی های پولی معرف ادعا نسبت به مقدار معینی پول
(مثال لایر) است اگرچه قیمت کاالها و خدمات ممکن است
تغییر کند اما ادعا هایی که بر حسب مقدار معینی پول
بیان شده است دچار تغییر نمی شود ،در حالیکه قدرت
خرید آن می تواند تغییر کند.
وجه نقد ،حسابها و اسناد دریافتنی ،سرمایه
گذاریهای دارای بازده ثابت مانند اوراق قرضه
بدهی های پولی :
بدهی های پولی معرف تعهدات نسبت به پرداخت مبلغ
ثابتی پول در زمان آینده است بدون اینکه تغییر قدرت
خرید پول مد نظر قرار گیرد.
حسابها و اسناد پرداختنی ،دستمزد و سود پرداختنی
،تعهدات بلند مدت
دارایی های غیر پولی :
شامل اقالمی می باشد که قیمت آنها با گذشت زمان تغییر
می کند .این اقالم ،در بر گیرنده تمامی حقوق نسبت به
کاال ها و خدمات و همچنین ،تمامی حقوق نسبت به
منافع آتی ( به جز حقوقی که بر حسب مبلغ معینی پول
بیان شده است) می باشد.
پیش دریافت اجاره
بدهی های غیر پولی :
شامل تعهداتی می باشد که با مقدار معینی کاال و خدمات
ایفا می شود یا بر حسب مقدار معینی از قدرت خرید بیان
شده است .حتی اگر تعهد شامل پرداخت وجه نقد معادل
قیمت مقدار معینی از کاال و خدمات باشد نیز جزء اقالم
غیر پولی محسوب خواهد شد.
حقوق مالکانه
سود و زیان اقالم پولی :
وضعیت تورمی
وضعیت اقالم پولی
فزونی دارایی پولی
بر بدهی پولی
افزایش سطح کاهش سطح
قیمت ها
قیمت ها
زیان اقتصادی سود اقتصادی
فزونی بدهی بلند مدت
بر دارایی پولی سود اقتصادی زیان اقتصادی
بلند مدت
شاخص قیمت (: )price index
جهت اندازه گیری تغییر سطح قیمت ها در یک دوره
معین از شاخص قیمت استفاده می شود وعبارت است از
میانگین موزون قیمت ها ی جاری کاال و خدمات.
انواع شاخص قیمت :
)1شاخص قیمت خاص ()specific price index
)2شاخص قیمت عمومی ()General price index
شاخص های
متداول
شاخص السپیرز ()laspeyres index
شاخص پاشه ()peasche index
* 100
* 100
∑ Pni * Qoi
∑ Poi * Qoi
∑ Pni * Qni
∑ Poi * Qni
= شاخص السپیرز
= شاخص پاشه
قیمت کاال در دوره Pni = n
قیمت کاال در دوره صفر(مبنا) = Poi
مقدار کاالی فروخته شده در دوره صفر = Qoi
چند نکته :
شاخص پاشه حرکت به سوی خریداری کاال های ارزانترو تغییرات تکنولوژیک را منعکس می کند.
شاخص قیمت عمده فروشی و شاخص قیمت مصرفکننده در برخی از کشور های صنعتی به کمک شاخص
السپیرز محاسبه می گردد.
تعدیل اقالم غیر پولی :
لایر اسمی ( – )nominal rialsاندازه گیری داراییهای
غیر پولی بر اساس قیمت های مبادله ،که معرف مبالغ
ریالی در زمان اندازه گیری می باشد.
لایر ثابت ( – )constant rialsدر صورتیکه اندازه
گیری ها بر مبنای قیمت های یک تاریخ معین انجام شده
و بر اساس تغییر قدرت خرید پول تعدیل شوند.
بهای تمام شده تاریخی -لایر ثابت
()historical cost – constant rial
هنگامیکه ارزشهای تاریخی به ازای تغییر قدرت خرید
پول تعدیل می شوند.
ارزش جاری -لایر ثابت
()current cost – constant rial
در مواردی که ارزشهای جاری از لحاظ مقاصد مقایسه ،
بر اساس تغییر قدرت خرید پول تعدیل گردند.
معایب سیستم قدرت خرید عمومی :
)1تمایز بین اقالم پولی و غیر پولی تا حدودی اختیاری
است.
)2اقالم پولی دو بار تعدیل می شوند (یکبار برای تغییر
در قدرت خرید عمومی و یکبار تعدیل مجدد به ارزش های
اسمی).
)3تمامی نقاط ضعف سیستم بهای تمام شده تاریخی
کماکان در ایت سیستم باقی مانده است.
چرخه عملیات واحد های انتفاعی :
تبدیل به
داراییهای غیر پولی
وجه نقد
تبدیل مجدد به
حسابداری بر حسب ارزشهای جاری :
ارزشهای جاری معرف قیمت های می باشد که برای یک
قلم دارایی در تاریخ ترازنامه باید پرداخت شود .و برای
موجودی ها معرف قیمت جاری تحصیل کاال یا ارزش
جاری تولید مجدد آن است.
محاسبه ارزش جاری برای اموال،ماشین آالت و تجهیزات
)1وجود بازار رقابتی
استفاده از قیمت بازار
)2نبود بازار رقابتی :
)1محاسبه از طریق کسر استهالک انباشته برای دوره ای مساوی
سن دارایی ،از قیمت تحصیل دارایی مشابه نو در بازار
)2به کار گیری شاخص قیمت خاص و تعدیل بهای تمام شده
تاریخی مورد نظر بر اساس این شاخص
سود مبتنی بر رویکرد حفظ سرمایه :
سود عبارت است از مبلغی که واحد انتفاعی می تواند
میان سهامداران خود توزیع کند و در آخر دوره همان
رفاه اول دوره را داشته باشد.
انواع رفاه :
)1حفظ سرمایه مالی
)2حفظ سرمایه بر حسب قدرت خرید عمومی
)3حفظ سرمایه مادی
مفهوم حفظ سرمایه مالی :
طبق این مفهوم ،سود از افزایش مبلغ اسمی سرمایه
حاصل می گردد.
بهای تمام شده تاریخی-لایر اسمی – تفاوت درآمد
فروش و بهای تمام شده کاالی فروش رفته منجر به ایجاد
سود می گردد.
ارزش جاری-لایر اسمی – افزایش قیمت داراییهای
نگهداری شده طی دوره مالی منجر به ایجاد سود غیر
عملیاتی می گردد.
مفهوم حفظ سرمایه برحسب قدرت خرید عمومی :
بهای تمام شده تاریخی -لایر ثابت – از مازاد سرمایه
در آخر دوره مالی نسبت به سرمایه در اول دوره مالی که هر
دو بر حسب قدرت خرید عمومی ثابت پول بیان شده اند ،
سود به دست می آید.
ارزش جاری -لایر ثابت – ارزش جاری اول دوره مالی
بر حسب قدرت خرید ثابت آخر دوره مالی تعدیل و تفاوت این
ارزش تعدیل شده با ارزش جاری داراییها در آخر دوره مالی
،معرف سود یا زیان غیر عملیاتی می باشد.
مفهوم حفظ سرمایه مادی :
طبق ای رویکرد ،سرمایه در صورتی حفظ می شود که
واحد انتفاعی بتواند داراییهای خود را با داراییهای
مشابه جایگزین کند و یا قادر باشد ظرفیت خود را برای
تولید مقادیر ثابت کاال و خدمات حفظ نماید.
در این رویکرد بر خالف حفظ سرمایه مالی ،سود یازیان غیر عملیاتی نوعی تعدیل حقوق سهامداران تلقی
شده و در محاسبه سود لحاظ می گردد.
مزایای روش ارزش جاری نسبت به بهای تمام شده :
)1ارزش جاری معرف مبلغی است که واحد انتفاعی باید
در حال حاضر بپردازد تا دارایی یا خدمات آن را تحصیل
نماید .بنابراین ،انعکاسی از بهترین معیار ارزش نهاده
هایی است که با درآمد فروش جاری مقابله می شود و
برای مقاصد پیش بینی مورد استفاده قرار می گیرد.
)2به کار گیری ارزش جاری ،تشخیص سود و زیان
غیر عملیاتی ناشی از نگهداری داراییها را امکان پذیر و
نتایج تغییرات مدیریت دارایی ها را منعکس می کند.
)3ارزش جاری معرف ارزش دارایی از دیدگاه واحد
انتفاعی است ،مشروط بر اینکه واحد انتفاعی تحصیل
این قبیل داراییها را ادامه دهد و ارزش آن را از طریق
مخارج اضافی افزایش نداده باشد.
)4جمع کردن داراییهایی که بر حسب ارزش جاری بیان
شده ،با معنی تر از جمع کردن ارزشهای تاریخی است
که در مقاطع زمانی مختلف واقع شده اند.
)5بکارگیری ارزشهای جاری ،گزارش سود عملیاتی
جاری را امکان پذیر می سازد که در پیش بینی گردش
آتی وجوه نقد کمک می کند.
معایب روش ارزش جاری:
)1باعث از دست رفتن نسبی ویژگی عینیت (قابلیت
اعتماد) می گردد ،مگر اینکه داراییهای عرضه شده در
بازار کامال همانند دارایی مورد نظر واحد انتفاعی باشد.
)2ممکن است قیمت جاری بازار مساوی ارزش جاری
دارایی از دیدگاه واحد انتفاعی نباشد .به عبارت دیگر ،
ارزش فعلی منافع آتی دارایی ممکن است با ارزش جاری
یا ارزش جایگزینی آن مساوی نباشد.
تهیه کننده :امین مهرابی
با تشکر از دکتر حسن همتی
گروه حسابداری دانشگاه رجاء
E-MAIL : [email protected]